장음표시 사용
91쪽
etiam medicis, qui gargii sermone excitati eo usi sunt, ita respondii se, ut paulo post in aedicamentari uin codicem fuerit, ipse relatus.
De emicae punctione in lychuria.
REstat, ut illa expediam, quae ad eam medicinae partem
pertinent, quae manu medetur. Non pauca enim ad Academiam allata sunt, quae hanc quoque partem illustrare videantur. Inter cetera Omnaemoratu digna sunt, maec Ejetanus acconus anno millesimo septingentesimo sexagesimo septimo disputavit. Est enim apud chirurgos Uaeitio haud ignobilis, si in schuria vesicam pungere necessi sit, qua in parte id tutius fiat. Quidam autem in perinae malunt, alii ad latus, alii denique supra os , qu C pubi subest. Quam sane quaestionem declarare quodammodo se possis confidit acconus. Nam cum Vesicam multorum, quii schuria interierant, incidisset, illud animadvertit constans, perpetuumque fuisse , Ut tumore , X ulcerationeS, ceteraeque huiusmodi labes ejus cervicem Olteriorem partem tene rent, ad anteriorem, quae a cervice longius abeii, vix aut omnino non propagarentur . Neque s juria suas , quas fusius persequebatur, sed etiam aliorum observationes afferebat, quibus eamdem rem confirmaret. Quo polito , si argumentabatur. Dubitari vix potest: si vesicae pungendae urgeat necessitas , utrum utilius iit, cuivis parti vulnus infligere , an ei, quae cum minus ceteris labefactata sit, facilius etiana sanari possit. Quare cum in isthuria , quae e vesicae uitio oriatur, valde probabile sit, minus a sua integritate abesse vesicam in illa parte, quae superne pubem respicit, consequens est, ut sit potius in illa parte punctio facienda. Multa Or-ro in eamdem sententiam addebat veluti illa , minus huic parti , quam ceteris, posse a destillante ab ureteribus urina injuriam fieri eadem parte esse vesicam statu satis firmo, quippe cum non solum ubi Ossibus, sed etiam per rachum umbilico alligetur . ed haec notissima sunt ex anato a mia.
92쪽
mia. Itaque cum acconi observationes, praecipuamque a tionem jam attigerimus, his dimissis animum ad illa fatim Convertimus, quae Academicus nolle longe celeberrimus Joannes legander ram billa superioribus annis per litteras cum Academia communicavit. Ea autem ita describemus, ut qui haec nostra leget, existimare possit, se ranabilliana ipsa legere quae quidem ita cum nitores, tum brevitate Commendantur , ut nec demi ex iis quidquam nec aliter dici posse videatur . Ut enim alia multa Brambillam nobilitant, in quibus nemo non maximi faciet, quod est Caesaris chirurgus
ita id etiam , quod ei scriptor non minus elegans , Ualaadoctus: quod sane, in iis, quae saepe alias in vulgus emisit is in his maxime, quae Academiae tradidit, apparet.
De mino colo mirabilem in modum pro cesso.
SI igitur exordium sumit ranabilia, ut probare non videatur illos, qui nihil hodie evenire in omni morborum genere putant, quod non multo ante noliram memo, riam Observatum sit. Quin imo pro certo habet, paucissimos fore cum medicos , tum chirurgos, qui quidem mul'tipti: cem rerum usum habeant, quibus non saepius aut morbus CCurrat numquam ante auditus, aut certe adjuncta morbi uagulari , quae morbum quoque singularem reddant. Cujus sane rei exemplo eis posse videtur casus, quem statim narrat, quique est hujusmodi. Anno mille: imo septingentesiimo secundo sexagesimo cum versaretur ranabilia in castris Silesie cum legione a scii , in qua colochirurgi munere fungebatur, XVII cal
octob. accidit, ut miles quidam e Centuria Tribuni, annos 13atu viginti duos , corpore procero , elegant , ae Obuito cum Circa horam septimam matutinam e tentorio suo , temere pendente e humeris est , in communem locum Uentris ex meranii causa se si s vehementiusque ob adilricta n alvum eniteretur, re' 'nte dolore in abdomine fuerit perculsus. Redu ii tentorium iravit se humi super paleas, musquequaqu ' te Xit: uno ni a crederet, eos sibi dolore a concepto lisore allatos, sperabat se, corpus dilib
93쪽
genter fovendo, hac molestia liberatum iri. Post horae spatium ejus habuit quare centuri L chirurgum accivit quiratus ipse dolores ab accepto frigore orto , bolum ei ex theriaca dedit; at nullo cum fructu . Itaque hora decima antemeridiana rem ad Bram billam retulit, qui cum e vestigio ad aegrum se contulisset, rebus omnibus perpensis statim sensit, eum magno in discrimine versari Pallida erat faciem, vires fractae, pulsus debili: adeo , ut i perciperetur in regione autem umbilicari dextera tumor exllabat, colore quidem naturali, sed valde prominens, durus, quique summam humani capitis partem magnitudine aequaret. Interea tamen dolor nihilo major erat, quam initio esset. Sed cogebatur aeger supino corpore acer neque ullam in partem vertere, ne omnino movere se poterat.
Quae omnia suspicionem Brambillae injecerant, ruptum esse intus aliquid , nec tamen quale id esset aut quibat ipse, aut audebat conjectura assequi. Itaque tumori statim unctionem X amygdalarum oleo,
unguento althaeae confectam adhibuit: tum fomentum ad
didit ex herbis emollientibus .famna seminis lini in lacte coetii quod quidem in semihoras renovabatur. Simul clysterem emollientem addit amygdalarum oleo administrari jussit qui excrementa elicuit aliqua subinde etiam quinque , aut se alii clystere aegro adhibiti fuere: quibus tamen Omnibus minime levatus est. Post haec duo femoribus applicanda vescatoria imperavit, eo scilicet consilio , ut sanguinis motus fieret hac ratione concitatior intus autem Diu mendas uncias tres ob amygdalarum recentis. Cumque
nihil , vel quatuor post horas , haec prodesse viderit, quamvis ulculi tenuis potionem parvam aegro parandam Urasset, decoctum praescripsit emolliens e malva , alitiae , Odica manna , tamarindorum pulpa post prandium sumendum. Quae omnia frustra meres miles enim in momenta pejus habuit , atque hora quinta matutina progimae diei exstinctus est Dici non potest, quam tam billa, homo maxime humani S graviter tulerit , eum sibi hominem ignoto morbo eripi , quem suspicari posset, morbi causa cognita , conservari potuisse . Sed quoniam , quod maXime studui rat, penates serre non potuit , operam dedit, ut , si fieri possiet
94쪽
un us casus esset imposterum praesidio multis. Itaque const1-luit certiorem rei notitiam e cadaveris incisione haurire;
quam oram pit ribus ejus legionis Praefectis militum , hirurgisque sibi subiectis exsecutus est . Aperto autem abdomine latim comperit, deseriptum ante tumoren ortum esse a quodam intestinorum cumulo , quae tumida admodum erant, sphacelo jam affecta. Cumque ulterius investigaret, quoli usus causam mali d tegeret, invenit colon dextera parte esu situ detrusum is per ligamen longitud male anterius juxta totam suam longitudinem adhaerescens peritonaeo secundum directionem lineae albae, idque ope membranae cujusdam singularis, brosae, admodum fortis inquirens porro in rei originem , vidit me colon dexterum prope intestinum tractu pollicis unius, dimidii ruptum esse , per eamque aperturam ite parte M transitis unum circiter cubitum longam , totamque sphaceto corruptam ; reliquum vero it eum, quod in sini lira remanserat parte, ad tres usque pollices a modo dicta apertur nigrum , cetera Colore naturali apparere. Verum, nisi si corrupta intestina vi premerentur, apertur Conspici nequibat, quae eadem stipaverat; nec vero ea retrahi inde poterant, quo intraverant. Quibus omnibus observatis sic exiit imavit, militem cum alvum exoneraret, comprimendo vehementius intestinum leum rupisse mesocolon , id quod vix evenire potuisset, nisi ante descripta membrana, quae colon elevatum , ac subjectum tenebat, tamquam causa, ut junt, praedis ponens multum ad id contulisset.
Hic animadversionem addit ranabilia, mulque opusculo suo finem imponit. Si eiusmodi casus saepius evenirent; si deinde modus inveniretur exsequendi dextere id, quod Sini etenius editabatur, aperiendi scilicet abdominis, quo involuta intellina evolvi postent, quae saepe causa sunt colicarum maxime perniciosarum; si denique ruptiones tales frequentius deprehenderentur, tum foue via detegi posset
reponendorum rite inte1tinorum.
95쪽
AD aliud venio Bram billae opusculum non minus quam
id , quod modo attulimus , vel propter morbos, quos describit, vel propter eorum adjuncta singulare. Mulier, an nos nata septem, viginti, innupta, levem tumorem, qui que nucis juglandis magnitudinem haud superaret, in sinistro inguine enserat, ex quo exiguam sane m lestiam per cipiebat. Illum putabat non aliunde , quam ab indurata inguinis glandula ortum sicque domeitica solum retii edia ei adhibens malum aliquot annos neque lenivit, neque exaspe ravit. Accidit interea , ut cum s arte vires nitendo imprudens intenderet, repente vehementioribus colicis doloridus correpta fuerit, quibus urgentibus lectum petere coacta it. Acritus medicus iis remediis aegram tractavit, quae colicis doloribus maxime convenirent nempe clysteres emollientes imperavit unguenta etiam is lacte incocta cataplasmata, quae ventrem foverent. Praeterea ad solvendam alvum saepius intra quatriduum potio exhibita fuit ex manna, semel etiam pitulae anethinae ad drachmas usque tres. Sed ex his omnibus nihil emolumenti aegra capiebat; quin etiam coepit, uxmedicamenta re sumebat, ea statim evomere. Quo factum est, ut colicus dolor is febris in dies crescerent , cumque his etiam inguinis tumor . Hunc propterea celare illa ultra non potuit; quae cum magnum se in discrimen adductam animadverteret, chirurgum quaesivit. Is eadem Unguenta, eademque cataplasmata, quae ante ventri adhibebantur, O luit ut tumor admoverentur ter quoque intra biduum sanguinem misit optoque non pepercit, ut aliqua cum quiete 1altem nox duci posset. Dum haec ullo sine fructu aguntur, rogatur rambilla viro, qui magna erat cum auctoritate , ut suam de morbo sententiam aperiat, simulque ejus curationem suscipiat.
Qui cum aegram adierit, inguinis tumorem in Uenit duruna, i eminentem uno pollice latum eumdemque in duo quasi hemisphaeria di itinctum , quorum unum majus ab Omento, alterum mus ab intellino colo fieri judicavit. Et quamvis undique cutis tumeret, tamen perspicere potuit, mentum
Paride atque intellinania a ligamento irritari quod alimpii
96쪽
COMΜENTARII. non cupertii nomines, ut vulgo solet, distinguendum ipse
Cum febris interea , ceteraque symptomata pergerent, Ut ante , Urgere , quartam venae incisionem is binos e decocto emolitenti oleo seminis lini electuario lenitivo clystere jussit. In primis vero aegrae phialam quae amarae praebuit, quam medicati Bohemiae fontes abunde suppeditant, cujus quidem aquae sal catharticus alvum aditrictam praerelliquis purgantibus medicamentis blandes, ac me ullo tomachi incommodo subducit. Hanc cum per bene tulerit aegra, alii quatuor ejusdem aquae cyathi eadem die ei exhibiti sunt, quos citra omnem sive vomitus, sive nauseae molestiam sumpsit ex quo ter alvus satis copiose exonerata est. Ergo ad haec medicamenta confugit deinceps Brambilla , quotiescumque aegrae status postulavit. Intra biduum ventris tensio se dolores una cum febri non parum remiserant. Quare tentare uoluit ranabilia, posset ne, si minus omentum , saltem intestinum, digitis leniter premendo , in ventrem repellere . Sed frustra . ncisioni autem locus eis non poterat, quod aegra ejus ne mentionem quidem sustinebat. Decem interjectis diebus cum cetera satis bene haberent, solusque inguinis tumor eodem esset, quo antea , loco, visum est, omnibus aliis relictis medicamentis , sola Unctione, atque consueta diaeta uti. Sed brevi , adstricta
rursus alvo , tumere venter , indurescere, flatibusque distendi. Cui malo ut Occurreret aegra mannam , inscio ram-billa , hausit, quae vomitum vehementissimum movit, ventris eXcitavit dolores , atque inguinis tumorem exacerbavit non parum rata Que ad aquam amaram, atque ad clysteres, quorum supra meminimus, reditum est , quibus alvus iterum sed non sine multo labore ducitur . Adhibentur interea Ventri unctiones .emollientia cataplasmata , emolumento tamen nullo
Duobus, tribusve exactis diebus deprehendit ranabiliariana oris superficiem aliquantulum inflammatamici unde in spem venit fore, ut facta suppuratione natura sibi ipsa succurreret. Illi propterea unguentum basilico imponitur, quod ut firmius adhaerescat, emplastrum diachylon adjungitur Intra tridui spatium abscessus obortus est, suppuratioqiae qua
97쪽
tuor et se locis prodidit. Puri, quo loco coctius videbatur, via aperta est scalpello illudque magna ita tim copia
erupit Vulnus vero placuit ranaballae unguento lyracis nutrire , ac spongia fovere in imbuta , in quo peruvianus cortex, scordion ruta bubliverant. Postero te reliqua tria tubercula gangraena assici sponte aperiri visa . Vulnus autem , quod ferrum ante eX pertuna erat cita dilatabat
seseo duos jam transversos digitos patens mentum,
colon , utrumque gangraena tentatum , ac lividum in conspectum dabat. Cumque multi undique sinus apparerent, ut plagam, quantum fieri poterat, a multiplici, foedaque ante, quae in iis delitescebat, purgaret, simulque a majori Or- ruptione tueretur, vinum illi injecit ram billa supra memoratum, cui addidit praeterea mellis rosati nonnihil, una vero per os X habuit peruvianum corticem, cujus drachmas duas sumpst aegra ad multos dies. Ecce autem poliri die quam tria modo dicta tubercula aperta sunt, sub vesperam magna XCrementorum copia plagam replere depreti inditur;
tum multo major diebus subsequentibus , quibus quidem eo
rum nihil per consuetam viam emittebatur . Ac incipiebant jam omentum , intestinum, proxima integumenta, quae livida , corruptaque erant, etiam mobilia fieri . taque Cnmulto post plane exciderunt, sinum oue reliquerunt , qui digitos septem in longitudinem , quatuor in altitudinem patebat . Tum vero plaga , styracis unguento ejecto , coepta ei tmelle rosato ter, quaterve singulis diebus tingi, ac silis siccis obduci. Interea flatus quotid1 faeces e plaga sponte exibant, modo majori , modo minori copia , eaeque satis fluidae densores enim in inferiora intestina transmittebantur. Ac si1 corpus supra plagam digitis premeretur, flatus tum inde
erumpebant etiam aliquo cum crepitu. Quibus vero diebus aegra aquam amaram , quam supra diximus, ad solvendam alvum bibebit, erant faeces copiosiores, minusque colora tae id quod indicio erat, aquam una cum illis per plagam emitti . Quoniam autem faeces hae , quam cunaque corporis partem attingerent, eam Xed bant, pr pterea saepius pC tui curationis , quae vulneri adhibebatur, apparatum mutareri an ranae aquae usum Omnino deser , ejusque loco, quan
do alvus ducenda esset, solis clysteribus uti denique vici Irim C l nas
98쪽
nas vulneri sanas partes oculis cancrorum praeparatorum linteolo illigatis saepe abstergere . raeter haec aegram jussit Branabilia semper in dexterum decumbere latusci eum enim ratio I X perientia docuerat, si in hoc latus illa decumberet, cum per plagam exire aut nihil prorsus, aut certe longe minus , quam si vel in sinistrum latus , vel supina cubaret. His provisis vulnus melle rosato fotum in dies melius habebat, eique ad nonum usque diem faeculentae materiae pepercerant sed cum hac die aegra tenere se non potuerit, quin cibo indulgeret, rursus intumuit venter , paucaeque faeces per vulnus situ Xere. Quamobrem ad lyilere oportuit, .parumper ad amaram etiam aquam redire . Post haec fomentorum apparatum ita firmavit Bram billa, ut plaga nec faeces emittere posset amplius, coalescere quodama modo cogeretur id quod non multis post diebus parum aberat, qui affecutus esset. Sed cum ipse per id te iampus Iosephum II. Augustum in Galliam proficiscentem sequi debuerit, negotium dedit Antonio fratri suo , Aulae Caesareae chirurgo Ut aegram observaret, seque , si quid novi accideret , per litteras edoceret. Rei summa sic fuit. Cum aegra identidem plus sibi permitteret cibi, quam par esset, nonnumquam e plaga faeculenti aliquid destillavit sed id minus
deinceps, minusque ut tandem hoc etiam incommodo liberata femina plane convaluerit, adhuc rami, illa haec ad Academiam scribentes, optima Valetudine teretur. Huic, quem hactenus descripsimus, persimilis est casus , cujus historiam protulit Mundinus, cum Bram billiana audierit. Recens evenerat, ejusque descriptio placuit Mundino ut propter similitudinem cum Bram billiana conjungeretur. Eam itaque, quam brevissime potero, statimeXpediam . Mensis erat decimus nonus, e quo mulier lecto tenebatur ob morbum chronicum , qui irrepsit, postquam tribus , quatuorve gradibus delapsa ceciderat, cum dolere ei Coepit in de aeter inguine tumor quidam , quem etsi sensisset
jam pridem , tamen hoc ipso , quod nihil dolebat, numquam
Curarat Temperamento erat sanguineo, innupta , annumque
tum agebat septuagesimum quartum . Cum vero dolores, punctionesque ad inguen fierent in dies nolestiores, arcessitus est a jetanus Pedretium, chirurgus probatus, qui tumo
rem invenit durum, colore quidem naturali, sed superficie
99쪽
praeditum inaequali varico sis vasis circumfusum , basi satis ampla profundaque instructum, infra quem femur ede matetentabatur. Scirrhum ratus, eum curari iussit panniculis aut aqua cum ranarum permate madensibus, aut aqua , in
qua vena pura decocta fuisset; quae praesidia , quo simpliciora erant, spem illi afferebant eo majorem si indecim dies hujusmodi remedio usa aegra ed rettum iterum accivit, qui tumorem vidit non modo suppuratum , sed etiam apertum et se atque vulnus materiam emitteres, quae stercus redoleret Demisso autem in illud specillo corpus deprehendit ingens fluctuans , renienti specillo obediens. Itaque non solum
ut fluidae materiae exitum faciliorem haberent, verum etiam ut corpus illud extraheretur , vulnus, quod angultum valde erat, strenue patefecit, tum Orcipe corpus comminuit in fruita, quae educta verum stercus referebant diuturna mora admodum concretum . Quare de bubonocele, deque rupto intestino dubitare non potuit Sinus autem cernebatur superiora versus porrectus, in quem cum proximis diebus1pecillum cereum immisisset, cavum longe lateque productum agnovit, quod tamen utrum ad abdomen , an ad intestinum
al1quod pertineret non audet definire. Interea vulnus curabat quo autem curationis genere non declarat. Sed hoc constat, intra novem, aut decem dies vulnus faeculentam
materiam manare destitisse , id emoue paulo post coaluisse omnino, nec aegram postea ab inguine quidquam doluisse. Redeo jam ad Bram billiana, quorum X trema restat pars , brevis illa quidem , sed animadversione, si qua alia,
dignissima. Puer annos natus duodecim , egens, Cui tumor circa umbilicum succreverat, B ambillam adiit, ejusque imploravit opem tumor enim viginti dierum spatio magnitudinem mali majoris adeptus erat cum tumore autem saevi dolores, febris vehemens invalescebant. Certissima agnovit ranabilia inflammationis , proximae suppurationis fgna. Re vera intra paucos dies sponte tumor exulceratus est. Cum pure multa alvi Xcrementa per vulnus fluebans: tertia autem die cum his vermis etiam erui,1 pollices quatuordecim longus Faeces porro liquidae , cinereique coloris ad plagam tam constanter tendebant, ut quavis adhibita
opera duci cicatrix non posset quin etiam aluus sensim consueta relicta via excedebat hac Veritus ergo ram billa, a nes
100쪽
ne , si fasciis, aliisque artis praefidiis vulnus cohiberet , alia
inde mala nascerentur, praesertim cum qua iset conditione caecum intestinum non appareret, omni alio abjecto est silio fecit, ut alvas artificialis construeretur, bracleata scilicet pyxis, in quam ventris feces reciperentur, qua quidem um, bilicari regioni alligata miserum puerum dimisit.
De mutationibus . quas tiro subit inventriculo , atque intulinis
MEdicorum non minus, quam Physicorum studiis a
commodata videntur, quae olim eratius in Academia de lacte protulit; quorum descriptionem in ipso hujus
capita initio exsequar sic enim pronior erit a medicis ad physica transitus Cupiebat nempe eratius cognoscere, quid causae sit, cur ac dil similes adeo pariat effectus, ut aliquibus salubre sit, aut certe non incommodum , alii vero no-Nam ope itemque afferat. Quod non melius intelligere se posis sentiebat, quam si qua lege illud in animatrum ventriculo digeratur comperiret multa enim suspicionem faciebant, aliam eis lactis , ac aliorum alimentorum rationem . Quare experimentum capere instituit in brutis aliis atque aliis, equibus haud alienum a recta ratione erat etiam de homine conjicere. Itaque quadrupedes multos, feles, catulos, agnosci rados, vitulos, solo lacte pastos modo longiori , modo breviori post assumptum lac intervallo incidit. Sic autem po it longam observationum seriem comperit La e ventriculo ad intestina numquam ante delabitur, quam Coactum fuerit,a a quidem ut cum tractabilitate , tum odore, sapore caseum secundar iam aemuletur. Idque discriminis inter ruminantia , .animalia cetera intercedit, quod in his ac sero secedente cogitur in a fana omnino unam , Contra e eo sunt assulae diversae , quas totidem sero innatantes grumi in illic; cumque haec ventriculos hiabeant plures, lac COMinum