Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

641쪽

tinetur. Itaque bitumen hoc multis usibus inseruire posse, idemque verum oleum aethereum esse, per acidum salis coagulatum , Noster colligit.

VII.

i. e.

physico - microscopica anatome et delineatio minimae geminae hybernalis hippocastani, Cum tab. aeneis vivis coloribus pictis. Postquam Cl. Auctor suas circa seeale institutas obseruationes edidit, et interea varios scriptores legit, qui in farina castaneae nucis, marmue vulgo dictae, meliorem vim nutriendi, quam in secati ipso latitare autumant, arboris huius fructus eo animodisquisiuit, num fortasse ope microscopii in interna eius farinacea substantia aliam et diuersam structuram detegeret, quam in secati, et reliquis eiusmodi cerealibus. Cumque in hippocastani fructibus simili ratione interna substantia tota, quantacunque sarinacea sit, et ipsum Germanicum nomen sylvestrem

casta.

642쪽

castaneam indicet, licet arbores sint in characterobotanico diuersissimae, ita etiam hic praecipue hippo astanum elegit, et admirandam Omnium partium, in minima eius gemma iam delineatarum, fabricam disquirere, iconibusque sistere allaborauit. Sumsit Propterea hyberno tempore gemmam, pisi magni, tudinem non excedentem, eamque externe sedecim squamis, viscido humore inunctis, tectam inuenit, quae magis magisque colorem crassitiemque suam mutant, quo propius gemma ad eruptionem suam accedit. Separatis hisce squamis, tota gemma undique lanuginosa apparet, et hac etiam lanugine re mota, gemma circumcirca quatuor foliis rameis imclusa est, spicam floris obtegentibus, in qua spica Cl. Auctor sexaginta octo flores distinctos numerauit. Quae sequitur tabula secunda sistit integrum ramum, soliis et spica floris ornatum, in quibus vltimis praecipue singulas fructificationi inseruientes partes eui

dentissime cognoscimus, totum vero ramum tenui adhuc lanugine obsessum. Pollinem vero anthera

rum, microscopii ope disquisitum, opacum partim,

partim transparentem Noster inuenit, hancque disserentiam ex foecunda, aut minus fertili pollinis limius natura deducit. In tertia demum et vltima tabula eius que explicatione structuram nucis castaneae,marone dictae suppeditauit, cuius farinaceam substantiam ex innumeris particulis vesicularibus comstare micros copii ope detexit, totam vero substantiam multo compactiorem subtilioremque est e, quam insecalis aut hordei semine, cognouit. Addit praeterea nonnullas figuras, ortum gemmarum ex intima me dulla comprobantes, siue pars rami cuiusdam circa gemmam proruptam verticaliter dissecetur, siue homonialiter, in utroque casu medullam protrusam, et in gemma terminatam animaduertere licet.

643쪽

VIII.

i. e. MARI 1s 1 PROBENII LEDER MULI ERI

disquisiitio physico - microscopica secatis, una

cum obseruatione incrementum eius demon- . 1 trante.

Eiusdem delineatio et anatome plantae cuiusdam, pro secati habitae, cum tabulis aeneis vivis coloribus pictis.

Eadem ratione, qua Cl. LEDΕRMu Ε Rus hactenus varias obseruationes microscopi eas publici iuris fecit, quarum et nos passim mentionem in commentariis nostris fecimus, ulterius indisquisitione minimarum et absconditarum saepe partium consueta industria pergit, nunc in qua- Tom. xi κ. Para II . Ss tuor

644쪽

tuor tabulis, ea, quae in secati detexit, nobiscum

communicans, in qua re ita versatus est, ut omnes mutationes huius notissimae plantae, a primo momento, quo germen seminis radiculas agere inci,

Pit, usque ad summam totius plantae perfectionem sedulo attenderet, et iconibus illustraret. Praeci-Pua itaque ex diario oeconomico excerpsit, quae ibi dem de interna structura seminis, et successiva euolutione huius plantae exposita sunt, quibus suas adiecit obseruationes. Semen huius plantae, terrae mandatum, quandoque intra duos dies germinare incipit, ea cum differentia, ut interdum primo radiculas, et dein plumulam, interdum duas has partes simul, emittat. Folia, quando euoluuntur, tenui lanugine, et in utraque superficie inermibus quibusdam aculeis obsessa sunt, quas animadversiones in tab. prima variis figuris declarauit, eum situm plantulae seminalis eiusque radiculas et plumulam, harumque partium successivum incre mentum, et subsequentem folii euolutionem, oculo armato consideratam, ob oculos posuerit; primum folium, quod euoluitur, concauum et spadiceo colore tinctum conspicitur, reliqua vero, quae sequut 'tur, statim naturali suo viridi colore insigniuntur. In secunda tabula integrum culmum cum spica delineari Auctor curauit, ubi praecipuo annotamus, glumam in exteriore superficie protuberantia qua

dam, serrae haud absimili, esse obsessam, quae supe rius abit in apicem, duplici serie aculeorum in signitam. In tabula tertia praeter receptacula seminis, etiam ipsam internam eorum substantiam, micro scopio auctam, vidimus, et in addita explicatione legimus, farinam seminum non ex globulis perfecte rotundis, sed ex globulis variae formae Nostrum reperisse, in quibus multi iterum alii minores globuli reconditi sint. Quarta demum tabula naturali

645쪽

magnitudine secalis plantam offert, quatuordecim distinctis culmis insignitam, et simul in eadem Noster erucam, fortuito ei oblatam, coloribus pictam, eiusque ampliorem descriptionem in explicatione tabulae adiecit

Hisce obseruationi fias circa fructuram et incrementum secalis expositis, nunc etiam CL Auctor anatomen alius plantae, secati haud dissimilis, addidit, et simul assinitatem inter gramen secatinum et hordeaceum determinare studuit. Planta, cuius lasorem descriptionem variasque figuras Noster dedit, vulgo Gerylen-oder Stauden - Torn dicitur, et media quasi planta inter se cale et hordeum videtur, quoad externum quidem habitum haud ita nimis a vulgari secate recedit, disquisitionibus tamen ab Auctore institutis magis ad hordeum accedit. Non solum enim seminis figura hordeum potius, quam secate ostendit, sed etiam in germinatione eius detexit Noster, primum solium, quod euoluitur, non spadiceo colore, sicuti in secati fieri solet, esse tinctum, sed albicantem primo, paullo post dilute viri-

descen em colorem habere, ut adeo hac differentia diu rsitatem inter hordeum et secate statim detegere possimus. Quo vero de reliqua similitudine inter iramina secatina et hordeacea quodammo 'do determinetur, varia vulgaria Cl. Auctor eXamini subiecit, et in omnibus sere eandem euόlutionis et incrementi rationem se obseruasse testa

tur, qualem in se cale descripsit; praeter quod in secate prima folia semper spadiceo colore tincta sint. In tribus vero hisce tabulis singulas dictae plantae partes, a prima euolutione usque ad summam perfectionem conspicimus depictas, et praecipue in tab. secunda nostram admirationem

mouet embryo, siue plantula seminalis, in qua par-

Ss a tes

646쪽

tes, frustificationi inseruientes, omnes iam perfecte delineatae existunt, et ita quidem, ut antherae cum staminibus ex parte superiore plantulae seminalis exoriantur, pistilla vero in parte inferiore eiusdem sedem suam habeant, et ibidem in innumeraS ramificationes distribuantu

De melancholia et morbis melancholicis. Tomus Primus. Lutetiae Parisiorum, apud P. Guillelmum Caveller 176S. 8. Alphab. I. pl. 3.

RY, M. D. Guo maioribus morsi quoddam genus obscuriti

tibias premitur, eo maiorem sane laudem meretur is, qui in fontes illius altius penetrare, difficultates curatius rimari et maiorem ei lucem asserre tentat. Hoc egregie a Cl. Auctore factum este, testatur hic liber, cuius summam pro dignitate argumenti et ipsius libri paulo copiosus, quam alias fieri solet, exposituri sumus . In introductione Cl. Auctor melancholiam latissimo sensu appellat illam mentis imbecillitarem, a. comporis vitietto habitu oriundam, in qua fortiter cunctati

m tar

' Cum studii nostri laborumque horum Sodalis quidam,

eX muneris, quo per nouem annos fungitur, ratione fruatur opportunitate magnum melancholicorum mani acorumque numerum quotidie obseruandi; atque cum sciamus, eum, arte medica Pr3Cua

lentem, multum de hoc argumento iam dudum cogitasse, plurimum quoque experientia edoctum litteris consignasse, tandem plus centum et viginti cadauera eiusmodi morbo defunctorum curatius dissecuisse, recte et prudenter nos acturos esse putavi'

647쪽

mur ab obiectit, aut externis, aut ab imaginandi vi ef

fctis, ita, ut iam impos'ibile sit, ictis inde natis My

re, ab iis auelli, aut contra ratione tendere; et sic astrictiore κοκκHAAvir definitione in eo recedit, quod nec omnes, qui timore aut moestitia praeter rationem assiciuntur, et melancholico morbo laborant, uni et eidem ideae perpetuo assixOS, nec vero deliros dici posse arbitretur. Ad mentis vero illam imbecillitatem alios a natura ita constitutos esse censet, ut omnes ac singuli caussarum externarum incursus illos commoueant, hinc summe mobiles sint, qu si neruosum genus ad omnia mouendum habeant; in aliis contra, a robore nativo per morbum deiectis, turbata' corporis functioneS mentemessicere erroris participem. Hinc omne illud,

quod sensorium commune e statu sano deiicere potest, eique imbecillitatis notam imprimere, inter melancholiae caussas refert, binaque eius genera distinguit, quorum unum a solid0rum , alterum vero a fluidorum vitiis repetendum sit, ex quibus utrisque tertium exsurgat genus forsan frequentius caeteris. Ipsa igitur tractatio in duas partes diuisa est, in quarum prima melancholia a solidorum vitio, seu neruosa, id ηItem vqro melanchesia humoralis exponitur.

Nerusast igitur melanch0liae essentiam in ca . I. expensurus Cl. Aucator ad solidorum affectiones tum in statu naturali, tum praeternaturali, illorum scili

mus, si ei librum hune prouoluendum et in epitomen redigendum daremus, ea freti spe, ut de utilitate huius libri , si laudaretur , eo certius lectoresimari persuasi essie possent. Hae occasione simul spei faciendae idem amicus nobis dedit libertatem, sepropediem, quae cum de applicatis remediis in hoe morborum genere obseruauerit , tum in dissectis cari au eribus reperierit, publicae luci esse expo.

648쪽

p. 42. cet actionem vel auctam, vel imminusam, vel prorsus peruersam respicit. Sic ab amone tonica cum mechanica tensione coniuncta deducit maiorem partium vibratilitatem; unde illa mobilitas nascitur, quae melancholiae fundamentum praebet, et quae caussa est variarum sensationum, sympathiae, habitus corporum diuersi, ex consuetudine, seu repetitis caussarum insultibus exorti, et quos in habitum inertiae et con struum dispescit , atque huius mirum adducit exemplum seminae illustris, quae omnem cibum auersari, potumque horrere gloriabatur, et ad cuiuslibet conspemam conuellebatur. Sensilitatis

mobilitatisque auctae varii sunt effectus , quorum praecipuus spasmus est, quem excipit atonia, seu partium quaedam relaXatio.

Melanchosia Umodica in cap. 2. vero is morbus dicitur, in quo mens aegri debilitatur, asscitur corpus Umis sine ulla olia iube, quae a cognito mechanicae animalis vitio pendet, et cuius sedes in sensus atque motus organis est quaerenda. Et cum propter sensus atque motus torporem et inertiam, quae huius morbi caussa esse nequit, partis vitalis actuositas et vis vel intendi, vel prorsus peruerti queat,

tres inde deducit melancholiae spasmodisce species, alteram in aucta neruorum actuositate positam, ait Tam in eorundem motuum peruersione, tertiam denique ex utraque compositam, quae ultima, utut insignem in neritis mutationem supponat, caeteris tamen frequentior sit. Hinc omnes neruorum morbos Habitum conuulsivum in Germania et speciatim in

Saxonia superiore non adeo frequentem, longeque mitiorem ac in Gallia obseruari, ex eo patet, quod in ptochotroplaeo waldhelmensi, Vtpote aegrorum huius generis resertissimo per integrum nouennium .vix bina vel tria eiusmodi exempla annotari

Potuerunt.

649쪽

morbos, si eos exceperis, qui a torp0re pendent, ad melancholiam Noster refert. Hos vero ab humorum morbis differre, ex eo euincere studet, quia I) fere omnes caussae, quae morbum hunc incendunt, vix ullum in humores imperium exercere possint; quis enim iram, metum, amorem,si vel Odorem narcissi tuberosi in humores agere credat, Cum

tamen omnes totum corpus in Conuulsiones rapere possint 8 a) quia eaedem caussae uno oculi lau, aut O us, totum corpus conuellant, id quod caussae, in humores agenti, nullatenus competere possit; 3 quia in hac melancholiae specie, modo absit caussa conuellens, funictiones omnes Coeteroquinxi te peragantur, absolutoquo par0Xysmo, Corpu8 p. 48. perfecte sanum relinquatur, nec ulla pristinae t bis vestigia remaneant, praeter defatigationem. Melancholiae spasmodi cete descriptionem, quum p SI . uniuersalis dari nequeat, incipit Ct. Auctor capite 3. a simplici ac primaeva illa specie, quae a neruorum actione tantummodo infensa pendet, et hanc ex tenello corporis habitu affectibusque animi tristibus iniuriis externis illi accedentibus cognoscere docet. Alterius vero melancholiae speciei ortum multo ob scuriorem, ex tensionis seu vibratilitatis habitu, pe versionem sensus atque motus inducente; χ' ex partis alicuius debilitate, discordes necessario vibrationes in uniuerso neruorum systemate producente, ut 3 ex habitu otii deducit. In priori specie obseruari dicitur timor immodicus a caussa leuissima, ira vehemens, sed facile defervescens, in altera vero clivmaerae omni prorsus ratione destitutae, animi affectus sine ulla caussa orti, et delirium pertinax de roquadam, menti altius infixa, in quo a mania differt. Ex quibus tertia species, ex utroque genere Caussaxum complicata, facile intelligi poterit. Symptomata hinc utrique communia et propria deleribun P S8S tur,

650쪽

tur, V. g. cordis palpitationes ad minimum pauoris insultum in priori, sine caussa vero in posteriori, et animi deliquia, quae variis exemplis illustrat; urbnae tenues limpiὸissimae utrique communes, posteriori vero di arrhoeae variae, aeris tum infra, tum

supra eruptiones quasi perpetuae, lacrymae inuoluntariae, seminis essusones sine ullo concupiti obiecti intuitu. et obscoeni liquoris e mulierum genitalibus per spasmum essluxus. Morbi vero, in summo gradu constituti, symptomata in priori specie non solum enarrantur variisque exemplis illustrantur, sed etiam ad hoc melancholiae genus referri posse, putat Auctor, malum illud tristissimum rarisiimumque,

quo aeger quodcunque ante oculos versatur, imitari conatur. Sic vidit Noster mulierem, nunc sanatam, quae quoties puteum spectabat, in quem sessa cilla ante oculos praecipitem dederat, ad se ipsam quoque praecipitem deliciendam inuita quasi coge- p. 6s. batur. Pergit dein Cl. Auctor ad alterius speciei, in summo gradu constitutae, symptomata, inter quae hoc nostram potissimum excitat attentionem, quod nulla mero spasmodica melancholia perpetuo et si ne interuallis diuexet, sed hoc signo praecipue ab humorali disserat, nihil mali relinquens praeter seimsilitatem summam inter vacua , quae habet, inter ualla. Diu durat uterque morbus, et plures per annos sensim sensimque inualescit, tandem alius accessit et degener si, hinc omnia, quae melancholiae succedunt, mala ad compositam referuntur, e Cedia tamen vasorum ruptura, ad sensilitatem et debilem ac tensam fibrarum crasin reuocanda. Com-

p. 7 I. positae tandem melancholiae, praeter alios morbos, febrim nerueam dictam succedere, atque hanc post leuiores insultus tandem vehementer erumpere, delirium obscurum, conuulsiones, mox phrenitidem atque