Oratorum Romanorum Fragmenta ab Appio inde Caeco et M. Porcio Catone usque ad G. Aurelium Symmachum, collegit atque illustravit Henricus Meyerus

161쪽

to Censorius in oratione pro L. Autronio: Benefacti postridie iussisti adesse in diem, ex die non ausi

reculat E. L. AutronioJ sic eodd. L. Antonio edd. veteres. Extant denarii argentei gentis Autroniae. beneficiti non liquet. in diem, J interpunxi ante ex die eum Heinsio nd Tae. Λnn. 6, 20.

86. Oratio pro L. Antonio. Alii orationem pro L. Autronio, alii Pro L. Antonio inseribunt. Vide Orat. Praecedentem. 87. Oratio pro L. Turio contra Cn. Gellium. Annus incertus, nec de L. Turio vel Cn. Gellio quidquaria certi constat. Gellius reum fecit L. Turium, Proque eo stetit Cato.

Weielieri in Beliquiis Poet. Lat. p. 97 putat, L.

Turium memorari in Bruto Ciceronis c. 67. L. Turius parυo ingenio, Sed multo labore, quoquo modo poterat, saepe dicebat, itaque ei Paucae centuriae ad consulatum defuerunt. Sed Vereor, ne falsam protulerit opinionem. Nam cum Cicero ibi Turium cum M. Pisone, P. Murena, C. Censorino, C. Macro, C. Pisone et L. Torquato contulerit, qui omnes ab aetate Ciceronis proxime absunt, fieri non potest, ut idem Turius significetur, pro quo Cato maior, qui a.

605 149) obiit, dixit, praesertim cum in illo opere Sic

versatus sit Cicero, ut Oratores Singulos accurato anno rum Ordine recenseret.

GlandorP vituperandus est, qui in Onomastico suo orationem Catonis Pro L. Furio, nescio qua fretuβauctoritate, attulit; nec minus Ellendi, qui p. 23 haec scribit: si Aliis etiam orationes in iudicio habendas - eo scrip it, quod comparationis cum Lysia capiat Cics-ro Erui. 17 non attigit. Harum una pro Furio contro

162쪽

141 Gellium iuit Gell. 14, 2.), quam Furio scriptam ait

Festus s. Vindiciae. μ - Ea autem Opinio neque codicum firmatur testimonio, sed Orationem Pro L. Turio contra Cn. Gellium cum ea, quam habuit Cato de multα contra L. Furium, cuius a Pud FeStiam s. v. Dindiciae fit mentio, confudisse videtur. Μullerus quoque ad Festum p. 378 Ellenditi opinionem repudiavit. Deinde Cn. Gellius a Vossio vetus historicus esse dicitur in libro De historicis Latinis p. 35. Errat Vossius atque Hrause Fragm. Historicorum p. 202), qui idem fere tradidit. Hic enim annalium scriptor non eodem, quo Cato, tempore vixit, sed post Sullam demum librum suum composuisse probabile est. In loco Ciceronis autem de Legibus 1, 2, 3. nomen Gellii coniectura tantum viri docti niti, satis constat. Nie-buhr His t. t. 2. p. 10. Orellius in onomastico s. GelliuS. Gellius 14, 2. Quod ad pecuniam pertinet, quam apud iudicem peti dixisti, suadeo hercle tibi, utars M. Catonis, prudentissimi viri, consilio, qui in oratione, quam Pro L. Turio contra Cn. Gellium dixit,

ita esse maioribus traditum observatumque ait, ut si, quod inter duos actum est, neque tabulis neque

testibus planum seri possit, tum apud iudicem, qui

de ea re cognosceret, uter ex iis Dir melior esset, quaereretur, et Si Parea ed Sent, Seu boni pariter 3eu mali, tum illi, unde Petitur, crederetur, αc SE- eundum eum iudicaretur. - - Verba ex oratione M. Catonis haec sunt: Atque ego, a maioribus memoria Sic accepi, si

quis quid alter ab altero peterent , Si ambo pares OSSent, sive boni sive mali essent, quod duo res ges-εi3Sent, uti testes non interessent, illi unde petitur, ei Potius credendum esse. Nunc si Sponsionem ie-οi3sent Gellius cum Turio: ni vir melior ea aetGellius quαm Turius, nemo, opinor, tam insanus e43et, qui iudie et, meliorem esse Gellium quam

163쪽

Turium. Si non melior Gellius est Turio , potius oportet credi unde Petitur.

. duo res gessissenti quod inter duos actum est, supra Gellius interis prelatus est. quod duo rei gessissent i. e. is qui petit et is unde petitur. Rulgers Var. Leci. V, 16. Prob. Maiansio p. 34. raa gerere explicat Popina res contrahere. uti testest is aut supple ita, aut pro uti lege ubi eum Salinasio de Modo U urarum e. 11. - Maiansius. sponsionem fecisaenti sponsionem facere explicat Rein Das rom. Priva trecht p. 450. sq. Pluralem iscissent illustrat Garalonius ad Cic. or. pro Quintio c. 14. eo, quod ambo spoponderana. Onsionem enim facere non minus aetor quam reus dicitur. ni olrJ De formulis sponsionum v. F. L. Keller Semestria t. l. p. 31. unde petituri opponitur Pollior ei, unde petitur, sive reo. Cie. de Orat. 1, 37. postulabat, ut illi, unde peteretur. petua atque usitata exceptio daretur.

Nonius p. 149. Plebitatem ignobilitatem. Cato pro Veturio: Propter tenuitatem et Plebitatem.

Cato pro VeturioJ Cato pro L. Turio legendum eenset Maiausius p. 35. ego vero Cotta pro Veturio, ut supra diximus p. 66.

Nonius p. 137. Musimones , asini, muli aut equi

hreves. Cato Deletorio et Asinum αut musimonem aut arietem.

cito DeletorioJ Cato do L. Turio legendum coniicit Maiausius P. 35. In priore editione emendabam Cato da Laetorio.

88. Suasio legis Maeviae. Ex fragmento Orationis, quod superest, Patere videtur, eam temporibus belli cum Antiocho rege gesti habitam esse. Sed quae sit lex Maevia, a nullo scrip tore illustratum. Haec enim lex Maevia diversa est ab illa , euius meminit Varro apud Nonium . POP-ma mutabat lex Maenia, sed nulla est ratio, qua Coniectura Probetur. Le X enim Maenia, quae aliunde nota est, ab hac causa aliena. Priscianus T. 1. p. 549. M. Cato in legis Mae- Diae suasione: Rex Seleucus arma nostratia facit.

164쪽

tur Clinton in Fastis l. 3. p. 317 , ubi historiam regum Syriae tradidit, ideoque illo anno haec oratio dicta videtur.

89. Oratio contra C. Pisonem.

herus adnotavit P. 35: ἡ Perpetuum et Praecipue insignem opem tulit Hispanis, υeteri suae Provinciae, Propter quorum iniurias, Cicerone narrante Divin. in Caecil. 209 cum multis graves inimicitias gessit. Itaque Primum α. u. 583 Per fecit, ut P. Furius Philus damnaretur. Nec dubito, quin ad illa temporα yertinuerit oratio in C. Pisonem, et ipsum olim Praetorem Hlvaniae. C. enim Calpurnius Ρiso a. 568 186) praetor creatus, Hispaniam ulteriOrem sortitus est. Liv. 39, 42. Appianus Hispanio. o. 56. Consul deinde a. 574 180), eodem anno mortuus est. Liv. 39, 6. 8. 40, 35. 37. 39. Quando autem Piso Catonem reum fecerit, non

constat.

Priscian. T. 1. p. 503. Cato contra C. Pisonem: Vi

90. Oratio de Laetorio. In Nonio legitur corrupte Cato Deletorio, quod in duas voces De Laetorio distinguendum arbitrabar voeabulum. Popina autem adnotavit: ἡ In Nonii vulgatia codicibus legitur Delet orio, unde restitui detege Toria , ad quam pertinet unicum iragmentum de pastione Pecoris. Eam legem tulit Sp. TO- ius sive Thorius tribunus pl. , de quo Cicero in lib. 2. de Orat. et in Bruto c. 369 ita: Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi, is, qui grum publicum vitiosa et inutili lege vectigαli le-

165쪽

Davit. μ - Sic correxit Popina, non videns, legem Thoriam diu post mortem Catonis latam fuisse, anno scilicet 647 107). Appian. Boll. Civit. 1, 27. Cato autem obiit a. 605 149). Lion POP main secure secutus est. Atque Weherus, cum nescivisse videatur, inscriptionem de lege Thoria nihil nisi commentum P ΟΡ-Iuae esse, in alium errorem incidit. Cum enim intellexisset, Catonem de lege Thoria agere non potuiSse, iudicavit, hanc Orationem ex Catonis reliquiis eximendam esse. Inscripsi quidem nunc non aliter atque in priore editione Oratio de Laetorio, sed praeferenda potius, puto, Maiansii opinio, qui orationi de L. Turio haec verba inseruit. IVesterii annus p. 327 item pro L. Turio verum Putat. Nonius p. 137. Musimones asini, muli aut equi

breves. Cato Deletorio: Asinum aut musimonem aut arietem.

musimonemJ Schneider ad Varron. De re rust. 2, 2. 12. p. 41 l.

91. Oratio de abrogandis legibus. Cato in ea oratione de ratione legum abrogandarum retulisse videtur. Cato, priscae severitatis et antiquorum morum eXemplum, nullas Vel Paucas veteres leges abrogandas censuit, quia novae Plerumque eS-sent molliores et laxiores. Livius 34, 3 et 6. Charisius p. 59. Bovile vetat dici Varro ad Ciceronem Octavo, et ipse semper hiabile dicit; sed Cato De abrogandis legibus bovile dixit.

92. Oratio do habitu.

Ιn libro Popniae oratio Catonis de habitu recepta est. Ea inscriptio ex Charisio sumta pag. 50 ed. Lind. Sanguis masculino genere, et iacit hunc sanguinem. Sed Cato de habitu ait: Sanguen demittatur. Et Lucretius: Visceribus Discos gigni Sanguenque creari. Weber p. 33 orationem censoriam esse Putat,

166쪽

atque Ellendi Hallis obe Lili. Z. 1834. Ianuar. p. 89.

tinam eandemque intelligendam, quae alias de Destituser Dehiculis appelletur. Si autem oratio intelligenda esset, ego Cato de ambitu emendarem, et audio, a Bol huisio quoque eandem coniecturam esse Pro Positam. Sed verisimile est, verba Charisii alium sensum habere, nempe secundum ProPriam et ocabuli formam a Catone dici sanguen neutro genere, non StingritSmasculino. De habitu ergo est, quod graeci dicunt. καrce τὴν οιν. Sangraen enim ideo dixit, quia sanguinis facit, ut carmen carminis. Si sangHis diceret, Par esset nominativus genitivo, ut anguis, pinguis. Servius ad Virg. Aen. l. 211.) Ideo orαtionem Catonis de habitu delendam esse Censeo. 93. Oratio de Indigitibus. Eam a Catone in censura dictam arbitratur Weber. Quando Catoni oratio de Indigitibus sive de cultu deorum Indigitum fuerit habenda, me non intelligere fateor, et certe magis est vero simile, non in oratione, sed in alio quo libro ea de re dixisse. De natura atque vi horum numinum disserit Hartvng Religion derHOinor t. s. p. 81 sqq. Μaiansius p. 44 dicit: si In digites intelligo invocandos. μFestus p. 339. Sequester is dicitur, qui inter aliquos qui certant, medius, utin inter eos convenerit, ita tenet depositum ali quid, ut ei reddat, qui cui r)id deberi iure sibi con)stiterit. Cato in ea ora tione, quam habuit Indigitibus: Sinunt miseros Perire , ut bona rapiant; aut, sei superstites petant

aeqvea Prodenti aequeatro dent. Ursinus. Haec supplementa prorsus inreela.

Incerta orationum fragmenta. Catonis fragmenta incerta non cuncta recePi, sed ea potissimum, quae ex orationibus videntur excerpta.

Multa igitur delevi, quae in editione priore recePeram.

167쪽

1. Gellius 13, 23. Μ. Cato, consularis et cerisOrius , Publicis iam Privatisque opulentis rebus villas suas inexcultas et rudes, ne tectorio quidem Praelitas inisse dicit ad annum usque aetatis Suae ReP-tuagesimum. Atque ibi postea his υerbis utitur: Neque mihi, inquit, aediscatio, neque ναSum, neque υestimentum ullum e5t manuPretioSum, neque Pretiosus servus neque ancilla. Si quid est, quod ruar, utor; Si non est, egeo. Suum cuique Per me uti atque irvi licet. Vitio Dertrant, quia multα egeo, at ego illis, quia nequeurit egEVE.

ad annum LXM Dixit igitur Calo hane orationem n n uni Rnnum Relatis septuagesimum , id est , non ante annum urbis 590 164 . Unde palei, hoc fragmentum non ad Orationem da auia Dirtutibua contria Thermum, ut in editione priora dixi, pertinere, si eonieelura mea de rinno, quo sit habita, haud inanis sit. Constat autem, Romanos inde ab a. 587 luxuriae indulsisse, cum L. Paulli triumphus d se Macedonia finem attulisset tributorum. manupretiosumJ hoe vocab. explicat Selineider ad Catonem De re rust. e. 14. p. 63.

2. Fronto Epist. p. 184 ed. Rom. : Ipsa subieci

Catonis verba: Interea unamquamque turmαm, manipulum , cohortem tentabam quid iacere possent, proeliis levibus spectabam cuiusmodi quisque esset psi quis Strenue iecerat, donabam honeste, ut alii idem vellent iacere, atque in contione verbis multis laudabam. Interim aliquot Pαuca castra ieci. Sed

ubi anni tempus υenit, c tra hiberna . . .

Catonia perbaJ In edit. priore hoe fragmentum inserueram orationide auia pirtutibua contra Thermum , sed Originibus eius polius vindicandum censeo, et ei quidem parti, ubi de rebus suis in His Paula gestis seribit.

3. Festus p. 344. Stiricidium qu)asi stillicidium,

eum stet lae concretae frigore c)adunt. Cato pro C mihilominus υoluit semper me stiricidio im re pr senti cognosce me a tque Struuere.

Glo pro C. J in edit. priore orationi pro L. Caeaetis adiunximus. Milli erus vero C. PrRenomen esse cen Set.

Priscian. t. s. p. 332. Cato in Oratione, qua

168쪽

suasit in senatu, Samnitis dixit pro Samnis : Accessit ager, quem privatim habent, Gallicus, Samnitis, . APNlus, Bruttius.

qua auiasit in aenatuJ Εxeidit fortasse ut plura aera squestria ferent , quod Kretilio quoque in mentem venit t. s. p. 316. Sed nil eerii affirmari potest.

5. Festus p. 344. mire V ponitur pro eadem vel proinde ac ea, quasi similis res ipsa) Cato in dissuadendo te gem . . . . De licta est: Et Praeterea rogas quemquam adversus9 ea si Populus condem-nαDemit, uti siremps lex Uiet quasi adversus Iesges ecisset .

Cato in dissuadendo IegemJ In priora edit. Ursini supplementum Cato in Gasuadendo legem, quae μοatea relicta eat bona fide recepi nune vero eum talem inseriptionem orationis sensu earere intellexerim, eam delevi fragmentumque incertis orationibus inserui.

6. Paullus p. 59. Coepiam futurum tempus ab eo, quod est coepi. Cato: Coepiam seditiosa verba loqui,

aeditiosul semesa, quod Scaliger sa dicit in veteri quodam sehedio reperisse, a nullo erilleo post hae usquam repertum est. Mulier.

7. Paullus p. 59. Compluriens a compluribus significat saepe . Cato: Contumelias mihi dixisti complurienS.

8. Festus p. 15 4: Magisteria dicunt ut in omnibus) rebus, qui in a gis ceteris Possunt, ut magistros e qui tum et smagistros populi, item ludorum Apo)llinis, dixe runt antiqui, quae nunc aliter di)cuntur, velit velut 83 6ostendit Cato in oratione, quam di it contrao rationem 9. Festus p. 154. Magni cior munificior 33 quoque idem deduxisse videtur a munifice, cum dicamus nunc munificentior, quamvis) munificens non sit apud

nos in usu. CatO9 in ea quam ScriPSit id . . . . . . muni cior . . a.

10. Festus p. 154. Mihipte pro mihi ipsi Cato

cum dixit . . . decuit talenta . . . . 11. Festus p. 242. Pelliculatio nem Cato a pelli-

169쪽

148eien)do . quod est inducen do , dixit in ea oratro es ,

quam scripsit de . . . .

quam aermait deJ ro Flaria supplendum videtur.

12. Festus p. 242. Ρraemi Osam Pro pecuniosa Catm in oratione, quam Scribsit . . . . impudentiam Pr miossam δ13. Festus p. 162. Neminis genitivo casu Cato usus est . . . et quis diceret cum sit meminio. 14. Festus p. 305. Suppreinum Cato dω . . . . do lentis numquam cuiquam res apud Praetorem deneg se επImremam advocastionem. 15. Ρaullus p. 378. Vecticularia vita dicitur eorum, qui vectibus parietes alienos perfodiunt furandi gratia: Cato: Vecticulariam vitam viDere, repente largiter halere, restente nihil. 16. Festus P. 313. Struere antiqui dicebant pro adiicere, augere. - Cato: Drs, lege , libertate, republiea communiter uti oportet, gloria atque honore, quomodo Sibi qui3que struxit. 17. Gellius 2, 17. Cato et Salustius, Menoribus inquiunt, cΟΟPertul eSt.

Donoribust Gellius 4, 17: Saluatiuo FOenoribus, inquit, eo Dispar tua. Vocabulum foenoribus eorruptum puto. facinoribua,

18. In edit. priore haec scripsi: Festus Minα: so in suasione: mina cogi nulla potuit.

in auaaionei supplevit Daeerius legis Voconiae. - Sed haee verba omnia non in Festo leguntur, sed α Sealigero excogitata et inseria nunt, ut ex adnotatione mulieri p. 385 apparet. Cons. I.inde manni Festus p. 171 et 508.

19. Paulus p. 379. Vopte pro vos ipsi Cato posuit. 20. Priscianus t. 1. p. 107. Cato dixit: Quod iter

longius arduiusque erat a curia.

Calol in Originibus an in orationa quadam id dixerit, ineertulo.

21. Servius ad Virg. Aen. 4, 293. Cato: Qua

mollissimum est, adorirantiar.

170쪽

ia oriuntiari Prieaeus ad Appuleii metamorph. 4. p. 21s ed. Dudendorp. hoe fragmentum eum praecedente iungenduin putabat: Quod iter Iongiua arduitasgus erat, a clipia, qua motilaaimum eat, adoriuntur. Quodsi haee verba sie recta se habent quod dubito . ex lihro dierum dictarum de conaulatu suo , in quo res u Catone in Hispania gestae narrantur, sumta videntur.

22. Servius ad Virg. Aen. 3, 314. Cato ait: Ver- θα tertiato et quartato grae iam dicere Prae metu.

tertiato et quartatoJ quomodo tertiato sit explicandum, Freund in Lexieo s. v. tertio docuit.

23. Interpretes Virgilii ad Aeneid. 2, 670. Cato

in contione: Apirensium bellum iecimus . . . triamiSSi ad DerSus . . . quos . . , Censorem habuistis, neque9 . . . rapti Pectore adsecutus.

24. Quintilianus 9, 2, 2 s. Cato: Cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis ' et alibi : Com

munem rem agi Putatote, ac DOS huic rei praepo3i

ros ESSE. toJ Spalding haae verba Catoni abiudieabat , voeem cato ex sequenti eodo ortam ratus. Erravit vir doctissimus.

25. Rufinianus De figuris P. 204 ipsu in eundein locu in ex Quintiliano descripsit : Cato: Si vos in eo loco essetis, quid aliud faceretis ' et alibi: Com

munem rem Putatote, ac υοδ huic Praepositos.

DeeratisJ Deiaaetia Quintilianus. Illud temporum eonseeulioni aptius. Cons. Oehsnerus V. Cl. ad Cieer. Eclog. p. 9 I.

26. Quintil. 3, 6, 97. NOthum, qui non sit legi-

rimus , graeci υΟcant, latinum rei nomen, ut Cato quoque in Oratione quadam teStatuS ESt, non habemus, ideoque uti inur Peregrino. 27. Quintil. 5, 11, 39. Si causam veneficii dicat adultera, non M. Catonis iudicio damnαta videmur, qui nullam adulteram non eαndem ESSE Denescam

dixit '

nullam adulterami argumentum orationis ex Livii Epitome l. 48