Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

711쪽

depressa ab altera convexa, ad radicem multa, ad caulem aliqua. Radix et folia odore allii. Caulis cubitalis teres; vaginae breues sub umbella absque cor-ntibus; florum petioli unciales, flores magni, suaveo lentes, petata lactea cum macula purpurea, exteriora tria acutiora interiora ouata obtusa, stamina in rer se et cum petiolis connata, filamenta lata, alterna, angustiora, fructus tricapsularis, tuba recta truncata. Alia Tab.X. non nulla adduntur, quae assii historiam in libro singulari ab Cel. Auctore traditam, concernunt, et inprimis assium radior simplici, foliis gramineis umbossa

sphaerica bicolore exkbrtur. Describit post ea et iconibus aptis delineatis sistit Tab. XI. duas astragali speetes, scilicet astragalum flsiquis recuruli, deprcssis, hirsutis. Huic annua radix, caulis breuis aliquot scapos floriferos producit, in quorum singulo octo circiter flores minores trium linearum

longitudine conspiciuntur. Calix tubulosus, segmenta quinque, angusta infimo longissimo. Vexillo corollae unguis breuis, bractea Oualis, reflexa, emarginata; alae carina breuiores, carina maior Obtusa. Le gumen villosum septem circiter linearum, per maturitatem incuruum. Apragalus cauis erect o ex alis Tab.XILspicifero,stiliquis teretibus hirsutis, praecedenti additur.

Radix perennis caulis pedalis hirsutus ramosus. Folia parium septem ad decem extremo impari, foliola elliptica lineis parallelis percursa; scapi floriferi ex alis foliorum, flores in spica dense congesti. Calix albus hirsutus quinque dentatus, dentibus superior

bus ad se inuicem conuersis, tribus inferioribus re-ffioribus. Flos ochroleucus; vexilli unguis a reliquis petatis distans, alae carina longiores, carina ssiilis auriculata sine rotundo, sub quo arista emittitur,

a qua sola haec stirps dignosci potest. Legumen hirsutum, teres. His subiungitur descriptio Libri folio, P. S I. rmn paribus quinque floribus racemosis Fiquis iucurula, et meliloti foliis insutis rariter dentatis scapo pauessero.

712쪽

Tab.MII. Ex monopetalis irregularibus additur Teucrium

foliis cordatis, petiolatis, spicis oblongis densissimis, ex

Hircania. Caulis pedalis ramosus spicis ramos terminantibus, folia betonicae similia, iuniora obtusa, vetusta acutiora, margine obtusis dentibus serrata. Odor hordii. Spicae ramos terminantes ab uncia ad semipedem longa, nullis foliolis ornata, praeter ligulas ad singulos flores. Calix hirsutus, tubulosus, deorsum gibbus, quinqui fidus, segmento uno sursum verso,

cordis Ormi, mucro nato, duobus lateralibus obrusis, imis acutis. Flos recta ex calice prorumpens et ix flexus descendens, ut cum calice angulum rectum faciat ' . Galea multa, barba quin qui fida, segmentis binis posterioribus recla produms, proximis deorsum versis, medio cauo cochleari simile margine ser-Tato, semina quatuor rotunda reticulata '. Addit Porro P 3 4. Nopriam corymbis geminis, Pedunculatis, axillariabus, follir cordato scuminatis, ferratis L INNAEI H. Vps p. i 64 nomine moliauicae foliis cordato triau-gulaributi serratis describit, et ob tubum petati gracilem in faucem amplam extensum, nec non ob segmentum medium labii inferioris, villis albis in medio hirsutum, bipartitum, portionibus serratis, refle-Xis non cauis, ad moliauicar retulit, et a catariis siuen petis' Tubus floris ex calice productus, cum declinato Iabio inferiori angulum rectum intercipir. ' Hybridam hanc plantam suspicainur, plurima cum scorodonia siue teucrio foliis cordatis, crenatis, petististis spicis laxis secundis L 1NNAEI H. Cliae 3o I. non nulla cum betonica os . alia cum utrisque communia habens. Radix perennis, caules et in Umbroso loco rubent, folia ad scoro ouiam magis accedular, rami diffusi, calix et flos scorodoniae similes, spica longudensior, non homomalla, foliola ad florum pediculos tenuissima non adeo magna, ut in scor'Aonia, color floris ruber ut in betovios, semen reticularum. An ergo scoro nia mater et pater beςonica dici possit, aliis diiudicandum relinquimu

713쪽

ne tis separauit Cl. Autor, subiungit descriptionem Tab.XIV. et idonem catariar 'stribus inmersis, quae ex ssio perali situ cognoscitur, corolla enim obliqua est et pene inuersa tribus sensim et conice latescit, fauces luperius in id labium continuantur, quod inferius esse solet, transversim latum emarginatum et profunde Crenatum, alae laterales, Ouales, labium . quod superius esse deberet, in duas partes fere ovales incisuri, hie inserius est.

scriptione declaratur. Est Blitoides caute erecto, fo- δ'

ribus masculinis caulem et ramos terminantibus Cl. M a INI. Radix annua, cauleS teretes pedale

ramosi, folia ovato lanceolata obtusa, margine integro. Flores feminini inferius in ramis positi, calix ex binis soliolis constar, inuolucrum, corollae simile, tenerum, plumosum, lacerum, quadrifidum, semen lata basi conspicuum, superius eontactum ad tubarum sedem depres um, tubae duae filis Ormes, flores masculini superius collocati densissimi, gluma una, caua, hirsuta, stamen magnum et firmum continet, a thera biloeulariS. Simili modo plantula, quam pharnaccum dixerat Fig. 2.LINN AEus et descripta, et depicha hic sistitur, cum vero Cl. Auctor staminum numerum in hoc geneream nautes et a puer exemplo non attendendum esse

eredat, ad triclidem retulit, eamque foliis vertici alis, peutastomonem dixit. Radix exigua folia radicalia, rosulam formantia, decem et plura, linearia, vel obtusa lanceolata longissima, intra unciam sunt, ex ea rosula cauliculi simili rosula ornati, et ex his rosulis secundis noui cauliculi rosulis sed minoribus conspicui prodeunt, petioli tandem floriferi semunciales

florem clausum, ex quinque foliis constantem, emit tunt, stamina quinque antheri S gemellis, tubae tres, D uctus trilocularis, semina nitida rotunda. A cher-laria staminibus liberis, ab alys ne defectu petalorum

714쪽

Fig. 3. distinguitur. In eadem tabula additur chenopodium caule brachiato ramos limo flori ut spinulis insidentibus. Radix annua caulis in laetiori solo pedalis, ramosistimus, folia elliptica, parua, flores sessiles inter seras quas spinosas, sed in 'ocuas, Vel in ramorum alis, flores exigui, bina stigmata ex una tuba, vel tubae binae, semen inter quinque foliola deprehenditur.

p. 3 47. Ss si foliis glaucis, radice praelonga, seminibus fluL

hirsutis post ea describitur, et in synonymis adden-Tab.XVI. dis dubius est lit. Auctor. Addit tandem Rhamnum non stivos stiir glabris crenatis, in Helvetia copiose cxescentem. Arbor in horto ad decem fere pedes ascendit valde ramosa, lignum durum ex albo flauum, cuticula corticis fusca fissuris albis, liber aurantius rubro mixtus. Folia elegantia, glabra, oualia cum medio ae limine folia ex ipsis ramis in muscaria conferti, aliae arbores foemininos, aliae, ut Ill. Auctori videtur flores androgynOS, proferunt,ex analogiarbamui spinos, cuius storis iconem a Cl. RAM SPEC-KIo communicaram addit; calix campaniformis quadrifidus segmentis triangularibus, petata minima angusta quatuor ex calice nata, tuba crassa in quatuor, vel tria stigmata incurua diuisa, bacca rotunda, Uiridis. Tab. XV. Additur tandem obseruatio de Peloriae nouo specimine a Cl. RAMsPECRIO communicata, qua Ostenditur, non tantum in sinaria vulgari ossicinarum, quod exemplum I IN NAEus profert , sed et in antirrhino follir oualibus imis coniugatis superiorib rattenuis siue elatine mutationem monstrosam interdum conspici, ita, ut calcaria quintuplo et sextuplo numero appareant, floris limbus bilabiatus et hians in ambitum uni sormem, circulo inscriptum, quinqui' fidum vel sex fidum abeat, stamina inaequalia inaequalem Vid. Diff. de Peloria, Vpsal. i 744, et Amoenitates academicas Vol. I, Holiniae IZ49- P SS-

715쪽

lem longitudinem excrescant et non nunquam numero augeantur ' .i I 3. D. IO. GEORGII ROEDERERI Servio de pMola' . In varias de natura molae eiusque ortu

sententias semper abiisse aut res constat, ita, ut de ipsa eius ne definitione quidem inter se conuenire potuerint. In suis vero, quae ante breue tempus edidit CL Auctor supra a nobis laudatis, artis obse- triciae elementis, suam de mola exposuerat sententiam, antiquissimam quidem, sed a multis deinde aut ribus dereliebam, ulteriore confirmatione omnino egentem, ex qua nempe molam esse ouum de rme, in quo partes embryonis et secundarum distingui vix possint, dixerat , quam vero nunc indicato iam commentario magis adhuc corroborat. NERΚRINGII, RVYSCHII atque D ENYSII, de mola Opiniones inter multos quidem medicos huc usque inualuerant, secundum quas nimirum sub nomine molae placenta, ab Uteri. contractione compressa, excusio ab hine aliquod tempus embryone, intelligebatur. EmbryOnem autem molae a Vero riteque consermaro embryone, tum temporis expulso, quando abortum fecisse dicitur semina, differre, eumque potiuS una cum sua placenta eodemque tempore excerni, probare Noster annititur, licet vix deprehendi possit, nisi quidem paulo exactius quaeratur: existimans, illud accidere, quando ouum iusto maiora, ratione scilicet habita ad embryonem, capiat incrementa, Ouique pars vaseulosa in de rine eius modi sorpus excrescat, quo fiat, ut obstructis atque concretis funiculi

Ρehriam veram degenerationem corollae fingent1santi, rhini in corollam infundibuli formem quinque vel sexcornem esse ostendit io. GESNEnus in Diss de ranunculo belli dissono et plantis degene ibus, Tiguri 17 3 g. Io. et in icone duplex mutatio vivis coloribus e)cpressa declaratur. Recitatus d. 4 Nou. II a

716쪽

umbilicatis vasis, embryonis incrementum impediatur; id quod assertum variis, a DE NYSIO ', atque

NER KRINGIO ' , enarratis et a semet ipso obier- MatiS, exemplis comprobat, ex quibus omnibus appa-zet, massam talem figurae ovatae et substantiae fibrosae excretam fuisse, in qua media corpus eulum aliquod renue, paruulum, reperire licuit. In ultimis quoque casibus consueta praeces erunt symptomata, primo scilicet, a conceptione facta, mense abdominis

et mammarum praeter morem turgescentia: prae Primis autem in ultimo exemplo notari meretur, feminam hanc, quae excreuerat molam, probatast

fuisse pudicitiae, nec antea edidis e partum, idesque

satis forte suppeditare argumentum, a placenta, post Partum olim editum relicta, molam istam haud prouenire potuisse. Quod humanae vero molae sae- Pius, uti decet, examinari, et embryones in iis contenti inueniri nequeant, inde euenire dicit Cl. Auctor, quod vel ipse embryo, isque minimuS, cauitate, qua haesit, sub ipso excretionis astu disrupta, cum sanguine effluat, ideoque se oculis indagatoris eiuS- que examini subducat; vel quod ille a compressione ita vitiatus sit, ut partes eius oculis adhuc amplius distingui nequeant. Omni tandem, quod is pertractat, argumento multum omnino lucis affunditur obseruatione, ab eo in grauida cane facta, in qua quinque rite conformatos embryones cum suis oui S atque duas simul inuenit molas, quarum etiam unam cum embryone canino vero, figura adiecta, reprae

sentat.

p. 36O. Vt res igitur clarior fieret, verumque molae dis crimen appareret, perfectae placentae caninae deseriptionem praemisit Ouum nempe talis embryonis

extra Uterum longius, magis autem compressum est, eum in eo adhuc later. Extremae eiuS parteS tranS-

717쪽

Parentes uteroque contiguae sunt, media vero eum eo est continua, quam occupat placenta, Tonae in modum integrum ouum complectens. Vna placentae pars, firmissime cum utero connata, cineritii coloris, modusiaris seu tantia, altera vero cum Duo eiUS-que tunica extima mucosa cohaerens, corticolis seu

flautia cl. Auctori dicitur, ab exteriore facie fusci, ab interiore pallidi et eleganter rubelli coloris. Vtra que haec 1ubstantia mediantibus eminentiis atque foveis, sibi respondentibus, leuiter inter se cohaeret. Illius porro corticalis utrumque marginem fasciae instar cingit alia quaedam substantia e viridi fusca, versus ouum velut iugum, suis colliculis atque valleculis distinctum, prominens, perpetua forte glandularum series habenda. In medio otio Vesica elegantissime pellueens foetumque continens collocatur, Post haec Cl. Auctor ea describit, quae in ovis deformibus, siue molis, inuenit. Cellula, cui inhaeserat tale ouulum, reliquis erat minor. Placentarum latitudo dimidiam saltem reliquarum placentarum latitudinem aequabat. Medullaris substantia compactioverat duploque crassior, ac in reliquis; margo eius, propter sanguinea vascula copiosistima, pulcherrime

rubens; illa vero corticatis minus erat crassa, tener-ximi habitus, sine ullo monticulo viridi. Ipsum denique ouulum, sub primo intuitu, liquori cuidam turbido simile esse videbatur. Hoc, in aquam immissum, membranas, uti verum ouum, ostendebat, integrum vero minoris molis, vixque duodecima Ve-xi Oui pars erat, crassum et e fusco cinereum liquorem, inque eo medio vesicam, pellucido liquore plenam, cum minimo embryone continens. Embryones, in Veris Quis contenti, duos pollices cum duabus lineis; hic vero imperfectus tres cum dimidia lineas pari sinas longi erant. A minimo funiculo is dependebat; caput, eiusque parteS, ae extremitateSanteriores distingui poterant, reliquae autem magiSconfusae

718쪽

confusae erant. Alteram in dextro uteri cornu repertam molam inuestigaturus, ouum cum substantia corticali, liquori fusco prorsus simili, amiserat quidem Cl. Auctor: eadem vero phaenomena apparitura fuisse existimar, cum in reliquis, quae adhuc supererant, eadem fuerint obseruata.

P. 362. Ex hac iam descripta historia sequentia deinde colligit consectaria; tenellus iste embryo ex super-s Oetatione originem trahere non poterat. Inter eum enim atque vaginam verum aderat Ouum, cum

utero cohaerens, semini ad tubam dextram iter incipiens : idem embryo cum placentae suae corticali substantia minimam ad reliquos foetus, maiorem vero illa me iussaris habebat rationem; ergo haste solito maius, ipsa autem embryo minUS cepit incrementum : haec cum supra dictis col lata similem humanae molae rationem indicant atque docent, quam facile ipse molae embryo perire atque indaginem medici effugere queat, ut is nullum adfuisse suspicetur: viridium colliculorum defectus, cum embryonis minima mole comparatus, suspicionem mouet, eosdem vel nutrimentum foetui praeparare, Vel quenmdam, incremento eius noxium, liquorem secernere. P, 36S. I . I O. GOTTFR. TINNII, Sod. Extraord. Obseruationes ex comporibus morbsis. Obseruationum quinque sunt perbreves, quarum summam indicassesiissiciet.

α Ordema pedis ex pressa vena crurali sistit, quod a cohibitis post partum imprudenter lochiis originem

sumserat. Praeter alia, incassum tentata, scarificatione etiam cutis pedis dilacerabatur, non effluenteramen, quod tumorem fecerat, nunc autem in tremulam quasi gelatinam conuersum fuerat, subtus stagnante siquido. Post mortem causam in glandulis inguinalibus, tumefactis et scirrhosis, venam cruralem comprimentibus, quaerendum fuisse apparuit.

719쪽

β Sarcoma utero adhaerens. Post amputatam, quae cancro assciebatur, mammam, femina praeter dolorem in lunabis, vomitus habuit, nec non diar-

rhoeam enormem. In aperto eius cadauere ad uteri ceruicem tumor carnosus, duorum pugnorum magnitudine, repertus est. γ Sutura: os tum cranii in puella undecim annorum plurimae deletae obseruatae sunt, quae Paralysi uniuersali diem suum obierat. Portio membranae villosae intestini recti per sinum excreta fuit, mucosis nimirum saeuientibus haemorrhoidibus, sub forma membranae mollis, spongiosae, crassae et sinubus exsculptae. εὶ Glandulaxum axillarium tumorem mammaeeancrosae amputationem prohibere putatur, vidit tamen Cl. Auctor, illum feliciter sectione ablata mamma, suppuratione subsequente omnem euanuisse.

anatome pili humani. Duas iam distextationes de pilo humano edidit Cl. Auctor et integrum de haere opusculum edere promittit, hic vero summam et quali primas lineas eiusdem exhibet, nos itaque, qui cuncta et concise hic proposita repetere Vix possumus, si non omnia, praecipua tamen momenta considerati0nis anatomicae pili tradere studebimus. Loca, ex quibus pili in corporis superficie eminent, et non nunquam in internis corporis partibus praeter naturam inueniuntur, primum indicantur. Progerminant vero pili ex metrice oleoso viscida, hoc est, ex

folliculis pinguiferis, qui in capite, sub axillae specu,

circa pubem, potissimum abundant, concedit tamen Cl. Auctor minorem lanuginem ex ipsa cute emergere, et nerueaS papillas tertiam eorum sedem facerer, nisi folliculos curaneos pro papillis interdum assumsisset Cl. R v Y S C H I V S. Nudus ' Prior prodiit Duisburgi Ipso, altera ibidem 17Sa. Α,

720쪽

Nudus oculus in quolibet pilo et corpus, hoc est, longum et tenue flamentum, et radicem siue crassius quoddam tuberculum, distinguit. Maiores pili totam radicem et aliquam corporiS partem peculiari cuidam ampullae infixum habent, quae est solliculus, quem tenera extensilis et conglobata membriana facit, quae laxe admodum, intermedio haud exiguo spatio, radicem cingit. Folliculus hic flauo, vel albo colore praeditus cum colore pili nihil commune habet, vasa arteriosa et venosa in eo disseminata iniectio ostendit, neruos inflammatio comprobat, quae p0st vellicatam, tracto uno pilo, cutem sequitur. Ab his vasis liquor tenuis, non nihil tamen in flamenta ductilis, in spatium inter radicem et solliculum exhalat. Radix in pilis vegeris submollis est, aliqua tamen elasticitate conspicua, licet facile comprimatur et applanetur. Pili longissimi, v. c. in capite, bulbos Ouales et angulosos, ciliorum et superciliorum globosos, teneriores reliqui oblongos habent.

Magnitudo bulbi longitudini pili ferme proportionata est, a longo tamen iam tempore cani pili minimam obtinent radicem. Bulbus exterius ex membrana, interius ex succo,

viscido constar. Exterior membrana ex plurimis lamellis componitur, quae pellucent, alba tamen spar-dim conspiciuntur puncta, quae lucis transitum impediunt, haec arterias, Venas et neruoS ad hane membranam ductos ostendunt. Descripta nunc membrana radicis ampullulam facit, ex qua dissecta, substantia interna propullulat, quae partim ex succo viseido, partim ex febris in dissecto bulbo se crispantibus composita est, his addit appendices quinque, vel sex recta, vel spiraliter, ex superiori et infima radicis parte progredienteS, quae globulum non nunquam in fine adhaerentem habent. Ex imo radicis fundamento pili corpus enascitur, capitulo subrotundo, Valde molli, totum quoque

V pili