장음표시 사용
391쪽
Postquam poeta vetus p0etam non potest Retralier a studi et trάnsdero hominem in ii
otium DIVERSITAS EXEMPLI BENI LEIANI.
V. Retrάhere ab studio, et transdere hominem in otium. V. I. POSTQUAM POETA VETUS POETAM NON POTE8 Hoc initium a destructione personae adverSarii sumitur, coniunctum cum insinuatione personae erentianae. DPOSTQUAM PORTA VETUS POETAM NON POTEST : ota POSTQUAM pui veteres non
praeterito modo, sed etiam praesenti tena pori adiungi. Ut: Postquam nos Amaryllis ubet, Gulutea reliquit. Quamquam sunt qui POSTQUAM simpliciter iro quoniam accipi 'elint POSTQUAM POETA ET US Qui iam diu est non qui iam diu fuit. Ergo ut vinum Vetus non vetus, ut Ennius. y POSTQUAM POETA VETUS POETAM: Iocunda repetitio, ut 10 Dio deum Etr tos pueri puer indue ullus. y RosTQUAM POETA FETU POETAM Nox P0TEST : Ἀντιθετον primum per συλ φιν primam, Ita extrinsecus movum laudiri I 5
V. RETRAHERE A STUDIO Sic loquitur, quasi rem scaenicam magis 'aedere voluerit Tuscius, quam aerentium.
SIRAΝSDERE. I RANS DE RE veteres sonantius, quod nos lenius dicianus tradere, ut tralatum mos tran lutum e contrario. Ei 20 TRANSDERE HOMIΝEM: Comice et venuste inseruit HOMINEM, ut: Lenibus huic hamis consertum, auroque trilicenm Loricam quam Demoleo detraxerat ipso Victor, apud rupidum Simoenta sub Ilio allo: Donat habere viro, decus et tutamen in armis. V. G. ut Virgilius Eclog. . v. l. V. 0 vix Virgilius en lib. XII. v. 139.
V. 2. EιJ Virgilius Aen. lib. I. v. 688. v. l. ut Virgilius en lib. V. V. 259 sq.
392쪽
366 PROLOGUS PHORMIONIS. Maledictis deterrere, ne Scribat, parat. iii ita dictitat, quas antelia fecit fabulas,
I enni esse oratione et scriptura levi: uia in silua in insanum Scrip Sit adulescentulunt, Cervavi videre tigere, et Sectari canes. Et cani litorare, orare, ut Subveniat sibi.
uod si intellegeret, qu0m Stetit olim nova,
. Qui ita dictitat, quas iante hic fecit bulas.
V. Quia nusquam insanuti fecit adulescentulum. V. Quod si intellegeret, olim cum stetit Opa.
V. MALEDIc Tis iv TERRERE: Sensus hic est, Ipse se, inquit adversarius fatetur victu ni qui rebus i clusus ad verba delapsus est S MALED1cTIS DETERRERE: Deest eum, ut: Quarum, quae forni pulcherrima Deiopeium, Connubio iungum stabili. V. QUI ITA Dic TiTAT: Impudentiam istendita per frequentativum verbum FAELAS ANTEHAc Eci PABULA L Et hic lentum accusatorem facit qui praeterita cingerata et do quibus 10 iam sit iudicatum in melius. V. 5. ENUI ESSE ORATIONE ET SCRIPTURA LEv Imperitur inducit criminatorem qui hoc obiiciat, quod proprium debet esse momici stili. Revera autem hoc deterior Menandro e rentius iudicabatur, quod minus sublimi ratione uteretur, quod 15 ipsum nunc purgat, dicens in tragoedia ultiora transire posse. V. i. QVix UsuUAM INSANUM SCRlΡSIT ADOLESCENTULUM Ideo videmur leves tenuesque, inquit, quia non in comoedia prodigia facta sunt et tragoedias concitavimus callides hic mon solum errori Luscit obviat ae-20 prehendentis, sed etiani ini perite cris sisse ipsum ostendit Luscium Lanuvinum. y cui PSIT Legitur et Eci T. y ΛDOLESCENTULUM: Ut comicam personam ostenderet, artificiose imminuit ADOLESCENTULUM, quo magis persona a sublimitate tragica discederet. 25 V. CERVAM VIDERE FUGERE, ET EcTARI ANES: Hic Dfectus u comoediis removendus est y CERVAM VIDERE FUGERE, ET SECTARI CANES: Ambiguitas per accuXativum casum perSeVerans usque ad ultimum de industria factu est, et etiam ipsa perplexitus odiosa it. 30 V. ET EAM PLORARE, ORARE, UT SUBVEMAT SIBI : Haec omnis ΠερισΓασις tragica est, et ideo in comoedia vitioso inducitur.
V. QUUM STETIT OLIM Novas Bene hoc positum St. V. 4. ut Virgilius en lib. I. v. 6.
393쪽
Acturis per Imagis teti88e, quam suae 10 Minus inulti audacter, qua in nunc laedit, laederet: I totiugis lilacerent, quas lucisset subulas . Nunc si quis est, qui li0 dicat aut sic si itet: Vetus si liueta fila lacessisset irior, Nulluui invenire uiri l0guin is tuisset novos, 15
s ueni diceret, nisi liaberet cui in alediceret: Is sibi responsum li0 tui beat in te di iuuibus
V. 2. Iunc versum R. ne iii Ieius prorsus omisit. V. 4. ullum invenire prologum υδδet Ovu3.
Potuit enim responderi Cur igitur stetit et noli exacta est a populo ς QUUM TITl 0LD NOVA Recte I in quasi dicat: Quom adhuc Terentius non Scriberet, penu ria meliorum est probata. Deinde quod ait Ova , lio os ignificat, Omnia carmina novitate ipsa commendari
suffragium scaenicorum comparat et laedit adversarium.
V. 'L MMXUM MULTO 'Di ALTER oves dictum L Ni NusMULTO AUDACTER , ut cum dicamus nos: Minus audacter. Io V. '3. UNQ SVNUl EST, QUI HOC GlCAT AUT SIC COGITETQ0mne, quod in mentem venit, aut cogitamus aut dicimus a Virgili u. Et mihi iam multi crudele canebant Artiricis scelus et taciti ventur videbant. 5di sensus est: unc si quis est, qui hoc dicat aut renseat improbus e Stoerentius, qui omnes pro-ogos de maledictis acit, habeat is hoc responsum tibi, adversarium coegisse, qui ri voca ver i t. Vam quid faceret erentius, quum de palma artis 201iusicae certandum videat esse sibi lv. 4. LAcESsisSET RioR 'Aut LACESSISSET abundat aut
V. 5. NULLUM INVENIRE PROLOGUM PROLOGUM modo noni ominem, sed verba significat NOVUS Hic, quod supra 25
raetermisit, veteri opposuit novum.
394쪽
Palmam esse positam, qui artem tractant mi sicam. Ille id saniem hunc abistii di studuit reicere; Hic respondere Ioluit, non lacessere. 20 Benedictis si certasset, audisset bene:
ubi ab illo adlatumst, id sibi esse rellatum putet. De illo iam sine vi sucium dicundi milii,
V. 22. Quod ab illo adlatumst, sibi esse id rellatum putei. V. 23. 24 De illo tum snem licium dicundi mihi, Pecthndi cum ipse de se nem fecerit. sus hic est Inveniret, inquit sed maluit, quum depalnia certandunt sit, adversario respondere ae denti. Verum oratorie manifesta solvere non curavit, hoc est, nullum invenire prologum potuisse erentium. Et 5 hoc enim obiiciendum fuit omnibus et novis et veteribus poetis. PALΜΑ pro causa certaminis posuit. Et ideo non est mirandum, si pugnant, quibus causa certaminis praesto est a V. B. QUI ARTEM TRACTANT USIcΑΜ Virgilius:
I Gentis Dardaniae, magnum quae pars per orbem. Et περιφραστικως ἀντι του , qui comoedias scribunt. V. I9. ILLE AD FAMEM HUNC AB STUDIO Hic maxime incipit solvere, quod sibi superius ipse proposuit ILLE AD MΜEM UNO AB STUDI Quid est enim, inquit, in V I5tuperare, misi ad famem reiicere am poetae probi suas vendebant fabulas et harum pretiis alebantur ILLE ADFΑΜΕΜ ΗUΝ AB STUDIO Cur lacessitus respondes Certamen est, inquit AB STUDI STUDUIT: Vetuste, ut L aera ludum et pugnum pugnavit. 20 V. 21. BENE DICTIS SI CERTASSET: Bene CERTASSET, quia supra dixit: In medio omnibus palmam esse positum, quasi Neat, quidquid in certamen venerit, in eo incendos aemulos esse. SI CERTASSET : CERTASSE αντὶ του provocasset ab eo, quod praecedit, id, quod sequitur Virgilius: 25 Nec te certaSSe priorem Poeniteat. AUDISSET BEΝ : Bene audire est bene dici, laudari. V. 22 QUOD AB ILLO ALLATUM ES :od est, maledictum. QUOD AB ILLO ALLATUM EST, SIBI ID ESSE RELLATUM PUTET 30 Proverbiale est suo dedit, recepit. Et geminavit, ut: Relliquias Danaum. V. 23. DE ILLO IAM FINEM FAc IAM Dic UNDI MIHI, ArisV. S. Virgilius Men. lib. I. V. 605. V. 24. Virgilius en lib. I. v. 552. V. 30 ut L Virgilius Aen. lib. I. v. l.
395쪽
PROLOGUS PHORMIONIS. 369Pecciindi quum ipse de se sinem non facit δΝtinc quid velim antinum adtendite. Ad porto novam, 25
pidicaZ0 men0n quam vocant comoediam
Graeci Latini lii; rinionem ni minant: uia litimas pariis qui aget, is erit Pli Irmio
arasitus, per quem re geretur maXume, Voluntas vostra si ad 0etam accesserit. 30
V 26 27 Micazomenen quam vocant comoediam Graece, Latine hic Phormionem nominat.
V. 26 PiDicAZ0MENON AEUAM VOCANT C0Μ0EDIAΜ' ' Hieanifeste errat Terentius . . Nam haec sal, ula, quam transtulit 'rid/cazomen dicta est a. d e Tu a ira Pesti m ess . cum A: alia EPIDICAZOMEΝ0 eiusdem Apollodori Debuit eruoeere EPIDICAZ0ME NEM GRAECI L LATINI Piion IlioΝΕM Nam Do tegi culum dicunt Graeci, quo insternitur pavimentum, de hormio correpta prima syllaba apud pota Odorum est i ergo Phormio formula, ut quidam putarit, die tum 20t .rgo 'nil parasitus, vilissimae condicionis homo. nomen
untatem pro favore osuit. - Cicero Dipiit in Q. Caecilium Cap. 5. . S.IUI. u. 24
396쪽
Date operam adeste aequo animo per silenti lim: Ne simili tam ii sortuna atque usi sumus, uom per tumultum ni Ster re motris locost. Vuem actoris virtus nobis restituit locum, Bonitasque vostra adiutans atque aequanimitas. 35V. 31. DESTE EuU ANLuo Favor in comoedia silentilius spectatoris est. Recte ergo addidit PER SILENTIUM. Eu UoANIMO: uno propositio est. V. G2 bE SIMILI UTAMUR FORTUNA AΤuUE USI SUMUS 5Νe populum laederet, fortunam maluit accusare. V. 33. CUM PER TUMULTUM NOSTER: Apparet Hoc Vrarante hormionem actam esse, cui contigit id, quod queri tui populum subaccusans. y 0STER GREX M0ΤUS Loco EST : Locu est distributi temporum, quae .cuique in spectacului Ioventuro attribuuntur ab aedilibus. Unde loco motus dicitur, qu suas horas non obtinuerit inter praecedentes et consecuturos Ergo proprie. Sic et Cicero: Loco ille motus est, cum Si ex urbe puISuS.
V. 34. QUEM AcTORIA VIRTVs: Ubique Iaudat actorem insiI5 enim poetae utile g QUEM AUTORIS NIRTU qui exclusus totiens animum non rubiecerit, sex perseveraverit ingere. Ide virtus est D RESTITUIT LOCUM Bene repetivit docum,
αμφιβολιαν vitaret, ne quem tumultum dicere videretur. V. 35. B0ΝITASuUE VESTRA ADIUTANS ATQUE AEQUANIMITAs2o Bonitas in onmibus generaliter rebus est , aequanimitas ilspectando. An bonitas in probandis his, quae bona sunt die quan imi tres in ignoscendis vitiis atque delictis An tio τολογία est A BONITAS circa omnes, aequanimitas circa Terentium BONITASuu VESTRA totum actori tri 25 buens, nihil populo praeter culpam reliquisse videretur, honoris causa hoe addidit. y ADIUTAN Si veteres dicere maluerunt quam adiuvan8.
397쪽
DAVO S.,AU. In Iciis Sumimis litus et p0llularis Getaleri ad tu vetiit crat ei de ratiuncula
V. I. AMICUS SUMMUS EUS E POPULARIS: Quod in nanius fere comoediis, in itibus ei plexa argumenta sunt, fieri O-t, id in hac quoque Terentius Servat, ut προτατικον IT JόG--πον, hi est, personam extra argumentum, inducat: ii dum ob hoc ipsum, ii od veluti aliena tuta fabula est, gesta 5s narratur, discat populus textum e continentia rerum Sitque structus ad cetera. y AMICUS SUMMUS MEUS E POPULARINῖTΛ in hac scaena, quae docendi atque instruendi spectatoria usa inducitur mire extrinsecus clepores facetiae iue cernuntur sales comici Id enim est artis poQticae, ut cum narrationi Iogumenti detur pq ra, Iam tamen res agi et comoedia spectari leatur AMICUS SUMMUM MEUM ET P0PULAni GETA: usi lati persona eius, quae inducitur ad audiendum argumentum. vide servum ostendi Davum, et non Ostendi, cuius Servia sit.
AMic Us A voluntate. P0PULARIS, A fortuna. POPULABis 15as de iii condicionis gregisque auris i ii M: Popularis sui scele- s. i. POPULARIS pili L n in a Dura et P0PULARA est, i s et Po-LAnis , o POPLLARIS vilis is populoque factus, si quis dicat sordidum, popularem civem .s AMICUS LMMUS US: Davus extra duas familia inducitur, qua in hac sunt su-2Ola, ulterius ac per hoc ignarus, cui narret Geta argumentum. V. IIERI AD E VEΝiae: Apparet heri duisse nuptias. lHERI AD ME VENI : Propter cognationem e et i litterarumn dubitaverunt antiqui et here et heri dicere et mane et manit evere et vesperi ERAT EI DE RATIUNCULA L Dces intim, 25 mire subtractum est ERAT EI DE RATIUNCULA, pli Or- diminuti re servili RATIUNCULM et PΛUA ILLULUM.
ERAT EI DR ΛTIUNCULA: Moraliter intulit , ERΛT EI. igis enim facetum ci comicum est, cuiri stνJEIcs insertur,um si diceret: um erit ei. 30 21 η
398쪽
Iam pridem aput me reli litum aiaxillulum Nummormn id ut conficerem in seci: ad sero. Nam herilem ilium eius duxisse audio
Uxorem ei credo munia lio contaiditur.
Vuam inique cun paratumst ii, qui minus habent, Ut senilier aliquid addant divitioribus δ uod ille inciatim vix de demen So uo,
5 paullulum, uuaeillum , pauxillulum.
V. 4. ID UT CONFICERE : Eκλεις)ις prima. Et CONFIch REM proprie. ani fieri pecunia dicebatur. 4 li su ii si Quae pecunia ad Hispaniense bellum Metello facta erat. y Coa FICEREM, Quia in promptu non erat. s CONFECI ADFERO10 Bene, quasi reddendi morae non habere causa fuerit. V. 5. AM ERILEM FILIUM : ρόφιsto Graeci dicunt Atque haud scio an Latini quoque alumnum dicere potuerint nisi hoc mallent. y AM HERILEM FILIUM EIUS DUXISSE AUDI UXOREM: Mire se rapplicat argumento. I V. 6. ED CREDO UNUM 110 coΝRADITUR: Nire mei quiden fuerunt nuptiae, sed adhuc munus conraditur, quia nuptiis etiam septimus dies instaurationem voti habet, ut in se nere nonus dies, quo deniculi concluduntur. y EI CRED0Uxori scilicet UNU Hoc coΝRADITUR HOC, pecunia 20 scilicet, munus erit. Et est figura n ε 3Aγν σις. S CRED0Pro Vere scio. Et I an uxori an absolute, ut sit, ei rei
CONRADITUR: Apta in verbo dissicultas, ut in Adelphis
est lege. t I, OUI INU ΗΑΒΕΝΤ , et DIVIΤ10RIBUS dixit, 'diceret, servi dominis. Vult enim latius patere, quod diei te generaleni esse sententiam. IJΛΜ ΙΝruUE COMPARATUM ENTHI, SUI ΜΙΝUS HABENT Garrulos servos et sententii sos ma30 comoedia tristes et parce loquentes tragoedia. V. B. UT SEMPER ALIO UID ADDANT: Mire non dent, se ADDANT, et non aliquando, sed SEMPER A DIVITIORIBUS : Pr in i mura in ut ea iii s. V. U0 ILLE Docte ad singularem numerum trans
35it a plurali. y QUOD ILLE: odit ad Getam. UNCIATIM Sis veteres mita UNCIATIM : Cum expensa pecunia ferretu
399쪽
ACT. I. c. I. 373ui in defrudans genium, conpersit miser, 10 illa liniversum abiit i et haud existi inans uanto labore partum. Porro autem Getaerietur alio inlinere, ubi hera pepererit:
ore veterum , non ut nunc annumeraretur, assis libra eratusque parteS, UNCIAE. Rursus unciae unius duodecima pars bella licebatur. Merit ergo non per singulos seA tertios nee Per singulos denarios neque Per Sirigulos asses, sed id, quod ερβυλι ni inimum fuit, per singulas uncias CNCIATIII 5xit. Et Cicero: Ecquis Volcatio, si Sua sponte veniSSet, o libellum dedisset' s UNCIATIM VIX Potuit et unciatim cito conflari , eculium ut multa pauxillatim, et cito ili laxima. Merito ergo additum est VIA. Sed quid si et CIΛΤiM et VI et tamen de lucro dedit DE DI MENS I 00, inquit. Quid si ex abundanti SUUM DEFRUDANS GE- Μ. Deinde non acquisivit, sed COMPAR SIT. Et ad postre- m MISER, ut iniquitas consuetudinis comploratione finiretur. DE DEMEΝSO SUO : Servi quaternos modios accipiebant frunt in mensem, et id demensum dicebatur. Et utrum a mense I 5a em 4, incertum est. V. SULI DEI BEDANS GENIUM Ut contra genialia cum licitur, qui vivit lautius. V. l. D ILLA: rupta ei licet S UNIVERSUM ABRIPIET: itra illud, quod uncia im dixerat s Ni VERSUM ABRIPIETQ 2Ogna virtus pene in singulis syllabie, contra illud, quod ait
E ILL rettulit contra unciatim , viae et de demenso suo UNI-ISUM. Contra id, quod ait: Munu conraditur, ABRIPIET.itru Suum defrudans genium, et compar Sit miser, AUD STIMANS QUANTO LABORE PARTUM. S HAUD EXISTIMANSQ 25UD Ex ISTIMANS vel intelligens vel recogitans ac retuns HAUD EXISTiΜANS : Pro aestimans. Salustius
Quirites, purum eaeistumaretiS.
2 QUANTO LABOR PARTUM: Hoc sic pronuntiandum est, si nunc ei venerit in mentem saepius passurum Getam, quod 30ic tolerare gravisgimum iudicaverit. S QUANTO LABORE : Et: Relliquius Troia eae ardente recepta S. 'ARTEM: iroprie dicitur PARTUM de οὐ quod labore quaesi- est, 'aia nullus partus sine dolore est ac labore 's P0 uno EiM ET FER iETUR: Ad paupertatem rettulit FERIETUR. Nam 35 dum num plaga et res sanguis noster dicitur. . a. Eni ETUR ALIO MUNERE: Significanter non funger iuuere, sed FERIETUR dixit FERIETUR ALIO MUNERE Cicero est at tib II. c. I 0. f. 26.
400쪽
Porro alitem alio, ubi crit si ero natalis dies: Ubi uitiabunt: istiane hoc uter uti seret 15
Puer cari8sa erit mittundi et videbit Getam δ
V. 4. Porro alio autem , ubi erit puero natalis dies. Ex consuetudine FERIETUR. am et plagam damnum et sumptum sanguinem nostrum dicimus S UBI ERA PEPERERIT: Quae supra illa dicta est. V. a. PORRO LI AUTEM: E ALI0, quod dicit, pro mul-5tis pronuntiandum est UBI ERI PUERO NATALIS DIES: Cum adiectione temporis cuiuslibet natalis melius dicitur ut natalis locus, et natale astrum, sed Virgilius serviciis personae rusticae:
Meus est natalis, Iola, Ioinquit nec addidit dies.
V. 5. UBI IΝITIABUΝ : Hoc vuli uos pronuntiandum. S UBI IΝITIABUΝΤ: Ut quidam, cibo et potu, ut quidam in eris. y UBI INITIABUΝΤ: Legitur apud Varronem, initiari
pueros indulium et Policae et Cubae. dii im edendi et o fundi 15 et cubandi ubi primum i lacte et a cunis transierunt, quod Virginiis r o deus hunc mensa, dea nec dignata cubili est. Hoc adnotavit irobus Sed Terentius Apollodorum
sequitur, apud quem egitur in insula Samothracum a certo tem 20pore pueros initiari more Atheniensium, quod, ut in paritata, probandum est magis UBI INITIABUNT Hoc sic inserendunt est non quasi hoc solum sit, sed quasi defatigatus sit enumerando occasiones dandorum munerum OMNE DO ATER AUFERET: Hoc rettulit ad offerentis irrisionem , qui putat se puero 25 dare F MATER AUFERET: An nutrix, an Vera nante TiV. 6. PUER CAUSA ERIT MITTUNDI Proprie dixit I TUNDI de muneribus S ET VIDEO GEΤΑΜ': Locuturum ostendit Getam. ET IDEO GΕΤΑΜ': pparet poetam nihil putasse amplius addendum nil insinu undam populo personam 30 Davi et ideo iam induxit exeuntem Getam, ut sit causa e0mmutandae rationis.
V. I. Virgilius Eclog. m. V. 76. V. 16 Virgilius Eclog. IV. V. 63.