장음표시 사용
211쪽
III. Aduersus Hermogenem 25-28.
fecit, de qua scriptura cum maxime dixerat 2 nam et 'autem 'ipsum uelut fibula e0niunctivae particulae ad 00 nexum narrati0ni adp0situm est: 'terra autem.' h0c enim uerb0 reuertitur
ad eam, de qua supra dixerat, et alligat sensum. ad 00 aufers hine 'autem', et s0luta c0mpag0 08t, ut tune p0ssit de aliat ri a dictum uideri: terra erat inu i sibilis et rudis. 27. Sed tu supercilia, capitis nutu digiti adc0mmodat0, altius t0llens et quasi retr0 laetans: 'erat' inquis; quasi semper fuerit, sellicet innata et inlaeta et idcirc0 materia credenda. O at eg0 sine ull0 len0cini 0 pr0 nuntiati0nis simpliciter resp0ndeb0 de 0mni re p0sse dici 'erat', etiam de ea, quae facta, quae nata sit, quae aliquand0 n0n fuerit et quase materia n0nsit. 0mne enim, qu0d habet esse unde unde habet, siue per initium siue sine initio, h0e ips0 qu0d 'est', etiam 'erat' dicetur. i5 qui e0mpetit prima uerbi p0 siti 0 in definiti0nem, eidem etiam declinati0 uerbi decurret tu relati0nem. 'est' definiti0nis caput. erat' relati0nis facit. hae e sunt argutiae et subtilitates haereti-c0rum, Simplicitatem c0mmunium uerb0rum t0rquentes in quaesti0nem. magna scilicet quaesti0 08t, si erat terra, quae 20 facta est. Sane discutiendum, an ei c0mpetat inuisibilem et rudem fuisse, quae facta e St, an ei, ex qua laeta e8t, ut eiusdem sit 'erat', cuius et qu0d erat. 28. Atquin n0n tantum pr0babimus istum habitum huic terrae e0mpetisse, sed et illi alii 110n e0mpetisse. nam si
1 maxime-ipsum om. F dixerat seripsi: et dixerat P del. litteram
i R), edixerat N add. t mren. libr.), edixerat R uulgo, edisserat Eng nam et autem ipsum, coniunctiva particula, uelut fibula fort. 2 narrationis FT sed tu supercilia Oehlerus: sed tu supercili0 PN, et supercilio F supercilia capitis uulgo digiti intellege: nutui) capitis PN, et capitis F nutu F, et nutu re digiti PN, et digiti sed tu F 10 respondeo F13 undeunde Urs: unde P siue om. 15 eidem scripsi eiusdem 'F 16 decurrit F 17 relationis Iuno relationi P haec Pse, hae R 19 quae 3tionem. magna Ry, quaestionem magnam. PQR 21 ex qua PF, quae N 22 qu0d erat scit. inuisibilis et rudis 24 sed
212쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
nuda materia de0 subiacebat, null0 scilicet element0 0bstruente, siquidem n0ndum quicquam erat praeter ipsam et deum utique inuisibilis esse n0n p0terat, quia etsi tenebras u0let in substantia fuisse materiae, cui articul0 resp0ndere debebimus su0 0rdine, etiam h0mini tenebrae uisibiles sunt - h0c enim ipsum, qu0d sunt tenebrae, uidetur nedum d00. et utique, si inuisibilis esset, null0 m0d0 00gn08ceretur qualitas
fusam et inquietam illam fuisse, quae ut inuisibilis lat0bat 3
aut si h 0c a d00 reuelatum est, pr0bare debet. Sic et an rudis diei p0tuerit, exp0stul0. certe enim rude illud est, qu0d imperfectum est. certe imperfectum 110n p0test esse nisi qu0dsactum est; qu0d enim minus factum est, imperfectum est certe, inquis. erg0 materia, quae laeta n0n erat int0tum, imperfecta esse n0n p0tuit; quae imperfecta n0n fuit etiam rudis n0n fuit. initium n0n habens, quia facta n0n fuit, caruit et rudiment0. initii enim accidens est rudimentum. terra uer0 quae facta est, meruit et rudis diei. statim enim ut laeta si, habuit imperseetae l0 eum, ante perfecti0nem, 29. Si quidem 0mnia 0pera sua deus e0nsummauit, incultis prim0 elementis depalans qu0damm0d0 mundum . dehinc HX01 natis uelut dedicans. nam et lumen n0n statim splend0r0 80lis impleuit, et tenebras 110n statim 80lati0 lunae temperauit, et caelum n0n statim sideribus stellisque Signauit, et maria n0n Statim beluis frequentauit, et ipsam terram n0n statim uaria fecunditate d0tauit; sed prim0 esse ei contulit, dehinc n0n
in uacuum esse suppleuit. sic enim et Esaias: B0n in uacuum,
ait, fecit illam, sed inhabitari. p08tea erg0 quam laetae8t, futura etiam perlaeta, interim erat inuisibilis et rudis,
1 materia I , sit materia PQ, sic materia Iun Oehlerus 6 quod sunt om. F uidetur Urso uidentur PQ 9 inquietam PNF, inconditam Pam. incultam tun 13 imperfectum cest R, imperfectum P 20 male hoc loco distinguuntur capita 22 lumen PN, lumine F24 maria R , materiam 'FRx 29 perfecta PN, periactum F
213쪽
III. Aduersus Herm0genem 28-29.
rudis quidem h0e qu0que ip80, qu0d inuisibilis, ut nec uisui perfecta, Simul et ut de reliqu0 n0ndum instrueta, inuisibilis
uer0, ut adhue aquis tamquam muniment0 genitalis hum0ris 0bdueta, qua flarma etiam adsint8 eiu S, car0 n0Stra, pr0 ducitur.5 nam et Dauid ita canit: d0mini est terra et plenitudo eius, orbis terrae, et 0mnes qui habitant in illo; ipse super maria fundauit eum et super flumina praeparauit eum. Segregatis enim aquis in cavati0rem sinum emicanti0r facta est arida, quae antehac aquis tegeba- 10 tur. exinde itaque et uisibilis efficitur dicente de0: c0ngregetur aqua in c0ngregati 0 ne una, et uideatur arida. uideatur,' inquit, n0n 'fiat.' iam enim facta erat, sed, inuisibilis usque tunc, uideri sustinebat. 'arida' autem, qu0d erat futura ex diu0rti0 hum0ris, iam terra: et 110 cauit deus aridamio terram, n0n materiam. Sic et perfecti0nem p08tea c0nsecuta desinit rudis haberi, eum pr0nuntiat deus: fruticet terra herbam foeni seminantem Semen secundum genu Set secundum similitudinem, et lignum fructu08um faciens fructum, cuius semen in ips0 in similitu-20 di nem . item: pr0 ducat terra animam uiuam Secundum genus, et quadrupedia et repentia et bestias terrae secundum genus. impleuit igitur 0rdinem suum 80riptura diuina. quam enim praedixerat inuisibilem et rudem, ei sit uisi0nem reddidit et perfectionem. n0n alias autem mate-25 ria erat inuisibilis et rudis. erg0 et materia erit p0stea uisibilis et perfecta. u0l0 itaque uidere materiam; visibilis enim
1 ut nec uisui R, ut ne cui sui P 2 simul et ut R, simuletur et ut PN, simulet et ut F 3 monimento Pse humoris PN, ut moris F 4 obducta PN, abducta F 6 illo scripsi: illa F 7 eum eum εc. orbis terrae PNF, eam- eam R uulgo 8 cauationem sinuum
Rig 10 deo PN, d0mino F 12 uideatur sustinebat om. P add. A in vis. eae Hirsa tensi) sat R, sit ' fit F 14 iam seripsi tamen 'F 16 fruticet Pam: fructicet F, fructiscet FN 22 impleuit F, implebit o 24 alias scripsi: stlia P 25 et addidi erit', erat N 26 itaque o, ita F
214쪽
158 Quinti Septimi Florentis Tertulliani facta est. 110l0 et perfectam eam rec0gn0800r0, ut ex illa etiam laeni herbam et ex illa d 0cerpam lignum fruetu08um et ex illa animalia usui me0 famulem. Sed materia quidem nusquam, terra uero id e8t haec, e0ram. hanc uide0, han0 perfrU0r, ex
quo invisibilis ρt rudis esse desiit. de qua manifestissime Esaias: haec dicit d0 minus; qui fecit caelum, iste deus, qui dem0nstrauit torram et festit illam. certe eandem dem0nstrauit quam et fecit . qu0m0d0 dem0nstrauit 3 utique distend0: uideatur arida. quare uideri iubet, nisi quia retr0n0n uidebatur, ut Sic qu0que eam n0n in uacuum Deisset saetend0 uisibilem, et ita habitabilem 3 et sic per 0mnia pr0baturn 0bis hanc, quam ine0limus, eandem et factam esse a de0et 0stensam, nec aliam fuisse rudem et inuisibilem quam qum et facta et 0sten Sa e St. atque ita: terra autem erat inuisibilis et rudis ad eam pertinet, quam deus cum cael0 parauit. 30. Sie et sequentia doniecturam Herm0genis instruere uidebuntur: et tenebrae super abyssum et spiritus dei Super aqua 8 ferebatur, quasi et haec c0nfugae substantiae massalis illius m0lis argumenta p0rtendant. atquin Singillatim definiens tenebras abyssum spiritum dei aquas, nihil e0nfuSum nec in c0nfusi0ne incertum aestimari facit tam diuisa relati0 cert0rum et distinet0rum element0rum. h00 quidem amplius: cum situs pr0pri08 eis adscribit, tenebris Super aby88um, Spiritui Super aquas, negauit c0nsu Si0nem substantiarum, quarum dem0nstrand0 disp0 siti0nem dem0nstrauit etiam distincti0nem. vanissimum denique, ut materia, quae inf0rmi86J Es. 45. 18. 94 Gen. l. 9. 14J Gen. 1, 2. 18J ib.
1 illa om. F 2 fructum F 3 famulem F, famulentur Ire uulgo 4 uero, id est haec scripsi qc. non alia illa, id est materia): uero haec. id est 'Fhanc saltero loco) PN, hae F 6 caelum et terram N 7 fecit Pam: facit PNF11 habitabilem Lute habilem PQ reliqui 16 parauit scripsi: separauit 'F 19 haec F, hao PN uulgo 20 portendat F 21 spiritum R. spiritus P 22 aestimari re, aestimare F diuisa re. diuersa F24 tenebris scripsi: tenebras P0 25 spiritui scripsi: spiritus PQ, spiritum Pam 26 positi0nem fort. 27 vanissimum It , uanitimum 'FRI
215쪽
III. Aduersus Herm0genem 29-31.
utique credendum est, si in Drme est. unif0rme etenim, qu0dinlarine. et in Drme autem, qu0d ex uarietate e0nfusum e8t,
5 unam habeat necesse est speciem, qu0d Π0n habet, spe diem dum nihil, ex multis unam habet speciem. ceterum aut hab8bat in se spe dies istas materia, de quarum u00ubulis intellegenda esset, t0nebras dico et abyssum et Spiritum et aquas, aut n0n habebat: si feni nil habebat, qu0m0d0 inducitur n0u habens 16 larinas 3 si 110n habebat, unde agn0scitur 3 31. Sed et illud utique captabitur, de ea0l0 80l0 et de terra ista scripturam significasse, qu0d ea in principi 0 deus fecerit, de Speciebus autem supra dictis nihil tale, et id00
eas, quae factae n0n Signifieentur, ad infectam materiam perti-15 nere. re Sp0ndebimus huic qu0que Scrupul0. Seriptura diuina satis dissereret, si summas ipsas rerum a de0 facta8 c0mmendasset, caelum et terram, habentes utique sugge8tus 81108pr0pri08, qui in ipsis summis intellegi p088ent. Suggestus autem caseli et terrae prim0 tunc fuerunt tenebrae et abyssu8, 20 feri Spiritus et aquae . nam t0rrae quidem suberant aby88us et tenebrae. Si enim abyssus infra terram, tenebrae autem Super abyssum, Sine dubi0 et tenebrae 6t abyssus infra terram. cael0 uer0 Spiritus et aquae subiacebant. nam Si aquae Super terram, quae eam texerant, Spiritu S autem Super aquas, pariter 25 et spiritus et aquae super terram. quae Uer0 Super terram,1 adseueretur, non uulgo 2 qu0d seclusi 4 informe. et scripsi: informe est PQ confusum est. unam van der Vliet cuius interueretationem stud. eccl. p. 80ὶ probare non pos8um) 5 Speciem seclusi 6 nihil addidi habet PN, habeat F fort. recte, cf. I 2, 16ὶ 7 intellegenda esset Urs: intellegendas esse PN, intelligendae se F 9 enim seclusi: autem Itin iuditur habens formam Τ' 10 unde add. van derVliet: quomod0 Urs 12 quod ea in scripsi: quod eam in re, qu0 ea F16 dissereret si summas NGR , dissereret summas Ioi, dissensi summas F19 suerunt se, fuerint P uulgo 20 et seclusi: cf. I69, 2I) Suberant scripsi: suberat m, superat F 24 quae R , quale PQR;
216쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
ea utique infra caelum. et sicut terra abyss0 et tenebris, ita et caelum spiritui et aquis incubabat et c0mplectebatur. et ita 110uum 110n est, ut id S0lum, qu0d 00ntinet, 110minetur. qua summate, in ist0 autem intellegatur et qu0d 00ntinetur, qua p0rti0nale. ecce, si dicam: 'ciuitas extruxit theatrum et scircum; scaena autem erat talis et talis, et statuae super euripum, et 0b0liscus Super 0mnia ferebatur': quia n0n et has species edixerim factas a ciuitate, n0n erunt ab ea cum circo et theatro 3 an ide0 110n adieci saetas has qu0que Species quia inerant eis, quae saeta praedixeram, et ine88e quibus 10 inerant intellegi p0terant 3 sed uadet h0c exemplum, ut humanum: aliud de auct0ritate scripturae ipsius arripiam. fecit
inquit, deus h0minem de terra et ad fl au it in faelem
eius flatum uitae, et factus est h0m0 in animam uiuam. faciem quidem eius hic n0minat, sed nee ip8am is laetam a d 00 dixit, cutem uer0 et 08sa et carnem et 0cul08 et 8ud0rem et sanguinem p08tea l0quitur, quae nec tune facta a de0 significauit. quid resp0ndebit Herm0genes 3 numquid et membra h0minis ad materiam pertinebunt, quia n0n n0minatim facta referuntur 3 an et haec in h0minis laetituti0ne censentur 3 Yo proinde membra erant caeli et terrae abyssus et tenebrae, spiritus et aquae. in corp0ribus enim membra sunt laeta, inc0rp0ribus et membra sunt n0minata. nullum elementum B0n membrum est eius elementi, qu0 00ntinetur. 0mnia autem elementa cael0 aut terra c0ntinentur. 2,
32. Haec resp0nderim pr0 Scriptura praesenti, quatenus hic 12J Gen. 2, 7.
2 spiritui Ry, spiritus PNFRx incubabat PF incumbebat N com-
plectebatur Oehlerus: c0mplebatur ' c0mplectebantur P, c0mplectaban
217쪽
III. Aduersus Hermogenem 31-32.
hebetes et insidi0s0s, qui dissimulat0 taeit0 intell0etu ipsis 5 qu0que membris uerbum factitati0nis signifieat0rium exigerent. itaque et pr0pter ist0s singulas species saetas d000t aliis inl0 eis. habes S0phiam pri0r autem ab Ι 880 genita Sum distentem. ut credas aby88um qu0que genitam, id e8t laetam, quia et fili0s facimus, lisset generemus . nihil interest faeta 10 an nata sit abyssus, dum initium detur illi, qu0d n0n daretur, si materiae subiciatur esset. de tenebris uer0 ipse d0minus per Esaiam: eg 0, qui struxi lucem et feci ten0bras. de spiritu aeque Am0s: qui s0lidat t0 nitruum ut 00ndit
spiritum sti adnuntiat in h0mines Christum suum, 15 eum spiritum c0nditum 0stendens, qui in terras e0nditas deputabatur, qui super aquas ferebatur, librat0r et adflat0ret animat0r uniuersitatis. Π0n v. ut quidam putant, ip8um deum signifieari spiritum. quia deus spiritus; neque enim aquae d0minum sustinere sufficerent. sed eum spiritum dieit, 20 d0 qu0 etiam uenti c0nstiterunt, ut ait per Esaiam: quia spiritus a me exivit, et flatum 0mnem eg0 feci. item dua quis eadem S 0phia: et qu01110d0 firm0s p 0nebat f0ntus
1 commendare R), commendari P 2 sciit PNGR , scit seiat Oemlerus futuros , esse van der Vliet 5 significatorium R), signifieatorum P Ny 7 habes R habere 'FRI 11 subiciatur seclusi es. I 60, I9 : subiecta Γ' uulgo, subiciatur necesse , esset Eng dominus R), ad minus P Ri 14 et adnuntiat suum fort. delendum suum ona. P αdd. R eae Hirsa tensi) 16 liberat0r F l T lacunam signaui: enim credibile intercidisse puto, n0n i ure quidam Em quidem F18 significari os t. significans R' uulgo 22 qu0m0dο Ac) PM cf. I45, 9), qu0m Γ, eum reliqui 24 uer0 scripsi: ergo Pse pr0bamus R, pr0damus PNF 25 nominantur P, nominatur se
218쪽
Quinti Septimi Fl0rentis Tertulliani
bitur 1 0rtas 30 ex diuer80 plane saetas eas, Sed ex materia ut stilus quidem M0ysei: et tenebrae Super aby88um et spiritus dei super aquas ferebatur materiam ipsam 80net ceterae Her0 Scripturae quae ex materia saetae sunt species in dispers0 d0m0nstrent. erg0 sicut terra de terra, ita et 5 abyssus ex aby880, et tenebrae ex tenebris, et spiritus 0ta quae ex spiritu et aquis c0nstiterunt 3 at, sicut supra diximus,n0n p0tuit in Drmis fuisse materia, si species habebat; νον
ut et alia se ex eis sint e0nlaetae; nisi qu0d n0n aliae, Sed ipSae ex Semetipsis, - Siquidem n0n capit diuersas fuisse quae 10 iisdem n0minibus eduntur - qu0 iam ut 0perati0 diuina 0li 0 sani deri p08sit, si quae erant fecit, cum gener08i0r 088 et, quae n0nerant i faeta quam si fierent. igitur ut 00neludam: aut materiam tune significauit M0380s seribens: et tenebrae Super abyS-8um et spiritus dei super aqua 8 ferebatur, - at cum hae species alibi p0stea dem0nstrantur laetae a d 00, debuerunt aeque dem0ustrari ex materia, quam M0y808 praemiSerat, laetae aut si spe dies istas et n0n materiam signifieauit M0yses, ubi materia dem0nstrata sit quaer0.33. Sed dum illam Herm0genes inter c0l0r0s 8u08 inuenit, 20- inter seripturas enim dui inuenire 110n p0tuerit - satis e St, qu0d 0mnia et facta a d00 c0nstat et ex materia laetan0n 00nStat. quae etiam Si fui 88et, ipsam qu0que a d 00 laetam eredidiss0mus. quia nihil innatum praeter deum praescribentes 24 Gen. 1. 2. 14 ib.
2 m0ysei m0nsei PF, M0ysi R uulsto 3 ipsam αdd. Eny 7 80num interrogationis posui at scripsi: et I F 8 si add. R δ, om. of x laeunam signaui exclusum igitur, si n0n habebat intercidisse putos eis scripsi: ea P 10 diuersas R, diuersitas P 11 qu0 scripsi: quod 'F et operatio NF. 0peratio P uulsto 12 si quae erant I si qua ferant re, si qua erunt N gener08i0r esset Rige generosi0ra esset 'F, generatio s0la esset Oehlerus 13 facta quam seclusi quam
219쪽
III. Aduersus Herm0genem 32-34.
obtineremus. in hunc usque articulum l0ssus est retractatui, d01100 ad seripturas pr0u0cata deficiat exhibiti 0 materiae. expedita summa est: nihil inueni0 factum nisi ex nihil0, quia qu0d laetum inueni0 130n fuisse c0gn0800. etiamsi quid ex 5 aliqu0 laetum est, ex faet i habet censum, ut ex terra h0rba 0t fructus et pecudes et figurati 0 h0 minis ipsius, ut ex aquis natatiles et u0latiles animae. huiusm0di origines frerum ex his pr0latarum p0 ter0 materias appellare, Sed saetas a d 00 et ipsas. 31. Ceterum omne ex nihil0 00ustitisse illa p0strem0 diuina 10 disp0sitio suadebit, quae omnia in nihilum redactura est. si quidem et caelum e0nuoluetur ut liber, imm0 nusquam siet eum ipsa terra, cum qua prim0rdi 0 factum est: caelum et terra praeteribunt, inquit; caelum primum et terra prima abierunt, et l00H8 n0n est inuentus illis, quia a 5 sdilidet qu0d finit et l0 eum amittit. sic et David: 0pera manuum tuarum caeli; et ipsi peribunt. Sed et si muta bit ill0s uelut 0pert 0rium, ut mutabuntur, et mutari perire e Si pristin0 8tatui, quem, dum mutantur, amittunt. et stellae quidem de cael0 ruent, si qui fici arb0r
1 ostendo in uerbis: in hunc- materiae, quippe quae intolerabilem in modum turbent risum 8ententiarum. cohaerere ea arctissime cum ei8, quae in initio capitis proferuntur, in aperto e8t. Neque tamen quicquam praestabis transpositione. nescio igitur, an et hic dupleae agnoscenda sit recensio sed dum illam potuerit - in hunc materiae. articulum F, artilum P
a id. R syli. cu) N retractatui , retractaui P in m. f0rt.: retractatui) F3 nisi Oehlerus: nihil P 5 ut ex Γ, et ex P eorr. R) - 2 0rigines R originis PNFRx rerum ex his prolatarum seclusi 10 in nihilum L , ex nihilo PNFR , ex nihilo cedita in nihilum g 15 sinit et locumscripsi: et sitito eum P i. et finitio cum F, et finit locum L uulgo 16 tuarum R , suarum P R; sed et scripsi: nam et Pse 17 et mutari scripsi: sed et mutari P , sed mutari Pam sed ut genuinam lectionem ri ustelae nam olim adscriptum fu me puto; caret enim sensu illud nam)l8 quem R . quae P Ri 20 acerba Ry, acerua P Ri 2I m0ntes Γ, m0yses 'F liquescent FR, liquescens P corr. Γ), liquescet N
220쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
d0mini, cum surrexerit scilicet 00nfringere terram. sed et paludes, inquit, arefaciam, et quaerent aquam nec inuenient: etiam mare hactenus. quae 0mnia et si
aliter putauerit spiritaliter interpretanda, n0n tamen p0terit
aulai re ueritatem ita futur0rum, qu0m0d0 Scripta Sunt. Si quae enim figurae sunt, ex rebus e0nsistentibus fiant nece S Se e St, n0n ex uacantibus, quia nihil p0tost ad similitudinem de Su0 praestare, nisi sit ipsum, qu0d tali similitudini
praestet. reuert0r igitur ad causam, definiens 0mnia ex nihil00dita ut in nihilum peruentura. ex aetern0 enim, id est eX materia; nihil deus interibile fecisset. nee ex mai0ribus min0rae0ndidisset cui magis congruat ex minoribus mai0ra pr0du'cere, id est ex interibili aeternum, qu0d et carni 110strae p0llicetur. cuius uirtutis et p0testatis suae hunc iam arra-b0nem u0luit in n0bis coll0easse, ut credamus illum etiam uniuersitatem ex nihil0, uelut em01 tuam, quae Scilicet n0n
ista rati0 reeta, quae nihil recti renuntiat, id est nihil certi γ1 Εs. 2, 19. 2J Es. 42, 15; 41, 17. 3J Ap00. 21, 1. cf. PS. 65, 6. 2 arefaciam AR, arefaciant PF quaererent P del. re R) 4 aliter P alter Lat spiritaliter seel. 69 7 a similitudine P corr. R)8 similitudini scripsi: similitudine P , cde tali similitudine Eny 9 desiliens seripsit definientem P 10 ut addidi nihilum Ity ses. 20S, Ip) nihil6 P Ri 13 interibili , interibilia PF aeternum. qu0d et carnin0strae p0llicetur, cuius uulgo 14 uirtutis et potestatis suae Urs: uirtutes et p0testatis suas P 15 illum etiam scripsi: etiam illum os 17 erat R), erit 'FRι 18 statu R, status P 2l reliquus status Γ', reliquo statu P Ri 22 agnoscat Γ, agn0scant P0 25 id est