Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

231쪽

III. Aduersus Herm0genem 44-45.

0li ita d00 adulari, ut uelis illum s0l0 uisu et 80l0 aedes sut0t ad tantas substantias pr0tulisse et n0n pr0priis uiribus instituisse. sic enim et Hieremias c0mmendat: deus, faeiens terram in ualentia sua, parans 0rbem in intell0gentia 5 Sua, et suo Sensu extendit cael08. haec sunt uires eius, quibus enixus t0 tum h00 c0ndidit. mai0r est gl0ria eius, si lab0rauit. deniqu0 septima die requieuit ab 0peribus. utrumque SU0 1110re. aut Si apparens 80lumm0d0 et adpr0pinquans sedit hunc mundum, numquid, cum secerat, desiit rursus 10 apparere et adpr0pinquare c088 9uit 3 atquin magis apparere c00pit et ubique e0nueniri deus, ex qu0 factus e St mundus. Hi de S erg0, quemadm0dum 0perati0ne dei uniuersa e0nsistunt, ualentia faeiquiis terram, intellegentia parantis 0rbem et 8en Su extendentis caelum, 110n apparenti8 80lum ut 040 necio adpr0pinquantis sed adhibentis tant0s animi sui nisus, s0phiam ualentiam Sensum serm0nem Spiritum uirtutem, qua0 illi n0nerant nee 088aria. ut adparend0 tantumm0d0 et adpropinquando praefectus fuisset. haec autem, n0n materiae neSei0 quae Sen SH alia sed ipsius, sunt inuisibilia eius. quae se eundum ap08t0lum 20 ab instituti 0 ne mundi factis eius c0nspissiuntur. qui8.enim c0gn0uit

l n0li R , non P Ri 5 haec PNFR'. liae R 6 hoc om. F eius F, om. P adii. R in mg. ex Hirsui tensio N 8 apparens s0lumm040 R . appres' o dummodo P Ly 9 fecerat scripsi: feceret F. faceret PN, facere R uulgo 12 dei c0nsistunt L , deus constituit P Ex 13 parantis R, parentis P 14 sensu extendentis R. sensum extenditis PNF apparentis-adpropinquantis Γ, apparente8-adpr0pinquanteSPNF 15 adhibentis Γ, adhibentes F hibentis PN 17 orant L erunt P Ny 18 praefectus scripsi: profectus P , perfectus Latoehlerus uerba n0n materiae ipsius in Isbris mss. paulo infra post c0nspiciuntur tradita huc transposui 20 de factis Lat sed cf.π0r μ απου) c0nspiciuntur n0n R es. 8upra l. IS), conspici unum ne P Ri 21 6 addidi 22 in inuentibilia Panar inuentibilia ob in- inuestigabiles Pam: in uestigabiles PNF

232쪽

Quinti Septimi Florentis Tertullianii nupstigabiles uiae eiust quid haec magis sapiunt quam: ut ex nihil0 0mnia facta sunt i qu0 nec inueniri nec inuestigari nisi s0li de0 p0ssunt, ali 0 quin investigabilia, Si ex mat0ria. sunt inuestigata et 110n inuenta. igitur in quantum e0nstitit materiam nullam fuisse, ex h0c etiam, qu0d nec talem e0mpetat fuisse, qualis inducitur, in tantum pr0batur 0mnia a d 00 ex nihil0 facta. nisi qu0d Herm0genes eundem Statum deseribend0 materiae, qu0 e8t ip8e, ine0nditum, c0nfusum, turbulentum, ancipitis et praecipitis et feruidi m0tus, d0cumentum artis suae dum 0stendit, ipse 8ρὶ pinxit.1 quid se, qu0d PF quam: ut Enge quam ut uulgo 2 sunt P , sint R uulgo quo scripsi: quae PNF 3 soli F, solo PNp0ssunt scripsi: possent PNU 4 Sunt-inuenta seclu8i: Sunt, inuestigata et non inuenta Eny non del. R constitit N, c0nstituit 6 ducitur F probatur R , pr0baretur P Rh 7 lacunam signaui: in uacuum ergo laborauerunt materiarii isti uel simile aliquid intercidisse puto nisi quod P Hirsat iensi), nisi PN 8 describendo R , deseribendi P Ri 9 d0cumentum R, documentis PNF 10 dum L de se add. R , om. P Rh ADVERSUS HERMOGENEM EXPLICIT P. Explicit aduersus herm0genem se; in F haec inuenitur subscriptio: Iste liber finitus est per fratrem thomam de typham ordinis min0rum In portZen seria quarta quattu0r temporum ab incarnatione domini MCCCC st XXVI Q.

233쪽

1III.

ADVERSUS VALENTINIANOS.

1. Valentiniani, frequentissimum plane e0llegium inter haeretic08, quia, pilarimum ex ap08tatis ueritatis, et ad fabulas 5 facile est et diseiplina n0n terretur, nihil magis curant quam 0 deuitare qu0d praedicant; si tamen praedicant qui 0ecultant. cust0dia0 0metum e0nscientia0 01rudium est. c0nfusi0 praedicatur, dum religi 0 adseueratur. nam et illa Eleusinia, haeresis et ipsa Atti eae superstiti0nis, qu0d tacent, pud0r est. ideir0016 et aditum prius cruciant diutius initiant quam c0nsignant, cum ep0ptas ante quinquennium in8tituunt, ut opini0nem suspendi0 g0gniti0nis aedificent atque ita tantam maiestatem exhibere uideantur, quantam praestruxerunt cupiditatem. Sequitur iam silentii 0 metum. adtente cust0ditur qu0d tarde inueni-15 tur. ceterum t0ta in adytis diuinitas, t0ta suspiria ep0ptarum,t0tum signaculum linguae simulacrum membri uirilis reuelatur. Sed naturae uenerandum n0men alleg0rica disp08itio praetendens patr00ini 0 c0aetae figurae sacrilegium 0bscurat et c0nuicium salsis simula eris excusat. pr0 inde qu08 nunc destinam HS Id haeretie0s sanetis 110minibus et titulis et argumentis uerae 2 IN CIP ADVERSUS VALENTINIANOS PM, Incipit liber eiusdem

Q. Septimii Fl0rentis Tertulliani aduersus Valentinian0s F 7 offucium Scal: officium PMF 8 adseueratur Pse, adseruatur Ion 10 diutius initiant seel. Eng 11 ep0ptas ante Scul: et p0rtas ante o, et p0rtas F epoptas Scil. futuros ante antea 13 uideantur PMF, uidentur Seret quantum F 15 t0ta alterum ) FRU: tot PM suspiria Rh. suspiriae P corr. R) MF, siparia Ny epoptarum Scal: p0rtarum

PMF 17 intellege: sed alleg0riea disp0sitio, praetendens naturae uenerandum n0men, saerilegium patrocinio c0aetae Ggurae 0bscurat. 18 ob

seruat F 19 falsi RU

XXXXVII. Tert. III.

234쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

r0ligi0nis uanissima atque turpissima figmenta c0nfigurantes, faelli ' claritati ex diuinae c0piae 0ecasi0ne, quia de

multis multa suecidere est Eleusinia Valentiniana fecerunt,l0110dini0 sancta, silenti0 magna, 80la lassiturnitate caelestia. si b0na fide quaeras, c0ncret0 uultu, SH Spen 80 Supercili0 altum est' aiunt. si subtiliter temptes, per ambiguitates bilingues c immunem fidem adfirmant. si scire te sub0stendas, negant quicquid agn080unt; Si c0minus certes, fatua 8implissitate suam caedem dispergunt. ne discipulis quidem pr0priis ante c0mmittunt, quam su0s sederint. habent artificium, qu0 prius per8uadeant quam edoceant. ueritas autem d000nd0 persuadet, n0n Suadendo d0cet. 2. Id00que simplices n0tamur apud ill0s, ut h0c tantum,n0n etiam sapientes; quasi statim deficere e0gatur a simplicitate sapientia, d0min0 utramque iungente: est0 te prudentes ut serpentes et simplices ut 00 lumbae. aut si n0s pr0pterea insipientes, quia Simplices, num erg0 et illi pr0pterean0n Simplices, quia sapientes 3 110 centissimi autem qui n0n simplices, sicut stultissimi qui n0n sapientes. et tamen malim meam partem meli 0ri sumi uiti0, si Drte: praestat minus Sapere quam peiu8, errare quam fallere. p0rr0 facies dei

spectatur in simplicitate quaerendi, ut d0e et ipsa S 0phia,n0n quidem Valentini, sed S0l0m0nis. deinde infantes testi-15J Matth. 10, 16. 21 cf. Sap. 1. 1.2 parenthesin indicaui liberalitate fori , celeritate Eny 3 succidere Rigo succedere Pse Eleusinia Rige eleusiniana OF Valentiniani R0 4 lenocinio scripsi: len0dinia PMF magna Scripsi: magno PMF 6 substiliter PM T sub0stendas FR, sub ostentas o corr. m. I) 8 certes fatua simplicitate scripsi: certe statuam simplicitatem os λ, certes tuam simplicitatem R', certes fatuam simplicitatem Rig 9 suam caedem seripsi: sua caede P - 14 deficere e0gatur R , defigere cogitur PMFRI 20 meam Pse, in eam R. eam Oehlerus uiti0 si forte: praestat Enge uitio, si f0rte praestat uulgo 22 spectatur Eno: expectat of , expectatur Oehlerus, spectat Rist quaerentes Pam 23 Salom0nis K uulgo

235쪽

IIII. Aduersus Valentinia nos 1-3.

m0hium Christi sanguine litauerunt. puer08 110cem qui crucem clamant 3 nee pustri erant nec infantes, id est simpli desn0n erant. repuere Scere n08 et ap08t0lus iubens secundum d0minum, ut malitia infantes per simplicitatem ita demum 5 sapientes sensibus Simu 8, 80m0 l dedit sapientiae ordinem de simplicitate manandi. in summa: 00lumba dem0nstrare Christum s0lita est, serpens uer0 temptare; illa est a prim0rdi 0 diui aupacis praec0, ille a prim0rdi 0 diuinae imaginis praed0. ita Deilius simplicitas 80la deum et agn0scere p0terit et 08te1110 der0 prudentia 80la. c0ncutere p0tius et pr0dere . 3. Abse0ndat itaque Se Serpen8, quantum p 0 te St, t0tamque prud0ntiam in latebrarum ambagibus t0rqueat; altu habitet in eae ea detrudat per amfractus seriem suam; 8i eu0luat,t0rtu0se pr0 cedat nec semel t0tus, lucifuga bestia. 110strae 15 c0lumbae etiam d0mus simplex, in editis semp0r et apertis et ad lucem. amat figura spiritus sancti 0rientem, Christis guram . nihil udritas 0rub0scit nisi 80lumm0do absc0ndi; quia nee pudebit ullum aures ei dedere, eum deum rec0gn080ere, quem iam illi natura e0mmisit, quem e0tidie in 0peribus

1 lacunam signaui habent, quod s0li regnum dei hereditate habe.bunt intercidisse iudico: horum autem uerborum iactura lictrario uel lectori cuidam, sane satis insulso. locum dedit interpolandi quae abhinc in libris mss. lessuntur, decepto uidelicet uerbis testim0nium Christi, quod pro martyrum testimonio accepit. 3 repueraseere Γ uulgo iubens

seripsi: iubet PMF 4 dominum seripsi: deum PMF 5 simu s sente lscripsi semel eis fur alle mi) simul P0 dedit scripsi: dedi in P se sapientiae Io, sapientia F 6 manandi of i, manantis Rig, amand0 R columba dem0nstrare Christum scripsi: Christum columba demonstrare P0 7 est sali. loeo) scripsi: et PMF 8 imaginis PM,

magnus F 10 concutere prodere seclusi; addita uidentur ab eodem cuius est interpolatio supra indicata; addidit autem. quia prudentia sola pro nominatiuo accepit 11 abse0ndit F 13 detrudat PMF, detrudatur R uulgo seriem suam; si euoluat Scripsi: seriem suam eU0-

236쪽

180 Quinti Septimi Florentis Tertulliani putauit, qu0d in numer0 n0minauit, qu0d in aliis ad0rauit. ali0 quin a turba 00rum et aliam frequentiam Suadere, ad 0mestie0 principatu ad inc0gnitum transm0uere, a manifest0 ad 0ecultum ret0rquere de limine fidem 01 1idere est. iam si

et in t0tam fabulam initietur, n0nne tale aliquid rec0r dabitur se in infantia inter s0mni difficultates a nutricula audisse Lamiae turres et pectines S0lis 3 sed qui ex aliqua c0nscientia uenerit fidei, si statim inueniat t0t n0mina Ae0num, t0tc0niugia, t0t genimina, t0t exitus, t0t 0u0ntus selieitates infelicitat0s dispersa0 atqu0 00ncisae diuinitatis, dubitabitnqibidem pr0nuntiare has esse fabulas et geneal0gias indeterminata S, quas ap08t0li Spiritus, his iam tunc pullulantibus seminibus ha0reticis, damnare praeuenit 3 merit0 itaque n0n Simplices, merit0 tantumm0d0 prudentes, qui talia neque faelle

pr0dudunt neque exerte defendunt, Sed nee 0mnes qu08 ed0cent perd0dent; utique a Stute, ut pudenda; ceterum inhumane si h0nesta. et tamen simplices n0s 0mnia scimus. denique hunc primum cuneum c0ngressi0nis armabimus d0tect0rem et designat0rem t0tius c0nscientiae ill0rum, primamque hane uict0riam auspicamur, quia qu0d tant0 impendi0 ab800nditur, etiam s0lumm0d0 dem0nstrare destruere eSt. 4. N0uimu8, inquam, 0ptime 0riginem qu0que ip80rum et scimus, cur Valentinian08 appellemus, licet Π0n esse uideantur. abscesserunt enim a c0ndit0re, sed minime 0rig0 deletur, etsi Di te mutatur; testati0 est ipsa mutati0. Sperauerat epi800-patum Valentinus, quia et ingeni0 p0terat et el0 qui0, 8ed

11J es. I Tina. 1, 4. 1 putant F 2 ad aliam fori. 4 fidem om. P acdd. R in my. eae Hirs iugiensi) ostendere F 5 cree0r dabitur se Enyo dabitur te PMF 7 aliqua seripsi: alia PMF 8 fidei PM, filii F 9 genimina

237쪽

IIII. Aduersus Valentinianos 3-4.

alium ex martyrii praer0gatiua l0 ei p0titum indignatus de

ecclesia authentistae regulae abrupit, ut s0lent animi pr0 pri0ratu exciti praesumpti0ne ulti0nis adstendi. ad 0Xpugnandam c0nuersus ueritatem et cuiusdam ueteris 0pini0nis Semen 5 nassius c0lubr0 8u0 uiam delineauit. eam p0stm0dum Ρt0l0maeus intrauit, n0minibus et numeris Α00num distinctis inper80nales 8ubstantias, sed extra deum determinatas, quas Valentinus in ipsa summa diuinitatis ut sensus set asseetus et m0tus incluserat. deduxit et H0rael00n inde tramites qu0s- 10 dam et Sedundus et magus Mardus. multum circa imagines legis Th00timus 0peratus est. ita nusquam iam Valentinu8, et tamen Valentiniani, qui p0r Valentinum. 80lus ad h0 diernum Anti00hiae Axi0nicus mem0riam Valentini integra cust0dia regularum eius c0n80latur. ali0 quin tantum se huid haeresi ab Suadere permi88um est, quantum lupae flaminae Drmam c0tidie Supparare 80llemne est. quidni, cum spiritale illud semen Suum Sie in un0qu0que redenseant 3 si aliquid 110ui adstru Xerint, reuelati0nem statim appellant praesumpti0nem et chari8ma ingenium, nee unitatem . s0d diuersitatem. id00- ' que pr08pidimus sep0sita ill0s 80llemni dissimulati0ne sua,

l 4 regularum eius R), regular eius oti x, regulare ius F 15 se suadere sicli stes allist darstellen feminae, quod cum lupae, non cum

formam conivnstendum est, nescio an remouendum sit ut interpretamen

tum 16 supparare R), superare PMFKk formam supparare thrauseres her auspulaen quidni cum R), quid iniquum PMFEi 17 recenseant se, recenseat F 19 lacunam signaui: negant uel dissimulant

desidero 20 illos serissio illa PMF

238쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

pler0sque diuidi de quibusdam articulis, etiam b0na fid0

5. Mihi autem cum archetypis erit limes principalium

magi Str0rum, n0n cum adfectatis dudibus passiu0rum dis stipu-l0rum . nec utique dicemur ipsi n0bis snxi880 materias, qua St0t iam uiri sanctitate et praestantia insignes, ne0 80 lumn0stri antecess0res sed ip80rum haeresiarcharum c0ntemp0rate 8, instructissimis u0luminibus et pr0diderunt et retuderunt, ut IR8tinus, phil080phus et martyr, ut Miltiades, ecclesiarum 80 phi8ta, ut Irenaeus , 0mnium d0ctrinarum curi08issimus expl0rat0r, ut Ρr0culus n0ster, uirginis senectae et Christianae el0quentiae dignitas, qu0s in 0mni 0pere fidei, quemadm0dum in i8t0, 0ptauerim adsequi. aut si in t0 tum haereses n0n Sunt, ut qui eas pellunt finxisse credantur, mentietur ap0St0lUS, praedicat0r illarum. p0rr0 si sunt, n0n aliae erunt quam quae retractantur. nem0 tam 0ti0sus fertur, Stil0 ut materias habens fingat. 6. Igitur h0e libell0, qu0 dem0 strati0nem s0lum praemittentes Sumu8 illius arcani, ne quem ex n0minibus tam peregrinis et e0- stetis et c0mpaetis et ambiguis calig0 suffundat, qu0m0d0 iis USuri Sumus, prius demandab0. qu0rundam enim de Graec0 interpretati0 Π0n 0ecurrit ad expeditam pr0 inde n0 minis Drmam,

239쪽

IIII. Aduersus Valentinianos 4-7.

significantiae per paginarum limites aderunt, nec Latinis quidem deerunt Graeca, sed in lineis desuper n0tabuntur, ut Signum h0c sit pers0nalium 110minum pr0pter ambiguitate Se 0rum, quae cum alia Significati0ne c0mmunicant. quamquam 5 autem distulerim e0ngressi0nem, 80lam interim pr0D88us narrationem, sicubi tamen indignitas meruerit suggillari, n0n erit delibati0ni transfundi0ria expugnati0. 00ngressi0nis lu8i0nem deputa, lect0r, ante pugnam; 08tendam, Sed n0n imprimam uulnera. si et ridebitur aliqubi. materiis ipsis satisfiet. multa 10 8ie digna sunt revinei, ne grauitate ad 0nerentur. uanitati pr0prie festiuitas cedit. 00 gruit et ueritati ridere, quia laetans de aemulis suis ludere quia secura e St. curandum plane, ne risus eius rideatur, si fuerit indignus; ceterum ubiqumque dignus risus, 0fficium est. denique h00 m0d0 incipiam. 15 7. Primus 0mnium t Ennius p00ta R0 manus 'eaenacula maxima caeli' simplieiter pr0 nuntiauit, elati situs n0mine uel quia I0uem illi e epulantem legerat apud H0 merum. Sed haeretici quantas supernitates supernitatum et quantas sublimitates sublimitatum in habitaculum dei sui cuiusque suspen-20 derint extulerint expanderint, mirum 08t. etiam creat0ri 1108tr0 Enniana caenaeula in aedicularum disp08ita sunt Drma. aliis atque aliis pergulis superstructis et unicuiqu0 d00 per t0tidem se alas distributis, qu0t haereses fuerint, merit0rium factus e St15J ex Annalium libro I. fragm. XXXV ed. Vahlen p1 milites MF 5 c0ngressionem R), congestionem os i 6 tamen om. F 2 delibati0ni scripsi: delibatione OF transfunctoria R , transpunctoria PMFRk 9 ipsis om. F 10 sic digna sunt MF, sunt sic digna Puulgo ad onerentur in ras. , ut uidetur), adorentur , ad0rnentur Ion 12 quia seclusi sintellege: weil sie in threr Freudedavor, das sie mit den Geonern Spotiueibe, sicher ist) 14 hoc PM, hic F16 Ennius seclusio interpolatum hoc esse ipsa nominis positione demonstrutur 17 legerat FR, legarat o 18 supernitates om. F sub limitates om. P add. in my. m. I) 19 dei P, de MF 21 disposita FR, deposita se sunt R , sint P λ, Om. F Drma, aliis uulgo

23 fuerint. merit0rium uulgo merit0rum F

240쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani mundus. insulam Feliculam credas tanta tabulata cael0rum.

ne sei0 ubi illic etiam Valentinian0rum deus ad summas tegulas habitat. hune substantialiter quidem AiQυα Τελειου appellant, pers0naliter uer0 Προπωz0γα et Προαρχ iv, etiam Byth0n, qu0d in sublimibus habitanti minime c0ngruebat. innatum inmensum infinitum inuisibilem aeternumque definiunt, quasi statim pr0bent esse, si talem definiant, qualem Scimus esse debere.

sic et ante 0mnia fuiss0 n0n ut dicatur, sed ut sit exp0stul0 nec aliud magis in huiusm0di den0t0, quam qu0d p 08t 0mnia inueniuntur qui ante 0mnia fuisse diduntur, et quidem n0n sua. se det itaque Byth0s iste infinitis retr0 aeuis in maxima et altissima quiete, in 0ti0 plurim0 placidae et, ut ita dixerim, stup0ntis diuinitatis, qualem iussit Epicurus. et tamen quem

s0lum u0lunt, dant ei sequndam in ip80 et cum ips0 per80-nam, Enn0ian, quam et Charin et Sigen insuper n0minant. t rario accedit in illa e0mmendatissima quiete m0nere eum de pr0 ferend0 tandem initi0 rerum a semetip80. h0c uides eminis in Sige sua uelut in genitalibus uuluae l0 eis e0ll0cut. suseipit illa statim et praegnans efficitur et parit, utiqu08ilenti0, Sige. et quem parit 3 Nus est, simillimum patri et

parem per 0mnia. denique 80lus hic ea pere sufficit inmensam

lip 0apX0 e Iapappxxhn F Bython Pani: bythion PMF 8 sie et o ad i. S. v. ut m. I), ut sic et F non addidi ut dicatur, sed serissi dicatur. sed PMF 10 ante om. F 11 se, det , itaque seripsi: se itaque I f sit itaque R uulgo iste PM, istos F aeuis PM, eius F13 stupentis PM stupentibus corr. m. 2), stupentibus F 15 Enn0ian Enn0ean) Pam: et notam PMF Charin PM, carni F 16 accedit scripsi: accedunt of monere Rigo mouere OF 17 hae F 18 in Sige sua Enge in Sigae suae R , in signe suae PMFRi uelut in os , ueluti R0 20 sige M n redd. s. v. m. 2), si gen P, Sige F Sige, et quem parit Nus est uulgo