장음표시 사용
101쪽
Orussὶam in mea Methodo sequitur Lisoni siue Lemnia, vulgo Zie M, de cuius nominis a D. IM 1 F ortu, nihil certi asseuerare ausim,de eo autem sic scribit Altamerus. Fieri potuit, inquit, Vt a Rad dia b Lemovijs progressi sint Livones seu Livonij postremi Germanorum ad littus Venedi- cum, d Parallelum Scandi naui e Insulae, quae Gothlandia dicitia habitantes, quos tamen
ab Enuis mallem derivare, vocabulo vulgari nonnihil sustragante, Eyflender vocantur. Leuonorum etiam mentio est apud Ptolemaeum lib. D cap xi. Et paulo post ubi de Ae-stijs sermo fit, inquiens corruptam Taciti lectionem restituisse Beatum Rhenanum, qui reposiverit Aestiorum gentes. Apparet enim inquit, Rhenantis,in Archetypo fuisse Astuorum pro Astiorum, ex quo alius secerat Estuorum, nam v pro i j veteres librari, ponebant. Si vero Archetypus habuit inquit Altha merus, Efluos, ala sin1 iurare flandios ab illis nuncupatos, vocabulo paullum variato. Hi populi etiam
Sudini dicuntur,et eorum regio Sudina, Prussiae cohaerens. Leci UnnOS quoqUe eodem reponere placet nonnullis, a quibUs fieri potest, ut nomen derivatum sit. Livonia autem ad Mare Balthicum siue Sinum Uenedicum porrecta est longitudine CXxv. mil. Germanicorum, latitudine xl. Eam cingunt Bomssia,Lithuania Situs.& Russia, caetera Livonicus simus lambit. Regio omnis plana, ac fertilissima est. Frumentum tanta copia Soli fertiliti . profert, Vt in annonae caritale vicinis quoque regionibus opem serat. Abundat etiam Iino optimo, acar- Animalium vamenta alit plurima. Ursios praeterea in sylvis habet, alces, Vulpes, Lynces, Martes, Zebellos, Hermelinos rictis.&Castores. Lepores pro anni tempestate colorem mutant, haud secus atque apud Helvetios in Alpibus. Hieme sunt albi,aestate cirenicei. Estque ferarum tam frequens ubique venatio, ut ea ne rusticis quidem, licet crudeliter a Nobilitate habitis, unquam sit interdicta. Breui, Livoniae nihil deest eorum quae ad vitam humanam sustentanda necessaria sunt,excepto vino, oleo & quibusdam alijs quae mitiori coelo subiectis terris concessa diuinitus, quae tamen ex aliis regionibus abunde aduehuntur. Livonia ante annos CCCC opera Mercatorum Bremensium, & praecipue militum Teutonici ordinis ad fidem Christi adducta, cum multa periculo a s erimn M cum externa tum intestina bella & bellorum calamitates pertulisset, &vicinis suis Regibus & Dynastis quo- iorum. dammodo praedae esset, tandem anno M. D.li x. sub Gothardo Keilero ordinis Teutonici ultimo magistro insidem & clientelam a Sigismundo Aug. sto Rege Poloniae tanquam membrum Regni & magni Ducatus Liathuaniae accepta est. Cum autem die quinto Marti j an .lx II. Magister Ordinis Gothardus in arce Rigenii corae Poloniae Regis Commissario Nicolao Rateteuilo Palatino Viinensi ordinem statim resignasset , & primum Crucem, deinde sigillum,postea literas & diplomata Omnia,quae ordo a CςLaribus & Pontificibus acceperat: praeterea claues arcis Ragensis & portae Ciuitatis, Ossicium Commendatoris, ius cudendae monete , vectigal piscium & omnia alia sua & ordinis sui Iura Poloniae Regi cessisset ac tradidisset .statim facta resignatione Go thardus a praedicto Palatino nomine Regiae Maiestatis , Dux Curiandiae & Semigalliae publice proclamatus est eidue e vestigio nobilitas Curiandica di Semigallica velut hariditario Domino iuramentum fidelitatissa ia sua iuro& priuilegia restituta&confirmata sunt, prout in litteris apud D. Dauidem Chytraeum videre licet Diuiditur autem Livonia in tres partes locis & linguis distinctas, Videlicet in Eniam, Leueam&C-landium Edorum prouinciae sunt Hama, cuius metropolis est Amalis Aquilonem versus ad mare Balthia V s.cum sita n1hilo Ri a inferior a Vol demaro condita & portu celebri S.Cila es ius habent Lubecense, moneta cive cudunt quadrangularem. Viria i ii qua meis in Tobberg, forcholm Episcopi Reu aliensis sedes, Aggantasia, dii erranea memebec Mimiae, & Mnorat, ferum ubi mutenssem, L 1 sue 'o' m IV hia, ubi Asiel, Leti.
Dartim Estica, nartim Sueuica lingua utuntur. Lπto Um vides sum, R I , - ω, Memm,miamaret tota hinecesis IUzen sis fieta Primaria totius Livonis ciuitas est ad Duinam, qua se in sinum Venedictim exonearat Colonia haec' emenstrum est,mum sortissimo, propUS a Ji , t Um S,Vtb li CiStor entas contra omnem vim instructa, fossis insuper duplicibus et acutiS stipiti in Dinia ANzm habet ins ictissimam in quα vitii nauit iuris. Administratorem enim siue CaPitan Um aliquem Cmς li Ozri zISaaleriores strenui non paritimur tribula solum Regi Poloniae & obedientiam fideliter praestant, Incetera S Ius municipale habentes. Pinerea forum hic est omnium sere mercium Septentrionalium,picis mi, IACanabiS lignorum aliarum oue rerum istius odi. Mui vero dicti sunt,qui tractum littor Cm Riga N Ostro Dumae versus Salin Sc Par ne tam stu' incoluerunt. Cm Lia opida & arces sunt, Himen, Canis, M a quae Polonis dicitur xies, no Di ebris iam olim ob aulam magistri ordinis Teuton L. in qua etiam Comitia celebrari solita: nue
A Lei torum populis N reliqua Liu Onia, nuuius Duna disterminar. Etsi autem Livoma uta dictum est, nune Π sti Potoniae subiecta est & Moschus tamen & MX Sueciae &alii,multas M S & Cui tales in ea occupat intduisque sibi viciniores, itempe quas Polonus se restituturum suo corpori imam in Liuo ramuni ejicilii sunt lacas, insignior est Bri , qui in longitudinem ad φ mil liaria Italica porrigitur atque va iis mihin genere abundat Fluviij sun -- , minia, & Ee ac nonnulli alii uime Qui Ptolemaei
102쪽
103쪽
Sinum Livonicum&Palthicum mare tandem infunditur. Winda in Palthiciam iisdem mare exoneratur. non longe a cuius Ostio maxima est maris profunditas, ac locus periculosissimus. , incolis Hacta, uno
ty , .Regio sine imontibus, nemorosa,ac siluis in immensum densa. Atque hic tiociniae ingentia brachia. Ad I τψρον ostium Duuinae mari proximum,est D um, arx inexpugnabilis, duobus a Rigamilliaribus,praesidijsPo- Ionicis munita; ad quam Omnes naues exterae tributum pendunt.Est & medio interuallo motius, prasidium regium ad quCd naues iterum excutiuntur. Est & Relinum arx munitissima & ciuitas in Esllandiae Ducatu uuli stipendiari j mali. es Germani una cum ultimo Livoniae magistro Gulielmo Fursten bergo memorabili di detestanda perfidia, Moschorum Duci prodiderunt : qui Magistrum captum in vinculis detinuit ad mortem usu ciuitatemque totam exussit. Ex eo tempore Felinum cum toto Palatinam vicino Moschorum resti paruit' Livonia I ero Magistris caruit. Tarninum etiam, quod alij Taurum Vocant, arx quondam munitissima fuit: eam ante a J.loschis captam Lithuani duce Nicolao Rad Zivvito Palatino Viinensi cuniculis actis&suppositio. Iluere mirato totam dissiparunt anno M. D. lx I. et alte. Episcopatus in Litionia sunt quinque cuilibus uro Ures. Rigentis dignitate pollet. Reliqui sunt Derpt, Reuel, Oesset, Gerlandi. Caeterum in Livonia permulti ad huc gentalium tu I munt, Vera Dei cognitione destituti,alij sole adorant, alii lapidem, sunt etiam qui serpentes S dumeta. Mortuum alique terrae mandaturi, nialiter circum cadauer epulantur, defunctumque inutiant adh)bendum,cC itabo etiam superinfuso. Postea deponunt in sepulchria, adduntque ei securim,cibum potum &nummulos aliquot pro Viatico: inclamantque, Abi in alium Orbem, Teutonibu S imperaturus, quemadmo diam tibi tuaique 1mperarunt. Sub Frederico Imperatore Christianam fidem primum admisere. Tama initio simplicitate vivebant, ut eXpresso fauis melle ceram abiicerent, nullum eius usum in rebus humanis rati: Post ea tamen docti ab exteris pretium ei addiderunt. Labori apud eos Operam dare,Vitio datur. Mulieres in regione natae, magnam pr se ferunt pompam, alias aliunde aduentanteS contemptui habentes. Nolunt mulieres led dommae appellari, ac nullo labore muliebri Occupatae: rhedis hyeme & nauibus aestate circumvanan -
in Germaniam aliasque regiones deuehuntur, sunt cera, mella, cineres, pix arida & liquida, quam vocamus, inum, Variae ferinae pelles, S coria. Item illud frumenti genus, quod Secale Latini, nos RI 2e appella- US, magna copia quotanniS hinc ad nos adfertur. Veniunt ad urbem Rigenuem ex multis nationibus merCat Oreb, nempe Moschom tae, Turcae, Hispani, Angli, Scoti, Sueci & Germani, ut ibi commercia exerceant I als autem de Latronia expositis, rem me Lectoribus non ingratam facturum piam si nonnulla de L caonibus qui hic fiequ emes esse seruntur coronidis vice subiecero. Scriptores qui fide digni videri volunt, inter uosiatis Magnus homines quosdam in hoc tractu quotannis in lupos conuerti ammant. Eius autem verba Non grauabor hic apponere, ut narrationis inauditae nouitate animos legentium nonnihil recreem leuano lausum : 1ta autem scribit lib. xvi II cap. XI v. In Pru ia, Limniabatque Lithuaria, quamuis luporum rapacis rem per totum pene annum mcoia haudexiguo cum damno experiuntur, quia eoru pecora ingenti multitudine patim in Dims, mmodo exiguo interuas, agrege aberrant, dilaniantur,ac coseummum tamen hoc di pendm non adeo magnu ab illis repotatur, quam quod ab homimbus in lupos conuersisse inere cogutur. In Resto enim Natiuita ris Christisiub nostem statu. eo m loco,quem inter si determinatti habent, tanta Luporum ex hominibus diuersu in loco habitantib us comer ornm c racongregatur, quaepinea eadem nocti mira ferocia cum in genus humanum, tum in caetera animalia, quae 5 ram naturam non habent, Muit, ut maius detrimentum ab his, inius regionis inhabitatores, quam unquam a veru es natural in Apuampiant. Nam uti compertum habetur, aedificia hominum insiluis evissentium, mira cum atrocitate oppugnant i asue Io/G frangere conantur,quo tam homines,qua reliqua animantia ibide manetia cosumam. Celgaria ceruu arsi inveniuniis alluot cerus , aut medonis Ionnas epotant, ipsani vasa vacua in medio cestari, unumsiuper aliudeleuando coLocant omnino a natiuis acgenuinas lupis d repant. Et paullopost D mi Lithuani Samogethium,ac Curomam es paries quidam ex quodam castella diruto reliquus, ad hunc certo anni tempore aliquot misita eorum conueniunt, ac uniuscuiusue agilis eis Iastando explorant: qui hun arietem tranfidire nequiuerint, uti Tutori fere euenit age is ab eorum praesecti caeduntur. Denique constanter asseritur, inter hanc multitudinem etiam istius terra magnates, atque ex prima nobi itate viros versari. Hactenus ille. Quomodo autem ad eam vestiniam, ac meramorphosian terribilem ouam Ao
Inde statis temporibus negligere haud possunt, plerumque peruenissat, sequenti capite dCcet idem Olaus si-CUti XlVI I al1quot in Lupos conuersorum exempla recenset. Nos tamen cum Plinio, quemadmodum & li1 Hibernia supra diximus, fabulosa haec existimamus, nisi forte illa exuberantis atrae bilis malitia, Lycanthropia medicis dicta, corripiantur, quae eius modi phantasmata ciet, Vt sese in lupos transso atos opinemur. Sod
a J caonibus istis ac de ipsa Livonia haec sufficiant, ad Russam pergimuβ.
104쪽
tradit Hulmigerios Germanos nis reliquiae fiunt in Crimige . Borussia a Uistula sinumque maris Balthici qui Septemtrionale diem Ham bios. Aere fruitu r amoeno aniae oram a pad Riphaeos mo . tes, Vbi
ex eis erumpit, considerunt:& sediu
yllius expressa Pru stia dicitur . I l parique sermone quo hi utuntur. Gordianus Goth'Cam tenuisse, atque ab ijs dictam misteriam: cuius nomi amne, quem ad Occidentem terminum habet BOrussis p apulis nomen obtinere, Trasimus Stella au-
i in Septemtrionem Cisius eXCarriant, tum suarum pertaesi, valida manu, totam regionem dixere, quae nunc una
. Rei fidem facit, quod etiamnum
eius lata, ambit, percurrens, ad ortum tinos habet, ad Meri. Si - Omnis est foecundissima, & finitimis prouincijs Caeli qVa ita , Im S Lithuanicum bonitate excellit. Abundat mel- Soli scutum.
es, quarum alueos ceu natiuos intra arbores ad hoc cauas sermaniae, Britanniaeque,ac cederis adiacentibuS .. que pecorum ingenS Vis, multa ac copiosa vena- nt. Quae Prae ter urses,apros,cemos, quibus abu- Animalium va Vocant. Gignunt & BiZontes iubatos, e boum rIctas. UCrum carne incolae vescuntur. Gignunt & alces quos falso syla Inter cerui uam S iu mcnti, nisi quantum aurium prCceritas, ip--δε α ceruum,hos vulgo Gundosvocant. Praeterilla di pelles
ri . - . . - q stium imbrijs principum hominum subduntur. Lectorum stlagula ex his consuunt, pretioque Hagenti vendunt. Ichides Latini ea animalia vulgo Martes vocant. pcidi ii eii lue Bomni idololatrae fucrunt, quo imperante anno M. Imperium M , ligionemque Chri stianam docuere. Postea Prouinciae & ux m. - , Θ f, Δ . . Vyψςj i xxim moti auaritia & ferocia , ad Cfisi mirum iPoloniae regem defecerunt. Postannos triginta octo repet ita desectione Mai rebu i sum chim ali is castellis & urbibus regi vendiderunt 76OOonorem, . Q 'Jm aurein Mariani ob dientiani Regi recti ruent, andiu uti inaque va- BI 0 hurgico ultimo Cruci gerorum Magistro jae Rege Princeps scCularis S eques auratus factus cst. 1iaque regio omnis a Polonis S Germanis habitatur. Nisi quod reli- 'lacum adhuc su persunt, qui cum Litionibus & Lithuanis idiomate, mO-mt i ii duodecim Ducatus a Veiae luso Sumnia, fartonia acinia, Harmia, Voger- in Pambia sunt ciuitates plures, Lebe nota nomisυ.
longe beatior: ager frumenta feracissimus quod Polonicule & apibus aeque Viceterae regiones Septemtrionalcernere est: ex quibus tanta mellis & cerae copia pro insulis, commode haria rerum Usum siti predi tet. Est in ea quo cito. Ingentes enim Vastaeque sylvae multa ferarum Genera altridant, proferunt VrOS excellenti Vi & veloci fare, vulgo Bubalos sylvestrium genere. Equos etia sylvestres o 'uestres asinos quidam autumant fp te media isaque ceruix distinguit, magnitudine in ter camelum quasdam non ignobiles mittunt hae sylvae Ctiam sV1que ad tempora Friderici 1 i. ICC.xv Cruci ri ordinis Teutonici eos vicere, Relciuitates Borussi anno M. CCCC. XIX. regi vendiderunt 76OOo florerio Marte dimicatum est, donec Vniuersius tractus Albello Brandebacessit, qui etiam Cracouiae a Sigismundo Polon nunc partim exclusis, partim conuers is Barbaris, quiae Barbarorum ad Curiandicu mi Gl-Y- 1M ribus, habituque cQnueniunt. Diuicam autem suisse Porusiam tradunt principe, quorum nomina ha G Sudruia, Sambia, Nataseia, mala ua,. 4 O iandia, Culmigeri ram finia & Michonia. Sudauia prorsus a Cruc geris ita vallata est, ut ex nobili Ducatu hodie ruix septem pagi, & quidem viles, in Luptauiens i territorio supers int. ln ambia simi ciuitates plures, Lebe
105쪽
106쪽
mon ignem inesse placet. sunt in quibus decocti mellis lenitas probatur, quae etiam ex eo mellea vocantur. Vis succini ususque in multis. Attritu calefactum paleas & ωlia arida attrahit, Vt magnes serrum. Propterea Arabes succinum vocant Carabe, quod Aboali interpretatur rapiens ferrum . Cardanus ab humo folia ad duos pedes in sublime rapta fuisse scribit, succini vi. Ramentorum eius Vsus apud quosdam in sacris est loco thuris quidam ea oleo addunt, quod sic dilucidius diutiusque flagret quam lini medulla; Quis autem eius in medi Una usus sit, plenius ex C. Plinio peti potest,qui de hac re disserit lib. XXXVI I. Histor. naturalis cap. 11. & D Habet & Borucia siluas incaeduas, unde vis ingens lignorum & ad naualem usum & ad domesticum convehi
tur; teretumque arborum ad malos Dauium accommoda , quae inde in remotissimas oras deferuntur: habent& 1ilue praeter id suas diuitias,unde quasi sponte compendium non me incre incolis prouenit, aptam scilicet, de quibus supra diximus,& ferarum . Diuiditur hac nostra aetate in hegiam & Ducalem. POloniae Rex, utram que Uistulae ripam,vsque ad illius ostia hoc tempore immediate possidet. . Insula quoque Vistula & Nogato conclusia,& Omnia ad Recentem sinum o ppida & arces Elbinga,Tolpemit, Ermenter a & Munderga, usque ad Passariae ostium: & tota msen As Dioecesis ditio, ad meridiem ampla, & oppidis agrisque culi ma, vesicae instar, media in Ducali Boruma pendens, in Regis solius sunt pote state. Et sit autem haec BOruma R i immediate subiect a, eodem cum Polonis regno comi netur Namen peculiare Consilium publicum, leges, audicia sa natores ct eom quibus tamen ad Regem prouocratio est aerari j & belli gerendi rationem habet. Consiliati j Huius Borumaere requentia. quatuordecim sunt. Duo Epistopi. armi qui sedem suam habet in Braunsberg, Mi mi sis. Tres Pala tiaria,Culmensis, arieburgens Pomerant .d res Castellani Culmensis, EJ- is & Gedanensis, Danielia vulgo;totidemque Succamerarii,& tres primariae civitates,Torinia, Et ga,Danti Ωιm. Hi bis quotannis ad delibe a ' rationes &iudici a conueniunt, men se Maio Maiiebu rgi argenburg d Michaelis, Grudenti. Capitanei, laupraesecti arcium & redituum regiorum octodecim sunt : Maraeburgicus, & in Palatinatu ,Stum euae, Stargariae. In POmerani ,S ou supra Tuchola iuxta Bro. flu. Suetae Luchoia, Dersamae& Pusci in Culmensii, Bro caespudent Radme, Redensorie, nisi sit G. den, Golbae, RogUn Rogenia en, & alii tres. Ducalis autem Borussie olim fratrum Cruci gelorum Teutonici ordinis propria, sub Alberto Brandeburgico Ordinis Magistro in haereditarium Ducatum conuersia,&ab Imperio Germanico auulsa, in Polonie Re a gis fidem & clientelam anno M. D. xxv. oncessit. Eius princeps primum ac pro imum Regi locum, in Con- TMeseriis iam silijs, Comit ijs &alijs conuentibus apud Regem Pol Oniae tenet. Si lites inter Regem & Ducem cXOriantur, . a Consiliatijs Regis iuramento nouo ad ius te iudicandum obligatis, Matieburgi aut Elbingar dirimuntur. Nobiles autem seu alij contra Duce actionem habentes, coram Ducis Vasallis a Duce ad iudicium deputatis, cam instituunt, a quibus prouocatio ad Consiliarios Regis & Ducis Marieburgi costitutos libera petiuittitia r. Canerum unusquisque in iudicium ubi bona sita sunt vel domicilium Reus habet, Vocati debe nec ad extra Dea iudicia trahi,aut a recto detineri potest. Iudicium aulicum quinque O iginari j nobiles & tres Iuriscon sulti administrant. Iudices in prouinci j s ita constituuntur,vi ex tribu S a qualibet prouincia nomi natis, Princeps unum eligat: lacundum ius Culmense & constitutiones Prouinciae iudicet. Si contra priuilegia, liberta- . res, iura, aut consuetudines Princeps faciat, nec ad preces subditorum factum situm emendet Liberum est Ora I ducibus pe incite absque ulla rebellionis aut seditionis culpa ad Regiae Maiestatis Poloniae patrocinium coniugere,& vi pactorum inter Regem & Ducem initoria, defensionem suorum priuilegiorum ab eo postulare. Sunt etiam in Ducatu Boruiliae duo Episcopi,Sambiens qui RegiOmonte, Vulgo monisperg, & Pomesan, si qui in Marienvverder sedet, quibus iurisdicto Ecclesiastica integra & non impedita in Academiam, Con sistorium, Ecclesias, Pastores Scholas & omnes causas Ecclesiasticas& matrimoniales, etiam facultas singulis armis visitandi oc synodos parmulares ad consensum in doctrina, in ritibus & in disciplina retinendum, permittitur. . Delicta eorum Episcoporum Politica, per Ducem Ecclesiastica Vero, si in doctrina vel ritibus de liquerunt, per generalem Synodum cognoscuntur & puniuntur. Huius Ducalis Boxume prouinciae fiant2 tangia,Sambia, Regio monte urbe magna ornata, aulae Ducal1s sede, Academiaque & emporio celeberrimo insignis, Naiauia, Sclauonia, Sudoria, Galandia, Bartouia, Ingesama, Pomesania amplissima prouincia, & Sosauia. De Religione & ritibus veterum Borumorum mira narrat Meletius epistola Ioad Georgium Sabinum. Colueruiat Daemonia pro Diis, atque etiam nunc multis in locis occulte colunt. Immunda quaeque animal ia, ut Serpent CS, colubros perinde ac Deorum famulos nuntiosque religios e Venerati sunt, quos intra Domos nutriebant, ijsque ut Dijs penatibus litabant. Deos in siluis ac lucis habitare dixerunt, illis victimis ibidem vi
Placarentur, immolandum esse: ab his solem pluviasque cxpetendas. FeraS Omnes, alcem precipue, has si-1 UaSincolentes,Vt Deorum seruos venerandas esse senserun tod que ab eis abstinendum. Solem & Lunam Deos omnium primos crediderunt. Tonitrua ac fulmina ex consensu gentium adorabant, tempestates aucta tendas citalidasque precationibus dixerunt. Hirco in sacrifici js usi sunt, ob foecundam animalis istius natura. Praecellentes arbores, ut robora, quercus, deos i nhabitare dixerunt. Quare nec eiusmodi arbores cauebant, sed rei igiose ut numinum domos colebant. In eo numero & Sambucum & plerasque alias habuere. Dies etiam natalitios & funera pari modo celebrarunt, mutuis, scilice commessationibus & compotationibus,cum lusu & cantu, absq; moerore cu summa hilaritate & gaudio. Barbari & literarum rudes olim fuere,adeo ut nec
credibile putarent, si quis diceret homines inter se posse aperire quae sentiant & Velint bel elicio literarum biidiomate proprio, & a Livonico noabsimili viebantur, valdeque liberales & hospitales sese addenis exhibebat, quor a m potus aqua melle mista, & lac equinum erat. Sed de hia satis. dura qui volet petat ex Erasini Sicia Iae de Boruciae antiquitatibus libro secundo.
107쪽
Oxio M' Huia a Moscho amne haud dubie sic dicta, qui & regiae viri' quam in rei fluit, luci P mis
d. . - T QRςm Oxjςmem versius na via quam pestis tauiat, cui morbum haud dissimile
ζ'ne u , Io i a Molatio uatis, a Germanis vero Helencs appellati. Praeterea Vr 1 inusitata
praegrandes icipi atro colore formidabiles. Venatio atque etiam auium captura nusquam gentium Da Venaticis canibus de plagis omnis generis seras capiunt, & asturibus atque falconibus, quoS mirificos regIO PCcerra pretes et, non modo ,hasianos & anates, sed cygnos & grues consectantur. Capi-lr quoque aut Sarionagra, puniceis supercilijs, magnitudine anseris, quae pulparum sapore phasianorum supe- dignitatem, Moscho uinca lingua Tetrao nuncupata, quae Plinio Erythratao vocatur. Caeterum si Iae sicut Moso regiones amplissimae sint. Eius omnia, ciuitates, Oppida, aD s, pagi, siluae, agri, lacUS,flumina, V- ἡ /
ni ab I'imcipi , quem incolae magnum Gar, id est Regem seu Imperatorem vocant imperio & nutui subsistit ' p quidquid singula commodi ferunsi in unius Principis fiscum congerunt. Duces ac Comites, qui dominili avtile in bonis laudatibus liberum possideant, & ad haeredes eadem transmittant, nulli sunt. Addicit quidem 'pagos & agros nonnullis, sed rusticorum operis nihilominus utitur, & rursus cum libet adimi Iut v an subditos omnisi rerum impcrisi habeat, & vicissim tanqiuam Deus a subditis colatur eique obedient omnibus in rebus, absque Vlla recusatione praestetur . 'Caput totius regni& metropolis est urbs Mosi uia, Vulgo Mosch-a, tum situ suo Opportuna, qui regionis medius esse existimatur ue tum insigni fluminum fre
quentia celebris, & domorum amplitudine numeroque &munitissimae arcis robo re. Oblongo enim aedificiorum tractu secundum Moschi fluminis ripam ad spatium quinque milliarium extetiditur. Domus in uni- Mersum sunt lignee,distincta in triclinia, quinas & cubilia, numerus earum est supra I3 Oo. Fiae fere omnes
S ad usu Oleru,& ad voluptate priuatos habent hortos. Singulae regiones fingula habet sacella, sed conspicuo i in locoest templa B. Virgini dicatum, nobili structura et amplitudine. Arces praeterea duas habet quarum una Risigoro est era Fostgorod appellatu r, quas hinc Mosch', illinc Neglinna alluunt. Porro in uniuersa hac Rusi ae Σ' - φ .iis
parte sint plures alij tractus. Volo imisia Ducatus, cuius titulta m magnus JJux sibi vendicat, nomen habet ab Urbe primaria, fuit i ad Ioann is utique tempora, qui filius Danielis fui perpetua Ducia Moscholaiae sedes distat ad ortum solis ducentis amplius milliaribus a Moscha sita est in ripis Clesimae amnis, qui in Volgam euolariitur. Prouinciae autem huius ager adeo fertilis est, ut ex Vno tritici modio saepe Viginti modii proueniant. Nouog odia inferior illi pastione, agrorum foecunditate nihilo cedit Vrbem habet ligneam dictam communicum uniuerso Ducatu nomine Nouogrod, sitam ad Volgae et occae confluentes. Haec summam semper obtinuit dignitatem propter incredibilem aedificiorum numerum, latissimique et piscosi lacus Opportunitatem di vetustissimi ac venerablis apud illam gentem templi famam, quod ante quingentOS pene annos Byzantiorum Canarum aemularione, S, Sophiae cilcatum fuit. Axx h Cc loco memorabilis, summis ini pensis 1 Basilio Duce ex lapide in scopulo exstructa. Distat omnino Vrbs a Moschoriia G. milliaribus Polonicis ad Rso am vero proximum littoris portum, pauid O minus quingentorum milliarium iter est. Meetan prouincia est inter Occam fluuium&Tanaim, tritici, mellis, piscium, autum fertilissima : Vrbes habet ligneas, Rheton ad ripam Occae sitiam, & Constram, D CHIugam & Tuliam, iuxta quam Tanais fontes conspiciuntur. morotinensis ducatus tribus a Colluga miliaribus ciuitatem habet & castrum eiusdem nominis Seueria, Ducatus est in ens & rebus omnibus ad fluens; vastos habet&desertos campOS. Oppida complura , inter quae praeci pua haec sunt ita aro dul; obgro Siseri hi, & Cremigma . Siluae HermelliS, aspreolis, S martibus abundant, mellis quoque copiam uigentem ex apibus subministrant. Regionem prieterlabitur fluvius Sera qui in Desinam influit. Gens pro pter assidua cum Tartaris bella, armis adsueta est & manu prompta. Smose H Ducatus ad Borysthenem situs urbem habet cogi minem, quam parte una Borysthznes alluit, parte altera cingunt altae fbssaruna inda ines acutis .stipitibus armatae. Sunt & Ducatus Prouincia que Et chom, Tuueris, Piscoria, Moscha, Cores Molis ero, Molochila, VH et, Laro lota, i , SVμα minua, Permia, Lugra, Pettora, & Nouo rediis sui qtiam illi vocant in rediniessi, in qua Vrbs ejusdem nominis amplissima, ipsam Romam magniti di ne superans. Perora nomen habet a nactio quem utrimque montes Se inuise rupes muniunt, dicunturtiue Cin gulum vel Zona terrae. Sum & aliae regiones Magno Duci Vectigal CS ad Septemtrionem loligo tractu terrara
porrectae, ut Obdora, in qua est idolum nata baba, hoc est aurea anus, Homor , & Laviis. Sunt in
108쪽
moisorium sileostreo stam est cas
anyusto odore coris ramis vitam sustent t
109쪽
exoneratur : longi rudo ciUS est plus quam CCC. milliarium Germanicorum. Tummus is est Ptolemaeo qui Herbersteinio est Rubo, insolis Duina. Hic haud procul a fontibus Borysthenis ortus, ad Rigam Litioniae se in mare Balthicum exonerat. Rha Ptolemaei nunc est Volga & Edili Ortum habet e lacu cognomine, qui xxv. milia Tiaribus a Mosthouia abest vetius Lithuaniam. Hic cornuti serrans flexibus . naultisque receptis fluminibus in mare Caspium Ost ijs lxx. influit. Tanais Italis Tana, accoliS Dom, a Septem trione ruens magno impetu, Ni
Io reponitur. Eius fontes Herodotus panit in paludibus, Mela in Rhiphtas montibus, a quo non dillemit Lucanus libro 3. vertice laras Impsit ripu, neque t ermino s idem Niphaeo Tanais diuers nomina mamri Europae, ct mediae dirimens confinia terrae. Fuere qui pςr mare Caspium eum labi arbitrati sun quos etiam sequutus est in sua perleges Dionysius. Sed errani mrulus enirn nullius ex mari Caspio in Meotim paludem aut in Pontum Euxinum decurrit Oritur auted anais no in Rhiphaeis iugis, scd in sylliae cuiusda ingeti lacu no longe a Tulla urbe, ex quo etia lacu Scat amnis in Occidente fluens nascitur. Ome fluuij caput est in Prouincia Mnesech, is multa praeterlapsuh oppida, infraNouogardia inferiore Volga ingreditur. Intantes etia sapidissimosque pisces, & ante alios sturiones, quos Siluros antiqui 'fuisse putam', Hyla praebet.& hi qui de hyenve multa inclusi glacie, recentes pluribus diebus asservantur. Aliorum vero piscium multitudinem ferme incredibilem ex fluminibus & lactibus, inprimis ex albo, que diximus, lacu ex pistantur. t Montes Riphaeos, de quibus Plin. lib. cap. Ia. Mela etiam lib. 3. Baro ab Herber-stein in sua Moscholaia scribit, in sola Moscouia videri, qui, quia perpetuis nivibus di glacie rigeant, transiri facile non possint. Ac sortiri alibi alia nomina, tametsi com muni & vulgari nomine cingulum mu ndi dicantur,decemque & septem in astendendo dies consiuini porro memorat, neque tamen montis Verticem qui Sto , hoc est, colum na nu iacupatur, eo dierum numero posse stuperari. Hercynia sylva magnam Moscholaiae partem occupat, ipsaque passim positis ubique edifici js incolitur, iamque longo labore hominum rarior facta, non eam sicuti plerique existiman horridam denssissimorum nemoria impenetrabiliumque saltuum facient Ostcndit. Caeterum ea immanibus seris resertissima per Mostliouiam perpetuo tractu int er Ortum solis desima. Boream ad Scythicum Oceanum cxcurrere traditur, ita ut spes hominum eius finem curiose serutantium, inaim . -- - sinita magnitudine sua semper eluserit. Habet Mos ouia templa innumera & sumptuosa, ac monasteria val- νη-μα. de mulla. Gubernationis negotia & iustitiae adimini stirationem Dux, per duodici im Consiliarios assidue in aula praesentes Obit. In hos, praefectura arctu, &ciuitatum in toto Moschi imperio distributae sunt: qui literas ct libellos supplices Principi inscriptos accipiunt, eiusdemque nomine respondent. Princeps enim ipse nullas epistolas accipit, nec ullis ad subditos suos, vel alios etiam Principes fere literis manu sua subscribit. Episcopi ex monachis quorum monasteria frequetiss1ma in Moschi imperio, Omnia tamen eiusdem vesti- tus & Ordinis, cuius D. Basitium autorem referunt velut sanctioris vitae hominibus,deliguntur, & sunt in v- niuersb Moschorum imperio undecim, quos nudiccas illi, id est, oeconomos &dispensatores sua lingua nominant. Sacerdores vero stea Presbyteros, Poppos & oppos. Horum Metropolita qui a Constantinopolita- Olim confirmabatur, nunc a sol O magno Duce delectus per duos aut tres EpiscopOS consecratur,ac cum libet Principi remouetur Mos quae Nedem habet. Huic metropolitae subiecti duo sunt Archiepiscopi, alter Nouogardiae magnae ad Lovviam fiu. alter Rostolait. Reliquorum octo Episcoporum sedes sunt a molen a in finibus Lithuaniae, Casanum ad Volgam, T m Volgae adiacet, Reet an, Susalia, Mosiogda, Columna, Cortietis ad MOsquam. Hi, dioeceses suas raro aut nunquam ipsi inuisunt, ne quan onspirationis cum iubditis suspicionem Principi praebeant , sed in monasterijs Wγουμενους seu praepositos , S in Opidis quibusdamia OS, Vitam sacerdotum Obseruantes, habent. Nec academiς vel collegia in toto Mosthi imperio ulla exist ut . Ri m r m es. Religio Moscho uiris Graeca quam anno Domini CM. lxxxv II. admiserunt. Itaque sp . Sanctum tertiam sanctae Irinitatis persollam a toto patre procedere arbitrantur. Sacranientum Eucharistiae celebrant pane se
mentato,calicis usum uniuerso populo concedunt. Nullis facerdotum suffragijs,nullaque propinquorum aut amicorum pietate iuuari mortuorum manes putant,fabulosumque credunt Purgatori 1 lCcum .e Libros sacros suo idiomate legunt,eorumque usum populo non denegant. Ambrosium, Augustinum, Hieronymum atq; Gregoriam in linguam Illyricam traductos habent; ex his, aut etiam ex Chrysostomo,Basilio, Nazian Zeno
aag i. s ut iij iir mitti', ἔν--s in .nactii uia μιαμ ia iiiiiai.ῖ - - Mismorus,Bjgam iam concedunt, sed vix legitimum matrimoniu esse putant. Diuortia admittunt. Alduterium non appellant, nisi quis alterius uxorem habuerit. Mulierum conditio miserrima est. Nullam enim honestam credunt, nisi domi conclusa vivat, adeoque custodiatur, ut nusquam prodeat. Gens astuta & fallax, magis seruitute quam libertate gaudens. Omnes se Principis seruos fatentur.Iuuentus omnis vari; S ludis,sed militiae pro-ZjmiS se exercet, in stadio cursu contendit, in palaestra colluctatur, pernicitati equorum studet, Omnibusque Praemia, & praesertim Sagittarioria peritissimis propon utur. In uniuersit & Moschouitae.statura sunt mediocri, sed quadrata & valde toros celli Omnibus oculi, prolixae barbae, crura breuia, Sc ventreS extenti. Domi opipa re potius quam laute viuuia namq; omnia fere cibariorum genere quae vel a luxuriosissimis desiderari posse stant mensae eorum &paruo quidem pretio passim instruuntur. Gallinς siquidem , S anates singulis si calgentCOliS renuibus nummis vencunt. Venatione & aucupio uti apud nos nobiliora obsonia parantur. vino mi, O penitus carent: itaque utuntur aduectitio, sed in festis conuiuijs duntaXat , aut in medicinae usu, aut ιι PI incipalis magnificentiae ostentatione : populus medonem bibit ex melle lupulisque decoctum, qui pica- ' *iCr inax iS, CX antiqui tale nobilitatem assequitur. Habent &cereri istam, quam aestate iniectis glaciei hi Sinfrigidant. Sunt et qui in dolit ijs habeant succum ex subausteris cerasis expressum, qui perspicui et purPVU Vim colorem iucundistinaum et saporem non ingratum resert. Tunicas OblongaS, sine plicis, ma- -- Q, Uung VOVUna fere more gestant: OcreaS fere rubeas easque breuiores, Ut quae genua non , ---;. Q ς'iqWς tςxxς, Claujςulis munitas habent. Ventrem nequaquam sed foemora cingum; atque adeo' L . . . n β, MO ID-Si Pi Omineat Venter,cingulam demittunt. Nobile linum, & cannabum in rcstes multa u. i. iud , 'd' ςy ingςnx , MOROtatiri in omnem Europae partem mittunt: nec non pelles nobi
110쪽
ς nu α tu a Venatorum, eo quod regio illa frequentes venationes exerceat w- Regis oriri; . , a-- . . 'e 'g'μ' 'p' M' hi Michou rei jciens, aliam de Lithuaniae Elymo sententiam V edi
kΜΟΚhouo animal voracissimum, dictum, magnitudine canem,
II ' μ ' is nigrum. Cadaueribus vescitur, inuentoque cadauere
mdςsiiux qu l. io u caς auer absumpserit. Fuit gens Lultuanorum annis stuperioribus adeo Ob- Imperium scura contempta apud Rushenos, ut principes I totaienses ab ea sol: es:
soli 1terilitatem in signum subiectionis exigerent, donec Vithenes dux Lithuanorum sumpt
a sola perizomata & subera ob egestatem & iorum. is virm incre- e Pu : ne ' et tribu uJm, quin & iugo principibus Rustiae iniecto,eos adegerit ad tributa pendenda. Huius
. 'e Hostilibus & subitis incursionibus finitimas genres inuadebat & diripiebant: donec Cruciferi Teuto- vici Ordinis eos debellare&opprimere coperian quoad Lithuani Olgerdum & Ceystutum duces lithuaniae. 2 si peluenerunt. Post vexo I gello dux magnus Lithuaniae se laus est,qui postea & Vladislaus appellat', ris briitianorum eXercitibus tapenumero pressitis, Deo Miserante ad Polonos declinauit
HGI lanam religionem amplexus baptismatis sacramento initiatus , ducta in matrimonium Heduulgi regina Poloniae, rex Poloniae factus est. Terram vero Lithuaniae germano suo Skirmioni tamquam supremo duci Lithuamae regenda commissit. Ante Iagellonis tempora paganismus per omnem Lithuaniam Vi- Sebat, quo in regem Poloniae adicito baptistatoque anno M. CCC lxxxv 1 .misia idololatria, sanctam Christi sidem recepit. Lithuaniae magnus Ducatus nunc in decem Palatinatus seu prouincias praecipuas est diuisus,qua- si lxum metropolis, & caput hoc tempore est VHna indigenis Misse Germanis autem vulgo,o i i D t quae ad Vilia: & Vilnae confluentes anno M. CCCv a Gedemino Duce condita, nunc est sedes Palatim trE thuanos primi,& Episcopi Romanae obessentiae Leopoliensi Archiepiscopi subditi, & Metropolitani Rustiae. qui septem sub se Episcopos Giaeci ritus latinet,nisii odorimuriae, Lucaeui Vol hinia Lucet 'ri ea ad Pripetiumnia. D uiae, Praemissi e & Leopoli. Eit autem Vil Da urbs copiosa, ampla S celeberrimi nominis, muro cincta S portis, quae nunquam clauduntur. DCmus in uniuersum sunt ligneae, depresthac humiles, nec cubilibus nec coquinis, imo nec stabulis, licet iumenta & bestias complures alant, distinctae, nec Optimo etiam delectu Collocatae, certiS quibusdam plateis exceptis,in quibus ab exteris nationibus,quae commerciorum gratia, hanc urbem frequentant, lapideae & elegantes constructae in t aedes, quibus Germanorum, & palati 3 vicus conde- Corantur. Regium est Vilnae palatium, alterum admodum amplum, plana Camaculorum structura celebre. Alterum turribus in monte conspicuum, ad radices armamentarium habens, in quo machinae bellicae omnis generis non paucae conspicimitur, cum tamen in Vnii versa passim Lithuania, nulla ullius metalli sed iura, ve- naue reperiatur. Templa sunt pleraque lapidea, quaedam etiam lignea. Elegans est Bernardinorum coenobis . secto ex lapide, venusta structura clarum. Quemadmodum & Ruthenorum aula, in qua ipsi merces suas ex duoscholaia allatas distrahunt.Nulla in ampla hac urbe sint Xenodochia, nulla paupertate amictis assignata loca, ubi misericordiae refocillentur operibus. Oppidaniautem Omnes, Magistram tantum excepto, caupones sunt, cereuitiam, medonem,aut vinum igni eliquatum propinantes: & liberum cuique permittunt,aedes suas tuto intrare, assidere foco,& unum de quocunque liquore velit haustum gratis bibere, ac deinde exire. Verum ultra si bibat, si prandium aut enam cum hospite sumat, tum pretium quoque soluat necesse est, sed perextia guum. Secundus Palatinatus est Trocesse, cuius Opida sunt God ad Cronium flu.ubi Stephanus Rex Polo Inite obi: t. Lunna ad Croni & Viliae confluentes Non no,nda & a. Tertius Palatinatus est Mi en is, ibi I na
o ciuitas &arx, Keidamu, Radasti orilsou, Lybo D, Sinifloca, Fodroi kst & O cetis. Quartus Ρalatinatus est No gradensis, in quo Nouo gradeta ciuitas ampla & lignea, Sisim HKσί uifko, & alia Opida complura. Quintus Palatinatus est Bre ensis a Brestia ciuitate ampla & lignea sic denominatus, & in hoc ciuitas Pin Io. Sextus Pa latinatus est simiae in qua Luca Episcopi sedes Vbiodomma, Crramene . Septimus Palatinatus est Mou , quae urbs quondam amplissima & vetustissima, ut ruinae quae ad sex milliaria se extendunt, facile indicant, fuit &ad Borysthenem sita. Ibi oc Carcas, Narim & r Opida. Octauus Palatinatus est ucs Zimensi ad Sosae S Borysthenem in finibus Moschouiae ibi inieci auia, Dambrouna, Concetonisu comitatus, M si , Bychori et Ucza, Stri in Opida cum arcibus sita sunt. Nonus Palatinatus est Vite ensis in quo ViteUh ciuitas ad Duna fluuium sita, & Orshaad Borysthenem. Decimus Palatinatus est o MACI si a Polocetis, ad Polotae,&Dianae consuentes inter Vitebsiam S Liuoniam interiecta nome sortitur: ibi Di , DraF Drnia Opida cum arcibφΟo Visuntnr.