장음표시 사용
81쪽
exempla in literis stini castigatissimae dis latinae. Unum est huiuscemodi. Censor adigebat de uxoribus Solenne insiurandiam. Verba erant ita concepta: Ut tu ex animi tui se ni Entia uxorem habes 'Qui iurabat, cavillator quidam et canicula et nimis ridicularius init. Is locum esse sibi loci dicendi
ratuS, Ciam Da, ut mos erat, censor dixisset: Ut tu ex animi tui sententia uxorem habes ' Habeo equidem , inquit, uxorem, sed non hercle ex animi mei Sententia. Tum consor eum, quod intempestiDe Iascivisset, in aerarios retulit, causamque hanc ioci scurrilis apud se dicti subscripsit. Ex his quidem verbis non apparet, Catonem in Nasicam reliquisse orationem. Sed eum Livius, ut supra vidimus, dicat, a Catone in omnes, quos aut senatu movisset aut quibus equum ademisset, Orationes esse habitas, vero est simile, idem eum fecisse, cum Nasicam notaret, si certe Nasica aut senator aut eques fu
erat quod dubito). Quis enim hic Nasica sit, incertum est; ut iam Lipsius in operibus i. s. p. 208. Profes
sus est: nemo enim celeberrimum atque sapientissimum
virum, P. Cornelium Scipionem Nasicam, intelligendum putet. Imo de eo omnino nihil, atque ne nomen quidem constat, ut ex editione Orellii patet.
uxorem habeaJ Quaerahatur a eensore de singulis eivibus, haberentinna uxores fin eaelibes essent: hos tensores Saape pecunia multarunt. Henrichben ad Cie. l. l. in aerariis retuliti De nota hae ignominiosa v. Gottiing Gesehiehte d. Pom. Siaatav. p. 343.
M. Oratio in L. Cornelium Scipionem. Livius 39, 44. D equitatu recognoscendo L. Scipioni Asiageni ademptus equus.
Aurelius Victor de Vir. Illust. c. 53. Scipio Asi
82쪽
reticus, frater Amricani, infirmo corpore, tamen in rica virtutis nomine α iratre laudatus, consul Antiochum regem Syriae legato iratre apud Sipy- Iram montem, cum arcus hostium pluvia hebetati δε- issent , υicit et regni relicti a Patre Paris Privavit,
hinc Asiaticus dictus. Post reus interceptae Pecuniae, ne in carcerem duceretur, Gracchus Pater tri-Branus plebis interceAsit. M. Cato censor equum ei ignominiae causa ademit.
dieunt ) Extabat hae de re Catonia oratio de pecunia regia Anis iochi, quam in illa causa contra L. Scipionem egerat.
Apparet, hos scriptores, quos attulimus, L. Scipionem Asiaticum, Publii fratrem, intellexisse, et ex Aurelio Victore accepimus, cur eum Cato nola ignominiosa assiceret, nempe quia Pecuniae partem Antiochi intercePisset. Weberus autem P. 31. arbitratur, fieri nequivisse, L. Scipionem, υirum con Sularem, equo Publico meruisse, idque non in Scipionem patrem, sed in filium eius cadere, hisque verbis opinionem suam professus est: si Hunc non ipsum fuisse Scipionem Asiaticum, vic-Porem Antiochi, quod post Ρlutarchum nonnulli inter retes Livii censuerant, sed filium eius, facile est intelis lectu.
Dissicilem esse quaestionem, utrum Senatores quoque equo publico meruerint an non, fateor, sed aliis temporibus in republica romana alium fuisse inorem et usum contendo, vereque Gottiing Gesch. d. rom. Sta ais vers. p. 347 clemonstravit, senatores, qui, antequam in senatum recepti fuerant, equo Publico meruissent, eum retinuisse,
83쪽
dum inter iuniores essent, hii neque morem certe ante
annum 625 1293 valuisse. Cons. Mad wig opuscula P.
79. ἡ Hoc datum summo ordini senatoribus), ut om- .nes equum Pisticum haberent et in equi iam centu--riis essent Duetinerus dicit, videndum esse, ne orationis huius fragmentum a Festo memoriae sit traditum. Festus v. Repulsior. p. 286. Repulsior secunda conlatione Cato dixi in ea, quae est contra Cornelium apud Populiam: haec quis incultior, religiosior, desertior, Publicis negotis reptilsior.
aecunda conlationet i. e. eomparativo grudu. contra CorneliumJ Maiansius p. 36. orationi contra Cornelitim Lentiatim inseruit. maius ad Frontonem p. 150 II. Cornelium intelligit, contra queua Orationem de sumtu auo Calo dixit.
haec quιaJ ecquis Λut. Augu linus. religiOatori . Edit. Haveream p. et Bolhuis p. 131 arreligiosior. Sed religiosior tueri poteris ex Gellio lV. 9. Duebner. Via. Freundiu Lex. s. v. - Maians ius p. 36 seribit : aut logiauur de superstitioso, quales juerunt multi ex Corneliis, aut legendum est irreligio aior. rvulatorJ inagis abhorrens.
28. Oratio in L. Veturium de sacrificio commisso. Quis sit L. Veturius eques romanus, Cui Cato Censor equum ademit, incertum. De titulo quoque orationis multu in ambigitur. In uno enim loco inscribitur De sacrilegio commiSSO, in reliquis De sacri cio commisso. Plures viri docti ubique priorem inscriptionem restituendam censebant. Sed ex ipsis fragmentis ea opinio confirmari non potest: nulla eniin ibi saerilegii commissi fit mentio. Sed Cato Veturio equum publicum ideo ademisse videtur, quod sacrificia stata deseruerat vel negligenter commiserat, et quod habitus eius nimis pinguis et corpulentus, et laboribus hello tolerandis impar erat. Oratio igitur de sacri cio commisso ea est, quae aut de sacris a Veturio factis aut
84쪽
de sacris, Veturii curae traditis, fideique eius commendatis agit, sid est, uber die dem Veturius an vertra uten Sacra.)- Popina coniiciebat de sacri cio omisso. - C. O. Muliero mea explicatio satisfecisse videtur, ut ex adnotatione sua ad Festum p. 345 patet. Maiansius p. 39 aliter sentit: is Cato, inquit, Oratio--nem habuit in L. Veturium, quam inscriptam fuisseis Puto de Sacrilegio commisso, non autem de sacri - .cio Omisso. Titulus Orationis ex eo liquet, quod, etsi is variae lectiones sint in verbis sacrilegio et sacri cis, si Don Sentaneae Sunt in commisso, quod adiunctum optione cohaeret Sacrilegio et pessime sacri cio. ' Recte, nisi de sacris a Veturio curandis sive curae eius deditis intelligas : in eo enim sensu sacriscium alicui committere non ineptum videtur. Festus p. 344. Stata sacri cita sunt, quae certis diebus fieri debent. Cato in ea, quam scripsit de L. Veturio de sacri cis commisso, cum Et equum ademit: Quod tu, quod in te irati , sacra stata, Solemnia, caseile sancta, deseruisti. Solemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fieri solent.
ociora alataJ Sacra legitimo die ae loco facienda. capite sanctat e vita corruptum videtur. Mulier coniicit caste. Duehnerus delendum putat, praesertim eum a Paullo quoque omit
tatur et Stata, inquit Paullus , dieebantur sacrificia, quae certis diebus fiebant. Cato: aacra alata, aOlomnia, acincta deaeruisti. Codex Basileensis Pauli dat: Cato: sacra alata aOlemnia acincta aervasti. Goltling autem Gesch. d. rom. Stantsvers. p. 175. capite acinctave ne dictum eenset i. e. summa poena saneta. Dicit enim : Linaltes GeselZ verhoi, die Saera Eu unterlaSSeu oder gar aufLugeben, und Cato nenni diese aiacra Sogar cvite acincta. Sacra privata non raro interimi vel deseri solebant, propterea quod inolesta et suintuosa erant. Cons. praeter Gottlitigium illi limannus quoqualus Pontificium der Romer p. 79.
Festus p. 234. Prohibere comitia dicitur vitiare diem morbo, qui vulgo quidem inaior, ceterum ob id ipsum comitialis appellatur. Cato in ea orαtione, quam deripsit de s rilegio commiasor Domi cum auspi-
85쪽
camus, honorem me diram immortalium Delim habuisse. Sei Di, ancillae, Si quis eorum sub centone cre-Puit, quod ego non sensi, nullum mihis Disium scit. si cui ibidem servo aut ancillae dormienti evenit, quod comitici Prohibere solet, ne is quidem mihi vi
de acie/ilegioJ eorrigendum de sum scio. Domi cum auspicam ual intelligit genu illud auspieii , quod post mediam noctem domi captabatur et appellabatur silentium. Cicerode Divin. 2, 34. Festus p. 343. Silentio aurgere9 sit dici, ubi qui poεt mediam noctem aravi candi cutiati ex IecIulo auo at lentaurr exit, et liberatus a lecto, in solido sae posuit, ociletquo , ne quid eo tempore deiciat , cavens , donec) ae in lectum reρο- auit e hoc enim est broprie si lentium, omnia pitii in auspiciιδ
diumJ i. e. divum, divorum, deorum. aub centon J sub stragulis. Daeerius ad Festum p. 597. ed. Lindem. ereptilii De in nominatis verbis intolligendum arbitror. Gesne rus tu Praefatione Thesauri pag. XIV. de sensu dubitabat. Weberus at que Freund in Lex leo de erepitu ventris interpretantur, quod ipsum ruditatem Catonis Exeedere videtur. Constat, Romanos vehementer superstilioni indulsisse , et ex oinuibus rebus verbisque vel laeta vel tristia auguria cepisse. Dionys. Antiquiti. lib. 2, 6. Mulier Dia Etrusher T. 2. p. 134. ne iaJ ne id Dacier. Recte.
Priscianus T. s. p. 246. Cato de sacrificio commisso : Mense Octobri iecimus, Novembris reliqui 3
erat. DeimusJ supplendum Eacra. Nooembria J Vetustissimos in nominativo non Nooember, sed Nopembri protulisse, doeet Priscia uus.
Priscianus T. 1. p. 484. Cato Censorius de Veturior Hostem Numium icit.
Λtimiuml . Sie duo eodd. Germaniri. Alii nimium, alii numum, ut is editt. , unus non . Edit. Havere. Hostem numii eity Sie RegiusisIX Raee., sed inter lin. eadem manu ini. Duel, ner.
, Priscianus T. 1. P. 229. Anio etiam Anienis, quod
86쪽
antiqui secundum analogiam Anien nominativum proferebant. Cato contra Veturium: Aquam Anienam in sacrarium inferre oportebat: non minus autem XV millia Anien abeSt.
aquam AnienamJ Sie legendum censuit Iustus Lipsius in Var. Leeti. 3, 11. et K petilius in Addendis ad Torn. 2. p. 516. aquam Anienem vulgo . quod errori tribuendum ; adleelivi eniin formn est Anientia, a, um, ut Priscianus ipse docet T. l. p. 93.iautemJ addidit Κvehi in Addendis l. l. ex eodieibus, item Duebnerus
Priscianus T. l. p. 365. Fitur etiam pro fi dicebant. M. Cato Censorius in Q. Thermum: Postquam diutius ritur. Idem de L. Veturis: Graecoritu febantur Saturnalia. Gellius 7, 22. Nimis pingui homini et corpulento
censores equum adimere solitos, scilicet, minus idoneum, Pat S, eSSe cum tanti corporis pondere ad faciendum equitis munus. Non enim poena id fuit, ut quidam existimant, sed munus sine ignominia remittebatur. Tamen Cato in oratione, quam de Sacri cio commisso scripsit, obiicit hanc rem criminosius, uti magis Dideri possit cum ignominia luisse. Plutarchus vit. Cat. 9. I ν vπioπαχυν κακίζων. Που δ' αν, εφη, σωuce τοιουτον τῆ πολει γενοι TO χρν- ιιιον, Ου TO s ιετα& λαιμου και βουβωνιον πῆν υπο της γαστρος κατεχεται; '
Nν υπέοπαχυνJ ad L. Veturium referendum arbitror.
Gellius 17, 2. Sanctitas et sanctimonia non minus latine dicuntur, sed nescio quid maioris dignitatis est Verbum sanctitudo, sicuti M. Cato in L. Veturium duritudinem quam duritiem dicere gravius putavit. Qui illius, inquit, impudentiam norat et duritudinem. Nonius P. 100. Duritudo pro duritia. Cato in Veturium: Qui illius, inquit, imprudentiam norat et duritudinem.
tot Hoe eum multis aliis ex Gallio Novius tacite sumsit. Me eri Orat Ilom Fragni Od. 2. . 5
87쪽
im rudentiam J melius in Gellio legitur impudenticim.
Nonius p. 149. Plevitatem ignobilitatem. Cato pro
Veturior Propter tenuitatem et Plevitatem.
pleuitatem l legendum est plebitatem, ut in codicibus quoque legi Duehnerus testatu P. pro Vettiriol Hoe frogmentum aut orationi in L. Veturium vindieaniadum et error inseripitonis negligentiae Nonii, quem eius rei a ceu sari nemo mirabitur, tribuendus, aut cum Popina et Lion yro L. Turio corrigendum et orationi Catonis 'ro L. Turio contra Gellium inserendum , eander que opinionem amplexus est Wasse ad Fragin. Historie. T. 2. p. 293 ed. Havere. et Maians ius p. 34. Sed tertia opinio non minus probabilis , otque adeo praestantior est: eum enim a Charisio p. 131. C. Aurelio Collae oratio pro Veturio triduatur, nescio an hoe quoque loeo Cotta pro Veturio legendum sit.
29 et 30. Orationes de multa contra L. Furium.
Utrum Furius ille sit L. Furius Purpureo, quocu Incensuram petierat Cato, an L. Furius Philus, ambo patricii, ignoramus. Maiansius P. 37. commutavit L. Furium cum P. Furio, adversus quem Orationem dixit Cato , ut infra videbimus. Quisquis ille est , multa ei dicta est ob aquam publicam derivatam et aversam. Cato censor Furium, qui aquam e X ductu publico in privatum usum dolo malo derivaverat, multavit, idemque in aliis quoque fecit, ut ex Livio perspicitur lib. 39, 44. Agream publicam Cmnem, ira Privatum aediscium aut agrum uentem, ademerunt scensores Cato et Flaccus.) Plui. Cato c. 19. OD μῆν αλκὰ των εγκαλουντων ἐλάχιστα 'ροντiζων ὁ Κατων ε τι μαλλον εrre τεινεν, ἀποκοπτιον ἐν πετους, οις το παραροεον δηίιοσιον υδωρ υπολ&M- βάνοντες υπλαον εις οἰκiας ἰλας καὶ κήπους. Furius autem ad populum appellasse videtur, quod ex eo intelligitur, quod plures hac de re orationes censor dixit. Constat, a multis privatis hominibus saepe aquam ex aqua eductibus publicis in hortos, domus, villas suas
derivatam esse, unde et censores et aediles multos reos
88쪽
faciebant. Extabat similis oratio M. Coelii Rui. Cons. Bunsen Beschreibung der Stadi Rom T. 1. p. 190. Charisius p. 128. Quanti. Cato in primo in Furium de multa, de caro emtis : O quanti ille agros, inquit, emit, grin aquam duceret.
an pri/nOJ in prirno libro i. e. in prima oratione.
Charisius P. 126. Prorsum. M. Cato in L. Furium multa: Prorsum quodcunque iubebat ie
Charisius p. 123. Nec essario. IV. Cato9 in L. Furium δε multa: Necessario iaciundum fuit.
Charisius p. 72. Domi suae. Cato de multa contra L. Furium: Domi meae saepe Iuit. Servius ad Virg. Aen. 4, 244. Resignare vetuste ita dictum , ut nos adsignare dicimus Pro damno, ut est apud Catonem in L. Furium de aqua: Quod attinet ad salinatores aerarios, cui curia Dectigalium, resignat. et idem in oratione Ne spolia figerentur nisi de hoste capta: Sed tum ubi ii dimissi sunt, revertantiar resignatis Dectigalibus.
da aquai ad inseriptionem orationis pertinere, vera eo mecii Iulii lar ad Festum p. 378. Salinatores aerarii ii sunt, qui pro sale conficiendo vendendoque aerario vectigal pendunt die Saline nyae hier. L. Furius in agro suo Salinas fortasse habebat , in quarum usum ex duetu publico aquam averterat. resignatJ Festus p. 281. Reaignara antiqui pro rescribere Ponebant, ut adhue subsignare dicimus pro suhseribere. Cato da voltis ne figerentur nisi quae da ho . . . Freuud in Lex leo interpretatur im Bueha libertragen, einen an Bisen.
Festus p. 376. Vindiciae appellantur res eae, de
quibus controversia . . . . Cato in ea quam Scribit L. Furio de aqua S. 6αEtOVES . . .ecundum . . Populum . . Dindicias . . dicunt.
L. Furio da aquai muller adnotat : Aseribe : quam acripo it in L. ω Furo iam da aqua. id noliten fuisse existimo euidam ex Catonis is orationi,ns in L. Furium de muleta. Nam apud Servium in Vire.. Aen. IV, 244. ubi legitur: ut eat apud Catonem in L. Furium eis D. aqua quod attinet ad acilιncitorea aeraris , cui cura octoli-
89쪽
isgialium, resignat. voeabula de aqua ad inscriptionem orationis is perlinere, cum Ex ipsa loei sententia, lum Ex hae Festi mentioneis intelligitur. με- Flane coniecturain veram puto. nec probo, quod Ellendi in Prologom. Bruti p. XIlli opinatur, fragmentum Festi ex oratione pro Furio contra Gellium vid Gellius 14, 2ὶ suin tunies se. Quo minus enim hane ampleelar opinionem , facit illud Deωqua, quod eum argumento Orationis, de quα Dune loquimur, eonvenit.
PraetoresJ Fragmentum nimis laceratum quam ut explicari possit. pindicias dicuntJ v. Rein das rom. Priva trecht p. 462.
Gellius 10, 24. Ut plerique die pristini, ita M. Cato in oratione contra Furium die proximi dixit.
contra FuriumJ Ineertum est, ex orationa in L. Furium an in P. Furium sit snnatum.
donius p. 153. Proximi i. e. proximo. Cato contra Furium : die Proximi.
Non ivsJ ex Gellio sumsit Catonis verba.
31. Oratio de moribus Claudii Neronis. Hanc Orationem inter censorias retuli, quoniam ad censorium munus spectare videtur inscriptio. Idem fecere Ellendi atque Meherus. Quaeritur, qui sit Claudius dero, a Catone censore notatus. Ellendi arbitratur, Ti. Claudium Neronem, Ti. Claudii Neronis consulis a. 552 202) filium, intelligendum esse; qui anno, antequam Cato censuram subiit, id est anno 569 185), quaestor erat, nee Postea ad maiores honores pervenit. Priscianus T. 1. p. 244. Cato de moribus Claudii Neronis isti pro istius: Pecunia mea reipublicae Pro fuit quam isti modi uti tu es.
donius p. 63. Fulguratores. Ut extispices et haruspices, ita hi fulgurum inspectores. Cato de moribus
90쪽
Claudii Neronis: Haruspicem, mulauratorem si quis
Iguratorem J i. e. interpretem fulgurum. C. O. Mulier Die Etrus her T. 2. p. 162.
Sequor Weberum, qui eam Catoni censori tribuendam putat. Pansa ex familia Vibiorum) nescio quis
inter eos erat, quos ignominia vel nota censoria affecit, sive e senatu eum moverat Sive ei equum ademerat. onius P. 151. Pasceolus, ex aluta saeculus. to in Pansαm: Pueri in ludos tellos pasceolos iurares.
33. Oratio in Q. Sulpicium. Oratio censoria a. 570 184) habita. In Addendis editionis prioris suspicabar, Praenomen esse corruptum et orationem in Ser. Sulpicium Galbam intelligendam. Sed cum talis mihi in tractandis eois dicibus licentia non amplius satis faciat, in lectione vulgata acquiescendum arbitror. Μaiansius p. 38 arbitratur, eundem Q. Sulpicium intelligi,.contra quem aliam quoque habuerit Orationem, quae inscripta est oratio Catonis ad milites contra Galbam. De Quinto Sulpicio nihil certi tradere licet. Cato eum tamquam luxuriae nimis deditum, splendore vaso rum pretiosissimorum impense delectatum, Censoria ignominia notavisse videtur. Festus P. 169. Nassiterna est genus vasi aquariauaati et patentis, quale est quo equi perfundi solent. Casso in ea oratione , quam comPosuit in Q. Sulpi-eium: Quotiens vidi trullos, naSSiterΠα3, Per OSOS aqualia, matellas sine anSiS.