Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

131쪽

II. De Carnis Resurrectione 36-37.

37. Sic et si carnem ait nihil pr0desse; ex materia dicti dirigendus est sensus. nam quia durum et int0lerabilem existimauerunt sermonem eius, quasi uere carnem suam illis edendam determinasset, ut in spiritum disp0neret statum salutis 5 praemisit: spiritus est qui uiuificat atqu0 ita subiunxit: ear0 nihil pr0dest, sed ad uiuificandum scilicet. exequitur ρtiam, quid uelit intellegi spiritum: uerba. quae l0cutus

sum 110bis, Spiritus Sunt, uita sunt, Sicut et supra: qui audit form0nes m008 et credit in eum, qui me misit, id habet uitam aeternam et in iudicium non ueniet sed transiet de m0rt0 ad uitam. itaque serm0nem c0118tituens uiuificat0rem, quia Spiritus et uita sermo, eundem etiam carnem suam dixit, quia et serm0 ear0 erat factus, pr0inde in causam uitae adpetendus et deu0randus auditu et ruminandus int0llectu i5 et fide digerendus. nam et paul0 ante carnem Suam panem qu0que caele Stem pr0nuntiarat, urguen S USquequaque per alle-g0riam necessari0rum pabul0rum mem0riam patrum, qui pane 8

et carnes Aegypti 0rum praeverterant diuinae u0eati 0 i. igitur e0nuersus ad re00gitatus ill0rum, quia senserat di Spargend08, 20 car0, ait, nihil pr0dest. quid h00 ad destruendam carnis re Surrecti0nem, quasi n0n liceat esse aliquid, qu0d etsi nihil pr08it, aliud tamen ei pr0desse p088it 3 spiritus pr0de8t; uiui

85 enim, quid pr0 sit et quid n0n pr08it, pariter inluminauit, quid cui pr08it, 8piritum scilicet carni, m0rtificatae uiuificat0rem. ueniet enim h0ra, inquit, cum m0rtui audient u0cem filii dei et qui audierint uiuent. quid m0rtuum ni Si

1 sic et si Gel: licet si P0 6 sed ad PMF, ad Gel reliqui10 uenit F 11 transiet PMPH transibit Gel 15 dirigendus P 19 dispargendos se, dispergend0s F 2l etsi si F 26 carni

m0rtificatae Eny: carni mortificatae uulgo

132쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

tus 3 merit0 carnem resus ditaturus, qu0d factus e8t ipse, et eX m0rte, quam pa88H8 08t ipse, et ex Sepulcr0, qu0 inlatus est ipse . denique cum dicit: ne miremini, quod uenieth 0ra, in qua 0mne S, qui in m0 numentis sunt; audientu desim filii dei et pro dedent qui 'b0na fecerunt in

uitae resurrecti0nem, qui mala in resurrecti0nem

iudicii; nem0 iam p0terit aliud m0rtu08 interpretari, qui

sint in m0numentis, nisi c0rp0ra et carnem, quia nec ip8am0numenta aliud quam cadauerum stabula. siquidem et

ipsi h 0mines ueteres, id est peceat0res; id est m0rtui per

ign0rantiam dei, qu0s m0numenta intellegend08 argumentantur haeretici. de m0 numentis pr000ssuri in iudicium aperte praedicantur. ceterum quom0d0 de m0numentis m0numenta pr0cedent Θ38. Post dicta d0mini facta etiam eius quid sapere credamu S, de capulis de Sepulcris ut 0rtu0s resus ditantis 3 cui rei istud 3 si ad simplicem ostentati0nem p0testatis aut ad prae- Sentem gratiam redanimali 0nis, n0n ad00 magnum illi denuo moritur08 suscitar0. enimuer0 Si ad fidem p0tius sequestrandam futurae resurrecti0nis. ergo et illa c0rp0ralis praescribitur ded0stumenti sui forma. nec sustineb0 distentes idcirc0 tune resurrecti0nem animae 80li destinatam in carnem qu0que praecucurri88e, quia non p0tuisset aliter 0stendi resurrecti0 animae inuisibilis nisi per uisibilis substantiae resuscitati0nem. male deum n0runt qui n0n putant illum p08se qu0d Π0n putant; et tam0n sciunt p0tuisse, si instrumentum I0hannis n0runt. qui enim animas adhuc 80las martyrum sub altari quiescentes e0nspectui 8ubdidit, p0880t utique et resurgentes 0culis exhi- 44 I0h. 5, 28-29. IIJ eL Eph. 4, 22; Col. 3. 9. 28J cf.

Ap00. 6, 9. 2 factum P 3 est om. F et ex-ipse om. P sadd. R ex Hirsa tensi 5 omnis M 6 filii dei uocem F 16 eius etiam F 17 resuscitantis R, resuscitatis F, resuscitandis PM 20 suscitare Pam: suscitari P0 23 pr0cucurrisse fort.

133쪽

II. De Carnis Resurrectione 37-39.

bere sine darne . at eg0 deum mal0 decipere n0n p088e, desalladia s0lumm0d0 infirmum, ne aliter d0cumenta praemi Sisse quam rem disp08uis 80 uideatur, imm0 ne, Si exemplum resurrecti0nis sine carne n0n ualuit inducere, mult0 magis plenitu

nullum uero exemplum maius e St e0 cuiuS exemplum est. maius est autem, Si animae cum c 0rp0re resuscitabuntur ind0cumentum sine c0rp0re resurgendi. ut t0ta h0 minis salus dimidiae patr0einaretur, quand0 exempl0rum c0ndi ei0 illudio p0tius expeteret, qu0d minus haberetur, animae dic0 80lius re Surrecti0nem, uelut gustum carnis etiam resurrecturae Su0 in temp0re. atque ad 00, Secundum B 08tram Uer0 ne Stima ti0nem, exempla illa m0rtu 0rum a d0mino su Scitat0rum c0mmendabant quidem et carnis et animae re Surrecti0nem, ne is cui substantiae negaretur h00 d0num, qua tamen eXempla, e0

minus aliquid sedebant. 110n enim in gl0riam nee in ine0rruptibilitatqui sed in m0rtem aliam suscitabantur.39. Quam Christus ediderit resurrecti0nem, ap08t0lica qu0que instrumenta testantur. nam et ap08t0lis nullum aliud neg0tium Yo fuit, dumtaxat apud Israhelem, quam ueteris testamenti resignandi et n0ui e0nsignandi et p0tius iam dei in Christ0 c0nti0nandi. ita set de resurrecti0 ne nihil n0ui intulerunt, nisi qu0d et ipsam in gl0riam Christi adnuntiabant, de cetero simpliei set n0ta iam fide receptam sine ulla qualitatis quaesti0ne, S0lis refragan-qb tibus Saducaeis. ad00 facilius fuit negari in t 0tum 1110rtu 0rum re8urrecti0nem quam aliter intellegi. habes Paulum apud sum-m08 sacerd0tes sub tribun0 inter Saduca00s et Ρharisa00s234 cf. Luc. 24, 26. 26 cf. Aet. 23, 1-9. 5 in eadem substantia seclusi 6 exemplum est om. P sadd. R eae Hirsαugiensi) 12 sic distinaeit E uero saltem, ut uidetur)e ueri aestimationem Leopoldus, ueritatem Bmst; ego olim uolui rescrimi: atque adeo cin uero secundum nostram aestimationem 15 qua Oehlerus: quae Pse 16 in gloriam id est in angelicae naturae Ulendorem I 8 αliter distinaei capita: suscitabantur quam ediderit Christus. 39. Resurrecti0nem uulgo Christus ediderit se, ediderit Christus P uulgo 22 intulerunt C; intulerant P0 27 tribus Gel

134쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

sidei suae pr0ses 80rem: uiri, inquit, fratres, eg0 Pharisaeus sum, filius Pharisae0rum, de Spe nunc et de resurrecti 0 ne iudic0r apud U08, utique c0mmuni, ne, quia iam tran8gres 80r legis uidebatur, de praecipu0 fidei t0tius articulo id ost de resurrecti0110 ad Saducae0s sapere exi8timaretur. ita quam n0lebat uideri rescindere fidem resurrecti0nis utique e0 firmabat secundum Ρhari 8300S, re8puens negat0r08 ei HS Saduca008. pr0 inde et apud Agrippam nihil se ait pr0ferre citra quam pr0phetae adnuntia88ent. erg0 Seruabat resurrecti0nem qu0que, qualem pr0phetae adnuntiarant. nam et de resurrecti0ne m0rtu 0rum apud M0Ι8en Scriptum c0mmem0ran 800rp0ralem eam n0rat, in qua scilicet sanguis h0 minis exquiri habebit. itaqu0 talem praedi stabat, qualem et Pharisaei sit 800-perant et dominus ipse defenderat et Saducaei, ne talem qu0que crederent, tu t0tum esse noluerant. sed nec Athenienses aliam intellexerant a Paul0 p0rtendi. denique inriserant, n0n inrisuri 0mnin0, si animae 80lius restituti0nem ab e0 audis Sent; suscepissent enim uernaculae suae phil080phiae frequenti0rem pra0sumpti0nem. at ubi iam nati0nes praec0nium resurrecti0nis inauditae retr0 ipsa n0uitate c0ncussit et digna incredulitas rei tantae quaesti0nibus fidem t0rquere c0epit, tunc et ap08t0lus per t0tum paene instrumentum fidem huius spei c0rr0b0rare curauit, et e88e eam ostendens et 110ndum tran8- actam et de qu0 magi8 quaerebatur, e0rp0ralem et, qu0d insuper dubitabatur, n0n aliter c0rp0ralem. 40. Nihil autem mirum, si et ex ipsius instrument0 captantur argumenta, eum 0p0rteat haere8e8 08Se; quae eSSe n0np088ent, Si n0n et perperam Scripturae intellegi p08sent. nactae d0nique haereses du0s h0mines ab ap0st0l0 edit08, interi0rem,

135쪽

II. De Carnis Resurrectione 39-40.

id est animam, et exteri0rem, id est carnem, salutem quidem animae, id est interi0ri h0mini, exitium uer0 carni, id est exteri0ri adiudicauerunt, quia scriptum sit C 0rinthiis: nam

h0m0, quae figment0 iam h0mini appellat0 p0stea inserta est,

mauult, id est n0n substantiam ipsam, sed substantiae Sap0rem. Siquidem Ephesiis scribens in intori0rem h0minem habitaro Christum, sensibus utique intimandum d0minum 15 8ignificauit. denique adiunxit: per fidem set in c0rdibus uestris et in dilecti0110, sdem quidem et dilecti0nem n0n8ubstantiva animae p0nens sed conceptiua, in c0rdibu S autem dicens, quae substantiva sunt carnis, iam et ipsum interi-0rem h0minem carni deputauit, quem in c0rde c0nstituit. Eo inspice nunc, qu0m0d0 exteri0rem quidem h0minem corrumpi allegarit, interi0rem u0r0 ren0uari die ac die, ne illam c0rruptelam carnis adfirmes, quam ex die m0rtis in perpetuum defectura patiatur, sed quam in istius uitae spati0 ante m0rtem et usque ad m0rtem uexati0nibus et pressuris, t0rmentis atque 25 Supplietis 110minis causa experitur. nam et h0m0 int0ri0r hie utique renouari habebit, per suggestum spiritus pr0sidiens fide et diseiplina die ac die, n0n illic, id est 110n p0st re8urrecti0nem, ubi n0n utique die ac die ren0uari habemus, sed Semel ad summam. de sequentibus disce: qu0d enim ad 3J II C0r. 4, 16. 6J cf. Gen. 2, 7. 13J Eph. 3, 16. 17. 15J Εph. 3, 17. 29J II C0r. 4, 17-18.

21 allegarit Gel: allegaret PMF die, ne scripsi: die. nec PMF25 experitur scripsi: experietur os'

136쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani praesens e St, inquit, temp0rale et leue pre S surae 1108trae, per Supergres Sum in Supergressum aeternum

gl0riae p0ndus perfidit n0bis, n0n intuentibus quae uidentur, id est passi0nes, sed quae n0n uidentur, id

est mercedes. quae enim uidentur temp0ralia sunt, 5 quae uer0 D0n uidentur aeterna Sunt. pre88uras enim

et laesuras, quibus c0rrumpitur h0m0 exteri0r, ut leues et temp0rales, idcirc0 c0ntemnendas adfirmat, praeferens mercedum aeternarum inuisibilium et gl0riae p0ndus in c0mpensa ti0110m lab0rum, qu08 hic car0 patiend0 c0rrumpitur. ade0 10110n illa est c0rrupti0, quam in perpetuum carnis interitum ad resurressti0110m expellendam exteri0ri h0mini adseribunt. sic ot alibi: si quidem, ait, c0m patimur uti et c0ngl0- risi eo mur: reputo enim n0n digna 8 088e pa88i0nes huius temp0ris ad futuram gl0riam, quae in nos a5habet reuelari. et hie min0ra 0stendit inq0mm0da praemiis SutS. 90rr0 Si per carnem c0mpatimur, cuius est pr0prie passi0nibus c0rrumpi, eiusdem erit et qu0d pr0 c0mpa 88i0ne pr0mittitur. atque ade0, carni ad Scripturu8 pre88urarum proprietat0m, ut et supra, dieit: cum uenissemus autem in 20 Maced0niam, nullam remissionem habuit car0 n0stra; dehinc, ut et animae det 00mpassi0nem: in 0mnibus, inquit, c0mpre88i: extrinsecus pugnae, debellantes scilicet carnem, intrinsecus tim0r, adflictans scilicet animam. ad00 etsi corrumpitur h01110 exteri0r, n0n ut amittens resur- 25 recti0nem sed ut sustinens uexati0nem c0rrumpi intellegitur, et h00 110n sine interi0r0. ita amb0rum erit etiam c0nglori-5J II Cor. 4. 18. 134 Rom. 8, 17 18. 20-24J II Cor. 7, 5.2 in supergressum om. Gel 3 perficit nobis scripsi cf. uol. I p. 176, 6): persei a n0bis PMF, perficiet nobis Gel intuentibus FR, ut tuentibus M, tuentibus P 6 sunt om. Rig 10 patiendo caro fort. 13 uti et R, uti ut OF glorificamur F 19 adscripturus Oehlerus: adscribitur ut PMFRi, adseribit R) 20 ut et R. mutet Pse dicit Pse, dieat R 22 det scripsi: daret se, om. F 25 ut om. P 26 intellegitur R', intellegeretur of i, intellegetur C 27 et Pse, ex

137쪽

II. De Carnis Resurrectione 40-41.

ficari sicut et c0mpati. 80eundum e0llegia lab0rum c01180rtia qu0que decurrant nece880 08t praemi0rum. 41. Eandem adhuc sententiam exequitur remunerati0nes uexati inibus praeferens: Scim HS enim, inquit, qu0niam ε etsi torrena d0mus n0stri tabernaculi dissoluatur, hab0mus d0mum 110n manu factam aeternam in caelis. id est: pr0 h00, qu0d di 880luetur ear0 110stra per passi0n08, d0micilium c0nsecuturi sumus in caelis. meminerat

quangelidae desiniti0nis: b 0 a t i, qui persecuti0nem patiun in tur pr0pter iustitiam, quia illorum est regnum cae-J0rum. B0n tamen carnis restitutionem negauit, Si m. 00mpensati0nem mercedi 8 0pp08uit, eum ipsi c0mpensatio debeatur cui diss0luti0 reputatur, scilicet earni. 80d quia d0mum dixerat carnem, eleganter u0luit et in mercedis c0mparati0ne id u0cabul0 d0mus uti, ipsi d0mui, quae dis 80luetur per pa88i0nem, meli0rem d0mum repr0mittens per resurreeti0nem. nam et d0 minus multas mansiones quasi d0mus apud patrem re

qu0 diss0lut0 aeterna sedes repr0 mittatur in caelis, quia et 20 quae Sequuntur ad carnem manifeste pertinentia ostendunt pri0ra n0n ad carnem pertinere. diuisi0110m enim facit ap0st0lus cum subigit: nam et in h00 gemimus d0micilium Π08trum, qu0d de cael0 est superindui desiderante 8; siquidem exuti n0n nudi inueni semur, id est: ante 25 U0lumus superinduere uirtutem caelestem aeternitati8 quam carne eXuamur. huius enim gratiae priuilegium ill08 manet 4 II Cor. 5, 1. 9 Matth. 5, 10. 17J cf. Ι0h. 14, 2. 22 ΙΙ

138쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

qui ab aduentu d0mini deprehendentur in carne et propter duritias temp0rum antichristi merebuntur c0mpendi0 m0rtis per

qui d0rmierunt, qu0niam ipse d0 minus in iussu et uoce tuba0 dei dese0ndet de ca0l0, et m0rtui in Christ0 resurgent primi; dehinc n0s cum ipsissimul rapiemur in nubibus obuium Christ0 et

ita semper cum d0 min0 erimus.

oculi. in n0uissima tuba. sed illi scitisset s0li, qui inuenientur in earne: et m0rtui, inquit, resurgent, n0S demutabimur. hac erg0 prius p08iti0ne perspecta reliqua reu0cabis ad superi0rem Sensum . nam cum adicit: 0p0rtet et enim c0rruptiuum istud induere inc0rruptelam et m0rtale istud induero inm0rtalitatem, h0d erit illud d0micilium de cael0, qu0d gementes in hac carne Superinduere desideramus, utique Super earnem in qua deprehendemUr quia 'grauari n0s' ait, 'qui simus in tabernacul0. qu0d n0limus 4J I Thess. 4, 15 17. 13J I Cor. 15, 51-52. 18J I Cor. 15, 53.23J es II Cor. 5, 4. 6 aduentum Oehlerus: aduentu Pse T in iussu et om. Get 8 u0ce tubae se sed cf. p. 59, Id), in u0ee angeli sarchangeli Gel) et in tuba P reliqui descendet M, descendit PF 10 simul om. P add. R eae Hirsa tensi) 11 christo Pse, d0mino in aera C cf. c. 24) 12 omnes in prima ad addidi 13 cn0n omnes scripsi: omnes of omnes

autem scripsi: non autem omnes PMF 15 sed illi demutabimur seclusi: totum hunc locum ob eam rem consulto et deprauatum et interpolatum e88e, quia quae inerebantur uerba apostoli non concordabant cum Vulgatae recensione, eae eis cogno8ci licet, quae infrα p. 87, 7 8qq.

leguntur 16 resurgent primi, et n0s Gel 17 hac P, haec MF p0sitione PMF. disp0siti0ne Gel perspecta scripsi: prospecta PMF19 etenim PMF, enim Ruulsto c0rruptum R 21 superinduere oF, superindui C 23 n0limus se, uolumus F

139쪽

II. De Carnis Resurrectione 41-42.

0xui sed p0tius superindui, uti deu0retur m0rtale a uita', scilie0t dum demutatur superinduend0 qu0d est de ea elis. quis enim n0n desiderabit, dum in carne est, superinduere

inm0rtalitatem set c0ntinuare uitam lucrifacta m0rte per uica-5 riam demutationem, ne infer08 experiatur usque n0uissimum quadrantem exactur0s 3 ceterum demutati0110m 0tiam p0stre8urrecti0nem c0 8ecuturus est infer0s iam expertus. abhinc

enim desinimus carnem 0mnim0d0 quidem resurrecturam atquei illa ex demutati0ne superuentura habitum angelicum 10 suscepturam. aut si in his solis, qui inuenientur in carne, demutari eam 0p0rtebit, ut deu0rsetur m0rtale a uita, id est car0 ab ill0 superindument0 caelesti aetern0: erg0 qui ut 0rtui deprehendentur uitam n0n 00nsequentur, priuati iam materia et, ut ita dixerim, esea uitae, id est carne, aut nece88e est 15 reeipiant eam set illi ut et in ipsis m0rtale deu0rari p0ssita uita, si uitam sunt c0nsecuturi. Sed in m0rtuis, inqui8, iam deu0ratum erit m 0rtale istud. 130n utique in 0mnibus.

quant0s enim licubit uel pridian0s inueniri, tam restentia cadauera. ut nihil in illis deu0ratum uideri p0ssit 3 utique

2o enim deu0ratum n0n aliud existimas quam interceptum, quam ab0litum, quam 0mni Sensui ereptum, qu0d 00mparere 0mni genere ce8Sauerit. nec gigantum autem antiqui8Sima cadaueradeu0rata e0nstabit, qu0rum erates adhuc uiuunt. diximus iam

de isto alibi. sed et pr0xime in ista ciuitate eum 0d0i funda-

Tert. de anima c. 51.

2 demutatur PM demutamur P mst 4 lucrifacta F, lucrifactam se, lucrificata C 6 exacturos R. exacturus PMF 8 omni m0d0 quidem os . quidem omni m0do Gel reliqui resurrecturam atque seclusi 9 illam C12 aetern0 PMF, et aeterno C 15 recipiam M corr. m. 2) l9 in i illis B,

140쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani dentes incorrupt08 perennare, quae ut semina retinentur fruticaturi c0rp0ris in resurrecti0ne. 908trem0 etsi tunc deu0ratum inuenietur m0rtale in 0mnibus m0rtuis, certe a m 0rte, certe ab aeu0, certe per aetatem, numquid a uita, numquid a superindument0, numquid ab inm0rtalitatis ingestu 3 p0rr0 qui ab his ait

deu0ratuiri m0rtale, ab aliis negauit. et utique h00 a diuinis uiribus; n0n a naturalibus legibus persici praestarique c0nueniet. erg0 cum a uita habeat deu0rari qu0d m0rtal00st. id 0xhiberi 0mnifariam neges se est, ut deu0retur, et deu0rari, ut demutetur. Si ignem dicas accendi 090rtere, n0np0te 8 id, per qu0d accenditur, alibi necessarium adfirmare alibi n0n. si e et cum infulcit: si quidem exuti n0n inueniemur nudi, de eis scilicet, qui n0n in uita nec in carne deprehendentur a die d0mini, n0n alias negauit nud08 qu08 praedixit exut08, nisi quia et reuestit0s u0luit intell0gi eadem substantia, qua fuerant 8p0liati. ut nudi enim inuenientur carne deposita uel ex parte discissa siue detrita, - et h0c enim nuditas p0test diei - dehinc recipient eam, ut redinduti carnem fiori p0ssint etiam superinduti inm0rtalitatem. superindui enim nisi uestit0 iam c0nuenire n0n p0terit. 43. Ρr0inde cum dicit: itaque e0nfisi semper et sciente 8 qu0d, cum inm0remur in corp0re, peregrinemur ad 0 min0, per fidem enim incedimu8, n0n per Speciem, manife8tum est h00 qu0que n0n pertinere ad 0ssus eati0nem carni8 quasi separantis 1108 a d 0min0. et hic enim exhortati0 fastidiendae uita0 huius 0buertitur, siquidem peregrinamur ad 0 min0 quamdiu uiuimus, per fidem incedentes, n0n per Spe-2J cf. II Cor. 5, 4. 12J ΙΙ C0r. 5, 3. 21J II C0r. 5, 6-7.1 fruticaturi Iun: fructicaturi F, fructificaturi se 5 qui ab his FGet, quia his PM 6 deu0ratuiri scripsi ses. p. 44, 3): devorat uiri P,

devoratum. iri ' deuorat n0n iri F 12 non inueniemur nudi PMF, non nudi inueniamur C 15 et reuestitos Q reuestitos Pse 18 dehinc F, et dehinc C 19 carnem Gel: carne PMF 20 potest R 22 inmoremur PMF, immoramur C peregrinemur PMF, peregrinamur C 25 et hic enim exhortatio fastidiendae uitae huius obuertitur, Siquidem peregrinamur a d 0mino i quamdiu B, quamdiu PMF

1b 2025