Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

501쪽

cum sex sociis Rusi cis suscipiendum, ad disquirendas oras maris glacialis et Κamischadaliae, poste que ad examinandara Iaponiam, Americam, ea que et inprimis I amis chadaliam describendam, ut scilicet prior historiam naturalem, alter obseruaehiones physicas, tertius incolas describeret. E socio

rum numero erat S i E P H. KRASCHEN INN1

K o xv, quem reliqui, cum via Κamis chadaliae per mare glaciale iis vix detegenda videretur, ipsique decernerent interea varias in Sibiria instituere obseruationes, anno i 736 solum in Kamischadaliam miserunt. Is igitur totam hanc prouinciam peragrauit, interpretibus atque custodibus satis instructus. Anno II O DELIS LE et STELLER, ducen ERINGo, ibidem appulehunt, attamen STELLERpaulo post in reditu obiit. Peracto itin ore tradidit

Cl. KRA SCHEN IN NIKow Academiae relationem

obseruationum, in Isaintschadalia factarum, quae Coniunctae cum scriptis beati s TELLE Rr relictis, hunc librum suppeditarunt, cuius impressionem curauit KRASCHEN IN NIKOW, eiusque finem, post illius obitum, 7 S s adiecit Cl. M ii L L E R. Prodiit vero

hie liber Petropoli 17ss in II. voluminibus in to,

502쪽

quamquam maxime reprehendit T. I EFFERYS,

quod non totum publicasset opus, sed excerpta tantum exhibuisset, ipse, cum ignoraret linguam Ru sicam, in linguam Germanicam transtulit versionem

Anglicam huius operis K A SCHEN IN NIKOWo,

varia hinc illinc elegantiori scribendi ratione proposuit, atque nonnullas obseruationes adiecit, quibus haec descriptis Karnis chadaliae maximopere illustratur.

Diuiditur autem hoc opus in quatu0r parteS, quarum Ima tradit descriptionem geographi eam Kamischadaliae vicinarumque orarum et insularum, atque considerat Κamis chadaliam ipsam, eius vias publicas , insulas Kurilienses et Americam. Pars I Ida continet historiam naturalem Κamis chadaliae, ae disserit de eius solo, montibus ignivomis, thermis, metallis, mineralibus, arboribus, plantis, an, malibus terrestribus, mustelis Zibellinis Witimskiensibus, ac modis eas capiendi, animalibus marinis, piscibus, auibus, insectis, tandem de fluxu et re- suxu maris in sinu Pens chilistiano et Oceano orientali. Pars IIIlia describit incolas Icaintschadaliae,

eorumque mores et vitae rationem. Considerat

autem primo incolas in genere, proponit dein do varias coniecturas de origine ac nomine Κamis chadalium reliquorumque incolarum, postea conditionem incolarum Κamis chadaliae in genere disquiris, eorum domos et utensilia describit, utriusque sexus negotia examinat, eorum vestimenta, Cibos, pο- tusue diiudicat, porro, quomodo canibus ad vehendas trahas viantur, quaque ratione bellum gerant, enarrat, postea, quasnam notiones de Deo, origine mundi, ac in genere de religione habeant, expiscat, deinde de magis eorum, ceremoniis religiosis, diebus festis, amicitia, hospitalitate, nuptiis, puerperiis, morbis et remediis, cura mortuorum traetat,

503쪽

tandemque gentis Κoraecorum et insularum Κurbliensium incolarum descriptionem addit. Pars IUta explicat, quo modo Eamfschadalia a Rusiis occupata sit, incipiens ab ingressu in Icaintschadaliam facto ac primis coloniis Russorum, postea Commemorans Cosacorum seditiones et detectas insulas, inter Κaintschadaliam et Iaponiam sitas, deinde posteros

WASILI ROLES O iv et nouam viam inuentam per

sinum Pens chinest anum ab Ochoistia ad I amischadaliam, tandem magnam seditionem ibi motam, qua tota haec regio sub potestatem est redasta. Deinde

describitur praesens conditio locorum munitorum Eamischadaliae, vitae genus Cosacorum, ibi degen- tatium, eorumque praeparatio spiritus ardentis, cibi, cet. porro de Commerciis , variisque viis ex Ialluisti ad I amis chadaliam disseritur. Icones adiectae Angi icis elegantia multum cedunt, et sistunt mappam geographieam Eamischadaliae insularumque Euri-liensium, varios portus, montes ignivom OS, habitacula incolarum eorumque modum excitandi ignem. Partem Imam geographicam hic plane omitta muS, cum parum ad noS pertineat. Uaria vero e parte Uda, de historia naturali Kamis chlidaliae, nobis adnotanda visa sunt. Ripa suminis fiam is cliada p. 7 1. liae multas plantas, Ob radices et baccas utileS, producit, inagnamque ligni, ad domos na Uesque construendas satis apti, copiam, et sertilissima est. Reliqua loca ad agriculturam minus idonea videntur. Auctumims et hyems per octo menses, ver et aestas per quatuor durant, arboresque, finiente demum iunio, efflorescunt. Tres ibi adsunt montes igni- uomi, A vatschinsiti, Tulbatschinglii et Icamis hadalis, praeter alios, qui olim ignem euomuerant. Cl. Auctor sex thermas ibi vidit, gradu caloris valde p. 89. diuersas, quarum duae tanto strepitu prorumpunt,

504쪽

vi vox adstantium percipi nequeat, atque tam spipsum vaporem exhalant, ut intra spatium septem o

gyarum nihil conspici possit; his sontibus supernatat materia nigra, atramento Iaponido non dissim, iis, omniumque harum thermarum odor ouis putri-

p. 96. dis similis est. Hic largiter inueniuntur minerae cupri, martis , sulphur Vivum, creta, tripeta, ochra, terra purpurei coloris, crystalli rubrae, onyches, coralli, hyacinthi, lac lunae, bolus, ambra, cet. p. 99. Ad exstruendas domos et naues inprimis larix ac populus alba adhibetur, pinus et populus nigra hic

plane desunt. Incolae corticem recentem betulaseomedunt cum ouariis piscium siccatis, vel ex eo cum beluiae succo fermentato potum suavem praeparant. Cl. STELIER obseruauit, populum abbam mari proximam esse maxime porosam et leuem, eius que cineres, aeri expositos, in materiam lapideam

duram , quae semper ponderosior fiat, mutari, quae fracta martis vestigia prodit. Cortex salicis cibis, alni tingendis pellibus inseruit. Baccas padisoliis annuis, et Oxyacanthae fructu rubro et nigro, ac sorbi colligunt et edunt. Praecipua nutrimenta capiunt e nucibus arboris, Stonza dictae, quae cedri species est, ac in scorbulo specificum remedium suppeditat. Laudant baccasioni cerae eiusque corticem, et spiritus ardentes his acuunt. Baccas chamaemori, myrtilli, vitis idaeae. vaccinii et empetri avide colligunt. Empetri baccae et in scorbulo prosunt, et colorem brunum e hibent, easque etiam cum pinguedine piscium et alumine coctas, ad tingendas viliores pelles mustelarum Zibellinarum castorumque adhibent. E lilio fore atro rubente praeparant halicam; radicem eius auctumno colligunt, siccant, et coctam atque cum baccis mixtam edunt, variaSque eius species colunt,

vel eius loco sphondylium hirsutum G MELiNI adhibent,

505쪽

lhibent, quod manibus obuolutis colligunt, cum

succus eius pustulas et inflammationem excitet. Hinc praeparant spiritum ardentem hoc modo: in. P sundunt fasciculos huius plantae, in vase paruo seruatos, aqua feruente, addunt baccas periclinieni et vas obturant, ut in loco calido per a horas fermentent, ac deinde destillentur. Spiritus ardens, ab hae planta paratus, cui non antea cuticula detrae a sit, tristitiam parit. Succus huius plantae optimum specificum est contra pediculos. Chamaenerium ad opsonia incolarum pertinet , eius folia potus theiformes exhibent, medulla vero siccata inprimis laudatur. Album, soliis radicalibus petiolatis, flo- .ribus umbellatis, et editur, et scorbulo maxime

conuenit; vi maria fructibus hispidis, chaerophyl-plum, daucus, tradescantia fructu molli eduli, bistorta sol. ouatis oblongis acuminatis, taeobam, praeeipuos Samischadalium cibos constituunt. Praeter has vero es aliae sunt plantae, adeoque variae e maris Ando educuntur, quae cibis inseruiunt. Inter plantas medicas resertur I hallan, in locis p. III. paludosis crescens, quae abscessus maturat, az de- ,

cocta sudorem excitat; a dryas, flor pentapetalis, fol. pinnatis , cuius decoctum in oedemate pedum

c innuenit; 3 kalmia, s. andrometa sol. Ouatis venosis, quam incolae in lue vonerea commendant, sed forte falso; ) quercus marina, quae Cocta cum

sphondylio hirsuto in dysenteria maxime laudatur s) rubus idea marina, partum accelerans; 6ὶ alia planta marina, insectanga dicta, in colica Ossicaac; cicuta aquatica, quam in doloribus dorsi ita applicant, ut aegri, in conclaue maxime calefacto sudantis, dorsum cum hac planta fricent, minime vero lumbos tangant, alias moriretur aeger; 8 ranunculi species, male ditha, cuius radicis succo sagittas illinunt, quarum deinde vulnera curari non possunt,

506쪽

nisi virus statim elagatur; ipsae etiam balaenae eiusmodi iacula vulneratae misere' pereunt. p. os . Ad vestimenta et utensilia adhibent plantam albescentem altam, tritico similena , urticam, cet. Animalia ferocia maximas constituunt diuitias Kam- ischadaliae, v. c. vulpis, mustela Tibellina, vulpis

is iis, marmotta, ratius montanus, mustela erminea, mustela vulgaris, lupus, cer S rangi ser, Capricornus domesticus et ferox. Pelles vulpium Sibiricis praeferendae sunt. Vulpes pretiosae, ut atrae coloris nucet, vel pectore coeruleo et colore sul UO, plerumque maxime astutae sunt, ae dissicile capiuntur, quod vel veneno , vel decipulis , vel sagittis perficitur, inprimis hyeme, priusquam ni Ues cadunt. Mustelae χibellinae maioris pretii aestimantur, quam Sibi ricae, et copiosae quidem adsunt, ob Κamis eliadalium tamen segnitiem paucae tantum capiuntur, quamuis cara iis si esca earum caro. Quodsi hoc animal terram perfodit, vel sub arboris radice celatur; hunc locum retibus obtegunt, ut ibi irretiatur; sin arbores adscendit , arcu et sagitta necatur, et sumo e cauerna elicitur. Pel

xum, copiose hic degentium, ad vestimenta adhibentur, ac inprimis magni pretii sunt pelles mustelae, gulonis, praesertim albos auae, quarum pedeS O namentis capillorum seminis inseruiunt Vrs et, lupi frequenter occurrunt, aC priores nunquam aggrediuntur homines dormientes et foemina S, *asque potius blandiuntur. Variae methodi eos capiendi p. 32 S. hie describuntur. Cerui rangiferi et capricorni sunt animalia his incolis utilissima, eorumque pelles vestimenta et carnes cibos suppeditant. Capricorni duobus instructi sunt cornibus rotundis sexuosis, pondere 2S-3o librarum. Rattorum triplex est genus, s) fusci coloris, permagni, quorum VOX cum

507쪽

porcellorum grunnitu conuenit, a) domestici, 3 qui sibi ipsis victum a priori genere haudulenter quaerunt. Priores, Tegu schis h dicti, nidos sibi

parant spatiosos, variis cameris reserto S, qt artim unam replent lilio excoriato , alteram lilio crudo, reliquas variis radicibus, aes fatis tempore ad usum hybernum collectis et siccatis, v. c. anazampseros,

scolopendrii, tragopogonis, pimpinellae, nucibus cedri; aestate baccas, hyeme plantas collectas edunt. Habitacula mutant haec animalia, et interdum Vesenali tempore, ad incolarum maximum terrorem, qui tunc pluuiosam tempestatem metuunt, e scamis chadalia simul demigrant versus occidentem, flin mina ipsumque mare transnatant, et medio tutio ad Ochotsham et Iudomam perueniunt, ac sis ep. t m frequentes, ut obuenientes per aliquot horas retardent, donec transierint, mense vero odiobri plerumque in Eannis chadaliam regrediuntur. Canes, vulgaribus similes, sunt albi, nigri, ex P, Lai, albo et nigro mixti, grisei; piscibus nutriuntur, Vnde velociores longaeuioresque fieri dicuntur; Vernali tempore libere dimittuntur, octobri tam diu domi seruantur et alligantur, donec graeilescant,

ut trahis iuncti velocius currant; venatici carne mo-nedulae nutriuntur. Praeter canes, et vaccae et p- Ιὀδ.

equi adsunt. Captura mustelarum libellinarum prope flumen IVitim, notatu digna nobis videtur. Haec animalia, quae loca habitata fugiunt, in cauernis vivunt, aestate mustelas vulgares et ermineas, sciuros, lepores deuorant, hyeme volatilia, praeterea baccas, v. C. vaccinii, sorbi, quibus prinritu assiciuntur, et selictione pilos amittunt; sniente martio, pullos 3 - s pariunt et per sex hebdom

das lactant. Hyeme tantum capiuntur, cum Vere

pilis destituantur, ac noui vix ante hyemem crescant et iustam magnitudinem attingant. Sub nomino I o.

508쪽

bestiarum marinarum Cl. Auctor intelligit amphi-bia, quorum triplex est genus ,. I) quae in aqua dulci, mare, flumine vivunt, v. c. luetra, ain quae et in aqua dulci et in salsa degunt, v. c. phoca vitulina, quavnunquam in aqua dulci inueniuntur, V. C. Castor marinus, fetis marina, cet. Pelles lutrarum in primis ad inuoluendas pelles mustelarum Zibellinarum adhibentur, quibus optime seruantur. Ρhocarum vitulinarum quatuor genera adsunt, magnitudine diuersa; i) maxima, quae bovis molem valde superat; r) vituli annui magnitudine, cute maeulata; cuius catuli candidi sunt; 3 paulo minor, cute fita uescente, circulis magnis suseis; cute albida. FOetum unum pariunt, eumque duabus mammis nutriunt; vox adultorum conatui vomendi similis est, et iuniorum vox eiulatui. Ex earum pellibus interdum scaphae praeparantur, eaeque non raro tantae magnitudinis, ut triginta homines capiant, atque ob leuitatem velocitatemque se commendant. Earum pinguedo editur, ut et caro, quae interdum fumigatur. Hippopotami rarius ad Ka miseliadaliam, frequentius ad promontorium, Tychias oldictum, capiuntur, eorumque dentes 6- et o libras aequant. Descriptionem leonis marini, ursi marini, Iutrae marinae et manati, quam Cl. STELLE R iam P. I 67. alias ') accuratiore di dedit, hic plane praeter,mus. Idem in oris Americae vidit animal nondum cognitum, longitudine Spedum, capite caniformi, auribus acutis erectis, oculis magnis, labiis barbatis, forma craissiori versus caput, graciliori versus

caudam pilis spisiis, in dorso griseis, in abdomine subrubris, pinna caudae bifida inaequali, pedibus destitutum, atque simiae marinae G EsNERi simile videtur. p. ID. Ceti, hic rariores, vario modo capiuntur, vel

iaculis venenatis, vel sagittis, vel piscibus C attidictis,

509쪽

dictis, quibus vel necantur, vel ad littora depelluntur. Incolae cutem cetorum adhibent ad calces calceandos , carnes pinguedinemque edunt, setas barbae ad tegmina scapharum et retia lacienda adhibent, e maxilla inferiore trahas et varia utensilia conficiunt, intestinis loco vasorum ligneorum utuntur, e neruis et vasis sanguiferis chordas, e vertebris sellas fabricandi Lingua et pinnae optima exhibent sexeula Lupus marinus ceto minor est ac vel Ocior, eiusque caro et lingua ab incolis avide edi,tur. Canis carchariae caro, quamuis dura sit, etiam ad eorum cibos pertinet, eiusque intestina et inprimis vesicam magni faciunt. Asellus, s onos, tribbus pinnis dors instructus, quamuis nauseos a steius caro, frequentem tamen escam sistit. Inter reliquos pisces salmones praecipui sunt cibis inse Uientes, e quibus escam praeparant, Enset dictam, quam loco panis adhibent, ut et salmonum pingue' dinem loco butyri. Cum haec regio habeat penuriam frumenti pecudisque domestici: piscium tanta copia e mare huc accodit, ut fluminum progressus retardetur, eorumque inundatione facta et regressa, abundantia maxima piscium demortuorum littora obtegat, quae ab ursis canibusque deuoratur. Hi pisces plerumque e salmonum genere sunt, et pisces rubri dicuntur. Vix ullus piscis, praeter aeri,cam, ultra sex menses hic vivit, ac vel capitur, vel perit. Varia sunt salmonum genera, i) Ucharuit stas, pvulgari latius, longitudine 3I pedis, rostro acuto, maxilla superiori longiore, cauda aequali, dorse m culis paruis nigris reserto, auribus longis, caria. xubra; a) Nacta longitudine at poli. capite paruo, rostro breui, cauda furcata, squamis magnis rotumdis; 3) Ketu, priori maius, carne alba, capite plano, ore reflexo; ) Gorhinche longitudine i 8 poli. carne alba, capite paruo, ore acuminato gibberose; tandem

510쪽

tandem s) piscis albus, lineis nigris dorsi, sapore

suauissimo. Hi pisces colorem mutare solent. Praeter hos vel aliae species piscium rubrorum notae sunt, quae Golsci, Mams, Nunpha, Harius dicuntur. E piscibus minoribus tres species murenai UmP. 188-suviatilium edunt, praeter harengum. Κamis chadalia magnam quidem auium copiam habet, incolae vero

aucupia parum Curant. Ex auibus marinis frequenter hic occurrit anas artica, anas arctica Cirrata, tomula HOI ERI, Corui marini species duae, procellaria, mergus marinia S, myrtillus grandis, columba Groentandica, coruus aquaticus maXiMUS.

p. 19s. Ex auibus, quae ad aquas dulces habitant, ostenduntur cygnus, anserum species septem, anatum Vndecim, quae, uti auferes, vere accedunt et hyeme demigrant, colymbi quatuor, curricula. Ex auibus sylvestribus notantur aquilarum quatuor species, Ι) aquila nigra, capite, cauda et pedibus albis, r) alba, 3 maculata ex albo et nigro, ) su- sca, earumque carnes incolis cibis inseruit. Prae- . terea adest vultur, falco, accipiter, noma, coruus, pica, cuculus, mullis, perdPiX, tordola, alau- p. zo I. da, hirundo, cet. In Dela hic coercentur copiosis pluuiis ac ventis, attamen vermes omnia fere cibOTum genera erodunt, et culices ac cymices hic valde molesti sunt, inprimis pediculi et pulices; araneae

rarissimae sunt, ranae, bufones et serpentes vix inueniuntur, lacertae vero copiosae.

p. 2o . Partem Ilitiam , de moribus I amis chadalium, P. a. 87. et IVtam, de hac peninsula, a Rustis sub potestatem redacta, disserentes, cum ab instituto nostro aliena sint, iusius recensere superfluum putauimus.