장음표시 사용
51쪽
in praeeipiend0 sed etiam passi0nibus d0mini in sustinendo
pr0bant his, quibus credere datum est, patientiam dei esse naturam, effectum et praestantiam ingenitae cuiusdam pr05 prietatis. 4. Igitur si prob08 qu08que seru08 et bonae mentis pr0 ingeni0 d0minico c0nuersari videmus, - siquidem artificium pr0merendi obsequium est, 0bsequii uer0 disciplina morigera subiecti0 est - quant0 magis n0s secundum d0minum 10 morat0s inueniri op0rtet, seru0s scilicet dei uiui, cuius iudicium in su08 non in c0mpedo aut pilleo uertitur, sed in
aeternitate aut p0enae aut salutis 3 cui seueritati declinandae uel lib0ralitati inuitandae tanta 0bsequii diligentia opus est,
quanta sunt ipsa, quae aut severitas c0mminatur aut libera-15 litas p0llicetur. et tamen n0s n0n de h0minibus modo Seruitute subnexis uel qu0libet alio iure debit0ribus obsequii uerum etiam de pecudibus, etiam de bestiis ob00dientiam exprimimus, intellegentes usibus n08tris eas a d0min0 prouisas traditasque. meliora ergo 110bis erunt in obsequii disciplina ad quae n0bis deus subdit 3 agn08cunt denique a1 quae ob00diunt: n0s cui s0li subditi sumus, d0mino scilicet, auscultare dubitamus 3 at quam iniustum est, quam etiam ingratum, qu0d per alterius indulgentiam de aliis c0nsequaris, idem illi, per quem c0nsequeris, de temetip80 110n rependeret 25 nec pluribus de obsequii exhibiti0ne debiti a nobis d0mino de0. satis enim agniti0 dei, quid sibi ineumbat, intellegit. ne
1 instructio F et Hirsaugiensis teste Rhenano aperta F 2 praeciendo F in add. Iun 4 effectum Rig: effectam PMNF 8 pro
merendae F 9 secundum Udominuma moratos B, Secundum moratos
PMNF 11 pileo F uulgo 16 subnexis Mai: subnixis PM- alio uiro N 19 tractasque F in om. N 20 lacunam signaui: primi cuiuslibet dominium eidem que oboediunt fort. 21 aseultare N 22 ac quam N 23 consequatur F 25 debiti si in a core. m. I) P, debite M , debita A uulgo: nec de plurima obsequii ex
hibitione non debite a uobis domino deo gratias non agere F 26 nec tamen F
52쪽
6 Quinti Septimi Florentis Τertulliani
tamen ut extraneum de obsequio uideamur interiecisse, ipsum qu0qu0 0bsequium de patientia trahitur. numquis non patiens obsequitur aut patiens 0bluctatur 3 quam ergo d0minus deus, 0mnium b0n0rum et dem0nstrator et acceptator, in semetipso circumtulit, quis de b0n0 eius late retractet 3 cui item dubium sit 0mne b0num, quia ad deum pertineat pertinentibus ad deum t0ta mente seetandum 3 per quae in
expedit0 et quasi in praescripti0nis c0mpendi0 Iet commendati00t 0xh0rtati0 de patientia c0nstitutum est.
5. Verumtameti procudere disputati0nem de necessariis fidein0B 08t oti08um, quia nec infructu0sum. l0quacitas in aedificatione nulla turpis, si quand0 turpis. itaque si de aliquo b0no serm0 est, res p08tulat c0ntrarium qu0que boni recensere. quid enim sectandum sit, magis inluminabis, si, quid uitandum sit, pr0inde digesseris. c0nsideremus igitur de impatientia, an sicut patientia in deo, ita aduersaria eius in aduersario nostr0 nata atque comperta Sit, ut ex ist0 appareat, quam principaliter fidei aduersetur. nam qu0d ab aemulo dei c0nceptum est utique n0n est amicum dei rebus. eadem discordia est rerum quae et auct0rum. p0rr0 cum deus optimus, diab0lus ec0ntrari0 pessimus, ipsa sui diuersitate testantur neutrum alterius facere, ut nobis n0n magis a mal0 aliquid b0ni quam a b0n0
aliquid mali editum uid0ri p0ssit. igitur natales impatientiae in ipso diab0lo d0pr0hendo iam tune, cum d0minum deum
2 sic emendauit hunc locum Fr. Leo: numquam impatiens obsequitur
aut patiens quis non o*M non om. Rin); duplici forma eadem dicta erant nunc commista: Ι) numquis non patiens 3 2) numquam impatiens 3 obluctatur Ry, oblectatur PMNFR 4 dominus deus scripsi dominus sese acceptator se, acceptor NFR 5 in scripsi: deusin οὐ late retractet latere tractet Pse, latere retractet R B 6 quia R. qui MM , quo P corr. R) 9 et commendatio et
exhortatio del. Rig in expedito breuiter cf. Apol. 47: expedite praescribitur, adu. Herm. 33: expedita summa est) constitutum --
constituta B reliqui 10 procudere Mati procedere MN J 12 si de P si s. u. a m. I), de Μ- 14 illuminabit N quid scripsi quod PM- 19 eadem P in my. a m. I): earum MNF 21 alterius . Bruhne alteri PMNF 23 editum B ny dictum Iose
53쪽
uniuerSa opera, quae fecisset, imagini suae, id est homini, subieciss0 impatienter tulit. nec enim d0luisset, si sustinuisset, nec inuidisset h0mini, si n0n d0luisset. adeo decepit eum
quia inuiderat; inuiderat autem, quia d0luerat; d0luerat autem γ5 quia patienter utique n0n tulerat. quid prius fuerit ills
angelus perditi0nis, malus an impatiens, contemn0 quaerere, palam cum sit aut impatientiam ab malitia aut malitiam ab impatientia auspicatam deinde inter se c0nspirasse et indiuiduas in un0 patris sinu ad0leuisse. at enim quam prius 10 Senserat, per quam primus delinquere intrauerat, de suo experiment0 quid ad peccandum adiutaret in structus, eandem impingendo in crimen homini adu0cauit. c0nuenta statim illi mulier, n0n temere dixerim, per conloquium ipsum eius amata est spiritu impatientia infecto. usque 15 ade0 numquam 0mnino peccasset, si diuino interdicto patientiam perseruasset. quid, qu0d non sustinuit sola c0nuenta, sed apud Adam, n0ndum maritum, n0ndum aures sibi debentem, impatiens etiam tacendi est ac traducem illum eius,
quod a malo hauserat, facit 3 perit igitur et alius h0m0 pergo impatientiam alterius, perit urus m0x et ipse per impatientiam
Suam utr0bique c0mmissam et circa dei praem0niti0nem et circa diab0li circumscripti0nem, illam seruare, hanc refutare Π0n
sustinens. hinc prima iudicii, unde delicti, origo; hinc deus
1l cf. Gen. 1, 26. 3 nec R, nec enim sese non om. F 4 autem addidi 5 prius scripsi: primum -- T sit aut N Oehlerus: sit an P corr. an in aut m. I) MF. sit R reliqui ab scripsi: cum PM- 9 prius scripsi: primus PM- 10 primus om. RδB, praebent reliqui delinquere das Sundissen cf. 695, II intrauerat Pam: intrauerit PNNGF 11 adiutaret M δ, adiuuaret P u eae t α m. I) FRὲ instructus Urs:
struetus -- 14 ipsa F usque adeo notione rariore - quin etiam cs. p. 323, II 15 ut , numquam Urs si-perseruasset om. N in diuino P in del. R) 16 perseruasset ' praeseruasset rel7 adamandum maritum F 18 ac traducem illum Late ad traducem
ad illum M , ad traducem illum P 19 igitur Μ in ras. 20 perit urus scripsi: perit -- 21 praemotionem N 23 deus om. F
54쪽
Quinti Septimi Florentis Τertulliani
irasci ex0rsus, unde offendere homo induetus. find0 in d00 prima patientia, unde indignatio prima, qui tunc maledictione s0la contentus ab animaduersi0nis impetu in diabolo temperauit. J aut qu0d crimen ante istud impatientias admissum homini imputatur 2 innocens erat et deo de pr0ximo amicus et paradisi c0lonus. at ubi semel succidit impatientiae, desiuit deo sapere, desiuit caelestia sustinere p088e, exinde homo, terrae datus et ab oculis dei eiectus, facile usurpari ab impatientia coepit in 0mno, qu0d deum offenderet. nam statim illa semine diaboli concepta malitias fecunditato iram filium procreauit, editum suis artibus erudiit. qu0d enim ipsa Adam et Euam m0rti inmerserat, docuit et filium ab homicidio incipere. frustra istud impatientiae adscrip8erim si Cain ills primus homicida et primus fratricida oblationes
suas a domin0 recusatas aequanimiter nec impatienter tulit, si iratus fratri suo non est, si neminem denique interemit. cum uero nest occidere p0tuerit nisi iratus nee irasci nisi impatiens, demonstrat quod per iram gessit ad eam referen
dum, a qua ira sugge8ta est. per haec impatientiae tunc
insantis qu0damm0do incunabula. ceterum quanta m0X incremental nec mirum. nam si prima deliquit, c0nSequeBS est
ut, quia prima, idcirco et 80la sit matrix in 0mno delictum
1 inde temperauit seclusi quae enim hic proferuntur prorau8 COntrariα sunt eis, quae in antecedentibus dicit auctor; illic enim deus delicti impatiens, hic patiens dicitur. praeterea quae Sequuntur: aut quod crimen 8qq. coniungi non pomunt nisi cum verbis unde offendere
ubi M in my. semel α m. I) succidit μ' succubuit F cubuit mrsa tensis teste Rhenano) T desinit-desinit FRi posse. exinde uulgo 9 offendet F 10 semina F 11 irae F erudiit PM, erudiuit se 12 ipsa seripsi uc. impatientia): ipsum sese immiserat F 13 illud F 14 si eam F 15 a domino R NG, ad dominum FNi 16 si sprius) om. B 17 uero seripsi: ergo PM- 18 gessit
R'. cessit --Ri 19 per seclusio post mauult Eng, suggesta est per haec impatientiae uulgo distinguitur 20 ceterum-incrementa Om. M add. in m. m. 2, P αdd. in m. R eae Ni augiensi) ceterum 8ed, ut saepius 21 nam si B, si PM
55쪽
defundens de suo lante uarias criminum uenas . de homicidio quid0m dictum est. sed ira editum a prim0rdio, etiam qua8cumque p08tm0dum causas sibi inuenit ad impatientiam ut ad 0riginem sui c0nfert. siue enim quis inimicitiis siues praedae gratia id scelus c0nscit, prius est, ut aut odii aut auaritiae fiat impatiens. quidquid c0mpellit, sine impatientia scelus n0n est ut perfici p0ssit. quis adulterium sine libidinis impatientia subiit 3 qu0d et si pretio in feminis c0gitur, uenditio illa pudicitiae utique impatientia c0ntemnendi lucri
10 0rdinatur. haee ut principalia penes d0minum delicta. nam ut compendi0 dictum sit, 0mne peccatum impatientiae adscribendum. malum impatientia est b0ni. nemo impudicus n0n impatiens pudicitiae et impr0bus pr0bitatis et impius pietatis et inquietus quietis. ut malus unusquisque sat, b0nus 15 perseuerare n0n p0terit. talis igitur excetra delict0rum gurn0n d0minum 0ssendat impr0bat0rem mal0rum 3 an n0n ipsum qu0que Israhel per impatientiam semper in deum deliquisse manifestum est exinde, cum 0blitus brachii caelestis, quo Aegyptiis adflictationibus fuerat extractus, de Aar0n de0s ad sibi duces p0stulat, cum in id0lum auri sui c0nlati0nes defundit 3 tam necessarias enim M0ysei cum d0mino congredientis impatienter exceperat moras. p0st mannae escatilem pluviam, p0st petrae aquatilem sequellam desperant de d0min0, tridui sitim n0n sustinend0. nam haec qu0que illis impa-
56쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
numquam n0n per impatientiam delinquend0 p0r impatientiam perierunt. qu0m0do autem manus pr0phetis intulerunt, nisi per impatientiam audiendi 8 d0mino autem ip80, per impatientiam etiam uidendi. qu0dsi patientiam inissent, liberarentur.
6. Ιp8a ade0 est, quae fidem et subsequitur et antecedit. deniquo Abraham deo credidit et iustitiae deputatus ab illo est; sed si dem eius patientia pr0bauit, cum filium imm0lare iussus ad fidei, non temptationem dixerim, sed typicamg0ntestati0nem, - ceterum deus quem iustitiae deputasset sciebat - tam graue praeceptum, qu0d nee d0min0 perfici placebat, patienter et audiuit et, si deus u0luisset, implesset. merito erg0 benedictus, quia et fidelis; merit0 fidelis, quia et patiens. ita fides patientia inluminata, cum in nati0nes Seminaretur per semen Abrahae, qu0d est Christus, et gratiam legi superduceret, ampliandae adimplendaeque legi adiutridem suam patientiam praefecit, qu0d ea sola ad iustitiae d0ctrinam retro defuisset. nam 0lim et 0culum pr0 ocul0 et dentem pro dente repetebant et malum mal0 fenerabant. Π0ndum enim patientia in terris, quia nec fides. scilicet interim impatientia occasi0nibus legis fruebatur. facile erat absented0 min0 patientiae et magistro. qui p08tquam superuenit et gratiam fidei patientia c0mp0suit, iam nee uerb0 quidem
7J cf. Gen. 15, 6. 13J cs. Gen. 22, 17. 18. 18J cf. Exod. 21, 24.
1 per impatientiam addidi hoc enim dicere uult auctor: quia omnium delictorum eαusa fuit impatientia, eadem et eausa fuit interitu 2 delere olim uolui ut spuria uerba quomodo autem- etiam uidendi, ut quae refragari uideantur ei8, quae supra dioit auctor: ne per singula pervagemur. Sed animaduertendum est duo hic patientiae genera ab auctore distingui, subsequentis scilicet fidem et antecedentis cf. l. 6). ut autem Supra SubSequentis patientiae eaeempla proferuntur, ita hic antecedentis 3 ipso esse, ipsi P uulgo 9 iussus M , iussus est P uulgo 10 parenthesin indicaui contestationem. ceterum deus .... Sciebat. tam
uulgo 12 amplesset F 15 per sanctum abrahae F 16 aductricem Fl7 sapientiam P in m. patientiam corr. R eae Hirsaugiensis 18 et olim F
57쪽
lacessere nec 'salve' quidem dicere sine iudicii periculo licet. prohibita ira restricti animi, c0mpressa petulantia maBUS, exemptum linguae uenenum . plus lex quam amisit inuenit. dieont0 Christo: diligite inimicos uestros et maledi-5 centibus bene diei te et 0rate pr0 persecut 0ribu Suestris, ut filii sitis patris uestri caelestis. uides, quem n0bis patrem patientia adquirat. 7. Η00 principali praecept0, qu0 ne digne quidem malefacere c0ncesSum, uniuersa patientiae disciplina succincta est. 10 iam uero percurrentibus n0bis causas impatientiae cetera qu0que praecepta suis l0 eis resp0ndebunt. si detrimento rei familiaris animus c0ncitatur, 0mni paene in l0co c0ntemnendo saecul0 seripturis d0 ministis c0mm0netur; nec mai0r ad pessu-niae c0ntemptum exh0rtati0 subiasset, quam quod ipse d0minus
15 in nullis diuitiis inusinitur. semper pauperes iustificat, diuites praedamnat. ita detriment 0r iam patientiae fastidium opulentiae praemini8trauit, dem0nstrans per abiectionem diuitiarum lae-
Sura8 qu0que earum c0mputandas n0n esse. qu0d erg0 n0bis appetere minime opus est, quia nec d0minus appetiuit, detrun-go catum uel etiam ademptum n0n aegre sustinere debemus. stupiditatem omnium mal0rum radicem spiritus d0mini per ap08t0lum pr0nuntiauit. eam 110n in c0ncupiscentia alieni tantum c0nstitutam interpretemur: nam et qu0d n0strum uidetur alienum est; nihil enim n0strum, qu0niam dei 0mnia, cuiusas ipsi qu0que nos. itaque si damn0 adfecti impatienter sense- IJ es. Matth. 5. 22. 4J Matth. 5, 44. 214 es. Ι Τim. 6, 10.3 exemtum m exempto-ueneno F T adquirat 3 RB 8 aliter distinaei capita: uulgo inde a uerbis iam uero incipit c. VII quo scripsi: quando PM quod indicatiuum non admittit apud Tertul
concessum est MN uerba uniuersa-succincta est in libris mss. post
praecepto tradita huc transtuli 12 contemnendo se, de contemnendore 14 contemtum re 16 detrimentorum Urs: detrimentum οὐ reliqui 17 abroctionem N 22 non om. F alicui F 25 impati
58쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
rimus, de non n0stro amissum d0lentes adfines cupiditatis deprehendemur. alienum quaerimus, cum alienum amissum aegre sustinemus. qui damni impatientia c0ncitatur terrena caelestibus antep0nend0, de pr0ximo in deum peccat. Spiritum enim, quem a d0min0 Sumpsit, saecularis rei gratia constulit. 5libenter igitur terrena amittamus ut, caelestia tueamur. totum licet saeculum pereat, dum patientiam lucrifaciam. iam qui minutum sibi aliquid aut furt0 aut ui aut etiam ignauia
B0n c0nStanter sustinere c0nstituit, nesci0. an facile uel exanim0 ipse rei suae manum inferre p088it in cau8a elem0Synae. 10
quis enim ab ali0 secari 0mnin0 n0n sustinens ipse ferrum in c0rp0re su0 ducit 3 patientia in detrimentis exercitatio est largiendi et c0mmunicandi. Π0n piget d0nare eum, quin0n timet perdere. ali0 quin qu0m0d0 duas habens tunicas alteram earum nud0 dabit, nisi idem sit, qui auferenti tuni- 15cam etiam pallium 0sserre p08sit 3 qu0m0d0 amic08 de mam-m0na fabrieabimus n0bis, si eum in tantum amauerimus, ut ami8sum non Susseramus 3 peribimus cum perdito qui hic inuenimus, ubi habemus amittere. gentilium est 0mnibus detrimentis impatientiam adhibere, qui rem pecuniariam ad DItasse animae antep0nant. nam id faciunt, cum lucri cupiditatibus quaestu0sa pericula mercim0ni0rum in mari exercent. eum pecuniae causa etiam in Dr0 nihil ' damnati0ni timendum adgredi dubitant, cum denique lud0 et castris sese
l0cant, cum peruia inmem0res bestiarum latrocinantur. B08 25 uer0 secundum diuersitatem, qua cum illis Sumus, n0n ani-
14J cf. Luc. 3, 11. 154 cf. Matth. 5, 40. 164 es Luc. 16, 9. 1 de non nostro Rige non de nostr0 PM- 3 sustineamus P del. a m. I) 5 a deo N 6 libentes F Hirsaugiensis teste Rhenano ut addidi 8 furto aut ut B, furto PM- 10 possit scripsi: posset sese elemosino PM- 13 quae F 17 fabricamus F 18 per, dito qui scripsi: perdito. quid PM- 19 amittere 3 vulgo 20 pecuniarum F 21 id scripsi: et o , quid Lαι 2b peruia ostene R mlichkeiten) o Ei, per uiam Ry reliqui inmemores PM A B
, more R B, in Inorem Oehlerus bestiarum id est canum Eng)26 qua cum illis in M bis; del. m. 3 qua contrarii illis sumus fort.
59쪽
I. De patientia 7-8. 13mam pr0 pecunia, 8ed pecuniam pr0 anima dep0Bere c0nuenit, seu sponte in largiendo seu patienter in amittendo. 8. Ipsam animam ipsumque c0rpus in saeculo ist0 exp0gitum 0mnibus ad iniuriam gerimus eiusque iniuriae patien-5 tiam subimus: minorum delibati0ne laedemur 3 absit a seruo Christi tale inquinamentum, ut patientia maioribus temptati0nibus praeparata in friu0lis excidati si manu quis temptauerit pr0uocare, praest0 est d0minica m0nela: uerberanti te, inquit, in faciem etiam alteram genam 0buerte.
10 fatigetur improbitas patientia tua; quiuis ictus illi sit dolore
et c0ntumelia constrictus. plus impr0bum illum caedis sustinend0. grauius a d0 min0 uapulaturum; ab eo enim uapulabit, cuius gratia sustines. si linguae amaritudo maledict0 siue c0nuici 0 eruperit, respice dictum: cum u0s maledixerint, 15 gaudete. d0minus ipse maledictus in lege est et tamen solus est benedictus. igitur dominum serui c0nsequamur et maledicamur patienter, ut benedicti esse p088imus. Si parum aequanimiter audiam dictum aliqu0d in me pr0teruum aut nequam, reddam et ipse amaritudinis uicem neces Se est 20 aut cruciab0r impatientia muta. cum erg0 re percu88er0 maledictis, quom0d0 secutus inueniar d0ctrinam d0mini,
qua traditum est non vaseul0rum inquinamentiS, Sed e0rum, quae eX 0re pr0muntur, h0minem communicari, item: 8J Matth. 5, 39. 14J Matth. 5, 11. 15J cs. Deus. 21, 23. Gal.
3, 13. 22J cf. Marc. 7, 15. 18.3 ipsum qui corpus Oehlerus 5 subimus. min0rum uulgo delibatione R , deliberatione PMNFRi 6 in patientia N 8 pr0uocare R , prouocari PM Ny 10 qui ius P, euius Rx illi scripsi: ille PMNF12 uapulaturum scripsi: uapulaturus PMQ, uapulat RB, uapulabit Latuerba grauius-uapulaturum in libris mss. post constrictus tradita huc transtuli enim om. P add. R ex Hirsa tensi' uapulabit R, uapulauit -- 15 benedictus F 20 repercussero scrip8i: percussero PMNF 21 maledictis Enge maledictus PM , maledicto Bnig doctrinam om. P adii. R eae Hirsaugiensi) M sadd. m. I)23 pr0munitur P corr. R) communicari Ruisse communicare o . coinquinari F et Hirsaugiensis teste Rhenano
60쪽
Quinti Septimi Florentis Tertulliani
manere n08 omnis uani et superuacui dicti reatum p sequitur erg0, ut a qu0 n0s d0minus arcet, idem ab alio aequanimiter pati admoneat. hic iam ui de patientiae u0luptatem . nam omnis iniuria, seu lingua Seu manu incussa, cum patientiam 0Mnderit, e0dem exitu dispungetur, qu0 telum aliqu0d in petrac0nstantissimae duritiae libratum et obtusum. e0neidet enim ibidem inrita opera et infructu08a et n0nnumquam repercuSSum in eum, qui misit, recipr0 eo impetu saeviet. nempe idcirc0
quis te laedit, ut doleas, quia fructus laedentis in dolore laesieSt. ergo cum fructum eius euerteris n0n d0lendo, ipse d0leat necesse est amissi0ne fructus sui. tunc tu non modo inlaesus
abis, qu0d etiam s0lum tibi sufficit, sed insuper aduersarii tui et frustratione 0blectatus ot dol0re dolansus. haec est patientiast utilitas et uoluptas. 9. Ne illa quidem impatientiae species excusatur, sin amiS-Si0ne n08tr0rum cui aliqua d0l0ris patrocinatur adserti0.
praep0nendus e8t enim respectus denuntiati0nis ap08t0li, qui ait: ne c0ntristemini d01 miti 0 ne cuiusquam, sicut nati0nes, quae Spe carent. et merit0. credente8 enim resurrecti0nem Christi in n0stram qu0que credimus pr0pter qu0s ille et 0biit et resurrexit. erg0 cum c0nstet dere Surrectione m0rtuorum, uacat d0l0r m0rtis, uacat et impatientia d0l0ris. cur enim d0leas, si perisse n0n credi83 cur impatienter feras subductum interim quem credis reuersurum 3 profecti0 est quam putas m0rtem. n0n est lugendus qui antecedit, sed plane desiderandus. id qu0que desiderium patientia
2 dominus arcet B, dominus -- 3 adm0nuerat R)mst hic iam uide scripsi: hic iam de se, hic de N, ne iam de F. adiciam de Oehlerus u0luptatem scripsi: uoluntatem --, uoluntate RB,
uoluptate Gel reliqui 4 iniuria P a eae o), iniuriae MNF patientiam P, patientia M , in pati0ntia fort. 6 concedet F 8 misit scripsi: remisit P r del. R) M . emisit R uulgo 12 abis Gel: ibis PM B 14 uoluptas Urse uoluntas PM- 15 excusator F in
amissione nostrorum seclusi 16 cui seripsi: ubi -- 22 uaeat ali.)- doloris om. F 23 enim F, ergo PMN