장음표시 사용
461쪽
Iussi igitur ingentia lapidea strata sp raculo aporia
prorermiora primum confringere, id aue melleis ferreis, scalpri , cuneis , pulvere pyrio Tagna virium contentione Onsecuti sumus saepe scalpit ictu e X citata una tantuni scintinia prope pri aculum, vapor repente non me eorum, qui aderant , admiratione inflammabatur; cumque Val dio cibus vectibus improbo labore grandia removebam saxa , quae per cavernosum praecipitem montem magno cum fragore facillime in profundum ruebant, cum , inquam, rem OVebam saxa spiraculo propinquiora, grave olens odor pedetentimin surgebat, quem antea minime adnotaveram Patefacto nonnihil spiraculo ad ejus superiora latera aliqua combustorum vegetabilium indicta , X inde materiem quamdam veluti pultem luteolam uliginosam , Orulentana
offendi persimilem illi, quam crepitantes vaporis bullae pullulantium aquarum fontis Leonis, ut dictum est , in fornice , noue lateribus cavernulae iri pingunt.
Jam ad profunditatem duorum pedum ultra effossum erat ignivomum spiraculum , jamque spiraculum , ut milhi
videbatur, proclive erat ad cavernulae formam Capessendam. Ergo nulla mora durum opus prosequendum esse nemo negabit, ut reliquae vaporis concretae substantiae , si quae adhuc ei sent, ad manus venirent resque ex voto emit. Vi evulsis lapidibus , qui divinatae incumbebant cavernulae, Cetor stomacho nonnihil nauseosus me istico e Xavit, quem praesertim terra quaedam e X halabat nigra , tena , pinguis, uliginos L. Tenacem hanc cumulans terrana rimas hiatusque nonnullos cum cavernula communicantes detexi per Uos hiatus accensibiles vapores veluti cum sibilo
erumpebant admota face hiatus, rimaeque omne Continuo deflagraverunt ita , ut cavernula ardentis fornacis Itium
quasi maularet tum intimum murmur crepitus, repetiti fragores per latebrosos monti hiatus resonabant non sine eorum ego ipse videar territus, non me Or Um, inquam, qui operam navabant, admirationeis timore relapsis circiter tribus minutis evanuerunt flammae, profundi quieverunt fragores. Effossa iterum cavernula , quo scalpri cuneis dissicili labore vi aliquantulum obtinui, ad
superiora rimarum cum cavernula communicantium latera
crustam quamdam albidam granulis quibusdam fulvis con-
462쪽
go et OpUSCULA spersam deprehendi ultra nihil, nisi pullii lantes vapore
ignis peravido frustra enim molestum pus ad hebdomadam hias produXi. Pacem ergo quieten pore et anae cavernosae rupi non invitus Oncesti , atque igni Vortium spiraculum a periculis liberavi , cum quatuor vaporis subitantias per montis cavernulam is anfractuosos hiatus sublimatas concretasque nactus fui, uliginosam nen pe luteolam pultem , nigram Unguinosamque terram , albidam crustam , fulva granula , quae Omnia hemicis tentaminibus erant X- ploranda. Philtem hanc uliginosam uni lembico , nec non illam e cavernula pullulantium aquaruna fontis Leonis cochleari
argente cum Ulatam, quae argent nitorem minime immuravit, alteri lembico commissi, wapposito igne liquo primo
fuXit subflavus omnino consimilis liquor , quem Lauren tu ego e rostro capitelli deflagrantibus vaporibus superimpositi obtinuimus, purum nempe phlegma odoris tantum uliginosi Xplet phlegmate , auctoque igne sublevatum ei subfui cum oleum quoddam odoris bituminos , nonnihil empireumatici; tandem aliquantulum subitantiae subalbidae, siccae ad collum retortae concretum animadverti; neque fumus , neque quidquam aliud apparuit. Frige actis lembicis in eorum fundo assulas nigras inveni leves , spongiosas, facile friabiles ut paucis me e X pediam , quod lembici ope haec dedit luteola uliginosa substantia , idem quoque suppeditavit terra illa pinguis , nigra,
unguinosa, quam in pira chili patefacti cavernula congre gavi , hoc tantum discrimine , quod haec terra mulsum senacis , dens nigri cantis olei , nimis parum phlegmatis substantia vero illa luteola multum phlegmatis , parum te nu1Oris subfusci olei concesssiit. Omitto perpaucam materiem subalbidam ad collum retortae Concretam , quae Characteres omnes salis ammoniacalis
in cavernis ignivornorum montium quam facile holpitantis prae se ferebat nigras assulas spongiosas, Diabiles secaput nempe mortuum terreis particulis adjudicandas quibus ablatis rorulentam , luteolamque subitantiam e tenuior naphtha , cui per mi aetae sunt particulae queae, terram Ver nigram unguinosamque e densori minerali bitumine Constare compei tum est, e quo densiori bitumine, Ut U-
463쪽
aliquando insurgentes e centro tenuioris orectanae flammae adnotavi; etenim eas e aliquibus hujus crassioris substan-
tiae particulis ab impetu vaporis ad avolandum aliquantisper coaetis prodire facile crederem. Restat adhuc exploranda crusta illa tenuissima albida fulvis granulis huc illuc praedita , quae duabus constabat substantiis , quarum una , iclei fulva granulosa facillime aqua solubilis erat, ciliptici saporis, altera ero , Crusta ne impe albida , sapore deitituta minime aqua dissolvebatur facili tamen negotio earum naturam dete X i. Granulos e substanti e portionem in aquam nivis stilla-
titiam immismi huic solutioni decoctum gallarum admi nistravi, statimque nigruit liquor. In vase fusorio alteram
granulos substantiae portionem accensis carbonibus tradidi, uua candefacta purissimum Obtinui coicothar, quod frigefactum acta magnetica tentavi , sed nihil omnino ablutum tamen secundum artem hoc Olc Othar, X siccatumqUe,
atque adipe commixtuni denuo ignitum recidi di , Xinde frigefacto coicOthari cum magnetica vi imbutum admovi, cuspidi acus plures vidi ferreos flosculos solemniter pertinaciterque adhaerentes fulva ergo haec granula martis esse purum vitriolum nemo negabit. Crustam vero tenui flamam, albidam minime, ut dixi, aqua solubilem ferre candenti laminae tradidici confestim surre Xerunt flammulae caeruleae , atque halitus inspirationem
leviter vellicans . Rebus sic stantibus quis de genuino sulphure amplius dubitabit Nihilominus ut de hac re certo
Certius coni aret, in vitream phialam dicte ruitae portionem, oleum tartari immisi phialam arenae balneo commissici ebulliente oleo tartari tatim soluta fuit crulla laminam argenteam in hanc solutionem demersi, quae primum amittens nitorem, illico nigrum colorem sibi compara. 1 huic solutioni acidum vegetabile guttatim aifudi; efferbuit liquorum commigii , sed nillil ultra qui mihi mirum uidebatur at acisci is vegetabile iterum atque iterum solutioni notirae administravi quiescente effer Vescentia tandem inalbescere coeperunt liquoi es , Odoremque Abi se
runt hepar sulphuris ad unguem referentem, post aliquod tempus luteola subtilissima praecipitatio tandem secu
464쪽
ta est, sulphuris nempe , ut aiunt, butyrum. Quibus omnibus tentaminibus luce meridiana clarius elucescit, ciuitam
hanc albidam nihil aliud esse , nisi tenuissur; um nativum sulphur , sive sulphuris flores; quae ruit omnino comparanda est ad illam subitantiam velut in fila coalitam , quis , Ut dixi , in subjecta pelvi ad loninum fontem adnota V a Ua enim defluentes ex ore Orectani fontis Leonis, lapideam percutientes subjectam pelvim illic subnigrum impii municolorem, ibique nonnulla pere hilia veluti fila vi dens in-tur, quae sedulo indigent Observatore , quaeque ejusdem
sunt naturae, indolis , ac dicta cicilia . Animadve1 tendum
denique est, ignivomum spiraculum terra illa n gra, ingui , nec non subitantia illa luteola , t uliginosa abundare, reliquarum concretionum , si .e vaporis sublimationum albidae nenipe rullae , fulvorumque granulorum minime divitem eis . Jam habemus praecipua hujus vaporis elementa. Inflam mabilis ergo hic vapor orectantis a densiori bullarum bi-Τumine expeditus est ne ad simplicis stimam naphtham , an ad genuinum sulphur referendus aphthae favet rutilans superioris amniae color naphthae favet aqua IV modo ad odorem hepatis sulphuris haud comparandus , quo Odore procul dubio fontes omnes volatili genuino sulphure praediti gloriantur; quod praecipuum est, naphth dfavent flaniniae exhalationes nequaquam tussim, vel ternu tamentUm X citantes. Contra vero inferior flammae pars
caerulea pro sulphure militat militat argentum salientibus vaporibus Oppo lsrum tandem nigrescens quod maximume it, militat pro sulphure candida illa crusta ignivom spira Chali , nec non si lamen rosa substantia , quam in subiecta pelvi ad fontem Leonis adnotavimus. Quid ergo statuendum de hac re Ego lic opinor . Porecta num inflammab lena, fugacissimumque vaporem a crassiori bullaru in bitumine Apeditum ad tenuissimam naphtham referendum : se
autum , Quam naphtham ab igne subterraneo .ixi me a re factam , attenuatamque per specus, anfractuosas montis C a V orno fas spiritus aethereo et alticus circumvolans, per anguitas inras , hiatusque erumpens secum trahit . Velum
phlogillo spiritu aethereo-elastico socium se adjungit, comitaturque nonnihil acidi catholici undique irrepentis,
465쪽
a 11 subterraneis peli incis quam libenter hospitantis, quod acidum a spiritu aethere elastico impulsum minime phlogisto se connectit, sed coactum fuga , libertatisque avidum cum vapore e ore leonini fontis, e balneorum rimis, vel e montis ignivom spiraculo prorumpit hinc sit ut sulphuris elementis constet ore et anus inflammabilis vapor , Naim vero volatili composito sulphure Quae cum ita sint, phaenomen omnia , quae inter se discrepantia videntur, ad concorii iam haud uniculae revocantur Aquae, de quibus nunc ei sermo , sulphureum odorem neutiquam reddunt, reddere nequeunt, cuan cicium minime phlogisto sit intime conjunctum, sed solummodo tamquam vaporis socium, ideoque genuinum sulphur nullo modo fuit antea in hujus montis visceribus constructum , exinde ab at calicis aquarum elementis, ab interno montis igiae ad instar hepatis sulphuris Comparatum lux omnia necessaria videntur, ut sulphur aquis permixtum sit, solutum , nec non ut aquae sulphureum Epirent odorem. Neque flammae halitus iusti m X citare debet, vel sternuta , mentum; namque e flammae pabulo vel nihil , vel pene nihil acidi a phlogiit eκ peditum aufugit, cum acidum illo-gilso minime ut conne Xum . Verum ci tum catholicum phlogilio haud implicatum una cum spiritu aquarum rectΟ- re, seu spiritu aethere elastico elasticam vim vaporibus Communicat auget atque acidi indoli tribuendus ei fuscus colo , quo argenti superficies , diu tamen vaporibus exposita, tandem inquina ur , acidum enim a Rinale attenuam tum, modica nimis quantitate se comitem praebet, Ut jam diximus insurgit. Denique acidum , Cum ac re leonini fontis scatet, vel e ignivom porediani montis superiore spiraculo liberum aerem attingit, vel cum X-
terno aere ViX Communicat, tunc tantum nonnulla phlogi iti martis minimas aggreditur particulas , illis se se illigat, sicque candida sulphuris crusta martialis vitrioli granula in montis Vertice spiraculo , nec non perexilia illa sulphuris illa in subjecta pelvi ad fontem Leonis, Ut dictum est, longo annorum cursu coalescunt, illa pars petuis defluentibus aquis percuis nigro conspurcatur colore. Neque novum ii, alcatinas, acidasque naturas, idcirco a. ldas oleo fas eodem in liquido integras conservari
466쪽
opus CULA.Walteiam rodo ad hoc , modo ad illud corpus immutandum de altera procliviorem . Illic, qui medicatarum aquarum che nicam analysim instituunt, id saepe experiri contingit, lac etiam docuit vir ille nemini secundus is summus in arte magister, una de medicatis Recobari aquis serietionem libuit disertissimum , atque , ut consuevit semper, doctrina exundantem, ut in actis Academiae nostrae.
Jam , humanissimi sodales , plane intelligitis , me Jacobum
Bartholomaeum Beccarium, virum egregium & candidum
melo orare , quem morte correptum , morte tamen sancta ,
Optabili , lugemus omnes, quemque honoris causa semper
memorabo. Inum denique animadvertere liceat . Plurimos medicatos fontes volatilis sulphuris ditissma Os esse , pervulgatissima res eis, veluti minerales spadanas celebres aqua scia ponenses thermas, Curcuenses, herculaneas prae Ceteris quam pluri in is fontem illum poredianum, qui Orecta Vetu nuncupatur. Harum omnium vel thermalium, vel mineralium Vapores, etsi manifesto quam magi me sulphurei, numquam admota fice flammam concipiunt. Fontes vero accensibili vapore praediti perpauci recensentur . Omitto Jovis fontem in Epiro de quo verba fecerunt Lucretius de Rer Nat. lib. 5. Plinius iii Nat. lib. 2. cap. III. Whortes auctoritate Pomp. Mela lib. a. cap.
III aliique , cujus fontis nulla amplius notio est. Omitto fontem prope Gratianopolim in Delphina tu, alterum ad
Lancastrum in Anglia, nec non lacum Qui loto Andium ii America, de quorum primo sermo est in Actis Regiae Acade 1 1e I arisiensis , de secundo in Transactionibus Anglicanis , de tertio in itineribus Bouguerit ad aequatorem. Gratianopolis tamen o Lancastri fontes justo Xam me e X- inde facto ad flammigeros ibates minime pertinere statutum fuit e lacu vero Qui loto non insurgunt vapores admota face desti grantes, sed aliquando tantum quibusdam aeris constitutioniblis spontaneae ex aquis erumpunt flammae. Omitto denique id , quod Pausius Bocconus in suo Phys1- si musae pag. 33. pag. aliique referunt de vaporibus inflammabilibus nainque non ex aquaruna, sed Squibusdam petro te scaturiginibus insurgunt. Scaturigines ero , in perpetuo vapore ad concipiendam amniam admota face semper evidenterque parato abunde
467쪽
Ae gloriantur, in toto terrarum orbe, quod sciam , unam, Walteram tantum habemus, imineralem nempe fontem cra- coviensem in Poloniae minoris Palatina tu , cujus mentio est in Actis rud1torum Lipsiensium thermalem Leonis Ontem , nec non tria calidiora balnea Olectana in agro bononiensi, quae scaturigines merito e X ardente nuncupantur. Dictis scaturiginibus esset fortast consociandus rivulus
quidam prope Bergera cum in Gallia, de quo ii sermo in
Actis Regio Academiae Parisiensis anni ab astuto am-marorum praedatore fortuito detectus, qui nocturnus praedator dum accensos paleae manipulos UXta aquas admovit, ut gammarorum cryptas aptius detegeret, ex quibusdam rivuli foraminibus insurrexerunt vapores, qui flammam Oncipientes illi obstupefacto, & perterrito vestes OITiburere coeperunt; re deinde pervulgata, X perimenta pluries eodena semper successu fuerunt instituta . Phaenomenon hoc coeno illis foraminibus cumulato, sulphureis materiebus praedito, cfermentationis ope in agitationem ita posito, ut deflagrante emitteret exhalationes, ad judicatum fuit; ego vero rivuli illius foramina potius ab inflammabilibus subterraneis vaporibus vel sine , vel cum aquis erumpentibus repetenda elie autumo, Bergeraci quoque rivulum X ardentibus perraris scaturigilii bus acl scribendum esse facile Iederem.
468쪽
De Thermalium ore tunarum Aquarum Solibu S.
SU perioribus annis de ore stanarum aquarum elementis
verba feci, de earum nempe caloris gradu , de thermarum spiritu rectores, sives, ut ait offm annus, de spiritu aethereo-elastico , de sulphure , vitriolo volatili, de admirabili illo vapore accedente flamma statim deflagrant , de martialibus substantiis, de alca lina terra : restant adhuc medii sales, quibus orectans thermales aquae gloriantur, de quibus nunc sermonem inst1 tuo. fontibus ore ei veteris, elle ire occbe Puggolae XOrdior alias jam dixi, o rectana thermales scaturigines, Vae trigesimo secundo a Bononia distant lapide , septem esse quarum dictae tres elementorum natura , non ero propor tiones, analogae sunt reliquae quatuor scaturigines , Balneum nempe Martis, Balneum ovis, Balneum reale , insignis denique fons Leonis iisdem quoque, quamvis diversa proportione , constant elementis, sed ab elementis primo loco dictarum scaturiginum nonnihil diversis r omnes tamen Orectanae thermales aquae iisdem salibus Onantur, at non eadem quantitate . Primum ergo de salium quantitate, Vae singulis orectanis hermalibus aquis recte assignanda est, e X inde de eorum salium indole natura breviter disse
A f ntibus , inquam , o rectae veteris , delis tr boccbe , Pu ZZole exordior . Ex mguli fontibus libras se a 4 iarum probe libratas hausi, quo pondere mensura omnes porCctalia rum ther natium aquarum vaporationes imposte-TUm referendas constitu atque , ut clarior res evadat, iciendum est, libram , qua uius sum , duodecim uinciis Olaziam
469쪽
OPUsCULA O9re, unciam drachmis octo , dractimam vero tribus scrupulis, vel septuaginta duobus granis, de quo librae pondere, divissione omnium notissima , vulgo 1 bra sagii , pene Ubique omnes consentiunt. Dietas se aquarum libras vitreis vasis ore satis amplo in t ructis traditas arenae balneo commisi eo ignis gradu , qui numquam ad ebullientis aquae gradum, nec proxime accederet. Post aliquod institutae evaporationis tempus aquae turbidae factae sunt, corpuscula veluti furfurace apparuerunt exinde albida tenuissiima pellicula superficiem aquarum cooperiens tunc ignem de more imminui , ut sensim pellicula , aliaque furfurae ea corpuscula subsiderent, ac tandem completis vaporationibus
sedimen , ceu concretiones almas obtinui has con retiones aqua nivis stillatitia disi olvi, solutionesque per empo
reticam chartam trajeci, ut sales a reliquis metallicis , terrestribus, aliisve, si quae essent, substantiis secernerem solutiones postea solis ope ad siccitatem denuo vapora vi , dempto vitreorum vasorum pondere ad se libras aquarum ΡOrectae veteris drachmam unam cum dimidia nec non duodecim grana, ad se libras aquarum Pu ZZolae drachmas duas cum dimidia, scrupulum unum , ad se libras aquarum fontis elle re occbe drachmas tres cum dimidia plus duodecim grana pertinere cognovi Eodem quoque pro celsu , ut paucis me e X pediam , Teliquas quatuor thermales poredianas aquas tentavi, sex librae aquarum Balnei Martis , nec non Balnei reale drachmas quatuor praebuerunt salinae concretionis , a quae vero Balnei Bovis drachmas quatuor duodecim grana, denique aquae fontis Leonis drachmas quinque cum dimidia salium suppeditaverunt e quibus tenta in inibus patet Continere singulas aquarum libras Fontis orectae Veteris Salium rana o Fontis Puggolae 3 Fontis delis ire uche η
Balnei ovis OFontis Leonis 65 Anma ad Uertendum tamen est hanc, ouam exhibui, mediam ite saliua proportionen , quae singulis ore i nis
470쪽
opus CULA.naedicatis aquis assignanda est; namque eamdem ad amussin
salium hiantitatem e plurimis harum aquarum captis evaporationibus me pene numquam Obtinuis I fateor quamvis haud dubie pore eiani sales ad indolem salium volatitium minime accedant, nihilommus si ignis gradus tantillum augeatur, ut citius vaporatio evadat, tunc Certe permultae avolant salinae particulae, .minus concreti salis comparatur, quod summae liorum alium tenuitati tribuendum esse
Cognita salium quantitate, quae singulis thermalibuspo rectanis aquis adscribenda est, ad eorum Xamen progre dior. Singulas concretiones salinas aqua si illa titia iterum solvi, easque solis ope denti evapora vi , usque dum candida pellicula liquori innatans appareret e X inde aliquan tutum salinae solutionis supra planam vitream laminam immisi, aliam vero salinae huius concretionis partem In Vitre Umconcavum vasculum affudi , ut crystallorum salinarum figuram, indolem melius inquirerem , eaque omnia in frigido cubiculo secundum artem servavi; quae pollea scrutatus sum nunc vobis refero. Quae ad figuram porei fanorum alium pertinent, haec sunt candidae eorum permultae crystalli cubicam simulant figuram, aliae vero ad quadratam pyramidem nonnihil accedunt, in quibus quatuor pellucidae seu diaphanae lineae ab oppositis cryitallorum angulis discedunt ita , ut illae ad centium crystallorum redi percurrentes, win eodem centro se se intersecantes duae veluti diagonales lineae appareant. Sales iit pyramidalem , ubi camque figuram aemulantes vel Concavorum vasculorum uncum Occupant, vel centrum chlystallisationum in planis vitreis laminis peripheriam Vero sive ambitus crystallisationum in dictis an linis, superiora latet crystallisationum in concavis vasculis spongiosa , nec non laminosa circum tenet candidistima quaedam ia- lina concretio. Haec sunt, quae ad salium praecipuam spectant gliram quae ad eorum proprietates, indolem pertinent, laec habeo vobis X ponenda. Ubic CS , nec non pyran dales ore icta nos sales lineis diagonalibus distinctos ardentibus tradidi carbonibus: crepitave Iurat Omnes debilius tamen , quam muriatici sales