장음표시 사용
131쪽
Non igitur sine causa Montem ibi inibit Plinius I ita XXX i v. eap. XI vi, tonini ex serro: Cantabriae, hiquit.
-aritimae parIe, Moy praempto altus, increuibile dicta, totus ex ra materietur. Conlocantur hic a Ptoletitaeo, PHAponio, minio, alijsque I 'Opuli Gregeviones, i utrigones d Var b. Primorum memoria videtur citam num
scrvari in Opidis N en iam, Ore a & Oro, cuius appellasionis ibidem etiam mi uius est non ignobilis. Metro ..diolis est ossa ad Consuentes sita Araxin & O riam. Sunt & alia Opidai Placentia, ubi fabrotum serrariorum incredibilis copia Motrico, vcl ut alii scribendum censent Monte de Trico, ab scopul C cognomine, qui Opidcitramine: nienturabia, Ptolemaeo D durio 'ox: Fanum P. Sebastianis olim H uru, postea Don Rama, sic corrupte hodie Donassien, idem sonans quod Diuus Seba ianus. Don enim Cantabris nihil aliud, quam quod Latinis S ANCTUS, Caslci lanis S ANTO. Loca namque in Cantabrorum agris Varia plerumq; habent nomina, Ob Linguarum differentias. Aliter ipsi Cantabri, aliter Hispani reliqui, aliter Galli, qui ipsis Continales, vocant. Si tum est hoc Opidum ad ostium fluminis, quod 3 ena us Pompanio Melae, Ptolemaeo RAM' Ch M. μκζοα - , hodie nos mea, vel ramea. Chai s fluvius in his regjonibus oritur, Cuius Aqua ad ferri temperamentum plurimum valet; adcO Vt Hispani non alia Arma, ni si quae huius liquore temperata, adpro-hent. Ab hoc sumine Populos Clis bes Iustinus Lib. XLI V. ait appellatos. Fanum D. Sebassiani Portum haώheta inplissimia, non arte humana sed sagacis naturae providentia factum, in quo Naves ab saevientibus undis Ventisque parum faventibus securam et tutissimam inveniunt Stationem. Ingressus patet inter duo Castella: quorum quod ad Orientem, in edito Monte exstructum, Occide taliore, quod in Rupn est, eminentius; et ali Os. incola: ij idem cum Bisca inis sunt moribus eademque utuntur lingua. Natura sunt ingeniosi, politici, satis cxculti, ad alliciendum facitcs, et qui difficulter cogi possunt, honoris cupidi, suorum privilegiorum defensores acerrimi, agiles, animosi, ad tractanda Omnis generis arma deX terrimi, et ad .militiam proclives. Sunt et muli cres admodum robustete, planeque virasileS, corpore bene habito, forina bona: Licet laboribus assii e tae, ac idcirco minus arrogantes. Maris Adcole NaVjSationi piscibusque, cum alijs: tum quos Baccacios appellant, capiundis, magno lucro, dant operam.
Sequitur cui nomen ab regione VII Germanica, puae hic olini Nervae imperatoris principam, ut quidanh7 qmis a. autumant) stativa habuit. Ioannes Gerundensis Paralipom. Hispaniae Lib. I I 1, initio Eleonum dictam scribit ab Eleona Provincia Libyae propinqua Syriae et AEthiopiae, in qua, ne scilicet appellationis causam ignorei ratis, maxima Leonurn copia invcnitur. inde Leonis huic Regno vi et urbi figuram pro armetis et insignibus esse usque in hodiernum diem. Hanc Hispaniae paciem qui hodie habitant, eos plerique volunt fui se, qui Plinio; Ptolemaeo, Straboni, Appiano ri 6ν.ς , vergones male in Latinis ixem plaribus. Vetto etiam mentio apud Prudentium. Hi populi, quo tempore primum in Romanorum venerant potestatem, quum quosdam Cenitationes videreant deambulandi causa hac illac senectcre, opinati eos magnum hoc simplicitatis indicium insanire, Duces se xt icteri Actianus Lib. D Variarii Cap. V, ad Tabernacula eis praebuere: putabant enim aut in Tabernaculo quiete sedendum, atat pugnandum este.
Urbs rebro σου Metrop is, Urbs illa claristima Rcgioni cognominis, quae λxa i ii trWμανικὴ ptolemaeo: Legio Geminae, Misae, Antonino: Leon hodie vulgo: quod nomen,quur ab Leonogildo Cothoru* Rege malit, quam ab Legione ipsa Franciscius Tarapha derivare, non video. Moralis tradit et a m est ibiscium olim dictam, adscribens eius . nominis vestigia erihmnum cxstare jn loco, qui sesquitiailiari distans Legione dicitur Soliando. Considendus hac de re d hesaurus Orteiij. illud praeterea mi ni me omittendia su Egerit Hieronymus Surita Caesaraugustan Commentario in Antonini Augulii Itinerarium, exstare Auctores, qui ante CCCC annos id prodiderint. huic Vrbi quondam Fgoris nonae fuisse inditum. Prafectum Legionis vi I Genainae Legione constituit Scotus, - Auctor Notitiae Provinciarum. De Templo Legionensi sic scribit L. Marinaeus Siculus Lib. III. de rcbus Hi sipaniae: Et Tempa/m quod aetate no ira Ci iras Hispalens s ae di cat,al ia omnia magnitudine praestat: res Tolerarium canctis alis dimiti', ornamentis es pecularibm seni Em est illuEnus: es; denique Compone in m sortioribus aedi juo robus alijs memorabilius est: LQionensi iam arti cis mirabili, meo quidem tu ist, omnibus es anteponend-; in cujus clausero Suce Lum ed, in quo tacent Reges septem o triginta, se unus Hi paniae Imperator. Ulud autem memoria dignissim una est, quod ab hac Urbe coeperit circa annum IDCCXVI Recuperatio' Hispaniae qua totam fere Maurorum et Saracenorum gens occuparat. Pelagius enim, Ut cum alijs reserunt, hii n Roc Cricias Toleranus Libro de rebus Hispaniae V 1 per multa capila, et Rodericus Sanctius parte I .Hist. Hisp. o,,mi Cap. Xt,ex regi O Gothorum sanguine, Fasilae Cantabriae Ducis filius, ad Christianorum, qui in Montes ADiuriir confugerant, reliqui js Rex consalutatus, magna strage Matrio medita, vix Regnum orsus, hosti Le- gionem eripuit: ibique scdcm sui Principatus figens,novum Caslestum, quasi propugnaculum adversus Bar- bHrorum Vim et incursiones exstruxit x nde Comites de inccps Castellae dicti, de quibus posteasseiectis autem Gothorum Regum Insignibus Leonem sina sit Rubrum in albo Campo ferocientem, quo hodieque Reges LQgionenses Vtuntur. Pelagium in Regno siequutus est Fatila illius; hunc autem Improlem Alphosia allio. ljuus, Petri Cantabriae Ducis filius, ex genere Rica redi Catholici Gothorum Regis oriundus: qui uxore Du- Acrat Ormisenda Fasilae Sororem viaicam et haeredem. In Alphosi familia posterisque Legionis principatus mansit Usque ad Vercinundum, Regem Legionis XXIV: quo,annoCID. XX sine iuccessbre defucto, Sanina Oror, Fcida nando Navarreo, Castellae Regi nupta Legionense Regnum ad Castellanum transtulit. Hic tres habens filios, Sanctium qui dena Testantento Castellae Regem; siphon*m Legionis et A sturum pGarctam denu de Galleciae quae ab Conjugis Naioribus adquisita Comitatus ad illud usque tempus fuerat et Portugalliae
nominaVit Sanctius, divisionis paternae i m patiens fratres lu n quidem Regno deturbauit, mam autet occidit. Quum 1am Sanctitu circiter sex annos regnasset, & ab Vellido per fraudem esset obtruncatus Alphν- ιν H 1 Olcti apud Maurorum Regem exsul vixerat non solum Legionis, quod ex Patris voluntate obtinerar, i Cc a pera Vit: sed &Castellae, Caleciae Portugaliaeque regna est consequutus. Huic successit Alphonsus V . Omnium qui ante ipsum fuerant potentissimus, Hispaniaeque Imperator nuncupari meritus. Ab eo
tempore Legio Vnum semper habuit cum Galecia Castellaque Regem α Principem . Sod de his satis, ad Ca-
132쪽
commodissimoque Litur Palistra, ad Carrionis
Rege Hispani Palatuo conditam quidam fabulantur. Hic olim Academia fuisse volvt,quae
se 'tiro p.: totius pulcherrimus; evi quae Vrbs anteponatur, non invenitur: agro beatus fertili Foru ibi pulcnerri unὶ amp inimumque cujus ambitus , o CC passi uim quumq; muiris alijs de cacissis hoc opidia valdelu laneti magnificentius illud reddidit in tu strissimus Philippi Regis Hispaniarum or- tus. Vulgo Pa sed quod Vasiem Olemi sunt qui interpretantur. traptolemaeo, Piscia Antonino, vicen siet aroluS Cluuus. Simanca, Antoniuo Septimano a. Camara, Ptol Sa abnue, ut Clusio videtur: quae vitiose Sabana apud Amonmum: Sarabrim tamen esse putant Forianus det Campo et Gomerius Opidum illud, quod Vulgo Ocatur T oro, Lacinis Taurus ad Darium fluvium Non at ni postremi hic visitui loci Samia inica Antonino, & Ptolemaeo, Salmatis Polyaeno: Salamaria vulgo. Han c a Salaminis et Atticis, Graeciae Populis co- ditam notant loannes Gerundensis Paralip. Hii p. tib 1 i,&Ioannes Vasaeus Hispaniae Chronico ad annunt post diluxium C II CXXXIX. Haud procul hinc ad fluuium, qui vulgo Gaa, Cittatus Roderici Comitis; - άad Rodigo, quae ut putant Vasaeus & Clusius, sere. γa Ptol. , Celticorum opidu ira in Lusitania. Tendet. tibus hinc verius Mer1diem occurrit Coria Caurita quondam, ut scribit Clusivis r Cauriam ab Latinis Iuniorib appellari tradit Andr. Scholtus: Cauriae versus Ortum ad nonam circiter Leucam est Piacentia, urbs pulche rima: cuius Citria, ceterique Arborum fructus , nec non Panis candidissimus maxime Golent commendari & expeti: noema vulgo. Habet Placentia sub sua ditisue Opida amoenissima, in quis' vahisium NM moribus superb1ens, dc Asero in Convalle jacens, 'elut altare, Ut Marineus nota in Testudine templi. Monis . res placentiae adjacentes, ab ipsa urbe mira de rema cognom hiatur. Quese et Ea hodie, Ptol ni . cupatur, ut vult Clusius. Haud procul fontibus ita revae, Segobia jacet, quae Plin. & Antonino Segovia, ut hodieque, Ptol. ΣεγουCH. Urbs est Lanificio S Aquae ductu visiendo Roniani operis nobilis: in qua, ut Vas, vi scribit, illud memorabile, quod illic nemo Conspiciatur Ociosius, nemo mendicus, nisi qui per aetatem aut morba opus facere non possit: quii nulli desit, Vnde victu quaerat, aut in quo se exerceat. Quae nu c Aranda ad Durium flumen, lauda Vaccaeoru urbs est Ptol. in Hi sipania Tarraconensi:K-a Antonino ex emendatione Hieronymi Suritae: nam antea Raudackmia cum altera mansione mista legebatur . Q F incerto Scriptori Exo Ma ,Voma Plin. est,qui addit nomen hoc crebro alUS in locis Vsurpari, Ux a per S. m an liquo marmore te Utu mu hodie dicitur. Reliquas nominatis a nobis adponendas Curiosioribus relinquimus. Fuerunt olim hic etiam aliae Urbes nobilissimae: sed quae Vel dirutae, Vel tantam passiae calamitatem, ut de loco certo parum con stet . Inter eas principem facile locum tuebatur Numantia, totius quoindam Hispaniae robur,soriatiuntque Militum genitrix, quantum, inquit Florus lib. I I. Hist. Rom. cap. X V I II, Carthaginis, Capuae, Coastis, is opsim inferior, ita Virtutis nomine ct honorepar omis , flummumque, sit visos aestumes, ni paniae decus: quiphus adfecit. Novissime quum invictam ese constarer, σπι quo e e fit, 'i Carthaginem everterat. Numantiam quasi coronabant praesignes aliae urbes . Graccuro, Turia se, iubriga, Clunia, Segismunculum, Legisma Iulia, h. . Diona D. Sed haec de urbibus & Opidis sumciant . rius fluuius hanc interfluit, in quem tot Amnes & Riiiii ii concurrunt, ut maximus Hispaniae censeatur, licet parum sit navigabilis ob rapidum cursum, CBque an qu sitam . magnis artanaeti navigiis permeabilis est ad Centum milliaria et amplius. Hic caeteris Amnibus Mi ii oeycepto grandiores fert Alosas, LampetraS & TrOctas qua S jure praeserunt delicatioris gulae aestimatores, Sal
monum palcior & Sturionum. Habet Castella Vetus Clarissimam Academiam in urbe Salman ira, variis Pontificum Regumque Privilegiis ornatam, Disciplinarunt omnium genitricem , a qua omnes fere Hispa nix Vrbes & populi tanquam a Domina, Leges petunt S Iura .Hinc Consiliarii, Theologi, lurisconsilii, Me diei reliquamque scientiarum Magistri in Varias Hispaniarum Provincias & Regna peti promiscique eosue verunt. Iura ibi sunt professi Didacus S Antonius Couarruviae , Vti ipse Didaciis in variis Resolutionibus testatur non uno loco. Dominicus a Soto lib. I. de Iustitia&Iure suam vocat Academiam. Hate de Ceo stelJa Veteri dicta suisiciant, ad Novam transeamus.
133쪽
Carrum his condes Martint milla nurea at ias earat
insiliaria Germanica Gm aduriri in quis.
134쪽
Casse a Noua, ad Septemtrione adhaerens Veteri, reli PDs latocibus Hauditur Potiugallia, Extretnadura Andalug:a, Granada A Valentia. Abundat Tritico ali jsq; Segetibus, ad utran q; Tagi ripa sita. Nobilitarunt quodae
tanum interpretantur Καρnt Vocat passim Polybius, vi di Liuius : apud que etia, ut ite apud Pliniu Carpetania legitur Segis. Metropolis Caslesiae Nio, se Tolotum, ut Latini vocant: Toὶλητον Ptolemaeo: hodie Toledo. Tofetanosn om i nat Pt i nitis: i iiuna Tolet Da est in Nummis Augusti apud M. Golt Zim Sere ZOlam etiam scribit appellatam i fle Vill mota anus ad Ptolem cum . De Conditoribus, nunc Hercule, nunc alijsqua adseruntur,fabulosa magis striar, quam vera. Centriani est & quasi umbilicus Hispanie: Situs estuosi, inc qualis, Sasperioris, ascentiis ambulationisque dissicilis. Maiorem partem adluit & contra hostes tuetur Tagus: qua Arcticum spectati Po-Jum, muris munitum est validi stimis durribusque C quarti aucto rem memorant circa annum a DCC lxx 1 itf mbam Rcgem, quem etiam hos Uemus in Turri quadam, nitido, lucidoque marmore, insculpendos cura sic, scribunt Rodericus Toletanus Achiepiscopus lib. O . de reb Hupaniae Cap. xi,& in Chronico Ioannes
actuS: EREXIT, FAUTORE DEO REX INCLYTvs VRBEM BA MBA, SVλE CELEBREM PROTENI: ENs CENTIS HONOREM.
Nobili uni ingens in hac Vrbe fui merus: Cives admodum sint indu stri j Vrbis Regiae cognomen adeptum est Tolerum post ad ventum Gothorum, qui scdein Regni illuc transtulerunt, quum antea, ut Rodericus Tole ranus tradii, ab Uandalis, alijsque Germaniat populis, qui una in Hispaniam commigrarant, Hispalis Urbs Rinia & voca a fucrit & habita. Cum aliis alia piissimis aedificiis, tum templo nobilitatu r augustissimo, pulcherrimo, ditissimo. Multa Toleti Concilia leguntur celebrata; certe ultra xv i i numerantur, quot alibi nus quam. Descrimunt Tolei tam Gom ius lib. vi de robus Iacobi Aragoniae Regis, Nauagiertas in itincrario, Petrus Modinensis, L. Mari neus Siculus lib. t I .de Rcbus Hispaniae. Toletum, ut Matrem Reginamque s iam vetari eran tu r Madritu vulgo Maild Aeris situsque satiaberrinai; ubi Carolus V. i mperator dies paucos commoratus, Morbo Quartanae, quo diu laborauerat, eis liberatus. Rebus omnibus abundansgratum nunc est Hispa- Diae Regibus Domicilium; Incoli, hinc plenum, multisque primae nobilitatis & equestris dignitatis viris illustribrisque familiis nobilitatum: Sili cum illi sunt in Circuitu Lapidicinae : unde Cincium Igne circinit Hispanus Poeta Ioannes Mena. Terminos habet latissimos, Camposque lartillissimos, quos miricim Lumbos appellatin Non procul hinc VElamanta vi quae ut volunt B. A Montanus, Tarapha S Villano. Vcor est Ptol. Carpetanorum in Tarraconenti Hispalata Opidum. Quae vulgo, voce Arabica, Hispanis hodie Daia de He res tam certo cicditur K απλητον Ptol, ut Latine citam non aliter in publicis Actis & Mo1timetis audiat. Si tum est
Um ι ne*logi. o rancia Antonino inter Complusum & Cassiaraugustam medio fere itinere ; Siguenca nune
appellatur , arrerio & Morali iudicibus. C stantium in ripa Tagi scribunt Vari crius Salij cssis quae Nῖ C ex rei' Ptol. ; --ense Gelonia xlixi. Opidum est in Gigni conspicuum Ponte , venerandae & antiquitatis ScmaicstatiS. Quae Talauera nunc,' Liuio . Eburam nominari opinantur P cui crus & Moralis. Sunt hic etiam Cuem, Cauce es Pt i n. Lebur An tonino Libib Cassona La vela, Castulo eidem Antonino. Tagua flu. Caastellam nouam irrigat cum alijs Amnibus ac rivulis in eum concurrentibus;&in ea suos fontes habet Anas n. t. nunc Gradiana. Sed de his satis, ad Opera publica vcnio. Quinta Madrito leuca versus Occidentem eo 1 j tur magnificum illud & sumtuosum Monasteritura S. Laurenti j in Esuriali vulgo ordinis D. Hieronymi: I'hilippi Hispaniarum Regis opus, quod ira erito certare pote si cum Aegyptiorum Pyramidibus, cum Veterium Grecorum Romanorumque Templi , Theatris, Amphitheatris, Ludis, Circis; Thermis item, Balneis. oepulaliris; cum alijs denique vat torum Regum & Principii m Monimentis. Operi tanto vix quid est par, vix quid secundum. Frontispicium eius, Occasum spectans, tribus supcrbit portis: quarum quae Media primari quean Templum augu stissimum, Coenobium, Collegiumque ducit, quae ad dextram; in ossicinas Monaste , Iio cons cratas; quae ad sinistram in Domos Scholae delimatas. Quatuor Angulos totidem exornant mira Olles arte sua Turres . quas etiam duae superant ad ipsius Templi pedem hinc inde fastu quodam conasui gentes. Supra ostium Templi niagnificae Stylobatae Statuas sustinent ex Marmore Tophoque set D diaeti helis Regum , pedes altas divi ii. Ad septemtrionem Palatium Templo ad situ in visitu r, Regi Regioque Comitatui commodissime excipiendo paratum. Ad Meridiem Vari sunt Porticus ; Hor, rus Omnis generis instructus Herbis Floribusque , & plurimis ornamentis; Pomarium gratissimis consi tum fructibus. item Nos omium, Pharmacopolium, & alja. Videre ibi est in t er alia depictum artificiose
Coinlictum intur Ioannem 1r Legionis Regem & Mauros Granat enses;extractum eX Linteo CXxx pedum. Uod totam Historiam continens ros ortum fertur Segoviae in pervetusta Turre. Quid si perest 'quidquid ibi Occlarit, stuporem in1jca 1 pectanti ideoque de ijs, quae dicenda restant, silere cum modestia praestaliquam ieiune paUza m mediu in proferre. Est etiarii Toleti celeberrimum Palatium ab Carolo v. restauratum, nouisque 1 tructu DS regio adparatu exornatum: in quo, praeter alia multa singularia, Machina visitur hydraulica, miro
Me UI OntCS Hortis, Magnatum Mibus, Balneis, Fullonibus, Ciuiumque necossi ratibus abunde stuppeditant.
no a F piscopus Toletanus quem Urbanus 11. Pont. Max. Hispaniae totius instituit Primaa. tWς: Hi S ab Rege, Maximusque Regni Caneellarius: quo inconsulto, nihil fieri solitu nihil decerni j x post RQgQx Vt n q; est non solum dignitatis Sauctoritatis, Verum etiam potentiar,uth. 'g'β in WVnitos opida celebria habeat septemdecim, exque iis alijsque Vectigalibus Reditum an
135쪽
T Μ- 0β' xiv in δείμα iam vocatam auguratur, quasi ante Lusi laniam,
Conditionemque reserunt. Isidorus ciuit iam rati Ira lim rara litam quae lummam eiu S admirationem apud Omnes eXcitant. Metropoli visia, reliquaru m Vrbium nonnullas in-
Ulcio Urdinis incuriosior; sic tamen, ut quasque Metropoli suae proximas primo loco.Offert se quinta ab Hispali leuca Palatium vel Palantia, quod vulgo Palaesos, sic dictum ab Arce perantiqua. quam lateri habet adhaerentem. Via situm, quae ad S. Lucae Fanum Fretumque Gaditanum ducit Huic succedunt Cab .e I tu in Montium, qui in Meridiem Malagam versus se extendunt aditu situm : & Cabecis versus Libono tum ad tertiam leucam Opidum, q uod vulgo Lebrixa; Ptol. Plinius Venerium cognominat. Si tum fuit olim inter Baetis altuaria, hodie octo pass. M. ab flumine , Oblimato sinisteriore Alveo. Conditor perhibetur Liber Pater. Opi dulum est peramoenum dc pulcrum cum Arce perueteri, Agro undique beati mirio cinctum. iuve nobilitatum est Alio Antonio,Hispaniae totius ornamento. Quae Carmona vulgo,K -0ν Straboni est ,Car-- An tonino, χαῖμονία Ptol. GMauhena hodie, Colonia quondam, inquit Onuphrius ex antiqua basi, Marcia: Si tum est hoc Opidum in Colliculo quodam, ubique planicies spectante. sunt& Andaluziae Opida coma ad dextram Baetis ripam : alita vetustis lapidibus, teste Clusio, Riauium c olitanum Ambrosio Morali antiqua itcna Insicriptione, Inter Hispalim cst & Cordubam. Moron, Olim Clusio Arucci, notantibus Pliqio, Antonino & prisco Lapide. 'suna, O α πια Appiano, Ovρτων Strab. , Urse Plin. , Cui &Genuas forte Gen a Viba-nstrum, Ursaom antiquis huius loci Inscriptionibus. Ursao Hirtio. Eceia ad Singulini fluuium hodie X nil vel Chonil, Piolamaeo cluat Ao ru)is : Au Mea Firma cognominatur a Plinio. Qu9d Opidum non aveo magnum hodie tredecim ab Hispali leucis visitur, inter eandem Hispalim & Cordubam medio fere itinere, ad dextera Baetis oram P 'ra Ol. putatur ιλώπουλαμ PGAu, in mediterraneis Turduloru l cogomine Icilisa Plin., qui Itili alensi Conventui attribuit. Decimo hinc Miliari ad eiusdem Fluvij ripam est Corduba xo VCκ Itol. Cortua vulgo: Plinius Coisniam Patriciam tradit cognominatam , quod etiam ex antiquiS Marmoribus probat. Moralis. Co/duba tanquam Cor ratis dicitur Ioanim Gerundensi. Alumnos habuit rei militaris gloria doctrianaque stud ijs praecel lentes. Beata hodie est Corduba, praeter alia multa bona,sertilissimis Agris, Horiis aminanissinais, A vis salu beta imis. Solum Cc 1 di bae vocat aureum Silius Italicus lib. 11 1 rdmus a ferae nuis Corduba tora.
136쪽
137쪽
Qui Aque Leucis ab Cordul a veilius Meri fibra cram uesti Maio vulgo Monte: aior, suri existimatur pidi . ,
I idulorum m Hispania Baetica Vrbs : Vlia Anta itini: VEa vitiose esst apud auctorem B clli tam Alexandrini, am Hispaniensis. Decem ab Corduba Miliaribus Ulo u C urem es , Montoro vocatur vulgo: Ego a creditur Antonini. Male apud Ptolemaram Ebura pro Ipora, quum illa sit non Baeticae, inci Lusitaniar ; peius autem. Idis ora in vulgatis Plini j dicibus, ubi F, eratorum cognominatur. Hispalim recurro, hinc illic per Palatili, ficant arillae Pontona, Opidaque Cabccas ct Nebri stana, miseri pcto Fanum. Sic Latini videntur nominasse. quod Str. lib. Irt . φωσ*00ν i Upν interprctatur: quodq; appellatu etia addit, Lucem Dubia: hodie est S. Lucar de Barranuda. Haud procul hinc quarta fere Letica versus V ulturnia na, Opidium est, quod Hispanis Teres de iaFrontera d i citu Gq uasi Hispaniae eX hac ora Vel I nitia vcl sci minus. Hoc Navagi crus in Irin . putat es c quod Asia xiv.& alijs: Haua Ant. per adspiratione. 1s=u lai Pen Mor. scribit adhuc nome retinere,vel loc illia esse,circa Uuadalescia Amnona, qui vulso uina de Abrahamus Orici haud multum abest, quin submersam putet cum iustila Tartesso jn Baetis ostio. Centum stadijs a Baetis ostio distat C tona Opidum, Strab. Lib. I 11, Cispionis Tu iis . Ad ostium Lethes fluminis, quod hodie Guadelete, vel Arabice ΓMalac, o indutia est, cui nomen Portus S Muria uligo Elpuerto de S. Maria: Lothen transgressis occurrit cu alijs Sidonia inferidi Oii liora versius Fre tum petentibus offert se Conita-, non ignobile Hi spaniae opidum, seX Leucis distans Ab Gadium Vrbe: in luntrissimo S. Luca qui et Medinae Sidoniae, duci parens. Coniliu habetur ab Georgio Austriaco apud Ort. Carteia Dio. Carteia noscimul meminit M. Tul. cu alijs locis, tu in Epist .ad At si, eaq; ab Corduba ab esse M. P. CLXX perhibet Auctor Commcntarii Hispanicia sis, cuius vcrba si sint Vera, satis arguunt, non bene Clusium adserere Carteiam hodie esse ceruagenam : quod vidcret hac ab illa non prorsus abludere. Tarissam,qtiann Carteia quid1 Opinantus ex Tartesso corruptam si quis dixerit, non admodum pugnandu Videtur. Non procul inde Hege iucst,vulgo reges: Opidum exiguum quidem, sed si tu opereque clarum. Colli que Latissima undique planicies ci- git, impositum: adeo ut inde circum quaque prospectus pateat, quo usque oculorum acies extenderc se potest; tam in Laetam laXamque planiciem locaque compascua, Versus Solis exortum; quam in Africae Montes et ora cirra Meridiem nec non iti vastum et tunuit tuosum Oceanum versus Septem trionem et Occidentem. Hic in Caurum iter flectentes obuiam habent Mundam.Sic nominant Opidum Plinius, alij que Latini Scriptores, quod hodie vulgo Monda. Putat tamen alij antiquam Mundam esse, quae hodie Ronda Heiae Udam autem,cuius an te a memini, duobus inde Milliaribus exstruct am fuisse ab Arabibus, prisco retento nomine, uti mos illis. Videndus Didacus Mendosius de bello ultimo Granatensii. Ioannes Gerundensis Episcopus Lib. I et I X Paralip. Hispanie procul hinc amotam Mundam, eandem, scribit esse cum Coimbra Portu allice Opido. de Conflictu porro ad Mundam inter C. Iulium Caesarem et Cn. Pompei Magni Liberos Cn. Sextumque, consulendi Plutarchus in Caesare, Appianus lib. II Belliorum Civil.Auctor Commentarij de Bello Hispaniensi, Strabo lib. I bti, Suetonius in Cauare cap. XXXur et in Octaviano Augusto cap. XCIV. Valer RaXimus Lib. VII cap. VI, t et alij. Lucanus lib. I:
Vltima esta concurrant alia UM L. Silius Ital. Lib. 11s Belli Paenici: Et Munda Emathios Itali aritura Labores. l larer fluvios quibus haec regio irrigatur Baetis est Isidoro dictus quasi sciθυ, quod humili sol O decurrat. Hic nobilis Auro Veteribus cst, et Olivetis. De Auro Aristoteles in Adnairad. Audit. et Stepharius de Urbibus, ubi do acu pia . de Olivetis Martialis in Epigrammat.
Baetis olivifera crinem redimite corona,
jurea qui nitidis Hesiera tingis Aquis. Piscosum mare illis est, unde quaestus haud exiguus, et praeter alios pisces frequens est thynnus, qui querceat Slande saginaturique ad mare isthic abunde nascitur. Portus etiam commodissimos et Opportunissimos habet. Sunt autem in dioecesi Hispalensi innumera monachorum et virginum ' mas,.u-Monasteria. Multa ex his sena aureorum millia anui reditus ferunt. Vnum certe Carthusianoru quod ad Baetim in ipso Hispalis prospectu magni sicentissime exstructu est, supra viginti quinque millia refert. Longum sit etiam xenodochia recensere. Cum in Una Hispali tantum ultra centum viginti num crentur egregie dorata, ut multa octo millibus aureorum, nonnulla quindecim millibus annuis locupletata lint. Est vero Hispalis aedifici js sacris et templis Omnium His paniae Vrbium ornatissima later quae templum Mariae sacrum, quo nullum habet Christianus orbis excelletius, si operis amplitudinem et maiestatem sacra quadam hilaritate et pulchritudine Venerabilem, et turrim summae .celsitudinis, e qua ad statas horas signum datur, editissimo et operosissimo fastigio admirabilem spectes, unde in UniVersiam Vrbe in & latissime circum jacentes campos iucundissimus prospectus est. Quid Regiae arcis O H menta vere Regia describam h qua nullam elegantioris structurae, aut gratioris voluptatis Hispani Reges ha-bgni, Quid sumptuosa Ducum, Comitum &illastrium pio rum palatia: quid amoenissimis fontibus
Vireti S Ornatas civiuba viles memorem ξ PLaetereo antiquos aquarum rivos longe peet arcus in Varias Vrbis regio-nς deri Vatos, & recentiores S. P. Q HL ingenti sumptu & industria ad Herculanas vulgo dictas columnas de-ς HGO , Spubli cae voluptati dicatos, palustri & uliginosa vastissimae amplitudinis area, consitis arboribus, in y lchςrrimum Viridarium reformata, & latis finis spatiis in circi speclem ad decursiones & Voluptarias inambulatioUes relictis. Iam vero suburbanos hortos omnibus delitiis & amoenitatibus resertissimos, totque per gros S ad Betriis ripas magnificent isti me exiesucta praetoria quis dignis laudibus prosequatur 3 C quibus naves ςψmmς ntes, & ex Vtroque orbe redeuntes quotidie spectarc licet. Bonarum artium in ea studia, &nobilix' j exercitamenta apprime florent. Et ut nihil de artibus mechanicis quibus adornata est, licam, mercato Ium CD menciis opulentissima est. Huc enim eae variis mundi plagis, potissim a vero ex India occidentali inςrcimonia adseruntur. Nulla enim in Indiam navis ex Hispania transmittitur, quae non hic meretibus OV ei Vr, machiniς tormentisque bellicis, reliquoque idoneo apparuit nautico instruatur; ac naves xςVersae hic exonerantur. Estque in eam rem ampla & magnifica Domus, quae gubernatores & consules h bet dilodecini & a mercimoniis Indicis vocatur La casi de tu contra Iton detis Ddias. Vnde sit ut haec Vib. . neb totiu5 orbis civitates. sola vetere Roma excepta , divitiis supcinti
138쪽
TZNTIA appellationem a sua Metropoli assupsit, Emporio Nobilissimo, venerandaeque Antiqui-R-- citatis. Ad Meridiem Murciam respicit; ad occasum utramque Castellam: ad Septemtrionem Ax O-ὰ Lniam: ad ortum littora eius pulsat Mare Internum. Fruitur Aere temperatiore, ac clementiore CO 's iij ID, atque beatiore quam ulla alia Hispaniae pars: imo tanta Coeli temperie ac Zephyri lenitate Regnu 1., lentiae gaudere tradunt, ut quocunque tempore, etiam Nativitatis Iesu Christi festo, et Ianuario florum ma- nipulos incoIar manibus gestent, sicut alijs in locis Aprili et Maio fieri vide mus. Magna hujus regionis praestantia, omnitimque Rerum ut Sacchari, Vini, olei: item Tritici, orizae variorumque fructuum fertilitR , seriiluas. et copia. Habet et Argenti sodinas, in loco quem Ruieldicunt, inter Valentiam et Dertosam. Reperitatur et Lapides aureis venis lineolisque interstincti, in loco, qui Ausi r nominatur. Ad Promontorium Ainistratum sunt ferri Atinerae: circa Segorbiam Lapidicinae vestigia,e quibus Romam devecta oljm marmora. In Piaccco Alabastru effoditur.Passimcilisule, Rubia Calx,Gypsu.Valetia Urbe dia Mauri tenuere longa ducuserie Op- Imperium Pugnata saepe ab Aragonia regibus, donec Rex Ianies post toga Obsidione tande eius potitus est,duceq; Zam maiorum.
Ma re eu quinuaginta Mauroru millibus coegit urbe cedere et Deniam confugere,auro,argeto,armis aliaquc supellectile eodem asportata.Desertam hoc modo Valentiam rex Iacobus colonia missa colere iterum coepit. Coloni fuere Cataloni et Arragones ductoribus D.Berengario Palatiri Episcopo Barcelonensi. D. Hidais Cave-ba Episcopo Huescano. D. Petro Aerdinandes d' agra D. Simone TVrrea Equitabus. Hi totam Vrbem inter colonos novos distribuerunt habita dignitatis cuiusque ratione. Legibus etiam novis Rems blicam ornarunt. Inscripta eo tempore trecenta octoginta quatuor capita familiarum. Caeterum Regni titulum haece gio accepit circa annum salutis septingentesimum &octuagesimum octauum, ut OrteliuS ex Petro Metinensi,&Petro Antonio Beutero scribit. FIistoria sic habet: Hisen Rege Cordubae mortuo et silius Alca nomine sub annum Christi DCCLXXXVIII successit, cuius patruus Aodala Valentiae Dominus ex TaVi ar ad se vocavit alium suum fratrem, cui nomen Culcma exhaeredatusque fuerat. Hi duo fratres magni Scopiis adunatis prosecti Cordubam, nepotem Regno expellere conati sunt, praesto autem victi, Aodala fuga sibi consuluit, Valentiamque reversus est. Maurorum autem praecipui sese inter patruoS nepotemque interponentes, eo rem deduxerunt ut inter ipsos convenerit, ut Aodala se Valentice Regem inscriberet: Cu- lemae autem quolibet mense, ex reditibus Valentiae,inille Moradini specuniae genus erat)instruendae menis, ct adhuc quinque Moradinorum millia ad res necessarias parandas deciderentur. Quibus pactis cum AOdala assensisset, primus se Valentiae Regem compellavit. Valentiam habitasse quondam praeter alios deprehe-duntur Hedetani Ptolemaeo sorte non alii ab Sedentanis. Bisargitani: sic ex membranis legitis apud Plinium: Metropolis ipsorum Sscargis, cuius mentio in Nummo Germanici Caesaris, teste H. Goligio: videntur pars fuisse Heditanorum, quum in iis Bissargis nominet Ptolemaeus. Leonicenses Plinior quorum Metropolis Le- etiam a Ptolemaeo in Heditanis ollocatur. Mentio eius in Huberti Goltetit Thesauro fit.
detur opidum Oliva contra Ρytiusas Insulas. Luseones, quos ad Iherum fluuium ponit Appianus in Ibericis, Numantinis vicinos: ad Tagi fontes pertingere scribit Strabo. Lobetani, quorum Metropolis Lobetum Ptole-naceo: qua Beute rus scribit antea Turiam, postea Averati tandemque,ut hodieque, Albamazi st m. Tor- oleiae Appiano in Ibericis, Saguntinis Vicini, a quibus Turbula Ptolemaeo, Torres hodie fortean. Celtiberos, ut eos appellant Plinius III Cap. III, Pomponius Mela lib. rr r,cap. I ceterique Latini,qui C-em Ptolemaeo cuidam Castellae Veteri ad scribunt,plerique Valentiar. Illud satis constat Celtiberorum Pomer1a huc illuc Ionete lateque se extendisse.CLma Celtiberiae finis Plinio vocatur .Possidonius apud Strabonem l1b. IIIauctor est M. Claudium Marcellum Tributum ex Celtiberia exegisse Talentum IDC . ex quo coniecturam facere licet, inquit, quod Celtiberorum natio frequentissima fuerit, et auri atque argenti copia excellens, tamet1Iaprum incolerent sterilem. Nomen compositum ex Cetris et Iberis Lucanus lib. IV: Profugique agente vetusta Gallorum Celtae, miscentes nomen Iberis.
sse sis tu, Italicus lib. III Belli Paenici O; . , .
Venerere Celtae, sociatimmen Ibem. His pugna cecidisse decus, eo urique cremarL. Tale nefas caelo credunt Nupensique referri,
passus carpar si membra racentia vulgur. ἄCH brei apud eumdem Strabonem, et confinales ipsis versus Boream habitantes Deo cuipiam, cuius nometonoratur plena Luna tempore nocturno Pervigilium celebrant,choreas ducendo. In Celtiberis vicinos urbie da oonit Appianus in Iberi cis Tribas populos, Inter regni liui S Vrb S Ha a, vuls , primanae ciles Epi pali, Regi Romo primordia sina sertaccepta,Vt scribit Vas S atq;M13,quaab eo Roma - Vrb . oellatam Romani multo posterius amplificatam et nobilitatam Valentum appellauerunt, .mbulo idem gini stante. At Resedio haec fabula videtur, qui eam a LusitaniScaeterisq; Viriati militibus condita et nomitiatam tradit. Sit aest in intimo Sinus Sucronensis recessata dextram Ovij Turiae ripam. Haec Moribus et Ino se , elata Di ciplinis liberali, exculta; Mechanicis Artiae nobilis; magnis Ingenus felix .Pa Cocordiae , inter inuandae studiosissima: Multorum Equitum splendore ilIastris o Mercatorum commerciis di ues Silentio non praetereundum quod de Valentinis notat L. inrimuSSiculuS 'S mmc laositum esse sim--li annis festo D. Mitini fusis precibus sectisique obtestationibus, ad locum Supi ic S destinatum ire, cive Damnatorum Corpora, siue siusipensia sint, sinae humi iaceant, suscipere, st que pars a colligere; mox
139쪽
140쪽
yy ris,in Memoria, prodit Petrus Medinensis esse in hac Vrbe sit pia dccem Oi,tionibusque peracti a x Vm' β' 1 usuis dupud Ioannem Marianam lib. XI S c P. Ai S millia Puteorum Aqua: Vi fhy ς' . 1 ita, sinistium, haud procul Valenti Strabo
Ptolemaeo a V oi Straboni, ' si V ε . . . in oris ori tib Muris Veteribus. Zac Ithorum omam Hodie
si escribit Silius Italicus lib. I. unti Caenientoribilit imus lib. xxx; quae calce urata erant, indix x xlix luto, sinctura antiqui ge-
ααVibi ς nobilissimae Cladeque, que ob admirabilem contanuam,&cgregiam ut Romanos fidem cidit in annum in v. c. 1 xxv. M I iuio Salinatore, L. Amulio Paullo Cos s. considenssiliui
liis 3 Valerius Maximus tib 6, cap.6. Augustinus lib. 3 de Civit. Dei, cap. xx, Auctor de V V. Gustr. p. 41 Aeni lius Probus in Annibale, Cicero in Philippicis,& qui nonὶ Superest memoria Senatui Popuisque Sa-Mintini, quo loco Vrbs fuit,in Muro Veteri; his verbis.
No11 tonobilis in Valentia loci sunt hodieque Segorbia, Segobriga Ptolernaeo & straboni, Vii placet Vasa Clusiio Tarapste Emanucli Enrico, & alijs: Segobrigam habent Nummi Augusti. Incolae 1'linio Segobmen os eos in capite Celtiberia ponenti. Sobbriga iamcn Morali censetur muta, vel Cabes uel Guy' cuius sententiae est & Ioannes Mariana. Hieronymus Surita, ubi fuerit Segorbia, dicit se ignorare. Se bricae mcinurit anu Quum Marmor,quod Tarracone. Denia,Dianium sui volunt Florianus, Moralis, Clusius apud Ciceronem& Plinium: qui Stipendarium cognominat: Asr μι iον & wHοσκοπιω est Straboni, haud procul ferraria Pro montorio Castrum Ogitum, x Hispaniae Citerioris valida, Amilcaris Poeni caede insignis apud Liunim, hodie. ut vult Beuteriis Caarasta vocatur. Floriano dini a stet Seras. Incibilis Lim quae Indibiis Frontino, Vbi Annone Carthagini ensitum Ducem ab Scipione fugatum narrat , Chelo censetia r Floriano subdubitanti tamen. I a Plinio IλMiras Ptolemaeo,Illi e PomponiO,Iste Colonia nummis Ap γ νω ctia Ptol. unde Isiicit S Sinus hodie aliis Athonta, aliis Elche, quod propius accedit. Bel da Celiberiae Urbs nomen adhuc retinet. λ, Sia, quae ix t mroi Ptol. unde Heditam populi) Liria hodie est Clusio & Morali.Olute ορκελra Ptolemaei Floriano, Hormetia dcoriola Comecio est & Clusio; Zamera Nebrisiensi. Bigerru Liuij PtOJ.; hodie Briar utero & Vasaeo; Clusio Villa est. Quae Setabis.. Strab. .vcl Saetabis antiquis Lapidibus, teste Clusio; hCdie Floriano iudice, is numina. t tua cluit. Fluvios habet haec regio multos,inprimis vero Turia quePompo iuuS Durra,Doraa Ptolemaeus nominat. Incole Arabicam vocem Caeta Har leruarun que vox aqua puram significat.Nagnas hic fluuius commoditates , locis per quae suit adfert. Non est admodum prosundus, nec eius ripae multum attolluntur, sed terrae fere aequalis fuit: Omnes alios huius regni fluuios pulchritudine excellit, ultra modum, Ob semper virenteS ripas, rosiS varioque genere florum coloratas,amoenus. Nemoribus hic a fonte qui in Aiagonia haud pi ocul Opido Teruelo usque ad Ostia utrimque a natura pulcerrimo adspectu vestitur. Vbique Vitcx,platanus, pinus, alisque nunquam fronde carentes arbores: ita ut vere de eo Claudianus, Floribus o roseisformosis Dinia MV ripis. Est& Sucro suuius, Xuca ovo nom1ne dictus. E montibus hic oritur Orospedanis. Habet Valentia duos Montes, quibus itomen Mariola & Penna gooya Rupem cupedinariam Latine diceres in quos, quum Stirpibus rarioribus Herbisque varijs abundent, quotidie magnus Medicorum & FIcrbariorum numerus ex diuersis Hispaniae partibus confluit. Nunquam non rari quid ibi se offert. Valentia urbs antiquitate vener bilis est, ibique ad nostram aetatem multa perdurant antiqua marmora, Romanis inscriptionibus insculpta. quarum quaeda videri apud scutoriana,Ambrosium Moralem, Hotomannum in Caesaris Ephemerides,& ali- ς ρορ - ' Os,possunt In urbe Sagunto nunc tam ne re Theatrum & Scena,aliaque multa Antiquitatis vestigia,Vt Sepulchra Sergiorum L. Galba ,Sergi j Galbae , aliorum cius gentis, cx quorum Lapidibus constructum est coenobium fratrum Trinitatis . Acadcmiam habet Valentia celebrem , in qua S. Dominicus , Oidinis G ρ - Praedicatorum auctor , bonis artibus Sacraeque Theologiae operam dedi me scribitur . Praeter hanc iri Iegno Valentiae est & Academia Gundiana , quam non ita pridem erexit dilustrissimus Candia: DUX , udibi preticipue Patres Societatis Iesu,ad qua seipsum quoque contulisse scrtur,philosopharentur. Valentia quod ad administrationem Rei Publicae attinet, iacile omnes antecedit Hispaniae Civitatos . Ager huiuS Vrbis maxima ex parte a Gente e Mauris oriunda , & paternum siue auitum serimonem ac sere vitae morem adhuc reti- nente, colitur. Illud autem non omittendum quod M. Tullius in Valentiae laudem protulit Oratione in Ver- νῆμ' rem ultima: Valentinorum inquio homi m honesipue ornm iesimonio iaIlium Byssi hoc in Regno paratur re Vt de lanificio & pannis ceteris totius Hispaniae melioribus taceam 3 ascula etia Porcessana conficiuntur emu- Mercissima. la Italicorum. V est & Valentia commercio Fiscribit oliuari' Valentinus) m atomχυ maximo. Nam indem' tantur variae se multae merces, inprimis holostricae telae fere omnium colorum si stia herna ex vermibus , pavni optimi in
IV stas Raleares . S Hism Y Sardiniam. ν is noni iocantur coniram e portantur inde Orio. Saccharum albe me ad- Montes. Ahalae.
mirabili v p ae es Ficus, nemo, o fructas Saccharotondisi tum oleum dulcissis mini videres diceres aquam esse olim-im se iis, tam i claru- .i haec cori uni ibi omninis colorum a Valensis, hominibu ct his quidem 'ariani arcis ir