Helvetia antiqua et nova, seu Opus Describens Helvetiam ...

211쪽

ARI VETIA AN TiquA ET Nou L. aliis Theologorum nostromin argumentis, satetur Guilli mannus ipse Pontificius lib. 3. c. ipag. 3s3. Iu Helvetia ut aucus pingi ius, sice Niloti, ordinis nonnulla quoque nova tradere, coepit, aut pleraque, quae oli/n Arnoldiu Brixianus risi docuerat, longa oblivione, is tenebris damnata, pol qua ii inflentes ima annum, in lucem mentoriam ni revocavit. Quam math, in sulfh de Ethnico modo hodiernam Helvetiorum religionesi

describat Dan. Demit. ostendunt ipsus verba.

Deorum cultus varias. Religione nonnulli meliora,

caeteri superstitio ne uiuntur: contemptu sanctum obliterata divinorum memoria, ct libertate quo ludivini cultus in ole cimt: Deos quos colere, nolinis pro libitu volunt, ne in templis quidem admittunt. exempla sanetorum cum imitari nequeant, super vacuum putant credere memorari; scilicet eadea qua Princeps rebellione dejecerunt, Deos quoqueu livione ira trethri. Manet tamen antiqua ideo moribus potior pars, rcliquorum pervicaciae exeae si

relissit, ne ei ror impetu captus, ignorantia γ illusnitia veritatis nutriatur.

Inter Helvetios Resormatae religionis cui tores sunt Tigurini, Rei nates , Basilenses, Scaphuliani, Sanguis elises, Neoc ornenses 2Biennenses. Cum Papistis mixti Resernia

torum multi, apud Rhoetos, flaronenses, χAbbatiscella nos; reliqui Romanae religioni sunt addicti, ita ut nunc quibusdam locis pa- Panos ritus, magis quam Romani, aut ipse

212쪽

DB HELvET. RELIGIONE. IT Papa observent, alias antiquis temporibus non ita superstitio sit suerunt, frequentem imaginum cultum, ut alibi, non habuerunt, excommunicationes Pontificias contempserunt, aut saltem parvi fecerunt , indulgentiarum mercatum non approbarunt, Clerum ref

narunt , de in eum sta supplicia statuerunt, Papam ossicii monere non semel, ausi sunt, quarum & aliarum ejusi nodi rerum probationes per exempla Vide D. Hotting. in mella. I .hist. Helvet. pag. 2. &c. Digna sunt Nicolai Undervvaldij verba, apud mimphel. referente eodem Hotting. quae huc apponantur: Nolite confidere in ceremonis quibusdam, quas vobis ipsis , praeter morem aliorum Christianorum, imposuistis. Nolite arbitrari, quod per sacraου literra Spiritus S prohibet, id at vobis lis Deo acceptum esse. Gestus 9 ceremonia quaedam inter orandum manifeste is in propatulo fieri possunt. Quasdam autem inter quas est una brachiorum per modum crucis expanso non in publico; sed secretis in e in intimis penetralibus faciendas sapienti mi patres edocuerunt. Notent lHuc hujus temporis superstitio sit.

CAPUT XXII.

De Helυuiorum politica.d Ales fuerunt Helvetiorum in sacris seu religione mores: In prophanio seu eXM tra

213쪽

tra religionem publici eorundem mores coss.siderantur in rebus tum politicis, tum bellicis. De politia nunc. Quaenam causis primum homines civilem aliquam societatem inire, multisq; adeditagibus sese subjicere comm OUerit, Variant sententiae. Nonnulli a tyrannico imperibomnem civitatem initium su in psisse autumant, quasi nimirum primi tyranni domititos a se populos in unum coegerint. Alii contra sponte credunt,homines nonnullos cojisse metu tamen quasi coactos, improborum hominum scelere ubivis grassante. Vult Ari h teles, hominem innato naturae instinctu ad civilem ferri societatem, adeoque natura politicum esse animal; hominem etiam absente omni malorum ni elu, civilem nihilominus hanc appetere societatem. Cum autem tanta sit humanae naturae pravitas, ut homines samul sine dissi dijs habitare non possint, juxta illud Poetae; Fratrum quoque gratia rara esse fieri non potest,quin permultae in omni societate, civi Iique convictu, oboriantur controversiae, adeoque nulla possit existere Re pubi. quae non perpetuis flagraret factionibus ac moti bus, nisi ejusmodi litigijs pacate dirimendis, Commodis occurreretur remedijs. Ejusmd-di autem in omni paul o recti his consti tuta Repub. non tantum supremae majestatis terror, Magiitiatusque civilis potestas est, sed &judiciua

214쪽

DE HELVn T. POLITI R. I79 judiciorum publicorum vigor, talium scilicet institutio virorum, qui & publica litigia arcere, & privatis civium controversiis dijudicandis vacare queant. Quamvis vero pauca

ex veteribus de antiqua Helvetiorum Republica habeamus, liquid b tamen constat, eam pro temporis ratione recte fuisse constitutam; ante enim Caesari S rempora, in quatuor pagos , in quibus duodecim urbes de quadrin genti vici distinista fuit Helvetiorum Res pubis

ubi notandum breviter. I. Antiquitus Helvetios regiam admittere aut horitatem noluisse, tanquana quae iplis non arrideret, regentis genio non congrua esset: ut hujus rei fidem facit Orgetorigis suae civitatis imperium obtinere cupientis , exemplum : sic enim Caesar lib. I. Ea res, ut est ueli nise per indicium enuntiata, moribus Ais Orgetorigem ex n- tulis catusam dicere coegerunt, damnatum poenam

sequi oportebat, iit 6ni ciemaretur, sec. Hinci . liquet, cum nulla socieras absque judi cijs vel brevissimo tempore consistere possit, Helvetiis sua non defuisse judicia, nec Magistratus, unde sic pergit Caesar. Die con simia laus duitionis, Orgetorix ad judicium omnem sitiani

fani liam ad hominum missia decem undique coegit: ct omnes clientes, bbaerato quest os, quori magnum numerum babebat, eodem conduxit: per eosne causam diceret,se eripuit. Cum ciritas ob eam rem in

ritata, a viis jussum exequi conaretur, multitudia M a hemqua

215쪽

ago HELVATIA ANTI L ΕΤ NOVA . nemque hominum ex agris Magistratus cogereti, Orgetorix mortuus est, sec. 3. Probabile est, unum suille toti Helvetiae commune aliquod judicium, utpote quae unam tantum Rempub.

obtinuerit; locumque ad judicia & conventus publicos destinatum suis le Aventicum,anu requam cremaretur Juli j Caesaris tempore, postmodum vero aquas Helveticas, ut alibi videbimus. Ut autem aliquid sive de antiqua sive de nova Helvetiorum Politia dicamus: observandum prius, qualis fuerit Helveticae Reipublicae status ; deinde quae latama. Statum hoc modo secundum tempora distinguimus, ut alius fuerit Helveticae Rei p. status ante insignes illas populorum migrationes, alius vero post. Prior ille status sui, distinctus est periodis duabus. Prima periodus ad Juli j tempora extenditur, tum Helvetia mere libera fuit: in tanta enim animorum ferocia & sortitudine, quis dubitaverit

incredibile quoque fuisse libertatis studium. Est quippe libertas quasi fortitudinis, omnisq;

militaris rei & gloriae mater nutriXque. Secunda porrigitur periodus ab anno, ante natum Christum, circiter septuagesimo, ad alinum Christi circiter C C C C. Quo tempore

perAlemannorum eXpeditiones attritum val.

de fuit Romanum imperium: hac periodo diversus fuit Rei p. Helveticae status , primo enim quamvis a Caesare victi , tamen aliqua

latione

216쪽

ratione liberi fuerunt, ita ut reparatis Caesaris jussu oppidis & pagis, & foedere cum Romanis percusso , ad Vitelli j usque tempora

pacati manserint , a quibus & territorii &suae famae non parvam jacturam fecerunt, ut ex Tacito patet Interim de Helvetiorum cum Romanis sordere sic loquitur radianus in Mel. Illud non praeterierim, Helvetios Romanis jam olim foederatos fuisse, ea tantum conditione adjecta,

ne in cives reciperentur , ne quis ho iernum libertatis stadiuva novum Use bis gentibus , aut prorsus

tale quid permitti eis non debeat, occlamet, meminis ejus foederis pro Cornelio talbo M. T. Cicero, his verbis. st quaedam foedera extant, ut Germanorum, Insubrium. Hel etiorum, lapidum, nonnuulorum item ex Gallia barbarorum, quorum in foed ribus exceptum est, ne quis eorum a nobis civis recipiatur. Guillim annus credit, Helvetios ex

hoc foedere aliquid populo Romano debuisse, de caetero liberos perstitisse, suam Rempub.

Ieges suas, suos magistratus retinuisse, exiguam Populi R. rationem habuisse , civitatis & petendorum honorum ius consecuto S, Aventicosque a Galba civitate donatos fuisse, teste Plinio lib. 3. cap. 4. Addit quoque Guilli man. sub finem cap. VIII. lib. I. de reb. Hel . Ouὸd autem Helvetios ad amicitiam se secietatem recipere. quam fervitute is tributis opprimere maia luit Caesir , quantum inde commodi, periculique crearetur, ea qua fuit prudentia constularavit. ΠΟ-

217쪽

181 HghvATIA ANTI AETNOVA. mines enim forti mos, ct libertatis, jurisque retinentis imus, eo satu, qui servis abjecti que deberetur adiuros nequaquam existi Mari potius quos hostium

loco habuerant, Germanos excaturos, rhaboreque detrimento ct copiis, facta nova conjuratione propiη-cias Romanorum repetituros. Accedebat, quod veluti specula in populi R. ct propugnaculum, quotiea artio Narbone colonia, diaeit Cicero, infestis nationibus oppositum , qui sicilicet Germanorum periacula a P. copiisque propus rent , Helvetioruri

amicitiam intelligebat: uuantum enim animis, piri ite possent,)ko periculo cognoverat Caesar, cunο- peraut ante misierabili suorum internecione Romani.

Egregia & plausibilia sunt haec, quae de Helvetiis senile Guissim. an vero haec ita se habue. rint valde dubito. Cerrum hoc, communes vicarios & tributorum exactores eX quadam Villarim inscriptione, habuit te Helvetios,un. de consequitur, eos fui se aliqua ratione tributarios , non ergo ita liberos, ut assirmat Guillim annus Cum autem constet, Romanos in Helvetia

coIonias habuisse , breviter disquirendum, quid fuerint coloniae & quo tu plices, cur institutae; & qualis earum administrandaren ratio. Gellius lib. XVI. cap. I 3. ait, colonias esse quasi parvas e les & simulachra quaedam populi Rom. Nam coloniae sunt urbes minores ex civitate propagatae, habentes iura atque instituta omnia populi Romani, cuius

218쪽

DE HELvET. POL TIA.' iq; cujus erant arbitrio, quae conditio cisa magis siti obnoxia ta minus libera, quam municipum, tamen potior ac praestabilior existimatur, propter amplitudinem majestatemque pop. Rom. sicut ait 'evotivi de magis h. Rom. pag. 7. Hae coloniae propter juris diversiitatem , duplicis fuerunt generis ; quaedam enim latina dictae sunt , quaedam Romanae. Coloniae Romanae sive civium Romanorum vocabantur, quae jure Quiritu donatae erant, hoc est , quae privatum civium Rom anorum habebant jus consistens in jure privatae libertatis, connubiorum, patria potestatis, legitimi domini', ut, haereditatis, mancipi', nexus, ut apionis, o reliquorum ; item in jure te flamentorum o tutelarum: Jura vero publica civitatis Rom. non habebant: quare qui eo adscripti Coloni erant,

nomine quidem cives Romani erant, re Vero Coloni. Merui par t. lib. 4.. cap. 9. Latinae coloniae licet ex Romanis constituerentur, non

tamen jure civium, sed sociorum , id est, latinorum utebantur. Nam jure Romano sic comparatum erat, ut si cives Romani, in latinam coloniam nomina dedissent , vel sua Voluntate, Vel metu mulctae ipsi latini iuris serent: civitatemque amitterent, id Cicero testatur pro domo sua ad Pontifices & pro Ce- cinna. Quod si Latini in Romanam coloniam essent profecti, non tamen fiebant cives,

sed latini juris erant, ut Dirius scribit de Fe-Μ φ rentibus

219쪽

rentibus. prevot. pag. 6'. in eo autem consistebat lati j s1ve latinitatis jus, ut suffragioru in potestatem , Magistratu permittente, haberent, & cives Romani ferent, modo in latina civitate, aut Latii jure donata Magistratum

gessissent. Meml.supra GL loco. Institutarum porro coloniarum variae sue- fuerunt causae; Guisti . lib. I. cap. IO. pag. 82.

sex causas potissimum fuisse affirmat his verbis. una ad populos, quos Romani vicissent, arreis melius comendos : Altera hostium incursionibus, earum quasi objecta, reprimendis: tertia stirpis all- gentia; ct propagandae causa: quarta plebis urbane exhauriendae quinta seditionibus , per partium cliviusionem abolendis Ieaeta ct ultima, ut praemiis: milites, qui toties vitam pro Repub. in discrimine habuerant , assceretur. Vide de Prevot. pag. φδ. Coloniarum administrandarum ratio, posta erat maxime in legibus de Magistruibus. Leges non unius erant generis: aliae quidem quas coloni vel ab ipso populo Romano, vel a Rorn. triumviris qui coloniam dedu- Nerant, accipiebant, aliae vero quas ipsum

coloniae concilium, id est, senatus populusq; sibi ferebat. Magistratis erant vel se cri , vel prophani, quandoq; tamen una eadeq; persona utrunaq;& sacrum & prophanum gerebat magistratum, ut ex inscriptionibus patet. Sacri erant vel Pontifices, Sacerdotes, Augures, Flamines

220쪽

erant,ut opinatur Guillim. pag. I 28. Hos in. colonijs cooptatos testatur Ciceronis Agraria : ah vero certus fuerit Sacerdotum numerus, an vero pro coloniae magnitudine Variaris, parum explorata apud Antiquos est memoria. Profani erant, tum DecurioneS, tum Duumviri, Censores, Ediles, PraetoreS.&cia

Sicut ergo Romae erat s uti ait Onuphrius)populus & senatiis , , sic hi novos colonos in Decuriones & plebem dividebant. Decurio nes, senatus, plebs populi Rom. imaginem referebat: ita dicebatur notante Pomponio I C. Quod decima pars eorum, qui deducerentur, publici con silii gratia, solita esset conscribi. Eorum numerus an in omnibus coloniis idem suerit, certo sciri non potest. Hoc sane ex Plinio Juniore patet in Decurionibus legendis non aliter, atque in Senatore Rom. observatum H isse censum , qui centum erat millium. Ex Decurionibus singulis annis, duo plerumq; vel IV v I Ri. creabantur juxta coloniae maguitudinem vel parvitatem, qui IIvi Ri, vel IU VIRI I. D.id est, juri dicundo

vocabantur, & Consulum Rom. vel Praetorum speciem repraesentabant. Annuum erae

eorum imperium, de his, maxime de Duumviris , in variis inscriptionibus, quae eXtant, Genevae, Neviduni, S. Mauritii, &c. ut suo