장음표시 사용
141쪽
De coloratis animalium quorumdam vivorum
anatomicos venio quorum acultas cum in multis sit utilis nihil est, cur illi succenseamus, si interdum in his se oblectet, quae magis iucunda sint, quam utilia. Quamquam quid ei in natura non utiles Quid est, quod , si utilitatem praesentem nullam asse
rat, spem tamen non ostendat Verum hoc diXi, ne vitae commoda Consectantes, iucunditatem, qua nihil meo iudicio
Neque vero hanc contemsisse videntur illi, qui hactenus in colorandis vel suum , vel pudorum gallinaceorum Oss3bus operam posuerunt quibus animalibus, si arida radice rubiae dies aliquot alantur, dicuntur ossa rubescere. Id fortasse adiumentum medicinae aliquando asseret; sed est iucundum invenisse, etiam si non afferat. Res dicitur comperta in bri tannis; nam MiZaldus, qui illam multo ante indicaverat, propter antiquitatem legi est desitus. Eamdem cum Sharpius chirurgus illius insulae clarissimus etro aullo Molinellio per litteras significasset, visum est Xperimentum academia dignum, si in gallinaceis etiam nostratibus sumeretur; non
enim ex una aut altera natione de omnibus statim iudican
dum est sed est prius videndum , an idem constet de mul tis. Id ergo suscepit Matthaeus Bazanus, qui Instituti praeses est, rogante Molinellio Molinellius per id tempus negotiis
aliis distinebatur remque totam ita perfecit, ut etiam aliquid ad Yperimenti commendationem adiunxerit. Id torum in academia exposuit 'at mari anno millesimo septingen tesmo e avo, trigesimo, quem sermonem licebit legere in opusculis. Haec autem summa est. Ρussos gallinaceos quatuor ex his , qui in cohortibus asservantur, cavea concludi Bazanus iussit, nihilque ad 1Datum apponi, praeter quam rubiae radicem aridam, bene T. II. P. I. R tri-
142쪽
tritam, quam cum pulli refugerent, adiectus est possis tritici, aqua subactus, ut e pulticula comederent. Comederunt, primum non me fastidi, post avidius, fame stimulante. Die septimo, vicesimo, ex quo 1 alebantur, nil caVeaeX tractus est, ac peremptus Hoc aperto os a rubra inventa sunt . Neque fuit dubium, quin colorem a rubia traxissent; nam 'ritannorum Xperimenta monuerant; comparatis
ossibus cum rubia color fuit similis. Illud autem admiratione dignum est, quod cum rubia
partes omnes aeque alit essent, membranae, tendinei, musculi, nervi, cartilagines color non nisi os libus adhaesisset;
quae erant firmis ima, uti convenit, bene valentia, quemadmodum, partes ceterae quo magis putandum est, alimentum aeque per totum corpus fuisse distributum. Erant
etiam pulli, is, de quo loquor, antequam necaretur, tres alii superstites, alacres procacesque , uti solent, quod bonae valetudinis indicium est Veritus est Baganus, ne rubor periost eo insedisset, neve quid sibi de mutato ossium colore mena brana haec imponeret. Quare, ut hanc sibi dubitationem adimeret, perio-steum , qua ossi arctius adhaeret, cultro evulsit, ac statim subiecti ossis rubor manifesto se prodidit cuius ruboris nihil periosteum contragerat, quippe quod praeclare albescebat , uti solet. Neque sane ulla erat caussa , cur color ad periosteum pertineret, cum neque ligamenta , neque tendines, neque alia, quae ad nervorum naturam accedunt, attigiiset.
Haec in uno pullo comperta, paucis post diebus comperta sunt, in altero. Quo necato, dissectoque eadem apparuerunt nisi quod color ossium audo erat dilutior, ad Ioseum Vergens quod considerans Baganus aliud quidpiam agitare animo coepit, de quo harpius nihil scripserat; nam cum pudum hunc alterum triduo, quatridUOV purgamentis tritici alere oportui si et propterea quod ubi defecerat, non dubitavit Baganus, quin illa coloris X tenuati a mutata victus ratione penderet; itaque si pulli, amota rubia, ad consueta cibaria reverterentur, spem esse , ut color albus rediret ossibus Quare cum dubium non esset, quin pulli duo superstiates Oiorem rubeum ossibus tra Silsent, similiter ut duo Or- tui,
143쪽
COMMENTARII . 3Itui placuit, illos, abiecta rubia, vilioribus seminibus triti
ci, furfure per mensem sustentare. Xacto mense necati Whi sunt; apertique ossa alba ostenderunt. His ergo mi- Tatus est BaZanus colorem suum rediisth; nam dubitare non poterat, quin antea fuissent rubra . Sic cum pullorum ossa per rubiam colorari ex harpi litteris intellexisset intelle-Σit ipse per se , eum colorem mutato victu facile abire.
Idque sane admirationem habet non minorem nam cum pullorum mortuorum Ossa, rubeo colore infecta, ad longum tempus servata fuerint, etiamsi nihil de conservando colore cautum sit, eum tamen numquam amiserunt, sive in spiritum vini immersa fuerint, sive sub dio manse-Xint, Win frigore, quo sane apparet, quam arcte is color adhaereat ossibus; qui tamen, subtracta tantum rubia, quemadmodum supra dixi, diebus haud multis in vivis pullis dissolvitur.
Cum haec experimenta aganus fecisset, res ipsa postulare videbatur, ut caussam etiam quaereret, ac, si fieri posset, aperiret. Verum ille non tantum sibi tribuit. Neque vero est, cur coloris caussa in ossibus potius rubi alitis quaeratur, quam in rubia ipsa de qua tamen nemo quaerit. Baganus ergo dilatare magis rem studuit, quam rei caussam aperire quaesivitque diu, num quid aliud esset in animaliquopiam vivo, praeter ossa , quod colorem a rubia traheret. Unum invenit, quod trahere videretur; , quod magis mireres, non novum , in homine . Hoc quippe Falloppius indicavit . Docet alloppius, eo , qui rubiam Umunt, urinam facere subrubram: in quo sane ista colorandi vis, qua rubia pollet, videtur manifestari . Nam quamvis alloppius Venarum Oscula rubia aperiri putet, unde sanguis in urinam immittatur , quo fiat rubor nos tamen exemplo pullorum docti, facile credimus, non sanguinem cum urina misceri, sed urinam rubia tingi. An non habarbaro largius sumto
fit flava An non sunt poma in america, quod Boyleus tradit, quae qui sumunt, urinam rubram reddunt Quod si urina sumentibus rubiam rubescit, idque rubiae tinctu fit, non sanguine; neque color manat ad humores alios ; iam id in homine admirari nos possumus, quod ritanni in pullis sic enim in homine rubiae color ad urinam transfertur, nudis aliis partibus aut humoribus attactis, ut in pullis ad di ossa.
144쪽
I3 COMMENTARII. ossa. Hoc modo Baetanus a pullorum ossibus ad hominis urinam rem transtulit.
Aegre autem ferebat, inventum pulcherrimum, quod abritanno summa cum voluptate accepisset, non idem quoque esse utiles. Verum cum se se ad omnes indultrias convertisset, ut medicinae prodesse non nihil, in has tandem spes incidit. Cum rubia ossa maxime complectatur , quod in suibus, udis apparet, in quibus ea certe rubiae pars, quae ruborem facit, ad offa praecipue se applicat; cumque vires facultate1que habeat satis multas, aperiendi, emundandi, firmandique, quas medici non ignorant neque,
quod caput est, periculi quidquam habeat; sequitur , ut si
quod vitium in ossibus insederit, cui viti per eas, quas dixi, vires succurrendum sit, non male rubia adversus id Vitium proponi possit. Ac quamvis haec ratio plus valeat in pullis, ovibus, quam in hominibus , spem tamen affert aliquant etiam hominibus ; namque citia multa a belliis ad homines utiliter transferuntur eoque modo quam plurima remedia inventa sunt Oileocollae quoque lapidem , quem multi contritum sumi volunt ad ossa fracta, ubi reposita fuerint, glutinanda, quod remedium multi irrident, nec omnino Baganus probabat, exemplo rubiae probare coepit Et quoniam in adolescentibus maxime is succi plenis minibus, si iteocoda adhibeatur, increscere callus dicitur plus nimio molestus, non alienum aZanus putat in his rubiam periclitari habet enim discutiendi vim , ut videatur posse callum extenuare . Sic ille , medicinae serviens, rubiae vim, quam ex ossium colore cognoverat, trahebat ad alia
ac rem scitu iucundam rationibus quibusdam suis iacit prope utilem
Nobis autem , qui iucunditate contenti esse possumus, spes , atque exspectatio latius patent; nam cum rubia inveniata sit colorandis suum is pullorum ossibus apta , cur non alia inveniri posse putemus, quae nerVOS ingant, Ut Usculos, aut cutem etiam P Quod autem in uibus, galli naceis exspectamus, quorum dissima ilia adeo sunt genera , cur non etiam in animalibus ceteris X spectemus P cur non etiam in homine Ea spes ad plantas etiam transfertur ad O-Ies, quos Colorum in primis commendat formositas , Oe.
145쪽
COMMENTARII sem, hyacinthum , crocum in colores alios, praeter Musarum exspectationem, convertere, isne mones mutare speciem , inscia Venere. Cum haec scripsissem, spe pulcherrima pascens animum, ecce tibi parisiensis academ1ae acta anni millesimi septingentesimi noniis trigesimi in quibus ullamelius similiter, ut Baganus, ritannicam ObserVationem arripuit, graviter subtiliterque tractavit. Is quoque de Colorandis plantarum fibris eamdem , quam modo posui, spem habuit; non ille quidem, ut Veneri illuderet, sed ut prodesset φυτολ γοιcr. Ceterum quamvis inter Dulaamellum BaZanum conveniant fere omnia, tamen discrepant in aliquibusci in hoc vel a xime, quod pullis nostratibus, a Zano experimentum facie nate, ubi nihil nocuit parisiensibus, periculum facientci Duhanaelio, Wolla labefactabat is pullos ipsos conficie bat . Quod his maxime notandum est, qui illam in salutem aegrorum verti volunt. Nobis autem gaudendum , qui vel rubiam minus noxiam , vel pullos lὶabemus alentiores.
De viarum inter hepari vesicam felleam
comm-icatione. UEnio ad ea, in quibus maior videtur esse utilitatis ex
spectatio ; etenim structuram partium ita tim aperiunt cuius cognitio necessaria in primis esse creditur ad medici nam faciendam. Quare in incidendis, scrutandisque cada veribus Academicorum studia fuerunt semper multa a Cum alii parres alias illustraverint, aleati industria eluxit in hepate . Cuius disputationem in fine huius libri exscribemus nunc Umma tantum capita attingam , quae ille nobiscunt
brevi sermone, ut per epitomam, communicavit. Constat inter omnes, est hepati cum vesica felle coniunctionem , communicationemque quamdam mutuam, quam
natura videtur studuiste ad chyli opus perficiendum . Quod
opus cum fieri hiam rectissime oportet ad valetudinem tui 1 dam , tum est illius Onam unicationis, quam diXi, rario an atomicis maxime et Vel ganda . Ac noliri quidem 4 cires, lauri locum tractantes , Orum hepatacum, it canaleu
146쪽
334 COMMENTARII. cysticum satis diligenter exposuerunt; qui duo meatus, ab
initiis ducti longe diversis, tamen fere semper in unum coeunt, quem coledocum appellant, per quem bilis, quae ab hepat provenit, simul cum illa, quae a cysti felle delabitur, in intestinum duodenum perducitur. Alii cum longius vellent progredi, a plura cognoscere , quam quae in humano corpore videre se posse confide rent, ad genus bubulum se converterunt. Itaque cum disse ctis bobus studiose ad hepar se contulissent, comperiisentque exiguos meatus quosdam , quos nemo biliferos esse negare posset hique ostenderent communicationem quamdam esse
inter hepaticam bilem cysticam quippe qui a poro hepatico initium capientes cum posteriore cystis parte committebantur, a per cystin ipsam ferebantur longius rem hanc totam ad homines transferre, probabili coniectura ducti,
Placuit coniecturae ratio ; sed an atomici, curiosum genus, regre ferebant, id sibi in homine coniiciendum esse, quod alias in bobus suismet oculis conspexissent. Nonnulli ergo se se ad humanum hepar scrutanduna retulerunt; C sive meatus eosdem in hoc vidissent, qui antea in bobus visi fuerant, sive praevaluisset opinio ; sic illos in humano etiam hepat e Xplicaverunt, quasi vidissent. Duo etiam fecerunt illorum genera, uti umque facio, nomine distinguentes. Dixerunt enim aliose e per quos illis ab hepat in cystinfelleam traducitur, osque e pati cysticos nominarunt; alios contra , qui bilem a cysti in porum hepaticum vehunt, quos cysthepaticos appellarUnt. Res adhuc in obscuritate versatur Galeatius, ut lumen, si quod posset, afferret, anno millesimo septingentesimo
trigesimo, Vin medicinam atque anatomen summa cum
laude profiteretur , humano hepati se totum dedit . In o rum hepaticum , simulque in ramos arteriarum venarumque, quibus anguinis circulatio per totam cystin perlabentis Ontinetur , aerem , hydrargyrum , liquores coloratos varios quemadmodum fieri solet , iniecit, ut si qui essent meatus, qui vacui propter tenuitatem conspicui esse non possent;
tumentes possent. Qua in re una cum studium Omne , ac diligentiam posuisset numquam tamen neqUe turgescere cy-st in vidit, nec aliud quidpiam, unde vel unam liquoris iniecti
147쪽
seet guttulam in cystin ipsam perva isse rognosceret. Pro. pagines quidem ori hepatici vidisse se affrmat, quae inter
extimam ac mediam cyllis tunicam pererrantes, Odectae postea in parvulos quasi truncos, ad Orum, quem dixi, Pertingebant. Stirpes autem in ipsam cystin habebant infi-
Quae Galeatius cum vidisset, ipso rei adspectu admoni tus, non dubitavit propaginibus hisce officium certum tri buere, ut bilem a cyltis glandulis, quibus fortasse illarum radices adhaerent, acceptam , per alios atque alios maiores rivulos in porum hepat1 cum immittant. Quare, is ae pati cas appellavisset, sed nomen pertimuit Veritus quippe est, ne qui illas sic appellari audivisse ait, non eas propagines intelligerent, quae a cystis glandulis initium capiant, sedeas , quae in cyit in ipsam penetrent, atque hient. Quod si qui intelligant, nimium quantum aberrent a Veritate . Ex his enim propaginibus inuo observatio edocet via patet in cavum cyltis plane nulla. Haec fere sunt, quae Galeatius ad dissicillimam quaestionem illustrandam in academia pro posuit. Hanc porro Occasionem nactus, alia etiam addidit, quae quamvis ad propositam quaeitionem vi pertinent, valent tamen ad nobilissimi visceris rationem declarandam . Haec cursim attingam. Primum opinionem summi viri, civis sui Marcelli Malpighi confirmavit. Is in animum induXerar, illas , quas supra diximus, glandulas philtrorum instar esse ad principia quaedam, quae magi me ad fel spectent, secernenda. Hanc opinionem recentiores iam multi compleaei sunt, quos Marcelli movit auctoritas. Galeatium, haec movet, calculi etiam , quos in minimis glandularum cysticarum cellulis haud semel reperit, a fellis natura nequaqUam abhorrentes . Alios quoque olim repererat his haud absimiles, de quibus in primo commentariorum nostrorum libro digimUS. Praeterea in illam quaestionem ingressus est, quae anat micos quosdam solii citat, utrum haec principia, quae supra secerni diximus, quibusque creditur amarunt fel esse, ab eo sanguine petenda sint, qui per ramos cysticos arteriae hepaticae defertur, an ab eo, qui per ramo venae porta ; namque in vesica quidem fellis rami venae portae cum ramis Vena
148쪽
cavae neutiquam consociantur, ut in hepate, ad revehendum quidquid sanguinis a secretione reliquum est Galeatius prope est, ut affirmet, illa potius ab eo sanguine ducenda esse, qui per arterias ad glandulas delabitur idque observationibus sic probat, ut iudicium cohibere vix possit, cum tamen velit. Qua de re sermonem legere oportebit, quem opusculis adiungemus, quemque ille scripsit, non quaestionem dirimens, sed studium, boluntatem declarans suam.
De membrana carnosa alimentorum etias
ambiente. NEque minus quam hepar illustravit Galeatius membra
nam Carnosam, quae alimentorum vias ambit cuius illustrationis summa capita statim proponam, uti constante epitoma , quam nobis reliquit Sermonem eius, quo rem totam fusius Σplicavit, si tandem habuero, coniiciam in opuscula. Alimentorum via , quamvis una est, tamen in tres dividitur oesophagum , Ventriculum , intestina . Hae Omnes em branis continentur tribus, quarum quae media est, carnosa
est duobus fibrarum ordinibus componitur; hi ordines ab initio ad finem usque totius canatis deducti ipsum firmant, ac roborant, eique motus praestant facultatem.
Primi ordinis fibrae secundum longitudinem canalis feruntur recta via , eaeque in oesophago atque intestinis X teriores sunt. Quae ad secundum ordinem spectant, in Olbem ducuntur,is fibras primi generis ad angulos rectos inter secant. Hae sunt in illis, quas dixi, partibus interiores, atque
haec omnia inter anatomicos fere On Veni Unt.
Iliud non satis constat, uter fibrarum ordo exterior sti ventriculo. Vinsiovius primum ordinem exteriorem facit, ut in hoc ventriculus ab oesophago atque intestinis nihil inferat. Villisius contra primum ordinem secundo subiicit, differentiam inducit quamdam . Quorum onainum ea est auctoritas, ut alterum sequi non possis , quin te poeniteat ab altero discessisse Galeatius ergo cum animum ad hunc locum appulisset, duorum praestantissimorum hominum 1lleniasionem
149쪽
COMMENTARII sionem studuit componerea in quo humaniter fecit, feliciter, quippe qui observatione luculentissima, eademque saepius repetita, eo tandem rem deduxit, ut dissentire illi
quidem in speciem, re aurem Vera prope iam consentire videantur. Observationem ipsam paucis exponam Cum ventriculum per summam diligentiam scrutaretur
quod fecit saepissim eo detractaque superiori membrana alia
teram huic subiectam curiosius inquireret, contigit ei pluaries, ut tria fibrarum strata animadverteret. In superiori strato non unus fibrarum omnium erat positus, nam aliae per superiorem , quae, concava est, ventriculi partem a1tomacho ad pylorum, quasi zonulae , recta porrigebantur, aliae circa ventriculum ad omnes fere partes dispergebantur, quamquam nulla ad fundum perveniebat. Huic primo stra to alterum subiiciebatur fibris anularibus compositum . Infra hoc demum tertium apparebat fibris rectis constans ad simi litudinem primi Sunt igitur anulares fibrae, quod observa tio eadem saepe docuit, inter duo rectarum strata interme diae, ut simul interiores, simul Σteriores videri possint, dici neque ins lovius reprehendendus , qui illas infra rectarum stratum posuerit, neque illisius, qui supra. Non enim fortasse diversas res dicunt, sed idem comparant ad diversa. Utrum id satis sit ad duorum magnorum hominum dissensionem componendam, alii viderint Galeatius certe eam sententiam iniit, ut videatur utrumque posse sequi. Sed iam cetera persequamur, quae fibrarum harum vel anularium vel rectarum positum atque ordinem illustrant. Et rimum quidem anulares idae , quas diXi fibrae totum ventriculum, in quo etiam a rectis differunt, complectuntur sunt circa orificia confertiores, crassioresque, atque ad interiorem membranam nerveam adiunctae pylor anulum
Ut vero ad intestina veniamus, quoniam alia tenuia sunt, alia crassa, Galeatius in tenuibus nihil eorum mutat, quae hactenus sunt tradita . Fibrae rectae anularibus incum
hunt, proceduntque eo modo, qui supra positus est. In crassis excipiendum est aliquid namque in recto, quod totum contegunt, expanduntur quam latissime. In colo di spertiuntur quasi in tres ordines . Hinc ligamenta Esistunt tria, quibus, tamquam funiculis muscularibus, coli ambitus T. M P. I. . coer-
150쪽
138 COMMENTARII coercetur. Atque his colon per intervalla constringitur, distinguitur in cellulas, quibus excrementa continentUr, ne exeant nimium saepe , praeter voluntatem . Et vero hanc fibrarum in colo hominis dispositionem, dispositio confirmat in bobus dissimilis . In his quippe illa intestinorum pars, quae colo humano respondet, minime discriminatur in cellulac fibrae ergo rectae, illam ex omni parte Comprehendente S, aequabiliter, non, ut in homine, dispertitae per
Cum haec Galeatius bro, ια comperisset, periclitari aliquid voluit coniectura . Suspicatus it fibras rectas musculares, per superiorem ventriculi partem inter Orificia procedentes, datas a natura fuisse , ut Ventriculi motum coerceant, ne plus aequo dii trahatur. Quod autem fibrae recte in intestinoruni tenuium tractu frequentiores sunt Crassioresque, quam circulares cum sint secus in viis reliquis conii cit Galeatius voluisse naturam , ut in illis quidem contractio in longitudine constrictioni praevaleret, in viis a 1s ut praevaleret constrictio. Quamquam de naturae finibris verecunde admodum e Cartesii praecepto disputat, Vel potius
timide . Recte . Nam ego quidem vix ulli de his credam nisi si natura ipsa in academiam venerit, de se disseruerit.
ObserῬationes in intestims, s renibus
LAurentius Bonaetetolius anatomicus experientissimus anno millesimo septingentesimo trigesimo secundo obser-Vationes quatuor in academia proposuit, quarum duae intestini duodeni positum is appendiculae vermiformis tructuram docent, aliae duae admirabilem quamdam renum , atqUelle formam ostendunt, in cadaveribus nonnullis compertam . Illae naturae consuetudinem , hae inconstantiam Uamdam declarant. Ab illis Xordiar, quibus apparet natu Ita consuetudo ac primum de duodeno dicam Intestinum duodenum , si onagZOlium audimus, has babet progressiones. Ab initio procedit cum melicol con