Comoediae;

361쪽

ΛCI . V. C. IV. 337Semper sit. ΒΑ. Ac iu eca Si0r 0rem antiquom atque ingenium obtines: 20U unus omnium 'i imi vivat numquam quisquam Uundior. ΡΑM. Alialieli, tun mi istuc BA. Recte amasti, amphile, uxore in tuam: Nam numquam ante hunc diem meis oculis eum, quod

Perliberalis isast PAM. Dic verum BA. Ita me diament, Pamphile. PAM. Dic mi, harum rerum sim quid dixti iam patri δBA. Nil AM. Neque opus est 25 Ade muttitor placet n0n seri hoc itidem, it in comoediis, Omnia omnes hi resciscunt: hic, qu0 fiterit par resciscere, Scitini: quos non autem aequomst Scire, neque resci- Seent neque scient. - 'ν omnium homo te visu nusquam quisqvam hundior

V 26 de muttito placet haut seri hoc itidem ut in comoediis. V. I. Umma omne uo resciscunt hic, gus8 fuerat par resciscere.

V 23 UMOUAM ANTE HUΝU DIEM MEI OCULIS E M. QUODQ08 SE VIDERAM: Hoc est, numquam sic videram, itiam nossem U0D OSSEM: Id est, quod me mitissem clu0d scirem, ac per hoc, numquam id cram, it alibi on equidem istas, quod sciam. V. 24. DI VERUM: Bene instanter ex meretrico quaerit,luiu do forma uxoris sentiat. Scit enim hanc iudicem esse pul- rituFrisiosse, vel quod femina vel quod aemula ac,

0ediae nihil cuiquam celari solet Nic. QUOS PAR FUERIT: Mi in hac comoedia aut in hac re. V. 28 'EuUE AsciscΕΝΤ EQUE SCIENT, Resciscunt quos pertinet. Et resciscunt, qui nesciunt, sciunt qui 20 V. ut alibi Adelph. Act. IV. c. . .

362쪽

338 HECYRAE BA. iunio etiam, qui li0c celiliari acilius credas, dabo. Μ1rrilina ita Pliidippo dixit, ii re iurando meo G

PAR Here, licetne cire ex te hi, die quid sit quod sedi boni A ii quid istuc est, In id 0s agitis PAM. Non licet.

PAR Tamen sit spicor: Ego linc ab Orco miti tutam quo pacto PAR Nescis, Parmeno, 35 Quantum liodie prosituri mihi et ex quanta aerumna ex traxeris. PAR Immo vero ei0 neque hoc inprudens seci. PAMEgo istuc satis Scio. BA. An temere quidquam Parmeno praetereat, quod aes ,

iis iis sit 3

V. 29. Immo etiam , qui hoc occulium iri Dcilius credas, dabo. V. 30 iuri iurandi meo. V. 36 Quantum hodie profueris mihi, et me in qu inta aerumnis

negligunt. Et resciscimus ex alio, scimus etiam ei nostram opinationem. Rescire est recognoscere et vix ith venire, quod quis nescierit. V. 33 MERE, IcETNE SCIRE EXTEl Ridicule instat cir 5 ignoraturus Parmeno. S GO HUNC AB Rc MORTUUM lVerba sunt cogitantis: EGO HUNC AB ORCO ORTUUM, ideo ei ἐλλειπτικως loquitur. y NESCIS, PARMENO : Addidit stimulos u riositati eius. V. T. IMMO VERO SCIO NE HOC INPRUDENS FEc 'docte. I 0 Parvum enim leneficii Meritum, si , imprudente titum videatur. V. B. EMERE UIcQUAM PARMΕΝΟΝEM PRA TERRAT: Quod infordum non demere praetereat, quod habet faciendi necessitatem g EMERE AEUlcQUAM PARMENONEM PRAETEREAT Sibi 15 ipsi hoc dicit et se nominat, ut: Degeneremque eoptolemum narrars memento.

Etes Age nunc Phormionem, sui volet , lacessito. g IEMERE uuicquΑM, Utrum hoc dicit: On temere, meque per is 'prudentiam vieritur quicquid . utile est . An boo V. 5. Virgilius Aen. lib. II. v. 549.

363쪽

ACI . . SC. IV. 339 PAM. Sequere me inir0 Parmen0 PAR Sequore equidem litus hodie boni Feci inprudens, quam ciens ante hunc diem umquam. D. laudite. 40

dieit Nihil potest transire tenae re, quod utile factu est, quin gratiam si' habeat An hoc dicit An quie- quam Pamphilus praeterent temere, ita ut nono munere bonum factum Parmenonis, quod sibi utile fuerit Et

convenit hoc dictum meretrici abeunti. V. 40. Ecl ΝΡRUDENS, QUAM SCIENS ANTE HUNC DIEM UM-0υAΜ: Quia non convenit Servo scienti recte facere, bene addidit imprudenti sibi evenisse, ut bene faceret, quod Prudens numquam fecerit. y IMPRUDENS QUAM SCIRΝ : 'Aντιθετον secundum. am imprudenti scientem reddit, non ru- Iodentem. AELl DONATI V. L. ORATORI URBI ROM 1 coMMENT IN ERENTH ΗΕcYRAM EXPLICIT.

366쪽

PROLOGUS.

on omnes binoodiae orentii a Menandro videntur esse translatae Nam haec. quae Hecyra est alterum Graecum habo auctorem quis in sit, habetur incertum Alii Λ H o io, ii in volunt Quid autem nunc ipsa contineat, e idabimus Prologus in lucitur duplex, propterea quia fre- qu T TYAuς egi, ut intelligitur Videtur enim primam pro- i haeseri antea dictam posteriorem nunc esse Sociatam. Jon u tudinem quidem in ninibus Viximus prologorum sempere essi hanc, O et in commendare, argumentum dwere lien tiam nostulare Verum cum aussa exordii semper ita sit, susnici, vel irimen, quod possit opinioni obesse, principis 10 zendatur, est hic purgandum, quod frequenter exelusa 'si Videtur enim quiddam esse praeiudicium, quod haec sumoedii placero non possit Delanditur autem satisfixis derivrione P

coniecturalem statum Non enim ideo, quia mala, est exclused quia populus in funambulo animum occupaver 15 Et hoc addit, quod semel cxclusa est, vel quod rumor esse datum iri gladiatores, populus convoravit cum Vna ultu. do furuit loco. Hoc enim ad Id pertinet, quo iterum videtur exclusa. Ita in omnibus exclusionibus per caussa

mutationem defensio comparata. uno Verba tractemus Ur 20 cum nomen 1 EcYRA Lotine socrus diuitur Apposuit gui faciendo dociles auditorem primum momen, deinde propon

367쪽

occUPARAT NUN HAEC PLANE ES PRO OVA Ergo si antea nuthim initium huius agendae fuit, tamquam redit, ET IC, LI

RUM P0SSIT VEΝDERE. obile cretur . Cur non repetita actio est post funambulum, si propter funambulum Ividetur exclusa adiecta caussa est, quoniam aerentius refcrre eam noluit, ut possit eam Vendere. V. B. ALIAS OGNOSTIS EIUS D QUAESO HAΝ COGNORCITE: Optime ammonuit, ut de praeteritis octam datum doceret, quosa citius iosset scire populus, et hanc ius comoediam posse si- 0 militer comparari.

V. RΛTOR AD Vos ΛΕΝΙ ORNATU PROLOGI SINITE EX0RΛΤ0R ΙΜ Alius est hic prologus a superiore, qui fuit superioris exclusionis Hic vero propter exclusionem tumultus On-I5Venientis opuli, propter spectandos gladiatores SINITE EXORA-T0 SIEM Vel SIM, sinite, inquit, quod oro, impetrem. V. G. QUO IURE AEUM USUA ADULESCENTIOR, Mic prologus dicitum ab Ambivio Iurpione,' quia senex fuerat, qui est in ea actor icti ergo uti pari modo utatur senex benivolentia 20'opuli, qua et adulescens. V. d. NovAs uLI EXACTAR FE cI UT ΙΝΓΕΤERASCERENT: aut Iaboro meo novas comoedias exclu Sas ad O- uti aures revocavi et Veteros confeci. V. G. QUA PRIMUM AE cILI DIDIci ovΑ Comoediarum 25 scriptor Caecilius fuit Ergo ad hunc laborem suum profert exemplum de alter auctore, qui populo placuerit. Et ostendit 'opuli quodam modo rem et scaenae dubiam fortunam esse, uti romoedia excludatur aliquotiens. V. . SPE INCERTA ERTUM MIHI LAB0REM SUSTULI: Hic 30 e sommendat, quo facilius impetret, quod desiderat Laborem pertissimum sustuli. At placendi spes est et in

re in .

V. 2. UBI UNT OGΝIΤΑ , PLΛc1ΤΛE SUNT: Vides a si vili quem ad modum hic argumentum et coniecturam fecerit 35, quidem illae Caecilii conioediae, quae exclusae Sunt, quia ni n0n erant cognitae, postea quam meo labore cognita Sunt, lacere coeperunt. Ergo et ista iplacebunt sine dubio, cum cognoscentur.

V. I l. QUAM ,IIII PER SILENTIUM AEVIIQUAM AEGERE 'ICI-40sUM EST: Hic iam comparatione a simili ducta et terminata ad rimam quaestionem redit, docetque quod sit frequenter Xeluius non suo vitio neque iudicio de comoedia . Potit igitur au-lientiam ut populus praebeat, et ponit hic ipsam duplicem e Plusi0nis caussam. Nam primam sic colligit, CUM PREMUM EAM 45

368쪽

est ut itemini temptarem REFER . DENUO Deinde in die eit, 5 quod utile fuerat ad comoediae iudicium. PRIMO ACΤU PLACEO.

Supponit deinde caussam, eur X elusus est: ΓΜ ΙΝΤΕREA RUΜ0RVENIr DATUM IRI GLADIATOREM. POPULUS CONVOLAT TUMULTU ΑΝ-TUR, PUGNAN DE LOCO Declarata caussa vel te ad isticium. prologi redit, petens audientiam: NUNC TURBA 0 ES OTIUM ID ET SILENTIUM ES r. Et iam sublatae sunt caussae, quibus sum' frequenter X clusus. Ad audiendum operant a te: NOLITE SINERE PER VOS ARTEM MUSICAM RECIDERE AD PAUC0S. Date potius operam, ut faveatis comoedias scribenti l iis, me ars Musica ad inu cos revertatur et si 15 aliquid excludatur, comoediae ascribant. V 39. FACITE, UT VESTRA AUCTORIΤAS EAE AUCTORITATI ADIUTRIX FAUTRIX PUE SIT VOs comoedias cum libenter audire coeperitis, erit studium scriptoribus maximum. Unde ni ea ad placendum crescet auctoritas: si quidem multi per me placebunt

2OΕ commendat se quod numquam pretium rata tui di artis sua.

niaximum, invarias Videretur: et quod maxime ipsum quaestum putaVerit, Populo Sem Perplacere. V. ut QUI I UTELAW ΜΕΛΜ STUDIUM SUUM ET . SE IN VESTRΑΜ COMMISIT FIDEM: Poeta enim quodam modo rauctore 25 commendatus est. V. T. MEA CAUSSA AUSSAM HANC ACCIPITE, AC DATE : Scit se optimi meriti esse, et quam frequenter popul placuerit, et idcirco propter se dicit audientiam esse comoediae dandam.

I P0 QUAM PAUC0Η REPERTAS MERETRICIBUR FIDELES EVEΝIRE AMATORES, SYRA : Haec Scaena quae priorem in prima parte continet tractatum , an iuSte meretrix faciat, cum aliquem diligat, in postrema narrationem, sicut in omnibus habet, quod 35 argumentum in prologis e rim i iis nullum tenet. Omnes igitur eius comoediae in primis scaenis argumenti plurimam exprimunt partem. Ea igitur meretrix, nae hic est, longe a fabul;s est constituta. Nam aliam meretricem amat amphilus. Nunc ista interponitur, ut ei peregre advenienti atque miranti, qu0 l40 meretricem duceret, narretur quid caussae fuerit. Quae res unieX pollitur, ni gumentum pars aliqua declarat.

VEL 1 PAMPHILUA VEL etiam significat, ut:

Carmina vel caelo po8Sunt deducere lunam. V. ERGO PROPTEREA SEDULO ADMOΝE ET HORTOR, F45c G1USὐUAM TE MISEREAT Atque meretrix temperata est, len.

369쪽

I HECYRAM. 343

vero asperior. Eius tenim truces Iaiores esse Iurinium. Decetiueretricem . blanditia. in litor enim diligi non potest, misi fortua

cum Milandimentis conveniat.

V. B. MUTiLEM: Hoc est, disi i l cra ira illa s. inde aiunt, i uod claudus sit Vulcanus . inde dictu mi esse aes , virilis posuit imulier quamquam illic intelligi . potest , quod omnia mulceat et tolli igno faciat. Exi MiUM NLΜiΝΕΜ HABEAM Exceptum et ab

aliis separatum.

omnibus similem, id est, asperam Seu Saevum meretricem.

V. I 5 IΝiURIUM AE SY AUTEM ULCISCI ADVORSARIO l: Defendit it haec . partem suum, quod asperam Meretricem esse desiderat. . Dicit enim non amatores esse, sed ind-vcrsarios, cx hoc, quod ad libidinem complendum sine ier-I5 cede festinant.

V. I. SENEX SI UAERET E : Haec, ut dixi, scaena narrationem tenet, in qua coniectura est, non esse istas firmissimas Iluptias, et alia incedens, quod et adulescens inlibatam diu in 20 doni habuit uxorem et a Se intactam eo tempore, quo nuptiae fuerunt, quibus propriis Iocis argumenta tradimus. Ut oportet tamen servus X iens domo niandat, quasi prae sollicitudine si ad

portum descenderet usque erat quando Uiphilus veniat, quia a patre veniat missus est, ut hereditatem sibi relictam callere 25 Posset ab hoc, de aliis ut sine ipso caussam hanc intelligat. Scitc, inquit, interrogaverit, ne dixeris. Hac enim caussu eum integra fuerit, quod ei dictum toti est, me esse ad Ortum, facile alio loco dici possent. V. di MiΝ1ME Eu UiDEM ME OBLECTAVI, UUAE UII MILITE 3O

et ut oportuit de rebus et de tempore quem ad modum Lic. Verr. IIoc uno p=aetore Iper trie tum I)ertulisse. Et Moderate, ut haec pertulisse se di xcrit. V. 9 NAM ILLI ΠΑΓD LICEBAT NISI PRAEFINITO LOQUI, 40 DUAE ILLI PLACEBANTQ am apud militem nisi certus esse sermon0n 0terat, vel in numero vel in qualitate, ut et quantum dicerem praesuriret et quid dicerem. . 23. QUOD is , NUMQUAM CREDIDI FORE, UT AC ILLAMUM POSSET AMMUM INDUCERE UNouEM HABERE, Hinc proponit, 45

370쪽

ut rem Origine narrationi seducat audisse se, ' quam Pamphilam duxerit. Deinde serius proponit id ipsum quod confirmaturus

est, sicut supra diximus, per argumenta. V. 26 SED FIRMAE HAE VEREOR ET SIΝT NUPTIAE. PH. 5 ITA DU DEAEQUE FAXINT, SI I REM ES BACCHIDIS Faciantuquidem di deaeque, vereor, ut firmae istae nuptiae sint. Non tam prodest Bacchidi: propterea quod aliam fortasse Pamphilus ducet Xorem. V. 30 NEMPE EA AUSSA, UT NE ID FIAT PALAM : Dubi-I0tantem servum nihil potius recuSarem narrare. Optima persuasione meretrix inducit caussam. Iliquit EA CAUSSA proferre non vis, nc Istuc palam fiat, ' sed audita nos taceamus Volumus, nam rem gaudii tantum modo in animo ostendere. V. 33 UT TERGUM MEUM A FIDEM TUAM 0ΜMITTAMQ15Νumquam ita mihi persuades, ut fidei tuae credam tergum meum, ut, dum tibi credo, circa plagas periclitari possim. V. 37 S ΜΙΗΙ FIDEM DAS, TE TACITURAM : Benevolentiam tuam promittis, silentium te reddituram, cum dixero. V. 39. HANC BAccHIDEM AMABAT CUM MAXIME 'UM. 20 PAMPHi LUS: Hic narratio sumitur, quod hoc tempore, quo Vehementer Bacchidem Pamphilus diligebat, pater coepit cum compellere, ut uxorem duceret. Primum eXhinc excusatur adulescens,

quod non ipse nuptias petit, scd eoactus a patre est senex cum adhibuerit reces verba quod senem esse diceret quod 25 illum unicum eumque habere se praesidium velle senectuti suae. Deinde pro adulescente istuc est, ne continuonteretricem deseruerit, licet a patre cogeretur. Nam ille, inquit, prim se negare. Ac postremum frequenter a patre compulsus in hoc promovit, ut deliberet, non ut consentiret.

30 Hoc enim dixit: 'Fecit animi ut incertus foret, piae doctrinae, anne amori ob Sequeretur mugis Deinde, I undendo atque odio deniquo e fecit seneae ' Vides quemadmodum Ionge vel me veIpersuasionis voluptatem Pamphilo tradiderit. eutiquam gravem

ibi vitae molestiam aegre tulit. 35 V. 53 UT IPSAM BAccHIDEM, SI ADESSET, CREDO, IBI IUS COMMISEREScERET Ut si praesens Bacchis eo tempore suisset, quae utique aes fuerat, quae dolebat, ita aegre Pamphilo fuit in his nuptiis, ut Bacchis eius commisereretur. Quemadmodum

Virgilii illud est:

40 Vel tuam miseranda manus. V. I. OCTE ILLA PRIMA VIRGINEM NON ADTIGIT: 1 ctum ostendit amphili amantis meretricem. Sed coniectura hic nascitur alia, an veri simile sit, adulescentem cubuisse cum virgine

et se ab ea abstinuisse Quam rem exsequitur meretrix in ar-45gumentis: quod ait: V. 39. Virgilii illud eri Aen. lib. I. v. 259.