Eusebius de euangelica Praeparatione

91쪽

autem hominos cum re natura ducantur ut dictum est: mentem etiam dc oratione quae a mente profertur quasi prMaipuum quodda donum possidenta quo non natura ferine Non enim unus cibus omnibus est: sed alii sicut leones nultiuntur: alu sicut oves. non est unus uniuersis uestitus: non mos: non lexmon unus uiuendi modusmon simplex rerum cupiditas. singuli enim honinum propria uoluntate intam sibi eligunt m uicinos nisi quantum uolunt imitantur : libertas enim hominis seruituti subiecta non est. Nam

etiam si sponte seruiat libertatis suae id quot est ut possit eum uelit seruire Multi hominum ac maxime alaneorum gentis quasi atroces bestiae carnibus aluntur: pane non

medunt non quia non habent sta quia nolunt:nonnuli earnes omnino fastidiunt alii pises selum modo eduntinonnuli etiam si fame morerentur pisces non esset alii aqua: alii

uinum talii ceructam bibunt. Adeo multiplex atque diuerti cibi de potus in hominibus

est disserentia : ut in oleribus quoq; comedendis conuenire non uideatur. Sunt etiam Queluti scorpiones aut aspides non usi iniuriatur.& qui no iniuriantur quidem: si ppulsant iniuria nonnulli tam lupi rapiut 5c sicut catae suransealii tari oues sic ori se γme ut et 1iuria uexatippetiane: Vn alios iustos alios 1iustos appellamus .His rebus aptu e no natura i otius holem ferri. Vna. n. t oibus naturae: hec uero diuersa: sta in abus da natura: in quibusda uoluntate. Quare in his laude uel uituperatione meretur In illis

autem iure iculpabilis es . Post pauca dei de subiicit diuersas ho minibus leges scriptas

ec non sciiptas in diuersis regionibus latas esse:e quibus inquit narrabo quanto melitis possum. Apud seras lex est nec occidere nec fornicari nec furari nec adorare simulachra: Undet illa regione nullum templa conspicitur:nulla mulier meretrix:nulla adultera: mo Hrmemo homicida: c uoluntatem alicuius illo t ardentissima stella mar tis in medio creti constituta ad c em hois coegit: nec Venus Marti coniuneta ut ali nam quispiam sellicitaret uxorem potuit efficere. Atqui singulis et apud eos diebus in medium caeli martem peruenire necesse est :& in tanta regione singulis horis nasci holes negandum. Apud indos aut 8c bactros multa milia horum sunt qui brachmanes appellantur:hi tam traditione patrum q legibus nec simulachra colunt: nec animatum alio comedunt: uinum aut cerui tam nune bibunt: ab omni demum malignitate absunt se ii deo attendentes: At uero caeteri oes indi in eadem ipsa regione adulteriis caede temu ἡ lentia simulastrorum cultu inuoluuntur: inueniunt libi nonnulli immo uero gens quisam indorum est in eodem climate habitans qui hoses uenantes ait sacrificates deuorant:nec ulli planetarum quos scelices ac bonos appellent a caede ac sceleribus istisphibentanec maligni brachmanas pellere ad malefaciendum potuerunt. Apud persas lexeratfilias serores matres quot ipsas in matrimonium ducere: cin perside silum uesetiam quicu persarum ad alia climata orbis e patria exiverunt: nefanda haec diligenter matrimonia celebrarunt:quos aliae gentes hoc scelus abominatae magus eos appellant

sint vh ad hodiernum diem in media aegypto phrygia gallatiat plurimi magus ei

suscessione patria eisdem sceleribas contaminati: nec dicere possismus in terminis oc domo Saturni cum saturno ipse in natiuitatibus omnium marte aspiciente uenerem fuisse Apud gerulos lex est a mulieribus agros coli: es aedificari: huiusmodissi caetera opera fieri: dc ad haec ut quibusca ν uelint conueniant: nec a maritis acciuantur: nec ad*terae appellantur capassim otius miserantur: ac prMipue aduenis:As Tnatur quot apud eos foeminae uniuersos odores: c tinctis uestibus induuntur: re nudis oes pedibus degunt:cum uita apud eos econtra de uestibus ec odoribus Sc coloribus uanis Pudeant et

nec id mollicie faciunt. nes en rubellicosissimi prer caeteras mes sunt: Nec omnes apud eos

92쪽

apud eos natae tamina: in capricorno aut aquario male affectam uenerem habuerunte nec uiri oes In mete una cum marte constituta uenere nati sunt:quod fortes simul αdeliratos efficere uiros chaldaeose nugae conclamant:Mulieres in baetas praestanti orna tu adis unguentis utuntur: re ab ancillisesse uis multo magis il earum mariti cultae singulari quadam pompa equitanteS exeunt auro acis lFidibus phaleris Huorum orna tisinec caste uiuum: d tam seruis il conuenis permisceturinec a uiris accusantur: quippe cum eorum drari uideantur nec bactrianarum oram natiuitas uenerem in Ioue ac

marte in medio rasi re terminis umetis habuit. Apud arabes adestem oci interimune: ec suspectae silumodo puniutur. In parthia uero acis armenia interdam a iudicibus iudieibus interda occisi a cognatis homicidae necantur.Qui aut uxore aut filium aut filia aut ibem katrem aut innuptam serore interis erit nec accusatur quidem:lege nans ita sancitum est cam apud graecosmromanos uideamus maiori supplicio paricidia, expiari. In atriis qui aliquid uel minimu furatus est lapidibus obruitur. In bactris qui pauca furatur sputis de decoratur Romanorum legibus uulneribus caeditur: ab euphrare suuio uis ad orientalem oceanum cui cises uel tartum obiicitur non magRO moero retorquetur Qes uero pudorem ma ali inpuit si res in lucem uenerit magnitudine ignόminiae se ipsum interficere cogitur.Grviorum et sapientes speciotas sequi pueros non uera tur In rade orientis plaga paretes ali cognata si cognouerim filios aut agnatos turpitudini se stibiccisse dc interficiunt sepulturae tradere non dignatur. Apud gallos aut pueri publice nubunt: nullol dedecore propter I cm notatur: nec est *fccho postibile bes qui apud gallos prodiit storem aeratis uenerem dc mercurium in domo saturni dc martis termino occidentes habere. Multi uiri apud britannos unam uxore ha sebent apud parthos econtra multae foeminae unum maritum: castos omnes uiuunt lviibus obtemperantes. Amazones uiros non habcnt: sed tempore ueris fines suos egredietes cum inanis conueniunt. Vnde omnes naturali lege eodem rempore pariunt: masculis p inferfectis selas foeminas alunt bellico 3 omnes similiter sivit magnam eincita tionis belli curam gerentes: Mercurius in domo sua cum uenerea chaldaeis emcere die r homines numularios re qui fingere atq; pingere sciunt: in domo uero ueneris un gumiarios uoce exere es histriones actorest tibularum. At apud Saracenos & mauxos in Ppiore quoq; libya dc exteriore germania re apud Sarmatas ae scythas caeteras gentes quae istetrionales ponti partes habitant in Alania quom alch in Albania Othene Sinnia adis Aurea nullus numalarius nullus pictor non architectus non geometra nemo mercens uocem nemo labularum actor inuenitur: sed inanis omnino in tot tan risis orbis terrarum partibus mercurii atq; ueneris huius nodi colundio inuenitur:om nes medi canes non parua alunt crura:quibus morientes homines adhuc spirantes proiiciuntanei omnes innatiuitate diuina lunam cum marte sissi terra in cancro habuerunt Indi mortuos ciemant:quabus cum sponte uxor concremantur: comnes qui sponte rogum mariti ascendunt mulieres natiuitate nocturna selem cum marte in termino

martis in leone habuerunt Plurimi germanorum laqueo gulam fiangunt: nec est possibile omius qui ita se suspendit intercaptam a Satumo ait Marte luna habuisse. indplura singulis horis apud omnes gentes homines nascatur. Vbiis autem legeS ait mo

S propter liberam hominis potestatem pinialere videmus nec natiuitas aliqua nole res Sisas ad homicidiu compellit: aut brachmanas ad inim carnium mec pia a seelera US nuptuS rem uenti': nec invi a rogo: c medi a canibus:nec parthi ne inlatas ducant uxor :nec a castitate mesepotamiaeses iami ille nec graeci a gymnasiis ubi nudis corpo

93쪽

ribus exercentur: nec romani ab imperango nec galli ne muliebria paciantur: nec gentes omnes quas barbaras appellamus musarum cognitione approbandam ducunt. Singulae nanqet yntes ut uolunt & qn nolunt libertate sua utuntur legibus moribusq; obedietes naturam quoq; ipsam quae corpus homini tribuit se uetes interdum sponte tapius cisa coachi sunt in ubi adiu1tes ait pauperes principes & subsiti stat & aegroti: nemo pips brum necessaria natiuitatis serte haec consecutus o Bardestae quis satis nos mouentastrologi in terrarum orbem in istem climata partiuntu . 5c alius in alio climate platarum daari dicitur: diuersas p seges holum a principibus positas quos no aliena a legibus quas tulerunt loca stellarum habuisse non est impossibile. Non est o Phi lippe uera inquam hac ratio Nam Sc si ivrrarum orbis septem partibus diuidatur: i singulis in partibus multas nec. vii. lummodo. vii.planetarum instarmec xii. ad. i. nu μmeram signorum: nec facierum numero. xxx &. vi sed innumerabiles legum differetiasinumimus .R etere igitur debetis uobiscum crebro quae dixi.In uno. n. idorum clamate atq; regione sunt qui a carnibus omobbstinent. dc qui uel liuinanas carnes deuoraz dc magus ei non in persisse Blum sed ubicu* habitant filiabus matrimonii me iure connectuntur. muli a barbare gentes aliae meridiem aliae occasum talis ortum taliae sUrcne trionales partes diuersas.regiones ec climata habitantes nulla mercuriali scientia pareticipant quot sapietes putatis malas leges sanxi es quot leges necessitate selutas quot uictores leges uictis dedisse nec tamen stellarum aliqua proprium clima mutauit: n stra mzmoria in Arabia Romani uincentes irruerunt: dc barbarorum expulsis legibus mas seruari iusierunt. Sed ex onam uobis quod oes Acile ad hanc ueritat cm adduce Cpotest. Omnes iudan mosaica lege in octava die pueros circunei duimec alicuius stellaeui coguntur nec regionis tempore impelluntur: nec alienis moribus ut aliter faciant in educuntur. Nam siue apud Syros siue apta Galatas siue initalia siue in graecia siue in Parthia ubicis sint legem Gam seruant: quod necessitate namittatis fieri nullo paci opotest. Non. n. postibile est candem habere natiuitatem omnes iudaeos: praeterea unam semper. vii. dierum ubicaq; fuerint ab omni opere cessant: nec iter aguntinec igne utunetur: nec genetialiaca quaedam ratio coercet Iudaeum aedificare uel diruere domum: vendere aut emere illo die:at ii multicorum eo die nascuntur: multi aegrotant aut stilandmulti deniq; eo die moriuntur hac enim liberi arbitrii non sunt. In syria dc os me simietiam galli Jc phrygia matri deorum multi abscidebantur. Deinde rex Abgarus omnia

quoq; manus qui id agebant ab indi iussitmequi' postea in Osi Oene uirilia sibi amputauit. Quod autem dicemus de chris fianorum secta:qui in omni parte orbis immo uero in omni ciuitate inueniuntur nec multas parthi christiani ducunt uxores:nec canibus mortuos obiiciunt. Medi nec Persae filias duculmo: bachriani dc galli matrimonia corrumpunt: nec aegyptii Apin aut canem aut hircu aut selem colui: sed ubicunt stant alienis legibus ec moribus uiueremes cogi postantinec genethliaca ratione aut stra aut princidis alicuius impelluntur una: cit quae fanda magister eorum duxit iacienda putent. Sed paupertatem labores ignomineam cruciatus 1 tolerabiles sufferunt. Na qiti madmodum sit ros nostra cogi non potest: sic corpus nostrum non fialle potest pericula agere: dc certe si omnia potestatis essent nostrae nos essemus uniuersis, : sin uero neshil posscinus aliorum essemus organa nihil nostra uoluntate producentes Deo autem uiolente nihil impediri potest: illius enim potestati cuncta subiiciuntur: qui unicuiq; naturae prata apuum aliquid largitus est. Homini autem illud dedit eximium ut ii reate uoluntatis ali iudicii uteretur. Haec Syrias ilic. De eodem

94쪽

ctora De eodem per auctoritatem scripturae ab origene. Cap. IX. Erum quoniam ab exterioribus mulcit iam ad hane rem eo .mus no erit ab re non nihil a sacris inerre litteris: ut undique lalsitate obruta uetitas facilius

emerrat. Sed qisi nudas intelligere sisas uoces persectorum est ab excellenes super genesim complexus est. Valde nec necessarium est inquit diligenes e di

re in B a facta esse luimnaria solem scilicet ait lunam de reliquas stellas. Non.n.sola gentiles stellarum coniunctione atq; aspectu quae in terris sunt necellario accidere crvdunt: quam uim fatum appellant: rum etiam multi ex fidelibus coturbantur impos sibi re aliter fieri credentes si stellarum cursius effecerit. Vnde sequitur nullam inno se libertatem mullam operationem nostram laudari aut ui mari iure posis: itactum ascripturis da iudicium quo alii ad aeterna supplicia alii ad ferram beati cimine destinatur talso fore praedicaretur. Quid plurasIpsa quom fides dc saluatoris nostri aduentus ic omnis prophetarum labor ac apostolorum in constituendis eccleuis praedicatio inanis erit nisi forte Christum quoq; quis audeat dicere milestiam comorum ui coactam fecisse quae secit passum suis Τὰ quae passus inmee siuae deitatis sed stellarum cuncta uirtute euenisse: his impiis uerbis etiam illud conficitur ut fideles fato ducti m chri tam credant: quos libenter interrogabimus quamobrem deus huiusmodi mundu produxit. An ut in eo alii abis ulla culpa muliebria paterentur: alii immanes bestias crudelitate uincerent homicidio dc rapina gaudentes Quid oportet haec innumerabile dice recin quibus non hominibus sita deo culpam attribuunt:quem nullo modo ni in re se ostrudere poterunt. omodo enim qui tot tantaq; mala produxit dice

rurs Praeterea interrogandi sunt utrum etiam ipsi qui haec stellis biecti sunt:ansbli miseriam effugerunt: si primum manifestam est quia a stellis etiam hanc opinione

consecuti si1ntinuae si uera est cor omnibus insita similiter non est. Sin alterum cur non omnes simpli ab huiusmodi cel state liberamur Adlis si fato res humanae agatur: cur orant cur uouent cur temere aliquid a deo petunt Quid plura; abunde nans his patacis patet temere sese tam a multis opinionem de Ato:quare aut cum 'ci cosi emus sint in si a luminaria in hunc sermone incidimus nunc explicein . Qui ueram alicuius scientiam ab aliis ac per tra ab his qui interfuerunt palmit siunt: aut

ab his qui uiderimit aut ab his qui nullom5 interfitcrunt: sed auditu didicerunt doccnt Si eroo ab alio quis audit sectu estὰ aut istu e aliquid: cuius in ille nec fiui nec erit in. 11 icciria qm ab illo didieerit eam ipsius His se illum uel latus 'earbitratur: non parum profecto errat: ueluti si quis prophetae libra euoluat in quo de proditione Iudae bit. ec cuin iam partata rem uideat qm a libro suturum id didicit librum causam. si no libra ipsum auctore libri uel hune quideminime sed deum qua inspirauit. a que admoda mphetiae de Iuda diligentius uerba examinata non fuisse deum cam Primonis

ostendunt sed solum signifieasse quod prouiderat ex malignitate illius frau. Picn es

altius uoluerat praestientiae dei uniue saliter rationem sciratari: eg q, ipressim eaqui praesciuit otium q praesciuit: nec eas res quibuS pr cita 1 pr

cani esse profecto stelliget. Deum igitur omnia latura praescire in Priam per comunem

95쪽

dc deo concaeptatra claris limum sit: in dc a scriptura nonnihil asseramus Susanam eroo

te flant: tu scis ' falsum testimonium tulerunt aduersam me. Dilucide aut in tertio regum non selum'gestae: sed ipsum quoq; nomen regis complures annoS prophetice sic conscribuntur. Et constituit Hieroboam diem selemnem in mense octauo quintodecimo die mensis in similitudinem sol initaris quae celebrabatur in terra Iudae ec ascendie in altare quod erat in bellici ut immolaret'uitulis quos fabricatus fuerat. Et post paucare ciete uir dei uenit de Iuda in sermone domini in bellis Hisoboam stante stiper alta re re thus iaciente: Sc exclamauit contra altare in se mone dni reait. Altare altare Iim dicitdns ecce filius nascetur domui. David Iosias nole: dc immolabit in te sacerdotes ex inserum:qui nunc in te thura succendunt: ecos aliorum incedet super te:dedi'; in diema signum dicens hoc erit signum quod locutus est dns Ecce altare scindetur: dc effundetin pinguedi quae in eo est. Deinde significatur repente altare gessium ae Husam pinguedinem Bille secundum signum quod homo dei dederat in uerbo dies: ad Esaiam

aut qui multo ante captiuitatis tempora fuerat no1atim de Cyrro mentio st: qui capti uitati finem attulit. Haec dicitdns deus Christo . - A O meo Cyrmecuius appraehendi dextera ut subiiciam ante mciem eius gentes de uires regum fundam:aperiam ante erum ianuas ec urbes non claudentur. Ego ante ibo dc montes humiliabo: portas aereas conteram:&vectes ferreos constingam:& dabo' tibi thesauros absiditosmissas quia-dns qui uoco nomen tuum deus Issias propter seruum meum Iacob, Is et electum meum rquibus dilucide significatur propter beneficia quae populo contulit multarum sibi gen tium rana diuinitus fuisse concessa. Apud Danielem quos Nabuchodonosser per linaginem tutura regna conspexit. Aurum nant assyriorum argentum patiarum res macedonum ferrum Romanorum Imperium praetendebat In eodem propheta de Dario ac

Alexandro 6c de quattuor Alexandri successoribus: de Ptolemaeo quo prege aegyptii qeognominatus est Lagus his uerbis seribitur.Ecce autem hircus caprarui enimat ab

occidente seper faciem totius terrae: 5 habebat cornu inter oculos sios: 5 uenit uso, ad arietem illum cornutam quem uideram statem coram Ubal: dc cucurrit ad eum mitra petu fortitudinis sitae: caq; appropita quasset prope arietem esseratus est in eum *per /cussit arietem: dc contriuit duo cornua eius: nec poterat aries resistere ei:cul misisset ea in terram conculcauit: dc nemo quibat liberare arietem de manu eius: Hircus autem caprarum magnus factus est nimis: cumi creuis,factum est cornu eius: dc orta sunt quattuor cornua subter illud per quattuor ventos caeli:De uno autem ex his virinium in cornu unum: dc factum est magnum contra meridiem. De Christo uero etiam mi nutissima pini icta fuisse non ignoramus:locum ubi natus ubi educatus est: recessiim in aegyptum:miracula etia quae fecit: aequomodo Iudas eum tradidit.Haec enim ominnia argummio sunt deum ab . aeterno cuncta praescire Ipse quoq; saluator eversione hierosymorum prisimi. Quorsum haec ut facilius enodare postimus quomodo stellaeui signa factae sunt. Sic igitur sitas esse in caelo stellas non ignoramus : ut S contrario motu quin uniuersum-alias tardius alias uelocius serantur. ut hoc modo per uarios rarum aspectus atl coniunctiones tam uniuersa si singula non quidem homines ex /cedit enim omnino exquisitissima motus stellarum ratio mentem hominum sed uirtures quibus ut postea ostendemus lim scire necesse est percipiant. Cum autem homines aut quibuidam obseruatio1bus: aut aliquorum spirituum &doctrina qui ordinem siutransgressi multa honaimbus suggesserunt.monnulla Restarum motu confusius promi , derint

96쪽

derint putarunt eas a qaibus capiuntur causas earum este repe quas non resciunt sedgnificant de quibus Oibus breuiter ac exquisite s dum uires nostras diremus: Proponanrur igitur hu ordine consideranda:quo pacto cum a iaculo istura deus ola prahiat libero nos arbitrio se imur:& quo stestae non sint humanarum res causa: sta Llummodo signa: ix φhoies exactam de his cognitione habere nequeat: sed uirtutibus quae superiore hole sunt haec signa diuinitus depicta sint. Postremo limaam ea iserit ut deus signa taturo' ad cognitione uirtutum expressis it. Prima igitur aggrediamur quod gentalium sapientes in magnos intrusit errores.Cum. n. inire deum uniuersa minimenNarentine stario nos agere quicquid agimus crediderunt Na si ab aeterno inquiunt

iniustum aliquid iaturum deus praevidit nec scientia diuina falli potest erit omo ille iniustus: nec possibile esst iniustum eum non fore cum non possit aliter agoecq dcus pra sciat:ex quo ad sinuentia et nonnulli descendentes kustra culpari iniustos contendunt: similiteri de caeteris delictis ec de uirtutibus opinantur. Vnde sequitur liberam non essetiois uoluntatem si deus Dustra praesciat: aduersus quos dicedum y ina deus ab aeterno uideat antecedentia sequentia causas rerum atq; ictus. Nec in omnium ipse causa inma quemadmodum si quis temeritatem hois alicatus perspexerit quia ignorantam cum cognouerit: dc propter temeritatem eius non dubitet periculosa eum ac lubrica aggressurum itinera in quibus lapsus misti e iacebit non effrat huc ipse reinerarium illi homini lapsum: sic deus cum uniuscuius p uoluntatem pranaideat hunc perperam illum recte acturum non borat. No crgo praecognitio isturorum causa: ncc. n. ullo pacto ad peccandum deas queq impcllic aut mouet: sed econtra dicam. n etiam si absurda multis forsan uideatur id quod taturum est causa est ut deus ducturum illud praeuideat: nSergo ideo fit quia praescitur: sed quia taturum erat praescitur. Distinctioe autem haec res

indiget.Nam si quis quando inurum aliquid dicimus sie accipit quasi nectile sit omnino fore minime id ei dabimus. No enim dicimus quia proditor Iudas praesciebatur: ne ceste fuissse ipsem prodere. Si sic enim esti non uituperaretur ab his qui proditura praeuideriat: vituperatur autem nimium quoniam potuisset et non prodere. Audi quid propheta de ipsi dieit: nee sit qui misoratur pupillis eius pro eo ' non vi recordatuS tace. re misericordiam de perisurus est hominem inopem dc mendicum dc compuncta cor de mortificare: oc dilexit maledictionem dc uenit ei: 5c noluit benedictionem dc elonga bitur ab eo. Si quis autem ita taurum accipit quasi euenturum sit: possct autem etiain aliter fieri: hoc ipsiim est quod dicimus: 'cientiam . n.dei uera non esie impossibile simplicitar est.Quae ero cotingentia sunt:quael accidere dc no accides possunt: ea uel e tura uel non euentura deus certe praevidit. Sed liquidius forsan hoc modo dicetur: si coaeinget Iudam prodere praesciuit hoc deus: si non continget similiter deus praesciuit:cum ergo duo haec contingentia sint: dc potestas in Iuda sit: deus praescientia sua praevidit sida luda cligetur nec praescientia dei ex contingiti necessaria net proditio. Si enim pona 'mus deum scirum loqui possibile est Iuda proditorem fore. Seci contrarium quoΨ possibile est: quis ergo contingens utruq; sit:ego tamen uideo proditurum. Non enim si AE militer istud accipiendum est:quemadmodu si diceres praeuidere deum hiac hominem nunq u laturum:nulla enim uolandi potentia inest ho1: sed delinquendi ec non des in inquendi Potentia inest. Cum ergo utruis postibile sit: qui roni non obtemperat: is peioras quid . Qui uexo rone cuncta iccirco 1quirit ut rationi parcat: is uirtuti haeret. Ille a luptate delinitus nihil de honestate curat: hie comuni conceptioni persuasus ratione ara

P ait. Sic a ter uoluptati resistere non potest qui laborem sinerre nolit : alta syrna

97쪽

LIBER SEXTUS

reperit uoluptatem omnem:quia dedecus eius formidat. Quod uero praesci cntia dei nullam necessitatem nobis imponit: inde quot affirmari potest quia tapius in scri pzara poenitentiam per prophetas madasse inuenitur: nec cognouis te simulauit utrum conuerterentur delinqntes an non: ut apud Hieretnia scribitur: Forsan audient de agent

poenirentia: sed mualiter utrui contingens a dietis esse ostendit ne praescientia sua palam faeta audientes desiciat quasi ne ario aliquit eorum istu': sit nec in delinquentibus conuerti dc non conuerti potestas insit: ec haec res peccandi causa foret dc ccontra si conuersione eorum omo futuram praedixisset huiuscemodi praedictio diGlutionis canistre: Aceretis ne uiriliter in uoluptate insurgerent: quasi emendatio uelint nolint, futura siti Sic. n. praedicto impedimento iaturi boni esse uidetur.Cu igitur perutiliter de us mundum gubernet merito Brum caelauit:quo' cog itio minime hoibus conducit Si .n. malos tauros se praeuiderent desperatione sei bonos disset utione ac meruatione distraherentur. Cuius rei gratia dicta esse in exodo arbitror quis fecit surdastrum re serdum Sc uidite ac caecum tan non ego dns deus Eundem .n. caecum atis uidentem secit alterum ad praesitis altes ad futura. De Hrdastro uero ac Brdo dicere aliena ab hoe proposito est. Non aut ambigimus ea quae in nobis non Qnt causam esse interdum eorum quae in nobis sent. Facimus. n. aliqua plaerunt libenter aut non iacimus quia no nulla quae uoluntatis humanae non sent praecesierunt. Si uero quispiam abselutam ese nostram uoluntate putat ut nulla re praecedite uoluntas nostra hoc aut illud ample claturris mundi se particulam este continerit ab uniuerse oblitus est. Sed de piraescientia diuina φ nulla necestitatem agendi hoibus asterat breuiter ita dicta sit. Nunc ostendamus nimi humanaM rerum a stellis emici: Ied tantummodo significari. Primu igitur

illud patet siquid a stellarum sextili ponamus aspectu qui hodie fiat efficeretur: nullo

posse illud pacto praeteritum cite: prius. n. efficiens effectu est. No ignoramus aut eos qui hane scientiam prostentur multa praeterim hodierna stellaF propositione praedico re. Nam cu positionem Zodiaci diligenter in duodenas sedes diuiserint: gradi ac minuta singulis conuenientia domibus perspexerant: ac erraticas stellas caeteraq; ut selent apte collocaue intr&ortus at soccas aspectus Sconiunctiones considerauerint nostium Hlura uerum et ea quae natiuitatemhois Sc concceptionem prae flerunt dicere conantur Patris n. fortunas Sc corporis eius prosperas aut econtra dispositiones similiter matris a fratrum ab hodierna positione percipi posse putant. Verum de gradibus domorum ali 1is huiusmodi postea dicemus. Nunc quasi exquisitissime omnia possint

inuenire interrogentur: si res humanas necessitate agi stellarum putatis quomodo talis

hodiernus a pectus ea quae pr.esserunt potuit efficere Quod si hoc impostibile simpliciter est: inuenitur autem uere dixisse astrologus de praeteritis:patet no a stellis illud essectum fuiste. Si quis igitur nonnihil ueti eam rem putat continere certe necine est ut

concedat non ficisse id stellas: sed selum modo significasse. Quod si quispiam obiiciet plerita quidem significari: Hrura uero a stellis inici disserentia ostedat causem disci iminis asserat. Quare quae ad patrem matrem fratres pertinent praeteritaque mi haec positio significat: tatura uero quasi iniciens cause producit. Sed nullam huius rei. causam asserre unquerisimilem poterunt. Quare nisi pertinaces sint nihil humanarum ro rum a stellis inici sed forsen significari concedent: tanil si non a stellis tam praxerita cisatura: sed ab ipso deo per propheticam orationem quandam quispiam perciperet. Naquemadmodum potestas humana ut diximus minime tollitur quis deus quae nis is auri Bmus praeuideat: sic etia signa quae ad is candu diuinitus ordinata tant libertati nostrae

98쪽

tati nostrae nequaq officiunt sed est uniuersam caelum quasi liber quida apertus omnia futura in se conscripta continens Iccircq in oratione Ioseph quod a Iacob dicitur sie in telligi potest. Legi n. inquar in rabulis caeli quaeciaq; cotingent uobis &filiis vcstris. For sis aut etiam illud complicabularur caeli: ut liber significativas fiaturorum rationes consumaras ae ut ita dixerim adimpletas sere ostendit: sicut prophetias et adimpletas dicimus' cum iam euenerint hoc modo in signa si indum scripturae uoce stellas factas a bitramur.Hiacmias aut ut holas ad sic ipsum conuerint: uti formidinem quae a lianis impendet auserata ac ut oem forsan huiusimodi opinionem ab hosum amnis eiiciat. A honis inquit caeli non timeatis. Sed rursiis alia rone non efiicientes stellas este ollandamus.Concedentes igitur interim posse ab hoibus hanc scientiam compmhendi quaeri mus quo a multis natiuitatibus eandem rem contineri contindunt Na li patibulo moriturum aliquem dixerint nona natiuitate sua id Glummodo utaram ct fra m tiliorualiorumq; attinentium immo uero et intersectorum poste intelligi cred . divultum mihi certe uidetur in unaquaq; tam multarum natiuitatum morte unius esse contentam. Nescio aut quomodo respondere poterunt siquis eos interroget. In una ne uniuis positione iudaei oes in lucem eduntur: ut necesse sit in octauo die oes circuncidit S Ratim in hanc uitam ingressi male uulneribus affecti mcdico Teant Ismaesitas aut qui m arabia de uni tredecenes cunctos circacidi Ita enim de ipsis traditia est:quomodo n. haec in dulcis iam gentibus stelis perpetuo faciunt: in quibusdam nunquam: dc nulla prosecto ratio uera similis ut mihi quidem uidetur asseri potest. Verum cum multae proui μdendi uiae ab hominibus excogitatae sint ut augurium aruspicium CommoF Interpretatisinescio cur alias ora uias significare tantum genethlialogiam uero e cere putarunt Si n sutura cognosti possunt in hoc sibi gratis concedamus. sunt aut inde unge cognoscuntur Quare a stollis potius quam ab extis aut auibus aut Comniis aut fuleribus d tonitruis producuntur His satis demonstratu esk puto stellas non me causas hi a narum Iam.In p sentiarum perscrutcmur an ruin sit exquisite loca stestatu ec domorum posse ab I ibus inueniri.quod

tur Genethlialogici planeta' loco exactis time inumieda: ut digraduStaminutae mi torum minu non igno tur: similiter non lignum solummodo uerum etiam gradum ec gradus minuta primae domus quam ascendcntem appellant recte tineri opor vere Quomodo igitur eum una hora largo modo mediam signa partem asem dentis minutum inuenies:cum tam minutam diuisionem ipis habere enim esset stare quota raec minutis minutorumq; min IS eXute Aha n atur alia se simificari uolunt minii no Vis discrimine habito. In piscibus ino

ram :ut uel uigesima hora unius pars gradum accendentis immutet. Σωπι concia C.De onstratum aut me scimus quemadmodum errati ab occaῖα

autem eommixtione composi ne ac cum ς Atinitiatur xuat profecto concedent nullo modo sciri posse. Quomodo mim quatiata diminua

99쪽

a lasione maligni propter inspectionem benigni percipies Et utrum auserat mas nu

quod a benigno cocta itur quoniam locum cius aspexerit aut mutet aut imminuat: aut

fiat quis percipiet Quae ola si quis altius inspiciat facile credat nopolie sta humano ingenio penitus pcrcipi. Vndc si quis harum rerum periculum secerit uidebit in pluridus errare q ueritatem consilui genethlialogi s. umbrem Esaias

ct quasi h ossius impossibilia sint ad filiam chaldaeos qui maxime ista profitetur alta

Adlint dc 1 uam te faciant ast ologi caeli anuncient tibi quid tibia cadata His n. uerbis docemur uel diligentissimos in hac re chaldaeos non posse priscere quae uelit un1 lingenti deus attribuere. HMOrigenes. Dcmonstratu iam este puto nec deos nec bonos daemonas gentilita deos este Sed econtra seductores quosda ait maleficos nulli macias rei studentes s i itatis euersioni. Ita cu magnos in genere holum errores perspexeri fatorum et neces Diate falsa ora pene gentes de perunt: a quibus erroribus nemo alae inculo u dominusaseluator noster Icstis christus liberauit. Quae ola accirco in hac mangelica prFaratione priora collocamus: ut rebus ipsis uideas qua taude maiores nostri opprimebantur: dc unde nos per selam euangelii doctrinam emersimus.

EUMMI PAMPHILII LIBER SEPTIMUS INCIPIT

Repetitio gentilium theologiae. CV.I. Is ergo Ira dictis atq; dispositis iam tempus est de philose, phia hebraeorum a pietate uitaeq; moribus disserere. Na quoniam falsam religione gentium no abs p ratione spreuis e iam demonstrauimus:reddenda modo ratio est: quare sepietiam hebraicae scripturae delegimus. Quod at nulla sit culpa a bara

baris ueritatem uelle cognoscere alio me omnem philosophia oemq; disciplinam a barbaris graecos ac pisie ostendemus. Nunc uero aperire proposuimus ab hebraeis solummo uerae pietatis fundamenta iaci a suis e. Ixxi.n. holas caetera gentes uniuerta ter hebraeos nihil fere immortalitate animi sentientesin aliquid pter his uisibilia cogitantes corpo' uoluptate isticitatem terminarunt: eo ut quasi maximadeo' uoluptas ab eis coleretur: pp uoluptatem uitam optabile ducerent. Quare alii lem de luna ec reliquas stellas a quibus hanc uita dari putabat. Alii terrae fiuges dc re liquas mundi partes unde non parua se uoluptatem capere uidebant deos dc auctoresolum rerum este praedicarunt. Alii non ueriti sunt titillationem sensuum cupidine S uenerem non sibi selum uerum et saeteris diis proposuiste. Alii principes ac tyrannos. qui eis uoluptati fuerunt dc uiuos adorarunt: dc post morte in caelia ascendisse crediderunt. Alii mali mos quosda spiritus qui cupiditates eo' incendebat S culti uol talibus explebant uenerati sunt. Alii huius religionis falsitatem perspicientes no este deos Oino arbitrari simi:Alii multo impudentius caeteris fiammu bonorum olum summat beatitudinem ipsam uoluptatem esse crediderunt:cua quasi supremae eae semire perpetuo non erubescebant. Na 8c eorum mulieres ut sacer apostolus dicit mutarunt natulae se υnae usium in cu qui est praTer natura. Mares autem etiam similiter spreto natu ali usu alter in aste' exarseruntamasculi in masculos turpitudine operant . 8 erroris eoR mercedem laseipsis capientes. Ita graeci simul ecbarbari docti omnes atq; indocti laudibus& hymnis

100쪽

de hymnis tam in deorum selinitatibus si in publicis spectaculis uoluptatem effetebat

micationis. n. uitium est idolorum exquisitio . Tam .ia .ectore impliciti mala malis addebant. In nefandis nuptiis paretes cum liberis ac mares cum maribus sceleratissime uitam trahent :ac ipsas immanes bestias turpitudinis cumulo longe superantes. Quatoia a philosephis & historicis suis coismata sunt.

Quod selum hebrvirum genus ueram uebatur pietatem. Cap.II. Olum aut hebraeorum mus inter tot tanto enores ab uno uoluptatis cols lo tanqhydra i diuersa capita profusis vcra pietatem scinitum est. Hebraei.n. li pia sanctaq; consideratione primum elementa ec quae ab elementis c osita sunt sellam similiter ec lunam de caeteras stellas de caelum ipsum non seta deos non esseruerum etiam ais penitus expertia iudicarunt. Deinde neis a lapidibus casu una sine artifice domus aedificati: pannus abis texente seri:nec nauis sine gubernatorem euigare potest: cum alatibus rationalibus atl irrationalibus N Qbstantiis asius atm manimam plenum hunc munda uidere mon absi sapientia dei limota facta putantes ammitudine ans pulchritudine creaturarum puritate mentis creatorem Oium immor talem ipsam ait inuisibilem cognouerunt.Cum aut non contenendam totiuS parte hominem esse uiderent partem eius praecipuam alam uidelicet uerum holam corpus uer quasi hominis indumentum este affirmativit. Quare maiorem curam cultui alae asserere non dubitarunt aratori hoc deo placere arbitrantes qui a genere holum non corpo fris robore sta ammiratione ola quae in terris sunt gubernari constituit.His fundam iactis corpus quide dc quae corporis silauia sunt non maioris s reliqua pecora secerunt. Animum aut qui rationalis at p intellectivus est:quiis ad simili inem dei creatus est simmo studio excoluerunt: nec quicquerum bonu praeter bonorum ossim largitorem deum credentes extremum finem flammat beatitudinem in cognitioneati coniuetione des posuerunt:qui selus humanae uitae rerum potum causasti . Quare illum Glum deum cognoscere: illi se isti intae puritate coniungere studuerunt:ac pictate uera in deum religione altissimi sacerdotes genus electum ait regium:&gens sancta aliis, similibus)appellationibus digni visi sint Cur igitur repraehendendi nos sumus: qui sim graecorum aegyptiorum phoeniculia caeterarum s gentium nugis praeposuimus In trium autem uirtutis multi ex genere ipserum peruenerunt:ut angeloru uisione diuinas oraculis non syllogismis ne comedhuris instituerentur:ut quae satura erant plan iam gratia dei repleti quasi praemim uiderent.Haec ante.q graecorum nomen esset immo uero etiam ante Moysem dc inre Iudaeorum genus priscis hebraeis innotuerunt. Post mim

Moysem a Iuda itam appellati sunt. Haebres uero ab hebere: a quo Habraam oti e traxit multis ante Moy iaculis absq; lege aliqua seripta pie sanct et uiuebant: abs

doctrina legum oraculis ueritatem diuinis ec mentis acumine magnitudinci animi cosecuti.Primus uero apud eos eximius ille theologus Moyses seripta reliquit:qui diuinarii S antee lmes poneret maiorum uitas ammis hominum impraesiit. Ita bonorum praemiis N impiorum sippliciis ad amplexandam uirtutem dc fagiendam impietatem ex hortatus leges tandem in medium proponit.Iudicauit etiam ne forte dissicillima legis prae pia iudaei ducerent atq ab illis resilierent pristorum exempla esse proponenda: omnitis pateret abs legum mandatis sela racione nixos optime maiores iud-rum

osse: a ideo non esse sibi dissicile uitas illorum imitati: si patia diuinitus consequi

praemia desiderarent. Compotiose non nullorum hebraeorum uita narrantur. Cap. m.