Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

271쪽

IIII. Aduersus Valentinianos 35-39. 211

inuisibile, qu0d serm0 M0nada u0eauit. huic adest c0nsubstantiua uirtus, quam appellat Uni0nem. hae igitur uirtutes: S0litas Unitas Singularitas Uni0 ceteras pr0lati0nes Ae0num pr0pagarunt.' 0 disserentiat mutetur Uni 0 et Unitas et Singula-io ritus fet suum et 80litas, quaqua designaueris: Unum eSt. 38. Humani0r iam Secundus, ut breui 0r, 0gd0adem in duas tetradas diuidens, in dexteram et sinistram, in lumen et tenebras, tantum qu0d desultricem et de etricem illam uirtutem 110n uult ab aliqu0 deducere Α00num, sed a fructibus ' de

15 substantia ueniant.

39. De ips0 iam d0min0 Iesu quanta diuersitas seindituri hi ex 0mnium Α00num s0sculis eum c0nstruunt; illi ex s0lis destem c0nstitisse c0ntendunt, qu0s Serm0 et Vita pr0tulerunt, unde et in ipsum Serm0nis et Vitae c0ncurrerint tituli; isti 20 ex du0 decim p0tius, ex H0 minis et Edelesiae fetu, ide0que

Filium H0minis auite pr0nuntiatum; alii a Christ0 et Spiritu

Sanct0, 00nstabiliendae uniu0rsitati prouisis, c0 fietum et inde paternae appellati0nis heredem. sunt, qui Filium Η0minis Π0n

10 et suum seclusi dittographia ortum uidetur eae eo quod Sequitur unum est): est Summa Oehlerus quaqua scripsi: quamquam PMF12 tenebras; tantum Oehlerus 15 ueniant PMF, uenientibus Pam; non 8equor, quia nec eae Irenaeo hic deficiente nec eae interprete nec eae Epiphanio emendandi rationem accipio 19 unde scripsi: inde

272쪽

212 Q. S. Fl. Tertulliani IIII. Adv. Valentinianos 39.

aliunde c0nceperint dicendum, quam quia ipsum Patrem pr0 magn0 110 minis sacrament0 H0minem appella880 80 praesump8erint. et quid amplius 8p0res de eius dei fide, cui n0mine adaequaris 3 talia ingenia superfruticant apud ill0s ex materni seminis redundantia. atque ita in0lescentes d0ctrinae Valentinian0rum 5 in siluas iam ex0leuerunt Gn08ti00rum.1 quam quia scripsi: quamquam Pse, qu0niam Ion 2 se ad i. E 3 et scripsi: ut P0 110mine scripsi: nunc Pse adaequaris. talia uulgo 4 superfruti dant Γ, superfructificant PMF 5 inolescentes Lato ins0lescentes of ADVERSUS VALENTINIANOS EXPLICITO, Explicit liber aduersus Valentinianos F

273쪽

ADVERSUS OMNES HAERESES.

1 uu0rum haeretic0rum, ut plura praeteream, pavea perstringam. tae00 enim Iudaismi haer0tic0s, D0sitheum inquam 5 Samaritanum, qui primus ausu8 est pr0phetas quasi n0n iuspiritu sanct0 l00ut0s repudiare, tace0 Saducae08, qui ex huius err0ris radi de surgentes ausi sunt ad hanc haeresim etiam resurrecti0nem carnis negare, praetermitt0 Pharisae0s, qui additamenta quaedam logi adstruend0 a Iudaeis diuisi10 sunt, unde etiam hoc accipere ipsum qu0d habent n0m0ndigni fuerunt, dum his etiam Her0dian0s; qui Christum Her0dem esse dixerunt: ad 008 1110 00nuert0, qui ex euangeli0haeretidi esse u0luerunt. ex quibus est primus 0mnium Sim0n Magus, qui in Aetis Ap 08t0J0rum c0ndignam meruit ab ap015 st0l0 Ρ0tr0 iustamque sententiam. hic ausus e8t Summam Sedidere uirtutem, id est summum deum, mundum autem ab angulis suis institutum. ad daem0nem se 0berrantem, qHi esset sapientia, descendisse quaerendum. apud Iudae08 Se

2 aduersus omnes haereses incipit feliciter F. incipit aduersus omnes haeretie0s N, deest titulus in P add. m. recenti88ima: aduersus Omnes

haereses seu p0tius de haeresibus liber); αnnexuit hunc isbellum lictro depraescriptione haereticorum editio Grenoneiana, separauit denuo Rio alti una 8 pressa in8criptione 3 Qu0rum se, Du0rum P sed litterum D addidit rubrator; minu8cula praescripta erret uti. q) perstringam P, praestringam T surgentes e ali. eae i a m. I), surgentis F 9 additamenta PN, adimendo F legi Pam: legis PQ adstruendo a astruenda P corr. R), astruenda a F 12 ex om. F 15 summam om. F 16 uirtutem PF, sententiam N 17 ad daem0nem Oehlerus: a daemone re, ac daemone N 0berrantem Enge oberrante PN, errante F, errantem Oeliterus 18 etiam sapientiam F diseendi se mi

274쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

in phantasmate dei n0n pa88um, Sed e880 qua Si p388lam. 908t hunc Menander extitit. discipulus ipsius, similiter magus, eadem dicens quae Sim0n ipse, quicquid se Sim0n dixerat,h00 se Menander esse dicebat, negans habere p088e quemquam

salutem, nisi in 110mine su0 baptigatus fuisset. secutus estp0st haec et Saturninus, et hic similiter distens inn0scibilem Virtutem, id est deum, in summis et infinitis illis partibus et in superi0ribus manere, l0nge autem distanter et ab h0e

angel0s inseri 0res mundum fecisse. et quia splend0r quidam luminis desursum in inferi0ribus refulsisset, ad similitudinem illius luminis angel0s h0minem instituere cura880. hunc Super terram laeuisse reptantem; cuius lumen illud; id est uirtutem illam 8uperi0rem, propter miseric0rdiam scintillam uuo saluam esse, cetera h0 minis perire; Christum in substantia c0r-p0ris n0n fuisse et phantasmate tantum quasi passum fuisse;

re Surre eti0nem earnis null0 1110d0 futuram esse. p0stea Basilides haereticus erupit. hie esse dicit summum deum, n0mine AbraXan, eX qu0 mentem creatam, quam Graece uot v appellat;

inde uerbum, ex ill0 pr0uidentiam ex pr0uidentia uirtutem et sapientiam, ex ipsis inde priueipatus et p0testates et angel0s saet0s, deinde infinitas angel0rum editi0nes et pr0b0las; ab istis angelis trecent0s sexaginta quinque cael081-5J cf. Iren. I 23, 5. 5 16 es. Iren. I 24, 1 - 2. 16-215, 16 cf. Iren. I 24, 3-7.1 fantasmate F, fantasmaten P del. liti. n R) N n011 om. F sed- passum om. F 2 extitit addidi 3 simon ipse simoni ipse P si del. R), sim0nis aeque F quicquid dicebat seclusi 6 innoscibilem Iuno innas ei bilem P 7 et infinitis illis et illis infinitis PF 8 distanter distantur re, distantes R uulsto et del. R 9 inferiores P , inferiorem Urs 10 defusum F 11 angel0s curasse P , del. angel0s Urs12 cui Eny id est uirtutem seripsi: et uirtutem 'F 13 lacunam

stynaui: eae Irenaeo haec suppleo: uitae emisisse, quae erexerit hominem.

propterea p0st m0rtem hanc scintillam , uitae inmisisse. hanc scintillamma uult suppleri Eny 14 cetera R ceteram PNFRi substantiam F15 fantasmata F 17 dicat P' 18 Abraxan ex Pam: abraxaen P, abraxen se 9009 R, nus P corr. R) N. nunc F 19 ex prouidentiaeae Irenaeo add. Pam 21 insrmitas F

275쪽

V. Aduersus omnes Haereses 1. 215

institut0s et mundum in h0110rem Abraxae, cuius n0men hune in se habeat numerum c0mputatum . in ultimis quidem angelis, qui et hunc Deerunt mundum, n0uissimum p0nit Iuda00rum

d dum id est deum legis et pr0phetarum, quem deum negat, s sed angelum didit; huic s0rtit0 0btigiss0 80men Abrahae, atque id00 hunc de terra Aegypti sti0s Israhel in t0rram Chanaan transtulisse; hunc turbulenti0rem prae ceteris angelis atque id00 et sediti0nes frequenter et bella c0ncutere, sed et

humanum sanguinem fundere: Christum autem. n0n ab h00, 10 qui De erit mundum, sed ab ill0 Abraxa missum, uenisse in phantasmate, Sine substantia carnis fuisse; hunc pa88um apud Iudae0s n0n esse, sed uice ipsius Sim0nem crucifixum esse; unde nec in eum credendum esse, qui sit crucifixus, ne quis e0nfiteatur in Sim0nem credidisse. martyria negat 088e facienda. 1b carni 8 resurre eti0nem grauiter impugnat, negan8 Salutem c0rp0ribus repr0missam. alter haereticus Nic0laus emersit. hie d0

septem diae0nibus, qui in Aetis Ap 08t0l0rum adlecti sunt, fuit hie dicit tenebras in c0ncupiscentia luminis et quidem Dedaet 0b8000na fuisse; ex hac permixti0ne pud0r est dicere quaeqo laetida et inmunda. sunt et cetera 0b8000na. ae0nes enim refert qu0sdam turpitudinis nat0s et e0mplexus et permixti 01108 0Xe-erabiles 0bs00enasque e0niuncturas, et quaedam ex ipsis adhuc turpi 0ra. nat0s praeter0 a daem0nes et de08 et spiritus 80ptem, et alia satis sacrilega pariter 0t Deda, quae referre erube-25 Scimus et iam praeterimus. satis 0st 110bis, qu0d t0tam istam haeresim Nic0laitarum Ap 0 calypsis d0mini grauissima Senten-

276쪽

Quinti Septimi Florentis Tertullianitiae auet0ritate damnauit dicend0: h00 tenes, quia 0 distid0ctrinam Nic0laitarum, quam et eg0 0di. 2. Accesserunt his haeretici etiam illi, qui Ophitae nuneupantur. nam Serpentem magnificant in tantum, ut illum etiam ipsi Christ0 praeferant. 'ipse enim. inquiunt, 'scientiae n0bis b0ni et mali 0riginem dedit. huius animaduertens p0tentiam et maiestatem M0yses, inquiunt, aereum p08uit serpentem, et quicumque ipsum a8pexerunt, sanitatem c0nsecuti Sunt. ip Se, aiunt, praeterea Christus in euangeli 0 su0 imitatur serpentis ipsius sacram p0testatem dicend0: et sicut M0yses exaltavit serpentem in desert 0, ita exaltari 0p0rtet filium h0 minis.' ipsum intr0 ducunt ad ben0dicenda eucha ristia sua. sed t0ta istius err0ris et scaena et d0ctrina inde fluxit: dicunt enim de ill0 summ0 primari0 Α00ne c0mplures ali 0s Α00nes extitisse inferi0res 0mnibus tamen istis Α00Π0mantestare, cuius Sit 110men Ialdaba0th. hune autem c0nceptum es 80 ex alter0 Α00 ne Α00nibu8 infert 0ribus permixt0, 80que p08tea cum in Superi0ra u0luisset eniti, grauitate materiae p0rmixta sibi n0n p0tuisse ad superna peruenire; in medietater0lietum 0xtendisse t0tum et Deisse sie caelum. Ialdaba0th tamen inferius deseendiss0 0t fecisse sibi fili 0s septem; quem 0eclusi880 8uperi0ra dilatati0ne, ut, quia angeli, quae Superi0rae8Sent, Scire n0n p088ent, ip8um 80lum deum putarent. uirtutes igitur illas et angel0s inseri 0res h 0minem sessisse, et quia ab iusti mi 0ribus et medi0eribus uirtutibus institutus esset, quasi

d0dend0 PNi exaltavit m0yses N 12 eueharistia χαρ taetεργ13 et bis om. F 15 inferiore omnibus tum istis F 16 antestare om. FIT aeonibus L , a quibus P Ni inferi0ribus permixto R, insertoribus permixt0s F, insert0ribus permixtus ' seque P, se quae N, quae F18 eniti re, empta F grauitate P, grsultatem - 19 superna PN, superi0ra F 20 extendisse se , R Mufo et fecisse Lat: effecisse

277쪽

V. Aduersus omnes Haereses 1-2.

uermem iacuisse reptantem; illum uer0 Α00nem, ex qu0 Ialda-ba0th pr , cessisset, inuidia c0mm0tum scintillam quandam iacenti h0mini inmisisse, qua excitatu8 per prudentiam Saperet et intellegere p08set superi0ra. sie rursum Ialdaba0th istum 5 in indignati0nem e0nuersum ex semetipso edidisse uirtutem et similitudinem serpentis, et hanc fuisse uirtutem in paradi 80, id est istum fuisse serpentem, qui Eua quasi sili0 d00 crediderat. decerpsit,' inquiunt, 'de fructu arb0ris, atque ide0 generi

human0 scientiam b0n0rum et mal0rum c0 tribuit.' Christum 10 autem n0n in substantia carnis suis 80; Salutem carnis Sperandam 0mnino n011 0880. nee n0n etiam erupit alia qu0que

haeresis, quae dicitur Cainae0rum. et ipsi enim magnificant Cain, quasi ex quadam p0tenti uirtute c0nceptum, quae 0perata sit in ips0. nam Abel ex inferi0re uirtute c0nceptum 15 pr0 creatum et ide0 inseri0rem repertum. hi qui h00 adserunt, etiam Iudam pr0dit0rem defendunt, admirabilem illum et magnum e880 mem0rante 8 pr0pter utilitates, quas human0 generi c0ntulisse laetatur. quidam enim ip80rum gratiarum acti0nem Iudae pr0pter hanc causam reddendam putant. 'animad-20 Hertens enim', inquiunt, 'Iudas, qu0d Christus uelisit ueritatem subuertere, tradidit illum, ne subuerti ueritas p0sset.' et alii sic e0ntra disputant et dicunt: 'quia p0testates huius mundi n0lebant pati Christum, ne human0 generi per m0rtem ipsius 83JH8 pararetur, Saluti c0nsulens gen0ris humani tradidit Chri 25 8tum, ut Salu S, quae impediebatur per uirtutes, quae obsistebant, ne pateretur Chri8tus, impediri 0mnin0 11011 p0sset et

4-9 es. Iren. I 80, 7. 11 184 cs. Iren. I 31, 1. 2 processisset inuidia re, sedere in iudici0 F 4 istum in PN istam F 5 e0nuersus F 7 crediderit fort. 10 substantia R, substantiam P0 12 Caineorum L . chaldae0rum P Γι 13 quodam F potentis P ' 15 inferiorem Γδ. inferi0re 'Ri, in inferi0re N hoc om. F 16 40fendunt proditorem F 19 animaduertentes F 21 p0sset Γ, p0ssit Pse 22 dicant F huius Potine haec PNF, hae R23 u6lebant se ipsius PN, ipse F 24 pararetur PN, pareretur F generis humani re, generi human0 F 25 qui ult. loco) F

278쪽

21 8

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

id00 per passi0nem Christi n0n p0sset Salus humani generis retardari. sed et illa haeresis pr000ssit, quae dicitur Seth0itarum. huius peruersitatis d0girina hae e est: ducis h0mines ab angelis c0nstitut0s, Cain et Abel. pr0pter h0s magnas inter

angel08 c0ntenti0nus et disc0rdias extitisse. 0b hanc causam illam uirtutem, quae super 0mnes uirtutes eSSet, quam matrem

pr0 nuntiant, dum Abel interfectum disterent, u0luisse c0ncipiet nasei hune Seth l0e0 Abelis, ut euacuarentur angeli illi qui du0s pri0res ill08 h0mines c0ndidissent, dum h0e semen

mundum 0ritur et naseitur. permixti0nes enim dicunt ang0l0rum et h0minum iniquas fuisse, 0b quam causam illam Virtutem, quam, Sicut diximus, pr0 nuntiant matrem, ad uindie- tam etiam cataclysmum inducere, ut et illud permixti 0nis semen t0lleretur et h00 80lum semen, qH0d 088 et purum, integrum gust0diretur. Sed enim ill0s, qui seminis ill0s pii0ris instituissent, 0 equite et latenter et ign0rante illa matre uirtut0 cum illis 0cto animabus in aream misisse etiam semen Cham, qu0 Semen malitiae 110n periret, sed cum ceteris c0n Seruatum et p08t cata elysmum terris redditum exemplo ceter0rum eXerescer0t et effunderetur et t0 tum 0rb0m et impleret et 00cuparet. de Christ0 autem sic sentiunt, ut dicant illum tantumm0d0

Seth et pr0 ips0 Seth Christum fuisse.

3. Carp0 crates praeterea hanc tulit Sectam: unam esse

279쪽

V. Aduersus omnes Haereses 2-4.

didit uirtutem in superi0ribus principalem. ex hae pr0lat0s angel0s atque uirtutes, qu0s distantes J0nge a superi0ribus

uirtutum mundum istum in inferi0ribus partibus q0ndidisse;

Christum 110n ex uirgine Maria natum, sed ex semine I080ph5 h0minem tantumm0d0 genitum, sane prae e0teris iustitiae cultu, uitae integritate meli0rem. hune apud Iudae0S pas Sum, 80lam animam ipsius in cael0 reeeptam, 00 qu0d et iussi mi0ret r0busti0r ceteris fustrit; ex qu0 c0lligi r0tenta animarum 80la salute nullas corp0ris resurrecti0nes. 908t hunc 10 Cerinthus haereticus erupit, similia d000ns. nam et ipse mundum

institutum esse ab angelis dicit; Christum ex semine Ioseph natum pr0p0nit, h0minem illum tantumm0d0 sine diuinitate c0ntendens, ipsam qu0que leg8m ab angelis datam perhibens,

Iudae0rum deum n011 d0minum, sed angelum pr0men 8. huiUS 15 success0r Ebi0n fuit, Cerintli 0 110n in 0mni parte c0nsentiens, qu0d a d00 dicat mundum, n0n ab angelis factum. et quia seriptum sit: nemo discipulus super magi Strum, nec Seruus Super d0minum, Moου legem esse pr0p0nit, Scilicet ad exeludendum euangelium et uindicandum Iudaismum. 20 4. Valentinus autem haereticus multus intr0 duxit fabulas. has eg0 circum eidens breuiter expediam. intr0dueit enim Pler0ma et

9-14J cf. Iren. I 26, 1. 14-19J es. Iren. I 26, 2. 17J Matth. 10, 24. 20-220, 8 cf. Iren. I 1, 1. et I 11, 1.

1 esse dieit , esse disdit P, dicit esse F 3 uirtutum seclusi, uirtutibus GRδ e0ndidisse PN, c0ntumeliis F 5 h0mine F 6 cultu, uitae GR , cultu iustiae N. cultu P in my. uitae cadit. R), uitae F integritatem F T receptam PN. rectam F infirmior PNF, firmi0r Γ uulgo 8 ceteris Gel: ex ceteris P ex quo R , et quo of Ny colligi β: c0lligeret PN, colligere F, colligere est Iun retenta scripsi: tentata P, temptata V temptatam F. retentata Oehlerus 9 solam salutem F nullas R , multas PNFRi r0surrecti0nem F 10 Cerinthus R , c0rinthus PNFRi prorupit N 11 angelis Enyr illis ot 15 Cerintho Rδ, corintho P Ri non om. PF 16 a de0 PN, ab eo F 18 lacunam signaui magistrum hunc ac dominum desidero esse FRi, etiam R) uulgo 2l circumeidens Rhi : circumdicens 'F, circumducens R Pler0ma et L pleromate PNRI, pler0mata F

280쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

Α00nes triginta; exp0nit autem h08 per Syngygias, id est c0niugati0nes quasdam . nam dieit in primis esse Byth0n et Silentium

ex his pr000ssisse Mentem et Veritatem, ex quibus erupisse Verbum et Vitam, de quibus rursum creatum H0minem et Edelesiam. sed enim ex eis qu0que pr00088is Se du0 decim Α00nas; de Surm0ne autem et Vita Ae0nas ali08 dessem. hane esse Α00num triae0ntada, quae sit in Pler0mate. ex 0gd0ade et de eade ad du0decade. trie esimum autem Α00nem Byth0n illum uidere u0luisse et ad uidendum illum ausum esse in superi0ra00n80endere, et qu0niam ad magnitudinem ipsius uidendam capax n0n fuserit, in desecti0110 fuisse et paene diss0lutum esse, nisi, qui missus esset ad e0 stabiliendum illum - ille, quem appellat H0r011 - , c0nfirmasset illum dict0 'Ia0' pr0nuntiat0. istum autem Α00nem in desecti0ne laetum, Aeliam0th,

dicit in passi0nibus desiderii quibusdam fuisse et ex

passi0uibus materias edidisse. 'expauit enim', inquit, 'et extimuit et e0ntristatus est et ex his passi0nibus c0ncepit studidit hine sedit caelum et terram et mare et 0mnia, quaecumque Sunt in eis. 0b quam causam 0mnia infirma esse et fragilia et caduea et m0rtalia, quaecumque Sunt ab ip80 laeta qu0niam quidem ipse fuerit de delaeti0110 00nceptus atque pr0latus. H0r0n tamen instituisse istum mundum ex his materiis, quas Aeliam0th uel pauend0 uel timend0 u0l