장음표시 사용
631쪽
una, in altera vero dies, mensis, nomen plantae, pondus rami et liquorum perspirantium pondeFa annorarer, quo uno quasi intuitu causae et effetius perspirationis inter te comparari possint. Nos, qui nec has tabulas, nec quindecim illa experimenta accurate
in nostros commentarios tranSferre possumuS, consectaria quaedam ex iis educta subiungemus. Ex P. S73. perspiratione grossulariae, corni, arte misisse, tamarisii et Drethri cauariensis cognouit, illam non esse in proportione ponderis ramorum, sed maiorem, excepto rarathro et tamarisco. In coruo maxima illa erat, minor in reliquis, rarathrum etiam minus perspirabar, quam tamarisius. In sambuco et periris mense Vast P. S7q. densi cognouit perspirationem nothurnam exiguam
vel plane nullam nisse. Sambuci ramus, qui εἴ
drachmam et Io grana ponderabat, jἱ drachmam et I O grana perspirantis mat*riae spatio diurno exhibuit. Pericly meni ramus, qui unius drachmae erat, eodem tempore unam drachmam et I 8 grana transpirauerat. Ex his experimentis facile concludi poterat, plantas soli expositas, plus perspirare, quam in
umbra collocatas, nouis tamen experimentis assertum declarauit. Solani scandentis siue duisamarae tres ramos diuersos, in totidem globos vitreos introduxit primus, qui tectus non erat; ponduS 3 drachmarum et S granorum habebat et mense septembri intra sex dies a uncias, S drachmas, qJ grisna perspi rauit; secundus, quem rela fitiatuor baculis distentae longinquo obtegebat et qui S drachmas et 36 grana ponderis habebat, eodem temporis interuallo unciam unam et 4 drachmas perspirauit; rertius, qui tela immediate superimposita tegebatur, pondus 3 drachmarum et S6 granorum habebat et simili temporis spatio ψ drachmas et 13 grana perspirauit. Cum P S 76.
Vero aer circa globum tectum non minus calidus videbatur, quam circa alterum, radios solares i p s S perspirationem multum augere experimento alio defi-
632쪽
niuit, quo granatum fenestris rectam, et aliam, liberiori aeri expositam, examinauit. Thermometrura quidem sub fenestra maiorem gradum caloris ostendebat, perspiratio tamen minor erat. Ex his varia consectaria deducit Cl. Auctor, e. g. frustus, sub senestri S et campanis vitreis collocatos, maiores fieri; arbores fructiferas europaeas, in Americam transportatas, fructus, carne succulenta praeditos, non habere, in frigidioribus autem prouinciis maturationis terminum attingere non posse; folia arborum, soli meridiano expositarum, magis perspirare, ideoque citius cadere, quam ea, quae in umbra collocantur.
P 7RPr0greditur post ea ad experimenta, quibus definiri
potest, superior an inferior foliorum superficies magis perspiret. Quoniam vero radii solis superiorem plus tangunt, quam inferiorem, illa, ut magis perspiret, necesse videbatur; hoc tamen per experimenta quoque constitit, quibus vernice, vel alio liquore illinito, perspiratione in una superficie impedita, alterius superficiei perspiratio definiri poterat. p 383, An plantae succulentae cucurbitae, tubinali, plus perspirent, quam sicciores, disquirendum adhuc erat. Ex hactenus institutis experimentis minus perspirare cognouit Cl Auctor, accuratiora ramen hac in repromittit experimenta, in primis, cum ipsa fabricap J8s plantarum quodammodo examinanda sit. In disquirendo liquore, qui ex plantis perspirauit, et specificam eius grauitatem, aquae purae similem, et ipsum insipidum et inodorum inuenit Noster, ita, ut nrotbri canari ensis acrimonia, nec vis caustica ti- θmati, nec odor rosmarini, in perspirante liquore cognosci potuerint. Idem ferine asseruit HALE-βΙVS , qui ramen retortam, solis radiis expositam, liquorem habuisse assii mar, sap're plantam introductam imitantem; et hic praeter ea monet, in Vasis apertis conseruatum liquorem citius computruisse.
633쪽
Collectio praecipuorum scriptorum de electricitate medicamentosa etC Νouem in his voluminibus continentur opuscula, a diuersis quidem auctoribus elaborata, quae omnia tamen hic in lingua gallica prodeunt, conuer sis iis in eam linguam, quae italice vel latine scripta
Primum locum tenet Pi VATI, ICti Veneti et Tom.I. Academiae Bononiensis sodalis, epistola ad ZANOT-TVM, quae iam anno quadragesimo septimo seculi currentis italice edita fuit: multa Cl. Auctor narrat partim mirabilia, partim prodigiis similia, veluti, ex p. I . qualibet planta elicitas scintillas electricas eo plerumque colore praeditas esse, quem habituri sint fores eius plantae; item mineras diuersis metallis praegnantes scintillas dare diuersis coloribus conspicuaS, p. I 6.
e mineris plumbi scintillas prodixe pallidi luminis, emineris cupri rubicundas, e mineris argenti albisiimas; porro fluidum electricum effusum e cylindro vitreo fricto secum rapere per poros vitri subtilissi p. a I. maS partes eius materiae, qua interior cylindri su- perficies illita fuerit, easque una cum fluido elestrico in corpuS humanum penetrare, atque in eo idermessicere, quod illa materia per os ingesta eiscere soleat. Resert enim, hominis ope cylindri, intus bal, p. 26.
634쪽
samo Peruviano illiti, et tam bene clausi, ut nihil odoris exspiraret, electrificati, capillos, lectum, vestimenta postridie sortissimum eius balsami odorem spirasse, praecedenti nocte in larga sudatione redditi.
Hac experientia inductus PI VAT vs cylindros parauit, p. z8. diureticos, quos vocat, diaphoreticos, anti apoplecti-ςOS, anti hystericus, cordiales etc. quibus diuersis morbis mederetur; neque omnino contra spem hanc no-
P, 3 uam medicinam sibi, ait, successisse, in episcopo autem quodam, sene septuaginta quinque ann rum, tam dira et inueterata arthritide laborante, ut dudum neque pedibus, neque manibus distortissimis uti ullo modo posset, vim electricitatis medicam maxime conspicuam fuisse, quippe qui cylindro antia poplectico- resoluenti per dimidium quadrantem horae electri fi-ςatus pedum manuumque usum subito recuperauerit, adeo perfectum, ut terram pedibus percutere, solus incedere, per gradus scat e descendere, et in lem-bunculum suum ingredi, nemine opitulante, posset. Eius modi unum adhuc exemplum P iv ATUS com memorat. Sed oliel iam satis prodigiorum p Excipiunt hanc epistolam Io SE PHL VERAT TIObseruationes pυμο - medicae de vi electrica. Ex hibentur eae tales, quales iam prodierant Genetiae an-n0 17so, eum annexis etiam vixi ςlarissimi DE sAu-VAGES, experimentis. De quo opusculo quum satis iam dicuum sit , possumus illud hic praeterire.
P a 3 lseque de iis, quae sequuntur, excerptis e Cl. I AL LA BERTI libro de Electricitate, ad effectus electri, ςitati in corporibus animalium Uiuorum, eorumque causas spes intibus, ut hic referamus, opus esse drbitramur, quum hiς liber harum rerum curiosis du, dum innotuerit Ρ, 283, Proximum ab his excerptis locum tenet disserraini mediςa de hemiplegi per electricitatem puranda, quam iR Vniuersitate Montis Pςisulani publice
Venti- ' Vid. Comment. nostr. Vol. I. P. I. P. III.
635쪽
ventilandam proposuerat IOANNES STEPHANUS DES H A IS, Medio. Cand. Impressa est haec disputatio in dicta urbe anno I7 9, eiusque auctorem esse
tem eius constituunt obseruationes illae de hemiple- ilicis, quas una cum v ERAT TI Obseruationibus iterum editas esse Geneuae diximus; et quae in ea ad theoriam physiologicam spectant, ea denuo magiS-que elaborata proposuit Auctor in sequenti opusculo, cui recensendo nobis paullisper erit inhae
Est illud inscriptum: Theser pol istogicae, praesi p. Osde FRANCISCO DE SAU VAGES, defensae a IOH.
TH. FELIC. DU FAY, Med. Cand. quibus fluidum nerueum ab electrico non differre, probatur. Prodiit hie libellus Monte Pessulano anno IJSO. Auctor, postquam existere ostendit fluidum in neruis, cui sensus et motus debeantur, idem esse elasticum e tonorum sensatione colligit, quae requirere Videtur, ut fluidum nerueum ad vibrationes incitetur isochronas iis, quas particulae aeris, toni cuiusdam sensationem efficientes, peragunt. Hinc fluidum nerueum negat esse lymphaticum, et ipso aere subtilius esse, argumentis euincit. Porro fluidum nerueum per p. 62I. neruos fluere velocitate, quae ad minimum quintupla sit velocitatis soni, colligit e vi, quacum cor in systole sanguinem propellit. Quare cum, remoti Stympha et aere, non aliud in corpore animalis vivi fluidum detur, pr eter electricum, quod et tam sub-xile sit, thmque elasticum, et tanta celeritate moueri queat; pro certo habet, fluidum nerueum non diuersum esse ab electrico: id quod praeter ea et hoc argu p. 6. mento confirmer, quod, secundum principia Cel HAMsεRGERI , fluidum istud cerebro et fibris ner ueis, utpotς inter ceteras corporis parteS minimam grauitatem specificam habentibus, maxime adhaerere atque affluere debeat. Deinde, quo plus lucis bulo
636쪽
thesi amundar, varia phaenomena, supposita fluidi electrici in neruis existentia, explicare studet. Primo motuS musculorum rationem inde reddi posse P. 3S. existimat. Fibras enim musculi influxu fluidi ner- uel electrificatas ad se inuicem, ait, accedere, et sese circumplicare vasis sanguiferis non electricis, quem ad modum duo fila electrisidata divaricantia, digito
appropinquante, coeunt. Secundo monet, non nulla
sensationis phaenomena explicari posse, posito, qu0d
materia electrica e fibris nerueis transeat in corpora, P. 37. earum extremitatibus Vicina; extremitas enim altera nerui, qua cerebro iungitur, hoc in casu mutationem aliquam su beat necesse est, aeque ac tota columna aquea in tubo capillari electrificato suspensa moueatur versus digitum non electricum, alteri tubi extremo admotum. Ea autem phaenomena sunt haec duo, alterum, quod sentiamus corporis cuiusque viciniam, etiamsi illud nostra lassus organa nondum contingat, alterum, quod sensu percipiatur cessatio at ionis alicuius corporis in organa nostra sensoria, veluti cum P O. infans expergiscitur, nutricis cantu cessante '. Tertio, posita materiae electricae in neruis existentia facile intelligi, Auctor assirmat, cur hominis electricimusculus quicunque sese contrahat, digito non electrico ad eundem musculum appropinquante; item P. a. cur membris paralyticis, et atrophia deformatis, per electrificationem motus, sensus, et eutrophia restituanturi nec non cur celeritas pulsus arteriarum in homine electrico maior sit, quam in non electrico.
Addit denique, iisdem suppositis, optime explicari p. q7- p0sse, cur in puteis profundis, latrinis, aliisve locis,
aerem corruptum continentibus, homines subitanea morte extinguantur; quoniam fili ferrei, per conclaue
optamus, ut vir egregie doctus alia occasione huius Phaenomeni, aeque ac motu S musculorum, explicationem paullo uberiorem tradat. In his enim nobis
quidem obicurus factuS est, dum breuis esse laborauit.
637쪽
elaue foetidis vaporibus infectum ducti, electricitatem extinctam obseruarunt academi ei Tolosenses. Sequitur eiusdem Auctoris breuis epistola ad Cl. P 6 9 HORANDvM, in qua hunc certiorem facit, vim electricam iis, qui cuiusque generis rheumatismiS eru cientur, optimum remedium esse; et esse sibi notos eius modi aegros plus quinquaginta, per electrificationem curatos, vel saltim releuatos, nulli autem, quod sciat, electrificationem nocui sie, uno phthisico excepto; semet ipsum quoque doloribus podagricis per duas electrificationes fuisse liberatum, eOSque, cum pos mensem rediissent, iterum vi electrica disii patos esse, morbo per sudorem viscosum, e parte affecta per totam nollem emis m, soluto. Vltimum in hac collectione opusculum in fron-T. II. re gerit hunc titulum: Cosso Ity experiniculorum mς- P. I. diciuar clactricae a quibusdam physices amatoribus V Netiis captorum; dedicata Abbati NOLLET O , et Pu
blicata a IO AN NE FORTUNATO BI ANCH INI, UO-
ctore et Prosessore medicinae. Huic opusculo, qu0d primum sub finem anni I7 9 italice prodierat, praemissae sunt, praeter dedicationem, praefationeS editori S atque Auctoris, e quibus discimus, illud originem debere societati coctorum hominum, quibus Cel. NOLLE Tvs Romam per Venetias iter facienS, eo quod, suspectam sibi esse vigentem tunc in Italia medicinae electricae famam, non dissimulauerat, cupiditatem iniecerat, ea, quae ΡIUATUS, VERAT
noster. de medicina elei tri ea praedicauerant, proprii Oculis videndi. Quo consilio pleraque experimenta non in mendicis vel seruis, quod alii non absque fraudis suspicione fecerant, sed in semet ipsis ceperunt. Et quia eorum, qui hoc nouum medicinae genus exercebant, aliqui solebant cylindros Virres P r quos electricitas excitatur, intus medicamenti Sillinire, alii, IOANNEM BIANctav M secuti, medi
638쪽
camenin aegrotis inter electrificandum manibus tenenda praebere, alii denique, auctore BRI SOLO, medicamenta ampullae vitreae, quae ad experimentum Mus henbroeli ianum adhibetur, indere: treS experimentorum classes praedicta societas constituit, quibus singulis singulos horum trium per electricitatem medendi modorum tentaret. Non opus esse iudicamus, de singulis experimentis, ad hunc triplicem scopum directis, quae hic a Cl. BI ANCHINO aecurate enarrantur, referre. Suffciat euentum eorum
experimentorum indicasse, quod breuissimis fieri potest, cum tantum non Omnium idem euentus fuerit. Scilicet, quamuis solicitam curam docti illi Veneti adhibuitient, ut omnia, quae ad ea experimenta pertinerent, ad praescriptum auctorum huius nouae artis administrarentur, tamen neque res fragrantissimas quidquam odoris per poros tubi vitrei elec frici bene clausi perspirare, neque fortissima medicamenta purgantia, vel emetica, imo nec velocissima, si in eor-puS nostrum per os ingerantur, venena, ullo triUm praedictorum modorum ad corpus humanum applicata aliquem in eo effectum habui sie obseruarunt.
Semel quidem, cum pueri, in pice stantis, pedibus nudis scammonii frustula supposuissent, aluum eiuSpost electrificationem solutam fuisse intellexerunt: sed hoc viribus scammonii per electricit tem elicitis neutiquam adscribendum fuisse, inde planum fac fumest, quod idem experimentum interiectis aliquot diebus in eodem puero repetitum nulla alui solutio est secuta. Diseimus ergo ex hoc opusculo let tu dignis-stino, quantum et semet ipsos et alios fefellerint boni i sti viri, qui per electricitatem vitri porOS OdOxibus permeabiles fieri, et medicamentorum Virtutes per fluidum electricum, tanquam vehiculum, in corpus humanum transferri posse, tanta fiducia, tanto etiam applausu, tradiderunt. Adeo ardua res est, vel experientia consulta, sapere.
639쪽
Vis et actio, quam Electricitas in corpus hum num eiUSque morbos, praesertim paralysin, exserit, ex principiis Ostensa, et per eXperientiam Confirmata.
Mmtionem huius libelli facere luber, ut appareat,
neque in Germania deesse medicos, qui hoc nouum excolant medicinae genus, quod ab electricitare peritum est. Et est sane Cl. SCHA EFFERus iis medicis annumerandus, qui viribus fluidi electrici non inepte, sed scite ac prudenter in rem suam utuntur. Diuisit hoc opusculum in duas partes, alteram theoreticam, alteram practicam. in illa possibilitatem medicinae electricae e duobus his phaenomenis euincere annitititur, primo, quod per electricitatem pulsus arteriarum acceleretur, secundo, quod scintillae, e corpore hominis electrici elicitae, singularem in eo sensationem efficiant, et rubicundas incute maculas post se relinquant. Ex illo colligit, per electrificationem circulum sanguinis incitari, hinc
calorem corporis naturalem intendi, et Omnes secre-ri One8 atque excretioneS in corpore, in primiS autem
transpirationem, adiuuari; unde probabile est, electricas vires contra morbos, qui aucta circuli sangui-
640쪽
nis velocitate tolli queant, auxilio esse posse. Secundum autem Phaenomenon Auctori persuadet, ab ele-ictricitate in medicina similem usum, atque a medicamentis rubefacientibus et vesicatoriis, expectandum esse. In altera parte Auctor primo ab exteris capta experimenta usus electricitati S in medicina enarrat, deinde proprias obseruationes describit, quas in septem hominibus, partim paralyticiS, partim arthri ride vexatis habuit, quos inter unus duntaxat morbo suo, ob singulares circumstantias, non fuit liberatus. Ostendit hac occasione, se exterorum etiam scripta de electricitate medicamentosa diligenter legisse. Tabula aenea, huic libello adiecta, et machinam, qua Au stor ad elei tricitatem cum aegroti S communicandam utitur, et modum, quo id solet eis cere, repraesentan
de viribus electricis medicis, Lips. l7jῖ. q.
In electricitatis experimentis instituendis eiusque
in corpus humanum redundantibus viribus medicis considerandis, praeter alios doctissimos hic Lipsiae viros, Auctorem nostrum Cl. occupatum atque sollicitum esse, non solum ex hoc scripto, sed ex alio, olim iam de homine electrico edito, apparet. H oc puS autem, ut eo felicius exereeret, machinam sibi instruendam curauit, quae vice sies rotata eandem virtutem elec fricam exhibet, ac illae, quae ducenties rotationem requirunt. Non nullis de machinae huius constructione et actione praemisiis, varias obseruatio ' Programma hoc, in quo indolem vorticis electrici in corpus humanum influentis disquirit et actiones et