장음표시 사용
651쪽
asque mortem anserre, atque hoc stadium hule soli febri proprium esse. Inter mussar melancistiae nerueae procothorm- p. 83.
car cv. . numerat Cl. Auctor aeris variatam conditionem, calorem et ariditatem loci, in quo vivitur,llinc nullibi magis exquisitum graduque vehementius melancholiae nerueae genus reperiri contendit, quam inter Asiae australis populos, praecipue inter illos, qui ex Europae septentrionalis regionibus istuc ad- uesti vivunt. Minerarum viciniam, halitusque ex paludibus noxiis forsan unam e causiis esse autumat, cur sua Britannis competat melancholia neruea. Porro huc reducit alimenta acria, potulenta spiri-
tuosa, venena, aut medicamentorum, quae in neruos agunt, opii, solani furiosi, moschi, croci abusum.
variarum excretionum naturalium suppressionem,
vel nimiam prosusionem, siue sponte ortam, siue
praepostere accitam, subitas et magnas humorum iacturas, inprimis sanguinis, unde declaratur, qVare, quod historia conssat, vulnerati et sanguine exhausti heroes interdum fiant pusillanimes. Quae a mento proficiscuntur causiae, sunt profunda meditatio, hinc litteratis adeo frequens neruea melancholia, ira furens, laetitia immoderata,amor et flagr3ns coeundi libido, metus et moestitia. Nihil magis vero tO- p. num partium pessundat , quam alternae vividarum animi affectuum, sese mutuo excipientium, vices, hinc leuis et inconstantis animi homines melancholia sa-cillime corripiuntur. Ad particulares vero caussas, quae nunquam simplicem melancholiam nerueam, sed semper alteram progignunt, referuntur ventriculi dolores, iecinoris linenisque affectiones, renum p. 99 mala constitutio, ut et calculus, cerebrum et partes semini, aut recipiendo, aut eliciendo in utroque sexu destinatae, quae cuncta variis non solum exem
plis Cl. Auctor illustrat, sed quoque, quomodos s s singulae
652쪽
singulae mussae noceant, lucide commonstrare allaborat.
p. Io 3. Signorum melancholice nerustae diagnoillicorum c . S. et 6. Constituuntur duo genera; alia, quae solummodo morbi praesentiam, alia, quae diuersas eius caussas indicant. Ad illa pertinet i) mentis debilitatae error, qui apparet nimia sensilitate, dum mens omnibus rebus, gratis aeque ac ingratis, nimium commouetur; r) impar relatio motuum, siue minscularium, siue tonicorum et obiectorum, quae in Corpus aut mentem agunt, e. g. spasinorum, conuul- suorum motuum, palpitationum cordis, et similium symptomatum, ab exigua caussa, vel post leuem auditum strepitum ortorum; 3 excretiones peruersae: lacrymae copiosae, urinae limpidissimae et copiosae, saliua guttatim assiuens aquosa, aut succus ventriculi, vomitus vi eiectus, 4. atonia, effessus vehementium spasmorum. Haec vero, caussarum indicia,Cl. Auctor in tres classes diuidit, quarum prima eas continet caussas, quae intra corpus admissae, ita in nem uos agunt, Ut quaelibet proprium sibi D mmo, pr priam di nosn vindicet, seu, quae ab alimentis, medi- Camenti S, veneni S, nimiis euacuationibus varii generis, a pulueris sternutatorii etiam abusu ' pendet; secunda eas, quaesensis primario assciunt, vel ab animi influxu in corpus seruntur e. g. sui ipsius odium,
amorem, admirationem: quorsum referuntur mala perpetrati sceleris conscientia, vana superstitio, erotomania, furor uterinus, enthusiasmus atque ecfla- sis; tertia demum illas, quae non in uniuerso corpore, sed in singularibus partibus resident, atque ab earum actione peruersa proficiscuntur, e. g. ab
utero ' Vsitati pulueris sternutatorii abusam, tam epilepsiam, quam ipsum furorem mirum in modum augere DOS in ptoeliotropheo Waldhelmensi creberrima experiem tia edocti, certo asseuerare possumuS.
653쪽
utero, a calculo in renibus, vel ureteribus haerente, a quo saepe nerueam melancholiam ortam esses
Progreditur hinc Auctor in copite T. ad diversen. I Sy.
Ampi0mata, quae nouum nomen melancholiae ner-ueae imponunt, et ad morbos, qui eam excipiunt. Neruea melancholia, mutato tantum nomine, in Deminis non nunquam afrectionem hystericam constituit, si symptomata huius morbi, aut conserta, et cum quadam vehementia breuibus interuallis recrudescunt. Haec vero vel uno impetu saeuit, acuti morbi in modum, vel statis et regularibus par Dmis febris intermittentis aemula reuertitur, vel anomala et irregularis, paroxysmos abnormes concitat. Prior, cum a caussa vehementiori oriatur, reliquis curatu est facilior et huc reducenda esse cat lepsiarum et longarum inediarum exempla, Auctor putat. Alterius caussam, ut omnium morborum p. I 63. periodicorum, in neruis quaerendam esse perhibet, cum nerui quotidie eadem hora in eodem statu reperiantur. De tertia notauit tantum id, in quo a melancholia simplici disserat, lateturque se inter hypochondriacos, simplici assectu laborantes et nerueamelancholia vexatos, nullam huc usque disterentiam deprehendisse. Maniacorum vero mere DCrueorum p. I M. memoriam integram, iudicium facile et liberum esse asserit, solam imaginationem laedi. Atque hanc esse, vel cum affectu, ut ab amato aut oecupante obiecto nullatenus diuelli possit; vel sine assectu, ubi ad omnia in determinatim mens insanit; hinc quoque maniam nerueam aliam esse perpetuam, aliam intermittentem, eamque aut periodicam, aut anO- malam. Nunc caussaS rimatur, cur plures melancholici nunquam ad maniam usque euehantur, alii
vero facilius et quasi subito corripiantur insania; im de tamen non satis concipi posse asserit, quomodoliaee
654쪽
haec perpetua sit, illa intermittat, nisi dicatur, interruptam reuiuiscere ex occasione, qua data, erumpit, absente, conquiescat. In neruea autem mania
inesse semper aliquid conuulsiui, eandemque, cum affectu ingente stipatam, incedere, hinc nullibi mortis cupidinem maiorem, quam sibi saepius conciscant, quasi illos nunquam poena deserat. Signa voro, ut internoscatur, humoralisne sit inania,
an neruea, admodum dissicile colligi possunt. Melancholiam nerueam tandem excipiunt i) sebris len- p 37 - ta neruest a) in rasmus s. phthisis neruest et 3 pDralysis atque hydrops, qui partim tonum auctum, partim contra fractum pessundatumque exhibent Sic commonstrat Auctor, febrim lentam melanchOliae inueterascenti succedere, in principio quidem
vix cognoscendam, praesentiendam tamen ex Ianguore quodam animi et corporis, ariditate cutis, dolore artuum osteocopo cet; existentem et cOΠ-
firmatam indicare pulsus vacillantis frequentiam, summae debilitati consociatam, atque illam vel in P. I 79- termittentem vel continuam esse; abire snepe ino pina sanatione in statum sanitati propriorem, si excitantes caussae semouentur, v. s. si laetitia excipit moerorem. Si autem ingrauescat, nullaque fiat acute exhalatio, cactextam huic febri cum tebre ca-checfica succedere, quam excipit hydrops, vel si sit siccitas, melancholia humoralis. In felicissima vero terminatione in phthisin et febrem hecticam abibre, quod ex adiuncto calore, qui prius constans
non erat, et ad vesperam ingrauescente, auctaque P. IS . aegri confidentia, cognoscitur. Hanc vero eas praesertim caussas mature inducere, quae corpus quasi Perpetuo erethisino, ut moeror, tristitia etc. strin- p. 86. gunt. Quos vero acris aliqua materies phthisicos
estecerit, illos ad hanc tabem non pertinete perhibet. Aegros fere omnes ad frigus nimis impatien
655쪽
tes esse, cum intus quasi stigeseant. Sine febre plures per annos perstare, cum febre autem ad fi p. nem tendentem saepius phthis eos suppuratoriae formam induere. Cum paralysis ex Nostri senten- ptia ab asonia fibrarum dependeat, et in ipsa origine aliquid eonuulsiui habeat, raroque absoluta atque perfecta oceurrat, ab eiusmodi hominibus saepius adhuc actiones, sed conuulsiue et quasi per saltum. post praegressum tremoxem, peraguntur. Ex hac paralyseos natura vero circuli sanguinis retardatio facile concipi potest, ex qua vel stagnatio, gangraena et sphacelus, vel promtior. vel sacilior atoniae transitus in hydropem. In parte altera de melanckosia humorosi exponi ptur. Veteres melancholiam inter morbos non solum ab humorum vitio repetendos , sed etiam ab intemperie humoris naturae assinis, et inter elementa corporis constituti saepe ortam esse asseuerarunt. Recenset igitur Cl. Auctor cap. I. ex antiquisitaniis scriptoribus HIPPOCRATIS, GALEN Ii
AETII, ARETAEI, ALE EXANDRI TRALLIANI, PAULI AEGINETAE, ex recentioribus FERNELII, SENNERTI, PARA CELSi, HELMONTIT,
ILL 1s11que de humoris melancholici, et atrae bilis natura, melancholiaeque caussis et sedibus sententias, quae, licet naultum discrepent, omnes iis men in eo conueniunt, ut caussa morbi huius extra cerebrum sit quaerenda, a qua illud demum laedatur. Ex recentissimis temporibus sYDEN HAM spirituum ataxiam generandi huius morbi incusat, a
dissentiunt, qui, quamuis spirituum ataxiam in genere non Degauerint, huius tamen morbi sedem inventriculum hypochondriorumque confinia posuerunt. Adeoque nunc duplex opinio medicorum vi-pget, aliorum, qui melancholiam pro simplici solido
656쪽
rum vitio habent, aliorum, qui in ea essicienda san.
guinem crassitam, viscosum, terreum, circa aut v nae portarum, aut uteri ostia haerentem, admi, tunt. BOERHAAVIUS tandem atram bilem e tenebris rursus eruit, eique nouam formam dedit. Miu ratur vero Cl. Auctor illum unicam tantum melancholiae ideam suppeditare adeoque eum videri cum Statilianis consentire. Uerum assentitur BOER-H A AvIo neganti, melancholicum humorem inter
humores naturales recenseri poste, cum ille semper soboles sit vitiati corpori S. 227. Melancholiae igitur et atrae bilis exiissentiam commonstraturus in capite z., primum ad sanguinis, deinde ad bilis naturam respicit Auctor, hine primo loco ostendit: proportionem partium sanguinem constituentium variare, nunc plus esse partium terres rium, crassiorum, nunc aquei liquidi. Liquida quaequo rapido motu circumacta, si heterogeneis constent partibus, adipisci acredinem quandam, scalescentem scilicet volatilem. Hinc in eo sanguine, qui multum exercitatus est, pluS pro clivitatis ad putredinem obseruari, quam in eo, qui tardiore motu incedit. Minus quoque a motu dilutum esse cruorem, magis ergo solidis foetum partibus, hinc variam pro varietate motus sanguinis densitatem. Melancholiam quam lues ab alacritate cessante principium sumere. Alacritatem vero per- uiam atque meabilem omnium vasorum conditionem, tenacitatemque debitam, fluiditate temperatam, in liquidis supponere. Quodcunque ergo. aut vasis meabilitatem aufert, aut liquidis debitum tenorem impedit, illud alacritatem simul tollere. Humorum autem eam Conditionem veteres spissam simul atque acrem voluisse, in qua ingens motus dissicultas sit, eamque adustionem et incinerationem vocasse.
Huius autem duplex genus sedulo distinguendum
657쪽
i ab iis caussis, quae, dum motum intendunt, tenuitatem etiam principiis sanguineis impe tiunt, et) earum, quae liquidioribus ablatis, tenuitate imminuta, spisitudinem augent. Priores causiae densitatem se dictam inflammatoriam accendunt, posteriores spissitudinem piceam, viscidam conciliant, quam melancholiam licebit nuncupare Hinc in illa tenacitate aquea liquida admissa iunguntur massae sanguineae difficilius, faciliusque effluunt, et a) ut spissitudo inflammatoria facile in melancholiam transit, sic fieri potest huius in illam transitus.1 loc autem pendere a motu nouo solidis quacunque de causa impresso. Si vero solida ad nouum
motum non irritentur, massam spissiorem, non amcta solidorum actione, constituere et frigidum et siccum humorem veterum. Perseuerante hac sanguinis conditione, coctiones necessario vitiari, hinc
chylum spissiori liquori non admisceri, sed per te,
nuiora vasa maximam partem effluere. Inde vero
vitali animali sui do defraudari fibras, arescere, infirmari. Arelaitas fibras vivaciores concipere oscillationes, debilitatas infirmiores. Hinc spissitudini melancholicae iungi melancholiam nerueam, id quod binis exemplis illustrat. Alteram vero melan- p. choliae et bilis atrae speciem oriri a bile acri vitellina corrupta. Bilem in hepate secretam tenui si1-mis constare partibus, hinc facile resorberi et in sanguinem refluere, et quoad colorem in porraceam vitellinamque abire posse, quod ii, qui viridia euomunt, probant. Caussas, bilem in acre acidum comuertentes, ad quatuor capita reducit; I)vitia sanguinis, glutinoso spontaneo abundantis, atque V. g. chlorosin, insonte utero, in melancholiam immo et inaniam saepius degenerem producentis; et hepatis et organorum eiusdem secretioni et asseruationi inseruientium, cum v. g. bilis sola stasi sinei ulla
658쪽
vlla aeidi misceta viridem ' acquirat colorem; 3 contentorum in stomacho et intestinis v. g. abusuacidorum; vi caussarum qualiumcunque in reliquis corporis partibus habitantium concursum v. g. Viridium vomitus post capitis vulnera grauiora. In atrum vero verti liquamen, partim ab iisdem caussis intensioribus lactis, partim vero a lienis assectionibus, quibus soluuntur, si materia nigra per di rhoeam secedit; sic Noster quoque hystericam vidit, quae sub paroxysmi solutione urinam atram, atramenti instar redderet, in alia atra bilis cum in- P. 2 7. signi levamine ex utero exiit. S M SONI sententiam, sanguinem extrauasatum, stasi atrum factum, atram bilem mentiri, in variis quidem casibus concedit, aliis tamen refellit, notasque asteri, quibus atra bilis a sanguine atro distingui potest. Scilicet sanguinem atrum copiose dilutum lintea macula obscure rubescente, atram bilem contra utut copiose dilutam macula flava, non nisi frequente saponis usu delebile inficere. Odorem nigrae bilis, tum vomitu, tum per aluum emissae, ad nares sortiter acescere, qui sanguini putrefacto competere non possit, et in foetidissimum vertatur, si atra bilis vl- p S 3 cerando sanguinem eliciat. Ostendere dein studet, acidi' Solam stasin bili viridem, ne dum atrum, colorem non necessario conciliare, nos inter alia quoque edocuit sectio viri s . annorum, a pueritia stupidi, maxime iracundi: et inter epilepticos insultus demortui, in cuius ductu cystico unus ex quinque lapidibus baccae rubi magnitudine et figura, coloris straminei, firmissime in carceratus omnem bilis cyrticae eXitum prorsus impediuerat. Vesicula ipsa vero turgidissima, loco bilis, et quidem ex hae hypothesi, viridis vel atrae, uncias duas cum semisse liquaminis candidissimi, viscidissimique pellueentiS, nequaquam acidum spirantis, albumini ouorum recentium rarione consistentiae simillimi, continebat.
659쪽
acidi, intra vasa actionem suam exercentis. existe tiam ex iusculorum sepositorum acescentia tanta, quae etiam ebur, ut in lacte, emolliat. Hanc acescentiam sanguinis a chyli acore proficisci Rrbitratur. Ex virus cancrosi, scii rhos emollientis et in pessimum ulcus conuertentis, effervescentia cum terrreis, ex ossium emollitione, quae a solis acidis ' emolliri possint, variisque testimoniis exemplisque, acidum diu in corpore et praecipue pituita glutinosa inuolutum latitare posse demonstrantibus, patere putat, veteres neqURquam vanos fuisse, cum hinc nigrum humorem, illino melancholiam, ex utrisque vero natam atram bilem distinguerent, quod etiam aliis, cuiusque harum trium specierum exemplis, a se ipso Obseruatis et visis, ulterius illustrat. In caussas capite 3. inquirens, quae melancho p. a M.tiam producunt, triplicem earum indagationem instituit, I quae a porraceae bilis corruptione a) a pituitae acris vitio, et 3) ab uniuersa sanguinis crasi, melancholicum vitium contrahente, pendent, quas rursus in duplicem classem diuidit, ut alias ab internis dispositionibus, morbosum statum constituentibus, alias vero ab externi S, undiqUaqUe no S ambientibus insidiis derivat. Sic in senibus aliquando morbis inflammatoriis; sic ipsi morborum acutorum acrisiae; sic et viribus ab iisdem morbis exhaustis, ut et morbis, a venenato miasmate pendentibus, v. g. variolis, melancholia facile succedit. Chronicos vero morbos triplici ratione ad humorem Acidum vero, si unquam, certo rariissime, emollitionis ossium caussam ecte, iam dudum demonstrauit CLLUDw1GI Us in dis s. de laesa ostium nutritione Lips. 17S9. Vid. etiam Commentar. lior. VOl. IX,
660쪽
rem melancholicum producendum conferre, i) si morbus singularis ex visceris alicuius obstructione vel sunctionis laesione uniuersalem inducat, a) si secretio naturae samiliaris intus retineatur, et 3 si sermentum aliquod, in sanguine enatum, intra molem cohibeatur, aut in partem aliquam contra naturae institutum depellatur, Ostendit dein, quomodo hepatis et praecipue lienis obstructio humo ratem melancholiam gignat. Lienis morbum prolixe describens ex veterum sententia, praecipue ex colore vulsus Iurido et atro, sublatoque hypochondrio sinistro cognosci posse statuit, ' viditque lienem tanquam vesteam aere plenam , qui discissus, quasi aere exploso , concideret. Ex altero genere haemorrhoidum secretionem, aut intemmptam, aut suppressam ideo ad hunc morbum concitandum plurimum conferre arbitratur, quia I)plethoram et inde sequentia mala inseri, r) hanc praeeipue in hepar, lienem atque ventriculum defert, et 3 miasmata impura, talias cum haemo rhoidibus excreta, totum corpus insciunt, id quod 8 o. variis exemplis illustrat Tertium tandem genus a natasmate venenato, intus eohibito, pendens, in varias classes rursus dispescit, se. 1 in illa, quae solida sine magno quidem dolore aut febre, impor
tune tamen, vellicant, pungunt, stimulant, orto enim graui dolore, aut febre, melancholia seluitur, ut v. g. erumpente Podagra, vel febre acuta, saepius fieri solet ; a) quae stimulant aeque solida, ac
in fluida agunt, ut v. g. lues venerea, lepra, papiniaeque melancholicae, pruritus enormes excitando ;
Ex his fgnis iudicaturus, in ptochotropheo Waldhelmen
si vix ullum lienis morbo laborantem agnosceret, eum tamen in numerosis melancholicorum dissectionibus varios lienes, morboso affectos, licet non aere dition tos, inuenerimus.