장음표시 사용
121쪽
motior, Vltra Iberum,ad Oceanum Vsq; extenta. Postea in tres partiti sui partes Citerio, o , multo amplioribus dotata Vltra Iberii finibus, appellantes Tarra conenseni: Vltenorem autem in Laeticam & Lusit imam distingue iries. Tarraconensisaeui nomen ab nobilissima Vrbe Tarracone, potiore complexa Hispania, a Pyrenaeis, Vbi ortum pQQRbat, incipiens Montibus, Septemtrionaliorem partem inter Britannicum vel Cantabricum Oceanum Duriumque fluuium ad Nerium usque promontorium, & Mare Atlanticum Vel Externum ; Australiorem ζ db ijsdem Pyrenaris, ad Castalonem, ultimam Oretanorum Vrbem, milliaribus aliquot infra Baetis fon-x m.' bi initium erat Baeticae inter hanc & Borealius sui procursas brachium Lusitaniam relinquens, Protei -- cui spacto Plinius I DCv1 1 millia passuum adsignat Latera utriria e Mari obi j ciebat, qua qaidem Me-xλdkςὸ obuersa, Mediterraneo; qua vero Septemtrionibus, Oceano. Baetica, quam Baetis unde Homen) medi-exe secabat, ad Septemtrionem & Occasium Anam habebat fluuium, quo ab Lusitania separabatur ; ad ςridiem Mare spectabat, extra Columnas quidem Gaditanum, intra Colum nas Ibericum,qui Od pars Medim xerx Dei,Vt illud Oceani: ad ortum 1 Tarraconensi disiungebatur Castalonis fine, vel Saltu Castulonensi,' Ἀ- Woque qui hodie Goad retin, Veteribus Tader fuit appellatus. Plinius huic spacio tribuit CCt millia passirimi Wi ama ad Septemtrionem Durio fluuio terminabatur a Tarraconensi; ad Occidentem di Meridiem Oceano duebatur; ad ortum limitem habebat, contra Ecticam, Anam fluuium, Lineamque ductam ab Castris V1ceu nis Septemtrionem versus per Augustobrigam ad Manlianum Saltum, x bi Fons erat Tormesis in cu-ι Sr pasinistra visitur Salamantica, vel, ut alij , ad Albocellam Vaccaeorum Opidum & OcellUm Amnem, Cuius aluei Vestigia conspiciuntur hodie ad Duri j ripas iuxta Formoselium. Sequentibus temporibus Hispa Ialam in sex fuisse distributam Prouincias te inlatis, reaconense Carthaginiensen , standam, liciam, faeticam, α trai S fretum in regione Africae, Tingit anam. Maurorum tempore regna fucrunt in Hispania plurima, Vie possςriores in quinque diuisere, Castellae, Aragonum, Porthi galliae, Granatae & Nauarrae. Partiuntur autema Oua distributione totum Imperium in tria regna, Aragoniae scilicet, Castiliae & Portu galliae. Sub Aragonesi regno comprehenditur,praeter Aragoniam, Catalonia, Valentia, UMaiorica, norica. Sub regno Callitiae com- Prehenditur Ethaia, Leon, AEuhia, iacia, Est rem idura, Andalusa, Granata, Murcia, miraque Cotilia, cum accessi' Diae Canatiarum insularum. Sub regno Portiagalliae comprehenditur preter Portugalliam, Alarbia. Vrbe fin toto regno pene sunt in numerae. Inter Us praecimae Hi ab Gala ritum,Tarraco, Lis m, anata, Pampiora, 'Valeritia, Barcino, Vulgo Barzelona, Legio v 1 r. Germanica nunc Leon S. Luca Corduba, ebrisa, Compsiclia Told- π Salamantica, Complutum, Pintia, Caesar--givia nunc Saragus, Asturica Augiata, aliaeque plurimae. Sunt Hic Lacus admirabiles. Prope Opidum Belaram Lacus est non villis minus quam admirabilis; qui & Turtures, Lum Pisces subnigros& excellentes, gignit, & futuram pluviam turbinemque, teste Marinaeo Siculo, magno aeris sonitu praenunciat; adeo ut eius murmur quasi Tauri mugitus saepenumero ad duodeuiginti millia passi. fuerit auditum. In summo tamontis Stesia cacumine Lacus quidam est, scribente Vacto, in qu cfragmenta n uium subinde reperidiatur, quum tamen a mari plus Σ1 M 1 cucis absit: quin quod exaestu et re Tempestates ibi audiantur, adfirmare incolas,quoties intumescit Mare, idem notat. In Cantabriae Lacum fulmen decidisse, repertas duodecim Secures,ait in Galbe vita diligentissimus Scriptor Suctonius. C moenum Stagnum est apud Plinium lib. II 1 . natur. histor. cap. m, haud procul Valentiae hodie Albusera. Sequuntur Flumina. Hispa- Flumina.
rania multis irrigatur passim Fluuijs. Sunt qui centum & quinquaginta numerant,&in i s Pontes ultra septingentos, inter quos nobilissimi Segoviς & Alcantarae. Ali j alijs sunt nobiliores. Iberus Ptolemaeo 'ιCκpos, Ebro hodie, erumpit apud Cantabros ex Idubeta Monte, duobus Font1bus quorum dexter in saltu Aiacensi Monte ioca) sinister ad Opidum, quod Incolis Euentore. Inde magnis crescens Amnibus,primo Calaguryanis exceptus aruis Calahorra) Iuliobrigam di Tubellam petit, Nauarrae opida Iuliamque & Celsam, inde cae- fata Augustam adluit. Illinc digressitis in Austrum, , mox versus Euro notum labitur per Laletaniae populos qui nunc Catalani,& Dertus ana opulentam Vrbem praeterlabitur. Postremo plurimis fluuijs auctus, peracto quadringentorum sexaginta mill . passo cursu, in Mediterraneum,cognomine ipsi, Pelagus tam violenter dii Obus Ostijs ingreditur, ut L. passiis in mare profusus dulcis hauriatur. Durius maximus concurretib',in eu tot Rinni, quos enumerare longu esset) Hispaniae fluuius ex Idubeda, ubi nomen illi Sterrari CmoLo staturiens, Vectones ab Asturibus, Lusitanos ab Gallisis V eteribus disterminat. Turrem Su llanam Tordesidias Sarabri tra, Miradam,&alia opida contemplatus, decimo quinto fere infra Lamecam milliari, apud opidum Portu galliae, quod Portus dicitur, rapidissimo cursu, occidentali se miscet Oceano.ΔMS Ptolemaeo;Δ - , Straboni;Δοριο Appiano Alexandrino ST uero thodsii C. gus τοι γος Ptolemaeo ceterisque) nascitur in altis Dis Orospedae iugis, stadijs quinquaginta ab Opido partio,cui nomen Tragacet 'aud procul ab Urbe Concia nunc Cuenca. Per Caria petanos lapsas Toletum, regale Vrbem, petit, Ponteque accepto, Talaueram, Augustobrigam, Alcantaram aliasque Urbes non ignobiles adluens, mediam fere secans Portugallia, Vltra Oli sipponam in Occidusii se exo nerat Oceanum; ostio bis millium, ut quidam notant, quinquagint a passi. latitudine. Adcolis hic fluuius ho dieq; Trio Lusitanis Tcio. Tagus auriferis Arenis copiosus reliquis Hispaniaria fluminibus,uti testantur Soliti in Pol vhistore & Isidorus lib. XII I. Etymolog. cap. XX I, praeserebatur. Auriferum hodieque, ut & alios multatos Lusitaniς fluuios esse adfirmat apud Ortelium, Vix side dignus Emanuel Fnricus. Piticium item Ostrcoriique feracissimum, Gemmasque generantem memoria: prodit Pomponi US Mela. nas, Aναs, Latinis Graecisque Scriptoribus satis notus, Originem habet ex Vastis stagnis, in Laminitano Agro, ut scribit Plinius lib. iis . Naturalis Histor. cap. I. hodie Campo de Monties, circa Opidum, Hispanis Cagna res dictum. Oretanos praeterlapsus ad Metallinam, ubi Castra fuisse Uicelliana docent Antiquae cius loci inscriptiones, Terrae sepe 14etrali h a condere putatur Nam ex Vulgi opinione magis quam ex Veritate haec esse testis est apud Orteli timoeulant corgius ab Austria, Praepositus Harlebecensis mOX post aliquot leucas, quasi saepius nasci stati dens, inquit Plinius, ad Villariam emptione facta, Augustam Emeritam, Vbi longissimo Ponte lal , id doliansitur, Pacem Iuliam,& Austrum Versus alias Vrbes praetergressus ad Castrum Marinum in Oceanum e voluitur Hispanis hodie Rio Guadiana, recepta ab Arabibus VCce. Iis enim Guad fluvius. Baetis Ptole
maeo; oritur prope Castaonem ex OrOsreda Monte , Vis ibunt bitabo dc Scephanus , qua parte serra
122쪽
ci' ro, nominatur. I3Fonte in Occasium vergen, Cordubam, aliaque Opida praeterlapsus, ad Hispar, in Austrum de inans, ostio satis amplo unius enim Leucae est) ted quod Vadosius haud prCcul Gadibus in Atlanticum Mare se exonerat. Hic fluuius nobiljs Auro Veteribus est, & Olivetis. Straboni etiam & Pausi Diae Tartessiis nominatur. Stephano I Iis' s. Liuius rem ab incolis nominari notat: quam appellatione aliquamdiu retinuerunt, scribente Mario Nigro, Hispania potiti Afris quibus tandem da uiuis, vel, ut alii scribunt Godalehebis, tamquam fluuius t Magnus, fuit dictus . t Minius Hil para tete Tarraconentis fluuius,ortum habens sexto stipra Aras Sextianas, quibus hodie Lugo nomen, milliari ad Opidum vulgo Ca eLVerri, Poria marinum secans, Pontemque Beliarium & Orensem Civitatem perlapsilis, facto ad Valentiam cum Auia eo gressu, sex milliaria procurrens in Oceanum se praecipitat. Sunt & alii Lethe, Turius, Limo, Sicoris, chalybs, matque alij minorum gentium fluui3,quos aliis explicandos, ne prolixiores simus, relinquimus. Mare no, vocat & quae cum eo censeri solita, Sinus & Portus. Oceano vndique Hispania & mari Mediterraneo conchiaci oritisu . ditur, praeter eam partem quae ΜΟΠtibus Pyren 6s S Aquitaniae coniungitur; Quorum beneficio patenti bus gremijs uniuersi orbis tam Noui quam Veteris commercio Opportuna, tanquam adiuuandos mortales ipsa auida in maria procurrit. Quae & marinorum piscium genus Omne abunde subministrant. Inter quos Ceate, Balenae, Congri, Murenae, Thynni, Savali, Lampetrae,&alij, tum O strea, Conchyliaque. Memoriae pro dit Marinaeus Siculus Valentiae se piscem vidisse, quem Piscatores mari captum portauerant,& Torculari ma gno locauerant Aquae pleno, crassitudine & longitudine magnae Mulae, cuius Caput, os, Nares, Oculi Bouis esse videbantur; praeter Cornua, quibus carebat; Mammas habebat muliebres, S Manus Mamillis adpositas. Vuluam quoq; mulieris: dii posicro die peperisse Pisciculia ipsi persimit e, longitudine triti pedu,classitudine Colli Canis Gallici, Matremq; eum quatriduo post fame fortea colacia, deuoraseimus Hispaniae celeberrimi sunt tres, omnes ad Mare Medii errancum, Sucronensis, Idicit anus, Virgitam. Omnia Vastissimus est Sucronensis, magno satis ore Pelagus, inquit Mela, accipiens, & quo magis penetratur angustior. Mediae magnitudinis est tilicitamus nunc Puerto d' 1 ante. Minimus est Virgilanus, ab Opido, Vt scribitMela, Virri, hodie Vera vel Bera. Corrupte apud Ptol rce vel Virge et nec emendatius apud Antoninum Vrti, anec apud Plionium Vrgi. Nominatur 9 Oritanus Sinus Melae lib. III. ab Gadibus. Hodie Baia de odia Inter Poratus, quos Hispania habet , primi est loci qui Magnus Veteribus, neγαs Mnὴμ PMLinter Nerium ga & Scythicum Promontoria; Corunna hodie. Sunt & ibalis Portus, apud Pomponium, .niar hodie in Albiae regia Οἰ manum, Plinio; nunc Euentarabie,Vt Villa nouanus, vel Berme a Moralis ceulat et Garita rh ictae Antonino, Circa Gadese rara nensi e quo Silius Italicuslib xv. Tunc se ita Tarraco Baccho
Con Huniportu, ct siecur eg gite clauseo Stant di es, positusique labor, terrorque profundi. Veneris denique Melae nominatus ad radices Montis Pyrenaei. Sed de Sinibus portubusque eorumque la titudine & profunditate multis felicissime scribit Lucas Aurigarius in suo Nauigationis Speculo , Chartis quod ad Hispaniam,decima nouemque sequentibus. Succedunt Montes inter quos Pyrenam principem ob ti net locum, Hispanos ab Gallis diuidens Πνς νηix Ptole. & reliquis; Stephano P p ω. Tibullo Pyrene: L itio & ali js Saltus Pyrenaeus: Hispanis Los Pine os Universim; nam pro ratione locorum varia sortitur nomina. Dictum volunt plarique α ab Igne: vel quod crebris fulminum ictibus feriatur,vel quod eius sinuae scribente Diodoro lib. vi) iniecto a Pastoribus igne, quom dam Vniuerso conflagarint. Silius Italicus deo
Hispanos diuidit in Cismontanos & Vltramontanos, alium ad IberisOntcs Montem protrudit versus Meridiem per Hispaniae latitudinem. Nomen illi Guberi apud Strabonem &Ptolemaeum: Saltus Cisun is, vulgo truonte d'sta hodie vocatur, ab C tua Vrbe vetere, cuius ad Visiam-Francam, vigesimo supra Burgos milliari, ve stygia monstrantur. Oro 'da Idubedae proles; Grobpeda Strab. Ortosperi Prol. Toti hodie certuno est iam et
natri quod Aluaro Gomecio censentur Sterra Vermisto, Florian OSIerra Molina, Clusio Surra Morem; Partes eius sunt. Orospedar adcenseri solet Calpe. Sic Ptolemaeo alijsque Mons vocatur ad Fretum Herculeuis ;qui Gibraltar vulgo. Orospedae item pars Ru pes pr celsa, quae ex Hispalensi urbe Granaiam eunti prope Arch1dona se conspiciendam offert Nomen habet famam que meretur ex memorabili, quod in omne aeuum est duraturum, Amoris exemplo. Hispanis dicitur, La Penna de los Enanior aris, Amantium Rupes. Res, ut paucis dicam, ita habet: Quium Regnum Granat ense Mauris adhuc pareret, graueque inter ipsos & Christianos bellum flagaret, quodam in conflictu inter alios captus est Christianus, quem Maurorum Rex Ob fornice venustatem facilita emque morum libertate donauit, eumdem apud se in palatio retinens. Inter hunc porro Filiamque
Regis tanta tamque casta coaluit familiaritas; ut Articulis haec Christianae fidei praecipuis imbuta Christia-
videntes autem sedetectos, di Rupem ab MauriS Undique circumseptam animadverrentes, cacumen conscerierunt; sequς supplicio, quod ab Rege expectabant, territi, rnu tu o coim plexu praeci pites inde dederunt. Ad cuius rei memoriam in eiusdem Rupis dorso. inque via publica Cruces erectae videntur. Paullinus Amaram nominat. Respicit enim duo Maria, Internum & Externum .Strabo Calpen montem esse,ait, Circuitu quide non magnum admodum, altitudine autem ingentem &arrectum, ut remotioribus Insulae forma pra serat. nam Herculis Columnarum sunt qui fabulantur, alteramque ex aduersis A bylam in Africa,Laborum Herculis metas: Addunt unum fulsita quondam Montem, sed ab Herciale perfostum, atque ita mutatam rerum faciem . Ex Oros peda prope Alcarassum Mariani Montes su rgunt. Sic nominat Plinius, qui singulariter emarianus Phol. & , ovi Mariorum Antonino; hodie Derra Moreva. Radices horum montium adluit ad laeua per- remo ad Oceanum usque nobilissimus fluvius Baetis. Iuxta Barcinonem Mons est quem l Mon-IHI' at adcolae; sunt qui interpretantur Montem Iouis ii i melius t sontem Ludriorum,qui quondam illic sepeliebantur, quorumque plura adhuc ibi sepulcreta & Signa. In vertice Turris est ;vnde Speculator die quidem Linteo VC
123쪽
Que singulares serentibus fructus, ubique est plena Hispania. Longum esset omnia commemorare . Ncm ςst apud Opidum , cui ab Monte: Maiore nomen, in quo Quercus, Castaneas, Ilices, Nuces, Corylos, Cera- λ , Prunos, Pyros, Ficus, Labruscas, & omne genus Arborum fructiferarum stola natara plantavi altitudi-λui ingentis & latitudinis. Haud procul Opido Beterano Nemus est amoenissimum, ubi Castaneae ArbΟ- H bitum se mensium scribit Lucius Marineus Siculus pedu m circiter quadraginta .SilvaS eriam caeduas co P ψῆς. babet. Quare & materia abunde praebetur struendis Navibus. Quid iam de operibus Publicis tam Sa- Opera 'blica et ς λβ QR m Prophanis, quid de privatis dicam: Plurima hic magnifica Templa, plurima: Abbatiae, Coenobia, C *MPH steria, Xenodochia, & Nos comia. Multa Regum conspicua Palatia, multae Magnatum et Equitum an gnisicae & pulcherrimς ades, innumera denique alia & publica et privata adjicia. β Vero Hispaniarum nascitur non eligitur: inauguratur tamen, populoque Sacramentum dicit & ab eo Ra log *ςςyp x- Liberi Regis Ofantes Hi1paniarum appellantur. Inter eos Primogenitus, qui omnium Procerum, νώνα LiVit tum S populorum iureiurando Rex vivo Patre designatus est, Hi paniarum Princeps dicitur. QuamViSaulem Regi suprema sit in omnes & omnia potestas liberumque arbitrium : nihil tamen fere decernic, ni si CaeX ἷI 'VIR O R V M qui, totius Regni primores Senarum Regium constitu ut con silio. 1bi graviora, qua - Sem Hς magni momenti, plene ventilata terminantur: quae celanda, in Secretiore Consessu discutiuntur , quem rii r faciunt ipse Rex, Dictator Legionensis, Praeses, tertiaque Consilii Regii portio. Quae ad stadias earumq;zubeinationem pertinent, tractantur in Senatu, quem Indicum vocant, ab uno Praeside, X I I Vcro Consil1ariis. Bellica in Senatu GMilitari peraguntur: quem statuunt X II-VIRI Se natus Rinii, Dictatores item Legionensis & Castellanus, cum aliis. Praeter hos etiam tres in Hispania sunt I ris Praefecturae, quaS udie tias Vel Cancestari in appellant, una quidem in Castilia, altera vero in Granata, tertia in GaIccia: Unicuique Pr. ses est, & X II. Senatores: ab his, si Litigantes 1ibi minus satisfactum arbitrentur, Con troversiae ad Scinatum deferuntur Regium. Q iam vero multa variaque sint Regna, stagulis praeficitur vir primae Nobilitatis,quem Visessegem nominant. Est denique Thestrariis Caselamu i ib 1e quatuor habens rauaestores; quorum Omniv. est PecuniaS Regni tractare, earumque habere reddereque rationem . Ducum in Hispania, Marchionum, Comitumque ingenS numerus .Prae ter principem C stariarum & alios, Duces invenio circiter XX J II. Si it Ilii Frises, Messi -Rivi icci, Alvae, Palae, Assuquerquae, Escaonae, lunae, Avosmi, betari, Caniae, Sesae, O fantingi, Medina - Caeli, Medi - Sidoniae , Ma edae , Naiarae, Heriae ,Segorbiae , Sonnae, Viri -Hormo , V TAEDAE,
Pas ara, Dan - vilia . Sunt et alii, quorum nomina non Occurrunt. Quibus omnibus annuus Census est
a X L. ad C. Ducatorum millia: Ducibus Infanta gi & Medi -Sidoniae surrimam superantibus: quorum hic C X X X, ille C X X habet millia. Marchiones hi sere, HELe-Novae, Actorgiae, gestaris, Demae, Mondesaris, Ealcis, Eomesae, Molinae, Ceram ae, Halesias, Valgis, Cretae rdalis, Areae, Ascalae, & alii: potiore parte Reditupercipiente ab X ad L X millia Ducatorum. Comites recensentur plus minus L X X X, quibuS annuus Reditus est ab X ad X X U. Ducatorum millia: inter quos Principem ob tinet locum Bonavensae, Alvae, Miranaae & Orapsac. Longum esset Lectorique taediosum, quaerere hic Vicecomitum, Baron utiaque numerum: longum Viceregum, Gubernatorum, Provinciis Marique Praefectorum: longum denique Magnorum Magistrorum, Equitumque variorum ordinum, in Castella quidem S. Lacobi, Asia rae, Caiatrapae, & Rhod ensium Grianis S. Da s: in Aragonia Cataloniaque ordinis Montesae: in Portu gallia ordinum, Midium L fChri cuius Magister ipse Rex est amplissimi sane, ut qui adnexas habet Provincias omnes in Africa, Asia, Americaque inventas) S. Iacobi, eius qui de Avia dicitur, itemqu e Rhodiensium D. Ioannis. Inter familias vero Hispaniae, ut hoc obiter addam, antiquitate prima est Pacisca, quum Hirtius in Commentariis nominet L. Iunium Paciecum, ubi de Corduba agit: eiusque etiam mentio fiat apud Ciceronem lib. V l. Epist. ad Familiares Epistola ad Leptam. Non minus illustres si n t Meridona, Toletana, Cerdea, Cardonea, Larensis, Vel ea, Pimentes , Munica, Henritica, Orosia, Cordubensis, Limensis, Gu anea, Mondragonea, alias alii addant: & parcat nobis Senatus illi, si ordinem violauerimus. De Administratione Statuque Politico diximus. siquitur Ecclesiasticus. Primatus Hispaniae antiquissinnis temporibus in Hispalensi fuit Ecclesia, inde vero Toletana, v1que ud excidium illud Hispaniae funestissimum.Toleto enim in Barbarorum potestatem redacto, Bracarensis Archiepiscopus ea dignitate est functus, docentibus illud Ecclesiae Bracarensis Archivis. Recuperato Christianis Toleto quum Toletanus anusiam dignitat em repeteret, Bracarentis autem semel adquisitam retineret, Contentio orta est, quemadmodum legere est lib. I. Decretal. , adeo ut adhuc sub Iudice lis esse scribatur.
Qui porro a temporibus Romanorum & Gothorum in Hispania fuerint Pranules docet in Chronico suo I. Vasaeus cap. X X. Post ereptas ramum Barbarorum manibus Hispanias, Epidcopatus cum Antiquis suis Ciuitatibus sunt restituti, tum quidam in nonnullis recens instituti. Septem hodie Archiepiscopos Hispaniam habere legimus, ijsque subesse Episcopos circi ter X L. Suffraganeos. Primus est To et anus Castiellae Cancella rius , cui post Reges Regiamque Prolem nullus vel dignitate vel sortianae amplitud 'mae secundus. Parent illi Epistopi, Eurgensis cui sedes olim fuerat Aurae, unde Amianus, & coxxupte in quibusdam Concilijs alijsque Actis publici Auxitamus dicebatur,trassatus inde Burgos, Castellae Vetaris Metropola, ab Alphonso VI,eo, qui Toletum Christianis restituit auctoritato Vrbani 11 P.M. anno CID X C VI I) uenae vel Cunqueno, Cinque- eundus Hi palensis. Sub eo quondam X I,hodie 1 O, sunt Episcopatu S. AMalacitam , Gaditanis nariens, . Tertius composiesianw est. Episcopatus huius s*des olim fuerat a Flavia, Vnde Iriensis, Opidiana Gesectat maritimum, Padron vulgo.Translatus autem postea Compo stellam dici deinceps cCepit f. omposite vel S La- H. Eius auspicia sequuntur: Coriensis, Placentinis, A turicensis, morensisse a anticens , Orecentis qui &riensis & Auri inus, Orensis item Tuiensis vel Todensis, a Turi si e Tyri, Opido Ga eciae ad Minium amnem si
124쪽
DESCRIBTIO, DE IN TEGRO MULTIS IN, LOCIS, SECUNDUM H, DRO GRAPHICAS, DE, C. EMENDATA.
125쪽
rinaeus Siculus Damianus a GOeS, S alij. Ad statum Ecclesiasticum pertinent etiam Fidei inquisiitores; in Sarracenos Maranos de IudaeOS philoiam creati, qui lapsita temporis Vires tuas &auctoritatem ex lendere coepe perunt in onlines quibus alienioreS ab Ecclesia Romana metes. abeat & locutri hic Notatio Academiarum. Misi iiii i feti et viginti duae numerantur; inter ille cas primI loci Sal immem ἔ, S, Comm Hicensi Pericianensis, Sag tina Antem,&I e densis. His pani selices Ingenio, infeliciter dilaunii semidocti Do ctos se censent. Sophistarum Astus plus fatis amant in Academ jS Hispanice magis quam Latine loqui Dii dent, voces etiam Maurorum non paucas admiscenses Suos foetus ingemjque u Onimenta ad posteritatemmis 'mis arta raro rarius ad Exteros,ob linguae defectum, pio. Ucunt. Fuerunt iam cia, sumque hodie non Vulgariter docti. sto ulta es qui praeclara eruditione la lissimisque Scriptis patriam intainsarunt, Valli qUe OpO US at Ud Iemotastumio, etiam clariorem fecerunt. Si I heologi postulamur: prodiboni : 'lii lius seuerus; Prudentius, Episcopus Armentiae; Oii is Cordubensis Auit USI 'resbyter; Mahclantas, Episco pus item Barcinonensis; Paulus Orosius; Pacianus, eiusque filius Dexter; Audentius, ludorus, Apocalypse Us Interpres; Iustinianus, Valentinae Eccletiae Antii ies; Leander HispalenuSEpiscopus; Marianus,l Iae 1m Ma
Ravmundus de Pennya Forti; Hirgo sarcinonen ii S. SI IUrisconsulta; CaliXῖUS III L Ontifex M., Fortunius Carcia Gomestius, Di lacus Couarruvias, sit lentioque minime praetercunctas Alatonius Augustinus, domo Cetes ar-augustanus, xii vir Romae Silii. Iudicandis, inde vero ex Allifauo dc Ilerdensi Episcopo Taxracone sis Archieniscoohis Vir Romanarum Antiquitatum & melioris litteraturae peritissimus. Si Medici licet non
Iustinus & alij. Si Philosophi L. Annseus Seneca, eiusque si iij, Seneca Nouarias,& Mela, L.Iurnus Moderatus Columcllas C. Iulius Hyginus Sotiori; soannes Viues Valentinus. SI Mathei uci. I 'Omponius Mea; A braham acutius, Alphonsus Rex Castellae, Henificus, Infans Portugant , Henricus, Marchio Villenen
Dsi atro & M Fabius Quintilianus. Si denique Poetae in medium producencia. 1istent se Sext1l1us Plena, LL. Ania eneca & Lucantas, Patrueles, M.Valerius Martialis, Rufiis Festu S Avienus, Aurelius Prudentius,D malis Pontifex M , Iuvencus, Arator, Caesi VS sedulius.Iuniores, ne tetedium pariam, Omitto. H1spanas Natu-de est&si 1: Colot subobsicii rus, cui iuuando Feminae Collyrio plurimum ex Cerussa Murioque v.
do dmulandoque celare norunt. Gravitatem seruant cum adfectata quadam Seueritate: quae facit ut 1-um sustineant Nationum omnium, inuissimum,qUemadmodum ipse Mariana pro dicat, atque individuum I iustane Dy ῖ sese, uoci admodum foecunda: paucos pariunt; PDM OmRRδδ
Extu te ait incolit veneratur, laudat, extollit: Nobilitatem, Plabeto etiam ii quo potest modo, conciliar s Iustitiae cultores maximi: Summis, Medijs, Imis aequale Ius administratur. Facit Magistratuum cauan uixi pse odium manus puro ab caedibus, alii diei agit 3 - Nςmiη
126쪽
Hacten in genere Hispaniam desicripsim'. nunc postulat Methodii inspectatim et per partes eam per-
mbulemus. Vatica vanis fius e divisam in Generali desicriptione diximus. Nos vero Partium Hispa-
I xς illo i qui es Lusitania: terminos tribuit Strabo lib. 1 1 1.
: Π- 'Heu is, minime mendax, et multam reruperitus in Doctrimi dicebat L.Volumnio Senatori Misenam esse Gera iam ἔ-- scinis, penderet. III ct tondo emque Suis acute ad sedem tres diortos uisse. Portu Viae Re num primum circa annum Ct, C initium habuit. Ad id enim usque tempus sub Hisipanias nomine censebatur Legendus praeter alios Ioannes Bar. cap. I. Asiati. Dec. Primum Regum Lusitanoru m Progenitorc maealta commemorant Henncum Duce Lotharingiae, Comitem Limburgium, Viru Animo Magnu Manu uepromptum: qui Laribus in Hispaniam translatis, Dresiam duxit VI Caslallae Legionisque Regis
kitiam, accepta in dolent ea Galeciae Lusitaniaeque parte, quae nunc Por Iugallia :quam non ita pridem ipsemet 1ua V1rtute ex Saracenoru & Mauroru servitute vindicarat. Defucto circa annum C la C XII Patri successit i ho in I, qui Portiagalliae se Ducem appellans, Regis titulum ab exercitu accepit anno CID CXXXIX, vitaetoriam consequutus in Agro Orichiensii contra Ismarium, & alios quatuor Saracenorum Maurorumque Regies: quinque Scutorum Insignia facti monimentum posteris relinquens. Succesierunt huic recta fere ii ne Sanctius, Atho m 1 1,Sana r i, Alphon si I I I, Dionysi squi primus ΑJgarbiorum Regis Titulum usura pare coepit, Alphon IV, Petrin, Ferdinandus, Ioannes, s, Alphonsim V fricanus cognomine, Ioannes j iEma H, Ioannes z I A Sebastianus in Africa interfectus, Henmus primo Cardinalis,& Antonius: quo, quod No 'thus diceretur, pulso, Ut proximus heres Regnum CccupaVit Philippus ri Hispaniarum Rex, Emanuelis per Isabellam primogenitam Nepos: cuius hodie Filius Phil pus I r I feliciter Hispaniae quanta quanta est, impcrat. De Portugalliae Regibus eorumque Ortu & Genealogia, rebusque gestis adeundi R dericus Toletanus lib.v 1 1. de rebus Hispaniae cap. V. Rodericus Sanctius, Matinius Siculus, & alii. Portu galliae Metropolis est mi ino, ut ea dicitur in antiquis & probatae fidei M. Varronis, Plinii, Antonini, Melae exemplaribus. In vutagat 1s enim nunc Olysipo, nunc Olf no, item Vs' po, aliisque modis scribitur: ολυ Ha Strab. oc'uo sειςStepha no : hodie L bona, vel , Vt Incolae proferunt, criboa. Urbis nomen ab Vlysse derivare, absurdissimum: quum is extra fretum Herculeum numquam navigarit. Praeit nonnihil ad vertim Elymon Ptol. , apud quem divi, sin & vitiose legitur ἴDo, tr Uv .inis po enim, dici videtur , I quo innuitur totum illum Hispanistractum, ubi ant i is Lusitania, tanquam Equorum quoddam im isse Stabulum, ob thcredibilem Equarum ijs in locis foecunditatem . Apud Plinium etiam Felicis o Iulia nuncupatur. Emporium est, reliquis Orbis teria rarum nobilissi imis concensendum: DiVitiis stlpra modum adfluens Mercium peregrinarum, quae eY Asia, A
frica Anaerica adseruntur, Promptuarium celebre: Situs ad Tagi fCre Ostium amoenissimi commodissimiqj. amplum, quodque sua magnitudine Montes quinqUC, totideq; Valles nam olim multo erat minus, unum que tantum, ut quidam tradunt , Collem occupabat complectitur. EX parte, qua mari adluitur, Poriis di stinguitur XX I 1, qua Continentem respicit XV I: Turribus per Murorum gyrum LXX v I I munitur se pla, quς Graecis Parochiae X X V. numerantur: praeter haec plurima sunt quae Monachis, Anachoretis, Vesta Iibus uesunt attributa. Olis ponem, Vt Matrem agnoscunt Transse Taganae: Hora Plin. & alijs E αI L
olim ut opinatur Clusius, Salacia; quae iamen Varrerio Moralique putatur si is arde salin Algarbiae tigio ne Aumadis Ptol.mir Osris r Antonino Cetobriga: Iacobus tamen DelgadUS scribit hodie vulgo 'si m vc cari. Ci, Tactum haud procul O tisippone Aquilonem Versus Castata Opidum est situm, ubi naves onerariae, jactis Anchoris ventum iasstumque, Ut flumen ascendant, Operiuntur. PropiUS ad urbem Rccedenti rasile M oc currit, Opidulum. Sunt ibidem Leiri Tomar, Guarda, non ignobilia, neque obscuri nominis Opida. Prope Lemam urbs fuit Pl. Hippo, eius ruinae S Sebas,ni Uarrerio . Hau cui Tomare visitur Ceice, cellom Ait opere
127쪽
128쪽
fm σχitatur licca iam cae vul O Lamego meminit Cocilia Ttaetanta iri. Anter Gui moeniq; iiiiiiii Vi su perbit:sic hodie dicitur,quor Ptol. Braccara Ariusta AntGΓ1.AN si Enac. ωm Plin. Ab Gallis creatis coii dita fama refert , io ante Christum natU CCXC.AUGU1Iae cognomen addiderunt Romani Victores. Tam Olim celebris, ut Conuentus hic fuerit ex septem Citeriori S Hispaniae unus, unde Ur S xx 1 v, auctore Plinio, ius petere consueuerant. A usonius hanc urbem tali nobilitat Elogio: 'aeques muten gi iacZasse pacara diues. Sita est ad Alastemfu. cuius fontes in Spino monte quatuor ab Urbe milliaribus distant .Vallem amoeni limam Vrbi adiacentem irrigati multis hortis, pomarijs, pratis & viridari js excultam: Vrbem adluit, atque in Auum maloris famae fluuium prope antiquum Opidam Villam Colmitis influit. Quidam fallo Sethen vocant. Totius Hisipaniae Primatum antiquissimo jure sibi vindicat : qua de re cum Toleiana Sede vetus et Lis est de comentio Quod porro Calem Antonino, nunc Gaia censetur : quod Ptol., Hodie Lima: quod KOA:osio. γα eidem, hoc αVO pHMIyr B Uan . Sex milliaribus a Bra cara Augusta versus Euro notum locus est,
- Silania I ncolis, habitore carens Olim Ciminia fuisse perhibetur, nobilis Lusitaniae Urbs . Addam magum flumen Victis est, non Vltimi tamen nC minis, Chauci vulgo appellatus, Olim uia, nobilis Lusitaniae Ciuitas,& alia Opida. umina. Fluvii sunt Anab siue Guadiani Tagm, Monde rim & Minius Horum duo celeberrimi us & Durim: illem moenia Oli sipponis alluit & v 1 aut v I I inde Milliaribus in Mare influit. Hic prope urbe Portum praeterflues i 1 infra cande Milliaribus itidem in Occanit sc ex Onervi. Hi duo suu ij ab Ostijs suis ad Urbes quaS praeterlabuntur, non sunt amplius fluuij; sed potius maris Sinus, & tutissimi, multarumque & magnarum nauium capa- int, aris commo- ces Portus.per quos aduerso flumine, longissJmo spatio nauigari potesti Portu gallia ab occasiu & Meridie
u ran. Atlanti cum respicit Oceanum, qui prae ter Pisces quos abunde suppeditat, plurimas ea1que maximas commo ditate, pra)bet. Huic copias stias Omnes, ut debet, ita & acceptas Rr ac grata memorque beneficia immortalia agnoscit, illum meliore ratione auri suum, qUam Nilum suum Vetustas, dignatur, quod huius ope& merito merces undecunque terrarum importatas acCi pial, eo pacto nullius in diga, rursiasque quibus ipsa copiis abundat, per nauigia exportet, commercij causa terraS QVascunqUe non accestas peten S quo dum peruio uti licebit, licebit autem dum rerum uniuersi ordo suis constabit legibus i non defututas sibi opes sed perennaturas confidit. Pr aer Portus aurem quos supra recensuimus est Portus Se balxx Milliarib. Olisippone Austrum versus distans. Montes hic pauci, i j que non magni, Ut sunt quos Incolae vocant Sterra de Monchiquo; de Chal- decanao, de Sorridas, olim d; ct1 G ontes Luna erc. Sunt & hi plerique Lucis Nemoribusque consiti. Sunt etiam Siluae & densa Nem ora, in quibus Hispaniae Principes venari solent. Ad Meridionalem Vrbis Bragae partem Sigua est Primatialis, Perdicum ac Leporum abundantia celebris; in cuius fere medio Fons est amoenissimus. In Opidulo Bethleem, templum est Di. Virgini dicatum, sumptuque incredibili exstructum : Emanuelis Lia sitaniae Regis Monimentum, quod dum viveret, sibi ipse designauit. Magna tamen operi accessio facta an Iomne 111 Emanuclis Filio; quod indicat inscriptum Arcui Tetrast hon; litteris bessialibus: Vasa moles scrum diuinae in littore Matri uxit Uus haeres Regni orpietatis; uterque Rexposivit, siegum max mus, m an est Structura certam Res ion pares. Suntque in interamni Porrugallia, ut scribit Vasia las, praeter Ecblesiam Bracarensem Metropolitanam, &Portiagallensem Callicdralem, atque alias quinque Collegiatas, plusquam centum triginta Monasteria,quorum pleraque reditus h abct amplissimos; prae rei ea plus minus M. CCCClX. Parochjales, ut scribit quidam. Certe in parte quae Bracaren 1em agnoscit Ecclesiam Octingentae recensentur. Ex qua re fertilitatem & Religionem antiquam Gentis facilc agnoscas. Sunt & Potes quadrato lapide elegantissime constructi, eodem teste. Prope duceti. 4 aceo Xenodochia, Nos comi ab Orphanotrophia, Turres editiores, pulcherrimas qdes, hortos amoenissimos & eiusmodi. Academias habent in hoc Regno Ebora & Coimbra. Prior ab Henrico Cardinale Lusitani se, eiusdemque Ci-Vitatis Piaesule, nuper instituta. De ea J acobus Pa ua,rauod ademiarum, inquit, gloria magis littera rumor virtutum pondo e,quam antiquitate constat haec ertepausio ante conssit ta cum antiquisimus eo toto orbe celeberrim is re certare poterit. Sato enim Agaprie siescit jecimen integritatis, Prudentiae, Pietatis, Fidei or Religion ,qui mirum m modum excellit Hen cus Prisceps claris se qui idum egregie hunciam,miricte auctam, omni nocesi rast rebus manis m, nob/ου reposteritati exaed caurit. Altera etiam incluta nuper a Ioanne II. Porrugalliae Rege. dunt Lusitani omnium Hi panotam4 sortissimi, veloces, iles, mobili corpore leuique, ut facile & fugianti Oilem & in quantur: proripti, laboris partientissimi. Sunt &eo ingenio, ut magnifice de se & rebus suis setiam: atque ipsi dictitant se vivere ex opinione, hoc est se sustentari potius eo, quod se esse putant, quam e qllod reuera sunt. Rei Nau, lis sunt peritissimi, ac Nauigationibus ad incompertas R Iiones toto orbe no-i illiini; Mercatorianae commerciis ditissimi. Maxime aurem Mercaturae Lusitani student, ad quam loci commoditas ipsos non parum inuitat Nam facie versus Occidentem conuersa, habet a dextra hoc Regnum Galc- am, Bisca iam, Galliam, Angliam, Germaniam, S reliqua Regna Septemtrionalia a fronte insulas Accipitriam, qUa alias Iemerae nominantur; insulas Fortunatas, una cum Indijs Occidentalibus. A sinistra Anda l. Ziam di fretum Herculeum, per quod jn Mare Mediterraneu, & inde in Italiam & Graeciam nauigatur. Re- . lc O vero Freto si a sinistra Africam circumnauiges plurime inueniuntur Re iones. & plurimi populi Vt co-sidi, Antiquitati, incogniti. F t
Sub I Oittigallia hoc ten,pore 'Erbia regnum pertinet. Haec ab Arabibus nomen accepit, significatque Uict AIuumque felix & uber, in quo omnia ad commutationem necessaria. Linea autem cuius initiusmao 'natiuuio inrer Amnes i. , qui I Ulgo Humon & Carei vas uesinis autem ad Opidulum Odestita , id est ab Oriciare ς A si Quiei a protracta, separat 'arbiae regnum ab ipsa Porthagallia, omnium Hispaniae Regnorum Darii T . ni lgHObit illimum. Comportantur eo ex varijs Hispaniae partibus secundo Ane decursu Vina Om- ' λ Romana, S ejUS classis alia; quae porro nauibus imposita in Galliam, Inseriorem c inaniam,aal auchuntur. Opida habet Eafam Ptolemaeo, Plinio, Antonino & Pomponio Mei.
si ' Q u i tolemae , platatiarque Quae nunc Simis . Fuit etiam ibidem a J finem in D riri oratori in m Vrbs r l, , i N Fuit etiam ibidem ad Sacrum Promontorium Vrbs
h III Portus alliar Regi, quum filiam ipsius Beatricem, quam ex Pellice genuerat,
gallia ac ac δε)galbia haec iussiciant, ad reliquas Hispaniae par es nanseo.
129쪽
B a Ioa niti Gerunden si Eriscopo a Bastulis Batticae antiqv 1s cultoribus nomen trahit. Hi enim cum o.
im m. CXLi Pam Hiipaniam Baracam concellissent, a Mauris loco pulli in Galeciae movies consci- , addes a. gerunt,ibique domicilia statuentes nomen gentis retiuerunt, ut pastuis ab eo tempore dicta si , quae nominat . . Hi proprium latoma Barbaricum a I ali 1 O non admodum distans ei cerunt, quoia, . iun m - Dico a a nonnullis D Zrra appellatur , quae vox ad V Cotium nomen proxime accetiit.
, Oιὶ cum Asturibus aliisque Conregionalibus vinci non potuerunti unde Psonit. lib. II Od. VI- ωΥ-.
- . . Cantabrum maesectum tria ferre notira.
Pyreus is perpetuo procurrunt ad Nerium usqire Promontorium, habitabant, 'Rδὲ δ istisiuix te sum lΓoque periclito adiri poterant. Debellauit tandem ferocissimam ge- cie quinquennali fractam de defatigason C Caesai Udi quianus Migus u ipse conta a COS, reliquosi his, 'R . pyyς 'ς)pyosectu . Subiugauit aut Cm Cantabros Vipsani, Agrippae, ceterorumque VOS duxerat, industria&fortituditae. Est in Biscata, pr ter alia, opidum nobile Mibast, ct L.
Ocuci ou S legum. Pisas dictam, ut quidam opinantur, quasi, commutatione litterarum Hispanis familiari
. . . . . di ut circiter- fria Cum primiS hoc OpIdu mendant, situs oportunitas, Annonae copia, mira-D1luque iΝ Octorum Hominumque varietas domultitudo. situm cst in loco plano duobus ab Mari milli Tious. Ianis habet genUS, singularis excellantiae &hopitatis, quod Incolis pandet go, vel de Ebregoriaga vΟ- Catatur. Ι'er hoc Opidum in reliquam Hispaniata importatur quidquid Anglia, Gallia, Belgica mittunt; peracem ipsum exportatur quidquid cum ijsdem alijsque Regionibus communicandum censet Hispania. Repe- Tn e hic est Ciues, qui soli quotannis sua pecunia tres quatuorque nauesetedificari curant. Rb altera pariC, Opi- inllum habet in Ora maritima, Pori algette, vulgo nuncupatun a quo rii nis quidam, maris ingens braciuus non solum in hanc Vrbem 'isque sed in ipsas etiam domos influit . Hoc importari atq; exportari paruo nego-icio, viliqv e precio, varia Mercium, aliarumque Rerum genera inures videre est. Suiit etiam in Bascata portus 1 Obilistimi. Nec est cur piscium ullum genus requirat, cum dc optimos habeat, di quantos fere velit eosque humi recentes. Margaritas item marinae non negantconchae, sed quae ignobiliores. Inter Montes quibus cingitvr, in ao Galerata, ubi Ob asperrimam itineris difficultarem, incommodus equorum usus, qui proinde manu ducendi sunt, & quia summa montium iuga abrupta &imperuia, glacies nivesque perennes nulla prosectione superari posint . necessitas, Scquam haec excitare it et industria, artem modumque inuenit, quo montem peruium faceret,& in eo antrum seu Cryptam per deret, mediocriter quidem latam, longam vero, in quan-' tum sagittae iactus extendere se queat. In ingrestu, ab Hispaniae latere, subobscura est,aliquantulum deo1 sum ducit, & in medio ad sinistram vergit, ubi deinde, ad exitum veluti stella, gratum lucis beneficium affulgete incipit, dc, qua parte Galliam respicit, muro de porta Clauditur. Gens affabilis, hilaris elegans. Virginibus
Biscainis mos, quamdmimm praesum,neCCapillos alere, nec clari. istatim Vbi nupserint,caput velant,d Vit- . ta tegunt in modum galeae composta ex linteo coloris aurei, quam eum in modum inuoluunt, ut in fronte, 'veluti cornu aliquantulum extet. Magna hic Hispanis, cum Gallis, Besgis, Anglis,aliisque Populis commercia. Lana precipue facit, ut Omnia Fora Locaque ab Em toro Vendit Oreque scrucant.
GVi i a Cantabrorum etiam olim erat regio. Nonnulli L V tam & Tipui caem v an dilapse, ut nollit Retiis.
Stephanus Garybayias eius Incola. Vnde autem haec appellationem habear, non facile dixerim, nisi forte ab Nomina. scua antiqua ciuitate nomen trahat. Concluditur ad ortum Ana nc Vid ne cliai dc Vidorso, i induida, Hua Sito .fia dc Betyisa, medius inter Galliam S Hispaniam; Pyrencrisque Montibus; ad Meridiem Nauarrete Regno ad Caeli rem' s.
Occasc m Biscata de qua modo di Ai, ad Sept em trionem Mari Catilabrico. Climum itus eius triginta sex millia 1ium. Temperata aurem maxime haeae regio est; neque enim reniti Digoris molestias, neque Soli S vehemen- Ibis aluistites ardores, C O autem Vtitur humido de inconstanti .. Clam Vero omnis fit montosa dc aspera, non est us que adeo culta, quς tamen ita ea loca coluntu Valde sunt sertilia. Vincta non habet nisi pauca in parte ma ruinia . Caeterum regio Vbiqire Ferri dc Chalybas ferax, adeo Vt nusquam terrarum ferri maior sit abundantia aut pra: stantia : tantumque eius materiae hic effoditur , Vt multis regionibus susticiat. Vulcani os ficina, Martisque Armamentarium ab Natura videntur hic conlocata et tantam ibi videre est non solum Fer & Chalybis sed Sc factorum inde Armorumcopiani ut non immetrito ta inus siue Propugnaculum Regno. - Cisse ae dc Legionis in quibusdam regionis Archiuis cognominetur. Scribit Nauagierus lioe tractu
isti tum Ferri Chalybiique effodi , ut singulis annis X X G milliam Ducatorum inde quaerita, fiat.