Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

651쪽

tia franserit, tandeinque intermittentes febres pertractauerit, quum praestitisset sorte ab intermittentibus ad remittentes, ab iiSque ad continenteS, Ordine modoque satis naturali commodoque tranS-gredi. Primo ordini, quo inflammatorii morbi per-p. I 2. tractantur, plura haud xddita sunt, quaedam tamen

continentis inflammatoriae enarrationi, HE AONI

et ΗΕY potissimum de crustae inflammatoriae originibus opinionem exhibentia , nec non ex P, Io 3

ΜOsCAT 1 experimentis quaedam, ad phlogisticae diatheseos naturam ex phlogisto explicandam pertinentia. Addita quaedam etiam sunt, qui P LO4 bus dispositionem ad febres in neruorum insueta sensibilitate et muscularium fibrarum agilitate sum. ma consistere asseritur. noelio imputri GALENI notae distinctivae ac-p. Io6. cesserunt. nec non de uniuersalis suppur tionis spo-cie quaedam, quae in cadaueribus hac febre demortuorum animaduertitur, quaedam etiam de febribus inflammatoriis pro caussarum materialium concursu ordinandis, pluraque alia, inprimis de in-s inmatione absque ulla sebrili nota decurrente. Speciebus continentis inflammatoriae accessere p. ras. inflammatio laryngis membranaeea, angina polyposa etiam recentioribus dicta, bronchiorum inflammatio, siue pectoralis angina, in inflammationis partis conuexae hepatis notis plurima mu p. Ita lata sunt, nec non in notis inflammati a varia caussa, ab ardore solis, aliisve cerebri. Pesti inflammatoriae quaedam ex recentioribus obseruato.

aucta etiam admodum in Variolosum morbum epicrisis est. Inflammatoria continens exanthemati- 4bus culaneis adiuncta febris specie variolarum spuriarum aucta est, quas a seris gradu tan,

652쪽

p. 168.fum disterre, Noster autumat. Eidem generi rubeolae etiam accessere, et tractationi de febre miliari inflammatoria quaedam, quibus probatur, mor' hum hunc saepe a retropulso lacte aut a lymphae abundantia oriri. P. I97. Continentis putridae enarratio additamentis Compluribus, maxime ad curationem, aeris fixi essicaciam, caed pertinentibus, aesta est, nec non in speciebus pharyngis inflammatio, pestis. Novas species carbunculus, rubeolae, constituunt. P, a Q. Remittenti biliosae insammatoriae febri uteri inflammatio accessit, nec non febris bullosa biliosa inflammatoria. In flavae Americanae febris enarratione notisque plurima mutata sunt. Febri remittenti biliosae putridae inflammatoriae uteri inflammatio accessit. Maximum autem additamentum, idque admodum insigne, operi accessit febrium enarratione, quae cum metastasi lactis ad abdominis viscera fiunt, morbum puerp'ris proprium constituentivin. Characterem huius sebris generalem constituunt ex Nostri mente absentia, vel diminutio, vel retrocessio, vel deprauatio lactis mammarum, abdomen maxime tensum, factum non serens, dol0res V agi, lancinantes in tota abdominis regione, pulsus par vus, spasmodicus, lochia puriformia, alba, raro foetida. Haec febris ab aliis omnibus, quae pust peras inuadere solent, probe distinguenda, Cong stionem, vel potius meta staticam lymphae et lactis Coaceruationem pro caussa materiali habet, eaque metastasis a spasmo oritur. -- Purulenta colluuies, quae post mortem in abdominis cauo reperitur, inflammationis productum sane esse nequit, quoniam, partium inflammatione exigua existente, puri S copia insignis, et vice versa est, quoniam hae inflam-m tiones ab humoris extrauasati acredine saepius

653쪽

oriuntur, nec extra puerperium puriformis humo rum haec collectio inflammationem intestinorum et omenti frequenter sequitur. Caeterum nullum inflammationis vestigium in cadaueribus deprehenditur, nisi ab ipsa colluvie in abdomine extrauasata oborta sit. Hanc vero materiem, quam periton et vasa reddunt, lac vel lympham corruptam esse patet, quoniam morbus laepe immediate retrogressionem l nis e mammis s squitur, lactis depositio in mammis, ineunte hoc morbo, locum non habet, lacteus humor, qui in mammiS corruptus est, omnibus qualitatibus ei, qui in abdominali cauo profusus est, est consimilis, et lactis denique metastases ad alia loca lac in abdominis cauo etiam profundi posse

probant.

Insignis praeterea partium genitalium infernarum cum mammis consensus satis docet, posse tales laetis aberrationes sacile in abdomine, ob uterum accidere, et si etiam lacti Ormis humoris collectio talis in abdomines saepe fit, ubi nulla antea secretio lactis in mammis facta est, hoc tamen theoriae, quam Noster profert, non aduersum est. In abdominis enim cauum lympha congeritur, cui ad

mammaS accessus denegatus est. Prima autem metastaseos caussa inflammatio e

clusue esse nequit, quoniam morbus longiorem d cursum saepe obseruat. Corporis autem conditio et caussarum satis probant, spasmum esse, quod morbo ansam praebeat, morbumque in metastasi lacteae aut lymphaticae materiae situm esse. Quae metastasis si non adest, febris viplurimum mitiorem et benigniorem decursum seruat, nec periculum semper cum hac metastasi iunctum portendit. Notandum tandem est, hanc febrem rarissime spo-

vir.

654쪽

vire. Quando nempe febres biliosae grassantur, haec febris praecipue in puerperio timenda est, atque sumima arte motus febriles OmneS auertendi. In medendi methodo id obseruanduni est, ut causia spasmi solitatur et congesta materies eliminetur, quod modo, quem natura maXime indicat, pera

Species autem secundum caussarum disserentias sequentes Noster obseruauit: P. zzy I) Febris puer e strum clim confitutione bilioso- in flammatoria. Signa colluuiei biliosae in primis viis et i his metas laseos in ea adsunt indolemque hanc habet, ut epidem ice utplurimum

saeuiat. Curationem perfecte eandem, quam biliosae, requirit, crebriorem tamen, reliquis medicamentis interponendum antispasmO- dicorum vium.

a) Febris puer erorum ex animi pathemate. Obseruauit Noster, febrem puerperarum saepius inde oriri et lactis deprauationem immediato terrorem sequi. 3) refrigerist Accidit praesertim nulla constitutione epidemica obtinente. Praeter ms- moratas ab occasionalibus caussis pendentes plures huius febris dantur species. 4 inflammntione. Si inflammatio intestinorum et uteri omnino caussae ocqasionalis spo-ciem prae se fert, febris puerperarum nomine hi morbi insigniendi sunt, quando lymphae lactiferae congestionem simul contrahunt. Vidit Noster laeso uterino durante partu Orificio verissimae lactisormis humoris copiosam

extra uasationem, cum omnibus puerperalis febris phaenomenis. ipecacuantiae radicem, commondatam a

pluriis Patet ex his omnibus,

specificae medicinae instar

655쪽

pluribus, admodum conferre, dum lymphae et lactis congesub ab acris colluuiei circa praecordia haerentis irritatione pendet. Hoc praecipue de epide mica puerperarum febre valet, quae semper bibliosam indolem habet. Si autem in debili et irrita bibi lienioso systemate caussa latet, omnes irritatiODeS vitandae, morbus vero sedantibus, emollientibus, temperantibus et blandis diaphoreticis medicinis prosequendus est. Phthisicae remittenti sobri, illique, quae ab obstructione viscerum pendet, quaedam, ad notas dis in fuas pertinentia, accessere. Atactis acutis ex contagio ifebris neruosa putrida ex GR ANT P 3rat V. Cl. obseruationibus , atactae lentae complicationes cum scarlatina, pena phygo, dysenteria accessere. In intermittentibus quaedam, sed non multa, mutata sunt Maximum autem augmentum smulque Ur p. 3s7. namentum liber accepit additamento addito, quo Illustris et in rebus ad medicinam pathologico practicam apprime versatus Aia flor, systematis aegritudinum omnium naturalis ichnographiam exhibuit. Quales labores etsi viri complures in iisque in uniuersa scientia medicinali versatissimi iam cum plurima laude susceperunt, ἡon tamen supervacuus nutandus is est, cuius epitomen Noster exhibet in diuidendis morbis et suo ordini adscribendis versatis sim US. susten a autem hoc naturale morbos .cutos et diuturnos complectitur, hoc modo, ut ordines summi, eorumque genera pertraesentur, specierum vero nulla mentio iniiciatur mens enim est Illustri Auctori hoc systema naturale morborum sussus et copiosius pertractandi, omnibus cuique generi

Propriis speciebus, cum essentialibus notis simul expositis.

i. Morbi

656쪽

I. Morbi inflammatorii. Caussae magis exponuntur coi1stitutioni inflammatoriae producendae s ventes, quam eiusdem symptomata. Genus Primum, sebris inflammatoria. Miasma epidemicum, contagiosum, quod generatim nimis Ill. auctor posuit, in his morbis certe non se imper subest. Neque naiasmatis idea in instam matoriis morbis satis clara. Aliud enim esse contagium per aera sparsu in ,: aliud mlasma, pathologia satis declarat. Genis fecundum. Morbus infaminatorius chronicus.

Plures haemoplyseos, indipientis phthiseos, rheumati sini chronici et inflammationis partium externarum species. II. morbi putridi. Dissolutio et corruptio partium vel solidarum, vel fluidarum. Dubitare tamen licet, num natura hanc distinctionem obseruet: quis enim putridum morbum sine utrarumque partium affectione sibi cogitet 3 Genus primum. febris putrida. Genus fecundum.

Gangraena. Genus tertium.

Sphacelus. Num autem sphaeelus a gangraena tam diversus, ut certum et a gangraena essentialiter,quoad naturam, diuersum genus constituat Z Ego vix putauerim, statuentibus lieet pathologiae seri ptoribus paene omnibus.

Genus qunrtum. Necrosis. Genus quintum, Caries.

657쪽

III. nocti bilios. Ordo I. febres biliosae.

Genus primum. sebris biliosa inflammatoria. Genus alterum.

Febris biliosa putrida. Ordo II Morbi biliosi chronici. IV. Morbi pituitus.

Febris gastrica pituitosa.

Genus alterum.

Morbus chronicus ex pituita. U. Morbi verminos. Genus I. lumbrici. Genus II. ascarides et trico emphali. Genus III. taenia. H. Morbi lacte Genus I. Febris puerperarum. Genus II. Febris exanthemattea, miliaris potissimum. Genus III. Insammatio pectoris. Genus IV. Morbi neruorum a lactis metastasi. Genus V. Metastasis lactis vel lymphae ad partes es poris externaS. VII. morbi neruosi. ordo I. sebres acutae. Ordo Il. morbi neruosi chronici. Genur I. Morbi ex idio syncrasia. Genur Il. Morbi morales. Genus III.

658쪽

VIII. morbi periodici. ordo I. Febres intermittentes. Ordo II. Morbi chronici periodici. IX. morbi emphracticu

Genus I. Obstructio viscerum. Genus II. Seirrhi. Genus III. Calculus vesiculae selleae et ductus choledocti. Genus IV.Calculus viarum urinariarum. X. morbi arthritici. Genus I. arthritis partialis. Genus II. arthritis uniuersalis. Genus III. arthri

tis anomala.

XI. Morbi rhachitisi.

Genus I. Rhaehitis. Genus II. Paedarthro Cace. Genus III. Caries vertebrarum.

XII. Morbi scrofulosi.

Genus I. Tumores scrosulosi. Genus II. Herpes serosulosus, Genus III. Inflammationes Ierosulosae. Genus IV. Exulcerationes scrofulosae, Genus V. Gonorrhoea maligna,

XIII.

659쪽

Genus I. Cancer scirrhosus. Genus II. Cancer phagedaenicus, XIV. Morbi venerat. Genus LMorbi gonorrhoici. Genus 1 I. Morbi schancrosi. XV. morbi scabio s. Huc omnes pl. vir morbos diuturnos cum essiorescentiis culaneis resert: at scabies singulare morbi genus constituit, propriumque, a miasmate quippe peculiari pendens in XvI. Morbi scorbutici Genus I. Scorbutus videmicus. II. Sc. spolradicus. XVII. Morbi venen0'. Genus i. Morbi a veneno acri. Genus II. Morbi a veneno narcotico. Genus 1ΙΙ. Morbi a venenis adstringentibus. Genus IV. Morbi a veneno externo, XVIII. Morbi organici. XI. D. IOHANN FuisDRICH wEissENBORN υω aerugi

i. e.

De hepaticis abscessibus tractatio singulari casu

illi forn

660쪽

Non semper in generandis abscessibus et viceribus hepatis natura unam eandemque viam eligit. Subinde paucis diebus, subinde plurium annorum spatio generari solent. Vi adeo externa he- pati illata ulcus post plurium demum annorum spatium natum est. Exempla prostant abscessuum iniecinore X, III. post laesionem praegressam anno natorum. In concaua hepatis su perficie vleus sedem figens difficulter cognoscitur, nec sanationem admittit. Pus cum interitu aegri tunc in abdominis cauum profunditur, in colo intestino, cui inpcessus praeter naturam ad natus est, effusum , cum salute aegoi viplurimum decedit, si pus etiam partes admodum irritabiles et ad vitam necessarias

transit. Hepatis autem externam suporficiem occupans

ulcus signa sua habet, tumet videlicet exulceratus locus in dextro hypochondrio, non longe a costis spuriis superioribus, qui locus ulceri sed Θm frequentissimam praebet. Difficilius tumoris in opposito latere nascentis caussa cognoscitur. Si ab hepate vitiato pendet, grande praeter naturam hoc viscus semper supp0nit. p- s. Diuersa hepatis structura irritabilitasque signa abscessitum ulcerumque in hepate admodum diuersa variaque reddit. Sr firmam et elasticam structuram

habet, pressioni vomicae natae minu S cedet, nervisque magis affectis tensisque partibus intensior dolor succedet, et v. v Hinc etiam exulcerato iecinore affecti aegri quidam de dolore, debilitate, se-bre, vigiliis intensioribus vix conqueruntur, inprimis si natura lente agit et ad ulcus generandum multum temporis requirit. Ipsi adeo nerui ex a sectionis consuetudine quadam vix vehementer irri

tantur.