Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

491쪽

i. e.

Nolla regni vegetabilis, siue disquisitiones pamtium generationis in plantis, earumque floribus, nec non in iis reperiundorum insectorum. Insunt tentamina Circa germen, accedit appendix variarum ObserUationum. Auctore GUILIELMO FRIDERICO DE GLEi-CH EN, L. B. nomine RUSS ORΜ. Edidit , figuras in aes incidit atque coloribus vivis pinxit Ioannes Christoph. Teller, pictor Norimbergensis.

492쪽

Etsi iam diu elegansis huius et multa cum cura singularique cum attentione scripti ab Ill. Auctore

operis mentionem fecerimus ' , nune tamen de eo domum referimus, quum illud expectationem etiam nostram, olim de eo susceptam, superare nunc persectum, inueniamus. Hinc ab omni abstinemus eius commendatione, assentientes Cl. SCHMIEDLLIO, qui in praemissa illi praefatione, ubi simul

contra animalculorum spermaticorum naturam dubitationes iactas perpendit, merita in perscrutandis minimis rebus Ill. Auctoris recenset. Usus autem ille est micros copio, quod uniuersale vocat, quo niam et pellucidis et obscuris corporibus accurato distinguendis inseruit, ulteriori tamen eius descriptione supersedemus, quod sine iconibus, in quibus et integrum et partes singulae subtiliter delineantur, mechanismus eiusdem intelligi nequeat. Monemus tantum illud ad simplicia pertinere, et intemdiu aeque, radiis solis luce lue decenti, ac nocte, lampadis, hunc in finem constructae, ope cuncta sussicienter et accurate disquiri posse. Modus quoque, adhibendi et vfendi microscopiis ulterius in introductione probatur, ex qua de magnitudine corporum per lentes aucta ratio datur ita, ut in minima diameter Corporis videndi sedecies, eius super ficies ducenties quinquagesies et sexies, in maxima

vero diameter eiusdem corporis quadringenties, superfieies tandem centies et sexagesies millies augeatur, oculo scilicet octo digitorum spatio distante adhibito. Nunc ipsum eo scilicet ordine percurremus opus, quo olim indicauimus. Prima sectio de generibus et floribus plantarum agit, ubi Ill. Auctor

partes florum singulas describit atque definit, eorum potisti

493쪽

potissimum in gratiam, qui bolanices ignari sunt. Singularis a Nostro facta animaduersio est, in Mays spica s ammifera, ad quam semina adhaesere varia, quae facta experientia suae virtutis prolificae signa per succedens incrementum felicia dederunt. Secunda semo pistillum disquirit, quod cum tuba uteri

comparat, tertia flamina pertraestat, quorum diuersitates ab incremento, nexu et proportione ita recenset, ut discrimina generum inde pateant. Ad- P. a Q. duntur his icones, tab. f. sistit flores melanis, cuius Corollam monopeialam esse monet , in virili soroquinqui fidam, in seminino sexfidam, sutram ille tamen stamina antheris fariniseris instructa habere, contra assinium plantarum i fabricam. H bitat

etiam in hoc fore insectulum hic delineatum. Tab. II. ex hermaphroditis plantis sistit trifolii vitia aris fores et singularem infectiphys apodis speciei n.

Tab. III. vero p0hypodium, cuius capsulae vel vesiculae , in auersa soliorum parte OCCurrenteS, anninio articulato connexae, sub membranula folii, in qua puluis antherarum occurrit, delitescunt, atque in duo hemisphaeria dehisce ales, plura semina recorv-dunt. Ex diphytis plantis tob. IV lupulum propinnit, quem cannabi similem iudicat lit. Auctor.

Sequitur sed io quarta de puluere antherarum, p. ara ceu masculo plantarum spermate. Oritur ille exsuccis plantae maxime elaboratis atque subtilibus, ex quibus aquosae transpiratione dissipantur, oleosae magis condensantur, quae eum aeris purioris resorptis moleculis quasi sermentationem subeunt, quos acto optimae separatae et excussae in pulueris massam vertuntur, variae sormae, qui iterum, aquae inditus, in aqua, ex NEED HAMI Obseruatione,

subito dissilit, id, quod contra Cl. MO EI REUTERUM , a quo variis in locis dissentit, Noster desendis. Affuso spiritu vini , minimis agitantur , Uti

494쪽

animalcula spermatica, motibus, et ex oleo atque p. 3 S. sale constans. In quinta flamone, quae de Comceptione agit, variorum porro sententias, tum antiquiorum, tum recentiorum recenset, generationem autem plantarum ex animalium generatione dilucidandam esse arbitratur Nostar, simulque animalculorum spermaticorum praesentiam, ut certissimam habendam esse iudicat 'Maturus nempe antherarum puluis ex capsulis, quibus continebatur, expulsus styli papillulis adhaerens, a viseido earum succo retinetur, vel in tubulos eiusdem recipitur; idem ille succus singulam moleculam ad dissiliendam disponit, quo intus contentae particulae, ceu ge P 43. mina, exprimantur. Non enim puluerem integris suis moleeulis in tubulos recipi poste eorum magnitudo, apte id demonstrante microseopio, vetat Sed, quod ex vario situ stylorum in floribus aliisque ex caustis dissicultas oritur ingrediendi in tubulos, duplicem adiuuantem causiam adsumit Ill. Auctor, attractionein nempe per succos ouuli et propriam illarum germinum sese mouendi facultatem. Quamprimum ingressum est in ovulum tale germen, clauditur illud , aliisque accedendi via praecluditur. Caussas porro, quare conceptus aliquando non fiat, disquirit, nec non de hybridarum plantarum se matione earumque fertilitate, in animalibus quoque non deficiente disseris. Addita huic capiti tabula praecipua momenta sistit. Pergit deinde se-P S3- ctione sexta ad disquisitionem germinis , seu eam partem seminis, quae virtute vegetandi instruitur: hanc plantulam seminalem botanici appellant. Praeterimus ea, quae de membranulis, cotyledonibus, nec non de delineatione seminum in floribus, gemmae inclusis, Ill. Auctor disputat, quum rei peritis ea iam cognita sint, imperiti autem ex sola descriptione sine iconibus vix intelligant. Ingressum autemper

495쪽

pex proprios styli ductus germen in delineatum semen, in phaseolo disiecto ostendit Noster, in peculiari aliquo cauo partis posterioris reperiundum. Hoc increscit et mutatur, radiculam ceu funiculump

umbilicalem dimittit, plumulaque magnitudine sen- sin augetur et conspicua magis fit. Differentias varias in piso, mays et tritico multo cum studio, saepius repetitis obseruationibus, copiosisque figuris eximie illustrat. His itaque partibus perfectis, cesisset vlterius incrementum plantulae, et tuta expectat, nouam ulterius vegetandi opportunitatem, etsi procrastinatam. Defenditur tamen a corruptione

olei salisque partibus, quae succis eiusdem primigeniis insunt. Sed, quo eo certior reddatur lil. Auctor, num per eundem locum in veget tione ingrediantur succi, per quem accessit ge men, instituta hunc in finem, aliqua recenset tentamina, quibus de veritate conuincatur. Nequep. 62.

ingressus aquae solus lassicit, sed aliqua quasi eius

fermentatio, quae dissipationem humidorum prodincens, radiculam simul propellit, quae Ob has caus sas ponderosior facta, sponte sua deorsum nititur et descendit, impedimenta sibi occurrentia euitat et superat; vel, si finis radiculae exsiccatus fuerit, vicina parte propulsa eadem essicit. Constat enim ex minutis capillaribus vasculis, quae vicissim nouos ex thrra succos haurientes plumulam protrudunt et explicant, ea quidem vi, ut aliquando, sicuti in pila, cotyledones simul ex terra prorumpant. Vasa P0rro plumulae deprehensa sunt, intus septulis diu, se, quo facilius admittant, quam remittant succOS, quos non aquosos mere, sed terreis subtilibus principiis aliisque imbutos assumendos esse docet, ut ea propter non resoluti forte cotyledonum succi, in plantulam deducti, solum incrementum faciant, quum cotyledones per longum iam vegetantis

496쪽

plantas tempus vix imitati perfflans, sed noui oti sim nutritiis moleculis impraegnati, adducantur. Atiditae tabulae quinque in quinquaginta figuris haee momenta exhibent, disquisitu dignissima.

Breuiter no S momenta, naturam rerum attinentia adduximus, nee non inuentorum nouorum Ill.

Aut loris rationem roddidimus, adiecit ex tribus hemmaphroditarum, monophylarum atque diphylarum plantarum classibus varias delineationes florum earundemque partium, a se ipso, ut reliquas, delineatas et pictas, quibus superiores obseruationes animaduersionesque illustrantur et diiudicantur. Sunt autem sequentes: in tab. V. corylar tiua fructu oblongo rubente, cuius styli in omnibus varietat,bus rubent. Tub. VI . aliena, quae stylum duplicem a parte externa per dimidiam superficiem, a parte interna vero integre plumosum ostendi t. Tub Vraheta siluestris radice crassa, iterum singularis styli est

conditis, cuius stigma ex foliolis constat, intus vesiculis instructis, apice conico excavato. Tab. VI u. gramen dactylon esculentum, sanguinella duas tam tum eius pingit antheras, et per microscopium luculenter vidit stigmatum aperturas seminisque interiorem superficiem reticulatam. Tab. IX. et X. c

rasia acidissima sanguineo succo, ex quibus praecipue

declarat, papillas non esse vias recipiendo embryoni aptas, sed guttulas exsudantis ex minimis canaliculis fluidi. Tab. XI. malum armeniacum maius;

floris partes, ut priorum, in gemma disquiruntur. Tub. XLI. matur persca, eodem modo. Tab. XLIVonobrycinis metior, cuius ut prioris insectum inhabitans simul delineatur. Sistitur tab. XLV. malus. Tub. XV. yyrus satiua, quae partibus floris inter se

propemodum conueniunt, et ab Ill. LINN Ago ad unum genus referuntur. Differentiam tamen detexit microsccipium, quo constitit, stultus rudimentum

497쪽

ium mali, transversim disiectum, decem vias stylorum ostendisse. Tab. XVI . triticum, in cuius flore plerumque habitat physapus ruber, etiam delineatus. Tab. XMIL. faguae. Stamina eius sensim euolui vidit, antherarum puluis humestatus germina explodit sese mouentia. Tab. XVII L. lactuca, puluerem antherarum hirsutum exhibet. Tab. XIX. zeaf. in s. Antherae eius dependentes imo suo loco aperiuntur, stylus fili rinis singulus ex multis constat tubulis, latere ramosis, ramulis apertis, in quibus germina natasse conspexit Noster. Tab. xx. fonte, ubi etiam in inuolucris plerumque bifloris, tertium pedunculatum detexit, an singularis species Tub. XXL sinario lutea vulgaris, praeter iam cognitas partes, reperit Ill. Auctor nectarium in ima parte corollae, quod humectatum vesiculare apparet. In corolla quoque saepissime inest phys pus

variegatus, cuiuS etiam caput et partes eius suo inbcros copio visas exhibet. Tab. XXII . cucurbita, quae maximoS pulueriS antherarum globulos habet,

superficie asperos, papillulis apertis instructos, ex quibus germina protruduntur, ita forte factos, ut coniicit Noster, quo in vias styli penetrantes haec immittere queant. Tab. XXLII . iuniperus, cuius masculos et femininos flores hic conspicimus, amtherae globosae, pisiformes solio adfixae tres sunt, raro quatuor, in femininis floribus calyx squamosus, stigmata tria, oblonga, aperta habet; petata vero Ill. Auctor non describit. Tab. XXIV. ruta muraria tim. Sollicite structura vesicularum, earumque annuli et disiiliendi modus, ut in polypodio,

supra descripto, contingens resertur, nec non a therarum, aut earundem pulueris praesentia. . Tab.

XXκ spinachia. Notamus, hermaphroditas plantas etiam obseruasse Nostrum, nec non ovula duobus soliolis inclusa vidisse. Tab. XXVI. corona solis

498쪽

paruosiore, tuberosa radice Totam. puluerem antlimrarum minimum habet. Tab. XXVI L. hordeum. Stuli villosi, villos, nisi in apice, omnes intus habent, nec in medium ouulum inseruntur, sed di

siniti a latere progrediuntur. Tab. XXVIII . pinus D us i , cuius strobili per duos fere annos crescunt,

priusquam matura emittant semina. Tab. XXIX. quercus, masculi flores ex annosiore, seminini ex recenti ore ligno proueniunt. Tob. XXX. fragaria. Ouula thalamo aperte incumbunt, et styli a latere inferiori inserti obseruantur. Accedit tandem variarum obseruationum, microscopio institutarum, appendix In praefatione Ill. Auctor varia contra obseruata Cl. REA UMORII

monet. Absoluitur haec appendix decem tabulis: Tob. I. proponit furabaeum in mays nitide expressum. Tab. II. insectulum , qu0d opaides exsugit,

sca elegantibus pista coloribus, sorte ex prioris insectuli metamorphosi, vocatur die Hos me. Tub. . V tusphaseolo increscens, vesticulas exhibet, quae pubuerem prolificum potius, quam semina continent. Porro vermis in lango deprehensus, antherae langorum, lamellis sub capitulo fungi obseruandis, adhaerentes. Tub. H. muscus, Diio pyri innascens, iam a L EDER MULLERo propositus, elegantius hic repetitur, simulque semina in musco reperiunda, repraesentantur. Tub. n. hemina in foliis bro Ficae putridis apparentia, ita disquisiuit, ut commune praeiu- dieium, ac si vera essent semina, excuteret, cum non solum terrae indita, n0n vegetent, sed etiam micros copio curatius perlustrata, structuram, terrae tuberi similem, ostendant. An sorte, quum costis soliorum adhaereant, quaerit Noster, sunt concreta succi in transpiratione cohibiti et concretiy an

gallorum genesis aliquid etaplicat. Tab. HII. tipula,

499쪽

ex vino, in acetum transeunte. Simillima his haec descripta ex pyro putrido prodiit. Describit Noster genesin ex verme et mutationeS accurate. Tab. VIII. phalangium cancroides L. Habitat plerumque in vetustis libris, ab aliis iam descriptum hocce insectum nitidius , quoad suas partes, proponitur, nec non aliud minimum in fungo repertum insectuhim. Tab. LX. Permis plumas exedens, eum nympha et scarabaeo inde prodeunte. Tub. X. semen et germen cogeae. Hoc germen in cotyledone in sexo ac intorto delitescit; praeter historica momenta, vegetationis rationem atque structuram singularem partium suppeditat Ill. Auctor, simulque spem facit, fore , ut aliis nouisque tentaminibuS naturae penetralia pandat, quod et optamus et avide eraspectamuS.

Tom. XIV. Pars ILL Ii XIX.

500쪽

i. e.

Descriptio Ramischadaliae, auctore STEPHAN KR ASC EN IN NIKO . Tona. I. II. q. Petropoli in Academia Scient. 17SS a i ACOB GRi EvE in epitome Anglici idiomatis publicata; Ι76 a T. iEFFERVS cum mappis geographicis ac tabulis aeneis diuulgata, nunc vero linguam Teutonicam translata et animaduersionibus illustrata, cura IO. ΤΟ

I iter omnes iam constat, Imperatricem Rusiorum