The de senectute, de amicitia, paradoxa, and somnium scipionis of Cicero ...

101쪽

84 M. T. CICERONIS probi. Nec hoc tam re est, quam dictu inopinatum atquo mirabilo. Non enim ita dicunt eos esse servos, ut man-espin, quae sunt dominorum acta nexu, aut aliquo juro civili sed, si servitus sit, sicut est, obediontia Dacia animi atque abjecti et arbitrio carentis suo, quis neget, omnes laves, omnes cupidos, omnes denique improbos, BSSE servos

ΙΙ. 36. An is mihi liber, cui multor imporata ui logos imponit, praeseribit, jubet, vetat, quod videtur qui nihil

peranti negare potest, nihil recusare audet Poscit;

dandum ost vocat Voniendum ejicit abeundum: in tur extimescendum. Ego ero istum non modo servum,

sed nequissimum servum, otiam si in amplissima familia natus sit, appellandum puto. Atque ut in magna familia sunt alii lautiores, ut sibi videntur, servi, Bd tamen sorvi, si ii pari stultitia sunt, quos signa, quos tabulae, quoaeaelatum argentum, quos Corinthia opera, quos aedificia magnifica nimio opero dolectant. . At sumus, inquiunt, civitatis principem Vos ero ne servorum quidom vestrorum principes estis. 37. Sed ut in familia, qui tractantista, qui tergunt, qui ungunt, qui Verrunt, qui spargunt, non honostissimum locum servitutis tenent sic in civitate, qui so istarum rerum cupiditatibus dediderunt, ipsius sorvitutis locum paene infimum obtinent. Magna, inquit, bella gessi: nagnis imperiis et provinciis prinoi Gero-- igitur animum laudo dignum Echionis tabulaeto stupidum detinoi, aut signum aliquod Polycloti. itto, unde sustuloris, et quomodo habeas. Intuontem B, admirantem,elamore tollentem quum ideo servum te esse ineptiarum omnium judico. 38. Nonne igitur sunt ista festiva I Sint. Nam nos quoque oculos eruditos habemus. Sed obsecro te, ita venusta habeantur ista, non ut vincula virorum Asnt, sed ut oblectamenta uororum. Quid enim censes si L.Mummius aliquem istorum videret, matellionem in

102쪽

rinthium cupidissim tractantsin, quum ipse totami rinthum conismaiaacti utrum illum civem excellentem, an atriensem diligonism putaret' oririscat Μ'. Curius, aut eorum aliquia, quorum in vina e domo nihil splendidum, nihil omatum fuit praetor ipsos, et videat aliquem, summis populi bis ficiis usum, barbatulos mullos exceptantom do piscina oti tractantompet muraenarum copia glorianismrnonn hunc honinnom ita sorvum judieet, ut no in familia quidem dignum major aliquo Θgotio putet 39. An Borum servitus dubia est, qui cupiditato peculii nullam conditioncti recusant durissimas sorvituti. Hereditatis spes quid iniquitatis in serviendo non auscipit quem nutum locupletis orbi senis non obsΘrvata Loquitur ad voluntatom quidquid denunciatum sit, facit Maectatur:

sidet, muneratur. Quid horum est liboria quid doniquo non sorvi inertis III. 40. Quid i am illa cupiditas, quae Videtur assliberalior, honoris, imperii, provinciarum, quam dura est dominal quam imporiosa quam vehemGns sthego,

homini non probatissimo, servire coegit eos, qui sibi esso amplissimi videbantur munera mittere, noctu enim domum ad eum, procari, denique suppficare Quas sorvitus est, si haec Iibertas existimari potost Quid i quum cupiditatum dominatus excessit, et alius est dominus exortus ex conscientia peccatorum, timor quam est illa misera, quam dura sorvitus Adolescentibus paullo loquacioribus est serviendum omnes, qui aliquid scire videntur, tamquam domitii, timentur. Iudex vero quantum habet dominatum D quo timor noeonis afficit An non est omnis metus servitus 41. Quid valet igitur illa loquentissimi viri, L. Crassi, copiosa magis, quam Viens oratio Eripite noceae servitute Quae si ista semitus,

tam claro homini, tamque nobili omni animi debilitati et humilis et hacti timiditas servitus eat. Nile inere nos' by COOste

103쪽

evi amiseruire. In libertatem iudieari vulta inimo. Quid enim adjungita Nisi vobis niversia Dominum

mutare, non liber osa vult inibu et poesumtia a debem . Nos vero, si quidem animo Excolao et alto et virtutibus exaggerato sumus, nec debemus, nec possumus. Ταposse te dicito, quoniam quidem potes debΘro ne dixoris; quoniam nihil quisquam debet, nisi quod est turpe non reddere. Sed haec hactonus. Ille videat, quomodo Ιm- Perator eas possit quum eum n. liberum quidem eam ratio et orita ipsa convincat. PARADOXON L

I. 42. Quas os lata in commemoranda pecunia tua tam insolon ostentati, Solusne tu divos ' Pro di immo tales P ogono mo audivim aliquid o didicisso, non gau-doama Solustio divo i Quid, si ne divos quidem ' quid, a paupor otiam Quem enim intolligimus divitomi aut, hoc verbum in quo homine ponimus 3 Opinor in eo, cui tanta pomemio Est, ut ad liboralito vivendum fixcito contentus sit qui nihil quaerat, nihil appotat, nihil motamplius. 43. Animus oportet uua se judico divitem,

non hominum sermo, nequct possessiones tuae nihil sibi deesse putet, nihil curo amplius Satiatus est, aut contentus etiam pecunia concedo, diu a M. Sin autom Propisraviditatem pecuniae nullum quaestum turpem Putas, quum isti ordini no honestus quidem possit esse ullus si quotidie haudas, decipis, poscis, Pacisceris, aufers, eripis; si socios spolias, aerarium expilas si testamonia amicorum exspoctas, aut ne exspectas quidom, atquct ipse supponia: haec utrum abundantis. an gentia signa sunt 3 44. Animus hominis divos, non arca appollari solet. Quamvis illa sit plena, dum te inan m videbo, divitem non putabo.' by COOste

104쪽

Et nimis Bo, quantum cuique avia si motiuntur hominos divitiarum modum. Filiam quia habot pecunia ostopua r una majore Plures majore etiam. Et si, ut aiunt Danao, quinquaginta sint filiae, tot dotes magnam quaerunt Pocuniam. Quantum enim cuique opus est, ad id accommodatur, ut ante dixi, divitiarum modus. Qui igitur non filias plures, sed innumerabiles cupiditates h bEt, qua brevi tempore maximas copia exhaurire possint; hunc quo modo ego appollabo divitem, quum ipso etiam eger a sentiat ' 46.multi ex te audiorunt, quum dic res, neminem esse divis m, nisi qui mercitaem alere posset ruta fructii εἰ quod populus Romanus tantia vectigalibus jampridΘm vix potest. Ergo hoc proposito, nunquam Eria dive antE, quam tibi ex tuis possessionibua tantum refici tur, ut Eoauctri sex legiones et magna Equitum ac peditum auxilia Possis. Jam satoria igitur, non mori divitem, cui tantum Bait, ut expleas id, quod exoptas. Itaque istam v rtatem, Vel potius omatatem ac mandicitatem tuam nunquam obscuro tulisti. II. M. Nam ut iis, qui honeste rem quaerunt morcaturia

faciendia, porta dandis, Publicis sumendis, ininlligimus

opus Eaa quaesito ale, qui ridet domi tuas pariter accusatorum atque judicum consociatos gregos; qui nocentos et PBcuniosos Eoa Bodem to auctore, corruptelam judicii molioni , qui tum Ercedum pactiones in patrociniis, interceasione pecuniarum in coitionibus candidatorum,

dimissiones libortorum ad sonoranda diripiondasquo provincias qui expulsiones vicinorum, qui latrocinia in agris, qui cum aestis, cum libortis, cum clienti a societatos, qui magosaiones vacuas, qui proscriptione locupletium, qui caedo municipiorum, qui illam Sullani Emporis me sem recordetur, qui Balamonia aut iocis, qui sublato tot homines qui deniquo omnia venalia, dolacium, decretum,

alienam, auam Ententiam, sorum, domum Vocem, item

105쪽

eopia copiam auism doctarat amictis rerum atque abundantia quam tu quoniam nunquam assequere, nunqu&m omnino ea suturus divos. Eam autem quoniam Ecuniam contemnis, o moto ost nim ad vulgi opinionommodiocria ad tuam, nulla ad meam, modica); do moailebo do ro loquar. 48. Si consonda nobis atque eati-

manda ma sit, utrum tandom pluris aestimomu PEcuniam

Pyrrhi, quam Fabricio dabat, an continomiam Fabricii, qui illam pocuniam repudiabat et utrum aurum Samnitum, an responsum Μ'. Curii t horoditato L. Paulli, an lib. ealitato Asrieani, qui Hus horoditatis Q. aximo fratri

partom suam conmmit se profecto, quae sunt summarum virtutum, pharia aestimanda sunt, quam ana, quin

sunt poeuniae. Quis igitur si quidem, ut quisquΘ, quod plurimi sit, possideat, ita ditissimus h ondus ait dubitet,

qui in virtute divitiae sint inuoniam nulla pomoario, nullaevis auri et argonti, pluris, quam virtus, aestimanda est. III. s. o di immortaloal , non intolligunt hominea, quam magnum octigal sit parsimonia. Vonio Onim jam ad sumtuosos relinquo istum quaestuosum. Capit ille ex suis praediis exeona Estortis; go centena ex meis: illi, aurata octa in villis et sola marmorea facimti, Et alma, tabulas, supelloctilam, to rum infinito concupiscenti, non modo ad sumtum ill est frictus, sed etiam ad sonus, Exiguus. Ex meo tenui vectigali detractis sumtibus ompiditatis, aliquid etiam redundabit. Uter igitur est divutior, ut deEst, an cui su rata qui Oget, an qui abundat 3 cujus possessio quo est major, eo plus requirit ad , tuom dam an qua suis a viribus sustinet i 60. Sed quid ogo do mo loquor, qui morum ac temporem vitio aliquantum etiam ipso formam in huius saeculi error vomer ν α'.

106쪽

lanilius Patrum nostrorum memoria ne semper Curio et

Luscinos loquamur pauper tandΘm suis. Habuit enim aediculas in Carinis, si fundum in Labicano. Nos igitur divitiores, qui plura habemus 3 Utinam quidom Sed

non aestimatione census, Verum ictu atque cultu termis tu pecunim modus. 61. on osso cupidum, pectinia est: non με emacem, Vectigal st. Contentum vero suis rebus esse, maximae sunt certissimaequo divitiae.

Etenim si isti callidi rerum aestimatores prata et areas quasdam magno aestimant, quod ei generi possessionum minimo quasi noceri potest quanti est aestimanda Virtus, quae nec eriPi, nec surripi potBst unquam neque naufragio no incendio amittitur nec vi tempestatum eo temporum P rturbati o mutatur Qua praediti qui sunt, soli sunt divites. 62. Soli enim possident rea es fructuosas

. sempitomas soliquo quod est proprium divitiarum)contenti sunt rebus auis, satis Θsa putant, quod est nihil Petunt, nulla re egent, nihil sibi deesse sentiunt, nihil requirunt improbi autem et avari, quoniam incertas atque in casu Posita possessiones haboni, et plus sempor appetunt, Bo eorum quisquam adhuc inventus est, cui, quod haberet, asot satis non modo non copiosi ac divites, sed etiam inopos ac pauperes existimandi sunt.

110쪽

Scipio LOQUITUR.

I. uis in Ahicam visissem, '. Manilio consuli ad quartam legionem tribunus ut scitis militum nihil mihi

potius it quam ulmasinissam convenirom, regem s milias nostras justis de cauata amicissimum. Ad quem ut Veni, Complexus me snox collacrimavit, aliquantoquo Post suspexit in coelum et gratos, inquit, tibi ago, summo Sol, vobisquo reliqui coelitos, quod ante quam ex hac vita migro, conspicio in me regno, et his tectis p. Comolium Scipionem, cujus ego nomine ipso recreor ita nunquam

ex animo meo discodicillius optimi atquo invictissimi viri memoria Delado reo illum de suo regno illo in donoatra republica Percontatus st: multisquo verbis ultro citroque habitis, illo nobis consumtus os dies. Post autem rogio apparatu accepti formonem in multam noctem produximus, cum senex ibit nisi de Africano loqueretur, omniaque ejus non iacta solum, od etiam dicta meminisset minde, ut cubitum discosaimus meis de via, et qui ad multam noctem vigilassem, arctior, quam solebat, som- nua comptinus est. Hic mihi credo quidem x hoc, quod oramus locuti fit enim fore, ut cogitationes sermo-

nosque nostri pariant aliquid in somno talo, quale de Ηο- mero acribit Ennius, de quo videlicet saepissime vigilans solebat cogitare, et loqui Africanus amovendit ea forma, quae mihi ex imagine ejus, quam e ipso erat notior.