Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

461쪽

Praeter salem hune medium etiam sal eommm p. 8 nis et dicati minerale in thermis Caresinis coni, nentur. Ex lixivio enim, post crystalli nem superstite et ope spiritus vini ab omni

salo mirabili liberato, inter evaporandum orystalli cubicae enatae sunt , quae eandem indolem, quam sil communis, habuerunt. Alcati autem aquis thermalibus inesse, effervescentia cum acido quincunque et mutatus color strupi violarum Coeruleus in viridem ostendunt. Obtinetur practerea Per eua

porationem siccus, tuncque idem praestat, quod alcati solet; a vegetabili tamen scali differt, quod in aeve siccum perstet, et eum acidis coniunctum, alios salos medios, quam alcati vegetabile, praebet. De serro tandem, thermis Carolinis inhaerente, p. 9 idisseritur, idque ex terris ochracias et lapidibbus, plerumque sub forma croci, partim autem ceu calcem serri exustam ferrum embryohatum dicio Nostero partim denique ut metallum persectum obtinetur. Lapis enim comminutus natusquo inde puiuis, bone lotus aequo ac ochrω, probe lota, cui Iotioni multum tribuitur, ut prospere experim mentum succedat,) cum carbonum puluere, adip suilla et borace mixta, sorti quo igne detenta, mas sim dedit, cui comminutae admotus magnes ferreaSparticulas attraxit. Eadem ochra, Iota, cum sesct ammoniaco sublimata, flores salis ammoniaci marti

Ies in alembico spiritumque alcatinum in recipiente exhibuit. Solutio ochrae, quae fit ope spiritus nbtri, adfuso sanguinis lixivio alia lino, coeruleum B rolinense per praecipitationem dedit. His itaqua aliisque pluribus experimentis institutis Noster reperit, in omnibus memoratorum fontium aquis Oonib

462쪽

XVI.

iest. Consiliarii Institui. Med. et Mater. Med. Prof etc. Institutiones rei herbariae, iuxta nutum naturae digestae ex habitu. Tom. I.

et II. Impensi Ioh. Paul. Krausi, Bibliop.

menta, vel ea continet omnia, quae ad addistendam intelligendamque rem herbariam pertinere videntur , sed modo nouam methodicam plantarum dispositionem, generum definitiones, specierumque constitutionem comprehendit. Primario it que ad methodi fundamentum respiciamus, et cum Cl. Auctor in praemissa praefatione multa, ad hanc rem spectantia, proposuerit, nonnulla repetamuS. Ex fructificationis parte una, sit calix, corolla, stamen , fructusue, tolerabile et naturae consuetae Congruens systema deduci haud posse, sed potius in nonnullis stirpibus huie parti magis, in aliis alteri

constantius et significantius insistere naturam assirmat Auctor, ideoque eorum reprehendit industriam, qui aliorum syssemata explodere, nouaque sua, non lon gius duratura, substituere voluerunt. Etenim, collatis omnibus, satius secisse asserit, To URNE, o π 1 I et Riv I Ni systemata obseruationibus robor re et castigare, quam stamina et pistilla tanto labore , taediose eruere, vel si haec per omnia admitti posse non videatur, ex iis systematum partibus, in quibus aperta fronte natura aparuit, unum confici debuisset, quid naturam regeneraret Commune im

463쪽

enim botanicorum votum hoc unicum est, Veg. . tabilia iuxta naturae ordinem arctius ordinare, veinde quasi ipsa duee facilius determinari possint. Systema autem naturale completum nullum dari, nec detectas uniuersas vegetabilium species classibus naturalibus adhuc ordinari posse, multasque esse nomdum cognitas, cum aliis quidem concedit, inde vero axtificiali opus esse, non sequi, contra sexu listas inprimis asserit Cl. Auctor, monetque commo de satis e , quae cognita sunt, secundum naturae ductum nos disponere et ordinare posse atque dinbere. Hoc vero expectandum nunquam erit, quam

diu uni parti, eique soli, inhaereamus. De cuius rei veritate conuictus Cl. Auctor, praemium illi comstituit so ducatorum aureorum, qui aliquando demonstrauerit, posse ex data una fructificationis per totum vegetabilium imperium constante parte, cedi tissime, facillime et naturae ductu omnes vegetabblium ἔ species cognosci determinarique ; in cuius quaestionis diiudicatione iudices constituit RoYE

NUM, HALLER U M et L UD IGIu M. Quo itaque

naturae conueniens systema inueniatur, plures plantarum partes simul attendi, et, quod primarium Auctoris assertum est, et in quo corroborando quam maxime laborat, facies, siue habitus in auxilium duci debet. Hie omnis systematis selum et insallibbile criterium erit atque basis. Nolumus vero nune ea, quae Cl. Auctor partim de praestantia et necesistate habitus in condendo systemate proponit, par

tim contra alios, LINNAEUM in primis, monet, pr0lixius repetere, methodi potius nouae, ex likbitu propositae, fundamentum attendamus, et obuersae dispositionis schema proponamus. Vegetantia itaque, quae inconspisur florent, pri-p- 37mo loco posita sunt CRYPTAM THARuM nomine, quorsum, ut ab omnibus receptum ustolices, minci, μίγν

464쪽

et fungi pertinent; dein sequuntur omnia,

quae cons tuam florescentiam obtinuerunt; harum vero tonspicuae florescentiae stirpium nonnullae cum illis inconspicure magnam habent affinitatem, easdemque incompletarum clusis continet, quae in ordino est secum a. Incompletar autem eas didit Cl. Auctor, quae vel corolla, vel staminibus, vel pistillo carent, plantas, unde etiam primario ordine vel in Uetalas, eorolla desti tutas, exemplum sit Gammi vel viduas, aut stamine aut pistilla carentes, ut urtiea et ricinurest, diuidit, subdiuiditque porro puriores ex num ro staminum, posteriores autem, dum stamen et

pistillum in diuersis, vel unius , vel duplicis stirpis

floribus existunt, mono . et diphytur dicit. De hac vero, imo et sequentibus classibus generale monitum addit Auctor. Nonnullas scilicet vetularum species petasecti esse, et viduarum non paucas mar eatas completasque. Quibus naturae transitioni. bus, ubique fere obseruandis, facile systematicus holanicus eonfundi poterit, hinc, cum naturam

cte sequi vellet Auctor , incompletarum plantarum, et sic in aliis, nouum in habitus Amplicis et o nis siue deliquescentis sub diuisionem instituit. Sub intompletis itaque deliquescentibus siue habitus assinis plantis eaS enumerat stirpes, quae quidem per se persectis instructae sunt floribus, et hine alteri classi inse.

veniae, attamen cum imperfectis, siue incompletis deo magnam habent assinitatem, ut ab his separari

commode non possint, id quod atriplicis, ohenopodii et risini exemplis ulterius illustrat ; e contrario

vero incompletis ea non adnumerari debent genera, quae unam modo amplectuntur incompletam speciem, dum pleraeque aliae completae sint, ut Da

oriana , lychnis, p,ytolaoca, neque demum incoinpletis adnumerari debent integra incompletarum

genera, licet ipsa incompleta sint, dum lamna habitus

465쪽

bitus necessitate completis incorporari classibus de beant. Arum v. g. apetatum, vallisieria vidua, a palmis separari non debent. Xanthium et ambrosa in compositis deliquescentibus o urrunt, veratrum in liliis. Hinc retiam ad euitandam omnem, in disquisitione confusionem genera saepe repetiit in diauersis classibus, in una tamen modo describit, ita ruppia in incompletis nominata, in palmis describitur, ubi etiam burmannia definitur inter liliaceas

quoque nominata. Naturalem, a TO URNE FOR-πIo inuentum, a RoYENo latius deductum amem

taceorum ordinem, incompletis etiam inserit Cl. Auctor, ideo, quia non satis fixa sit amenti idea, et ipsae coniserae ac conglobatae aequo naturales constituunt ordines, quibus tamen vel ob paucitatem, vel dissicultatem ordinationis naturalis assigna ta sedis non fuit hinc hosce omnes sub mono- et di phylarum subdiuisionibus recensere voluit. NO-tandum adhuc, Aut fori apetalas e sis plures, ab aliis petaloideas diffas, idque ideo, cum vel ob summam conuenientiam separari a se inuicem non potuerint, ut iam dictum, vel ubi stamina et pistillum vno solum cinguntur propugnaculo hinc corolla d bia sit, et pro calyce haberi possit, ut in basella, diris, daphne. Tertia classis, vera habitus laboles, eas complectitur stirpes, quae in uno comminni receptaculo plures colligunt flosculos, siue compostas; suntque iterum harum aliae in absoluto, sosculorum monopetalorum communi insidentium culici absque ipedunculis, charactere fundatae, absolutae, deliquescenter aliae, quae vel in pluralitate, vel in corolla monopetata, ipsa insidentia thalamos peccant. Abselatarum ordines sunt I) semissoscut sae, χ) copitulae, 3ὶ discoideae, radiatae; delinquescentium inter quas et aggregatae vulgo dictae ha bentur, ut globularia, insone, primur ordo ex flo

466쪽

stulorum paucitate, alter ex insidentia et thalami diuersitate desumptus est; terminat hanc classem Eriocoulon , etsi nondum definitum sit, utrum cum

no ad gramina pertineat, rectam tamen ad gramina viam sternere asserit Cl. Auctor. Quartam itaque graminum classem habitus sibi quoque vindicauit, qui in germine unico et semine absque peri carpio proprio, etiam, unico consistit, et absolutus est, aliae vero plantae, graminum faciem repraesentam tes, hoc tamen charactere destitutae, deliqueficentium iterum constituunt. Quae ad priorem spectant, gramina sunt i vel monoclyna et porro Q mono- bin

ca. Deliqueseentium aliae vel calamariae, vel via duce, vel co letae plantae. Quinta classis palmarum est, signa sua in spatha spadiceque manifesto ostendens, ad RoYEN CLINNAE 1 ductum sub

ringenter, Tin orchi deos, s) enfutas. Sexta Liliatem rum classis, cuius habitur ab latur in flore liliastroidε cum pistillo aut trigono, aut anguloso, aut trifido, et trit oculari peri carpio consistit; harum subdiuisio I) ex eorosia monopeiala, χ) tri - aut hexapetula, hacque a) vel operianthia vel bin enlyculata desumitur; liliaceae, quae in una parte habitus absoluti deficiunt, s. deliquefienter I) ex pisti se, a) ex pericampis ordinantur. Se ima classis ringenter continet, quarum absolutus habitur consistit I) in flore mono- petato, cuius irregularis limbi sessio rictum euidentius, obscuriusque exprimit, a) in calice quocumque , praeterquam spathaceo, 3 in staminibus et aut Decundis; ubi aliquis harum conditionum desectus est, dessiqueficentem iterum habes plantam. Quae omnes in gymno- et angio Permas, dein ex

numero

467쪽

numero staminum et segmentis calycis vlterius sub diuiduntur. Papilionaeeae elassem octauam sibi vindicant; ubi corolla papillonacea, filamenta in a corpora coalita, et legumen habitum nyi istum saetunt, deliquescens vero vel in corolla vel in staminum comlitu, vel legumine deficit. subdiuisiones ex L 1MNA Eo sunt mutuatae. Clum nona crueiformes h bet, quarum flores ex quatuor petatis, crucem repraesentantibus , staminibus sex, duiliis semper minoribus, compositi sunt, sit quamque aut siliculam gerentes. Classis decisa sistit umbelliferas , in qui p- 47-bus florem ipsum proprie classicum esse, non eOncedit Cl. Auctor, sed pedundulos, ex uno centro diuisi receptaculi per radios exeuntes, hosce flores gerentes, characterem praebere, habitumque definitum, cui vero commode addere possemus alias notas, assirmat. Absolute itaque dicenda stirps erit,

duobus sibi iunctis. Hie ARTE D1 diuisiones retinet, correctas et certiores alio loco dabit Cl. Auctor. Stamina in columnam, tota longitudine foriseram et patentem, educta classi indecimae columniferarum nomen imponunt, quae in perianthio semper praesente, corolla aperta, basi coalita, quasi monopeia-la, confirmatur et ex calyce styloque sub diuiditur.

Classis duodecima calyciforas sistit, ubi scilicet stamina

et petata calyci inserta sunt et soris receptaculumper' totum sese dissundit calycem. Sunt harum aliae i) ope talae, quae sub incompletis apetalis, a) m9'nopetatae, quae sub incompletis viduis recensitae, locum vacuum reliquunt, et 3) p00 talae, haeque a) pericarpium nullum aut calycinum, b) baccam siccam aut carnosam, c) drupam, d) pomum e) pericarpium capsulare praebent. Frumsoras classis decima tertia continet, quorsum pertinent illae, quae germinis infra receptaculum situm habent,

Tom. XIV. Pars ILL Gg siue

468쪽

sine quibus aut calyx, aut fructus, superus est, aut, ut T OUR NE FORTIus loqui solet, ubi calyx abit in fructum. Suntque harum aliae mono- aliae poly petulae, iterumque vel I) stellatae, vel a) pericax-pio nullo, 3 capsulari, O baccato vel s) nacamem taceo praeditae. Hac occasione monet, et recte urget Cl. Auctor, semper et sedulo in descriptionibus plantarum annotandum esse, an superus, an inferus sit sos; titus enim eiusmodi certissimum praebet char P. 49. aerem. Dein de classe duodecima et deeima tertia monet, earum plantas habitus absoluti vim non posisidere, per consequens non posse stirpem, ex habitu absoluto alteri inserendam classi, absolute repetere,ot sibi vindieare, ut euidens est in liliaceis aliis que, hinc etiam habitum Ita stem hisce modo, non abs lutum , tribuit. Supersunt adhuc aliae stirpium classes, Ut caryoplayllaearum asperifoliarum, foli, Culosarum etc. Cum vero eae non satis ab omnibus sint agnitae, nec distinctissime definitae, illas, ut ordines solum, classibus sequentibus inserit Auctor; quae residuarum plantarum classes artificiales quibdem sunt, id vero prae aliis artificialibus habent, vehis omnibus sint longe feliciores, et naturalibus Coindendis generibus mirifice faveant, ac in artificio nuturam regenerent. Quo vero easdem rite defini rei et separaret Cl. Auctor, classi decimae quartae paucisamineas, ultimae vero decimae quintae multisa- minens tribuit. illa continet plantas, quae stamina, ab uno ad nouemdecim inclusiue possident, eaedemque sunt vel mons - vel Poly talae, iterumque asperifoliae primum locantur, reliquae secundum frinctus differentias. Vltimae classis plantae stamina viginti et plura habent, et priores quoque subdiu, siones admittunt. Hac itaque methodo cognita sere et hactenus

stabilita plantarum, genera numero Ia Ia disposuit

469쪽

ei mrdinavit CL Auctor. Cuiuslibet etiam generis definitionem, breuem quidem , ast accuratam et lassicientem, a fructificationis partibus desumtam, exhibuit ac ubique species addidit. In generibus, ut ipse monuit, Linnaeanas, Lud igianas, Boetimerianas et Gleditschianas definitiones, in speciebus potissimum L INNAEI, et ipsorum, a quibus hic mutuatus, aliquas insuper ROYENI et HAL- Lani descriptiones, siue potius specifica nomina, seruauit, specierumque icones plerumque indicauit.

Dissicile quidem erit determinare quid Cl. Auctori proprium sit, quidque ab aliis assumserit, in primis

cum in generibus et speciebus raro auctores Citauerit. Plurima tamen Linnaeana erunt; certe species

plantarum, ab illustri Uiro duobus tomis i 763 editas, hic in compendio habemus, omissis synonymis pluribus, triuialibus autem nominibus, subdiuisionibus, immo et varietatibus iisdem receptis, ut docet medicago polym0rpha, valeriona locusta, mesem-hryanthemum et multae aliae. Comparauimus primam cryptantharum classem cum L INNAEL Cryptogamiis, et ubique species numero et nominibus Conuenire Cognouimus, solummodo addidit ongiae undecim species Cl. Auctor, quas in prima editione specierum recensuerat, in secunda vero Omiserat

Licet autem haec ita sint, nonnulla tamen in perlustratione operis deprehendimus, quorum Commemoratio lectoribus non iniucunda erit. Et primum cognouimus in nominibus genericis a LIN-NAEo aliquando recessisse, et vel ab aliis consecta,

vel, quod tamen rarissime factum suit, noua substituisse Nostrum. Assumsit itaque nomen Bugula Tourn. loco Aiugae Linn. Maniliot , Iatrophae --

470쪽

Selago Callicarpa Rhodiola. Et cur haec notata nomina potius, quam Limnaeana retinuerit, aliquando rationem addidit Cl. Auctor; de meadis e. g. monuit: restituo ME AD Ioplantam, magis sorte merenti, quam plurimi alii, quibus sexuales concessere; ita et nuRCKHARDITCl. et laboriosissimi botanici, systematis etiam sexualis inuentoris nomen, omnium memoria dignum esse, hinc optime HEISTERUM et D U HAMEM BUR CR HARDIAE genus condidisse , male LIN-NAEuM neglexisse, censuit; et de methonica sex, psit, hoc nomen LINNAEus expunxit, ut adiectbuum substitueret, propias haud secutus regulas. Inter ea, quae ipse Cl. Auctor mutauit et noua comdidit nomina, Primo certe loco commemorari debet' e hist-