Comoediae;

451쪽

ACΤ. II. SC. II. 425 Pute lio intristi, tibi omne est exedendum: accingere. IE. Obsecro te. H. Si rogabit GE. In te spes est. PH. Eccere. 5

GE. Subveni. II. Cedo senem, iam instructa sunt mi in corde consilia omnia.

rL. Quid ages uid vis, nisi uti maneat hanium,

atque ex crimine iuc

V. P. Cedo senem iam instruet mihi sunt corde comitia omnia. I. TUTE, INTRISTI Hoc , TIBI GMNE EST EXEDENDUM, JU-0ιliata pia parasito, quae de cibo est. ac autem inter rustius de alliato moretario dici solet. Et bene INTRISTI. Propriolim intrita dicitur huiusmodi ei bus S ACCINGERE : Ap- ara te atquc expedi. V. 5. ECCERE. UID HI EDDET' Totum hoc quasi alia tens loquitur parasitus, ut ex hoc appareat quid intersit interulaciam sycopliantae improbi et patris familias perturbationeminime litigiosi. am illo in bona causa advocatos quae et ipse Oblicitus in toto actu est, hic in puncto I 0 mis c ad inni illa in para et aam, i t. QUID AEL REDDETles Bene iam ad illud respicit salla, quod futurum est, propter Phaedriam. SIC OPINOR: Non TU IMPULISTI hoc pertinet, sed ad id, quod secum tacitus vol-

Phormio. Ut si EDDET L Hoc est, quid si respon-I5 bit An, quid si mulierem reddet lv. 7. CLD SENEM: Mic alii excussisse dorporem somni

lueunt parasitum alii aransglutisse quod in iro mandebat,asi hoc mora fuerit ad vincendum senem. CEDO ENEM in larvi moliminis certamen impendet, riuum senex dixerit: 200minem commonstrarier mihi istum volo, parasitus dicat: CEDO

. . Qua D AGEst Non interrogantis, sed metuentis

seilicet Antiphonis. 30

452쪽

426 PHORMIONIS Lntiptionem ripiam, vique in me omnem Iram derives Senis δGE 6 vir sortis atque amicus verum lio saepe, Pliormio, et i Vereor, ne istaec tortitudo in nervom erumpat deniqui PH. Ah, Non ita est, dactum ist periclum: iam pedum istis Via.

uia ut me censes dii mines iam laeverberasse usque a neceml

V. D. ANTIPHON RII ERIPIAM: Bene ERIPIAM dixit, quo hsignificat isti lir eo, qui inui teneatur oppressus Virgilius Tune hinc, spoliis indulo meorunt, Eripiare mihi. 5Ν ΙΝ ΜΕ ΟΜΝΕΜ IRAM CHIVEM SEΝis: De rivatio dicitur iis 1lexi criminis ab eo, ad quena pertinebat, ad eum, ad que

non Pertinet.

V. 0. O VIR FORTI ATO UE MICUsu Ordine laudavit Plies enim AMICUS , quam VIR FORTIS. Et ali paret aversum GiIO iam X chimasse, quod ni aiorem vim habet, quam si antice dixis et S O VIR FORTIS ATQUE AMICUS: ominativum pro V cativo posuit. y VERUM II 0 SAEPE, PHORMIO : Bene ΑΕΙ addidit, ut sententiam faceret de speciali dicto. V. ut VEREOR NE ISTAEC FORTITUDO IN ERVUM ERUMPI

V. D. V ERUII HOC SAEPE, PHORMIO, VEREOR, NE ISTAE FORTIIUD IN NERVUM RUMPAT : Et consuetudine Romana dixi

2 in quia saepe in i ea cum mi ici est ei a nam iri fici in carcerem missi. An nuna quid proverbium a si ittariis natum est, quod immoderatae plerumque vires a ducendo arcu non telum incitent, sed nervum rumpant An eo, quod saepe sortius serientes nervum sibi aliquem laedani 25 Ergo sortitudine nimia saepe vinci, saepe decipi contigit. 'V. I. IN ER 'UM ERUMPAT DENIQUE DEΝΙli E modo ρελ, ον erentiana consuetudinc, qui hanc particulani in uti uia ponit sententia. V. I 2. IAM PEDUM VIA EST VIA PEDUM pro pedibu 30 et vis ανχι του provisa. Et totum χμαq0sικ ύς. V. 13. QUOT ME CENSES 0ΜIΝEA IAM DE VERBERASSE LiV. Virgilius Aen. lib. I l. v. 17.

453쪽

ACI'. II. C. V. 427uspites, tu in civis u magis B Ivi, tanto saephis. il dum, en unqua in init riarum audisti ni illi scriptum

dicam 15 r. Qui istuc PH. uia num reto accipitri tenditur

neque milu0,

ut male faciunt ni bis illis qui nil faciunt, tenditur. uia enim in illis fructus est, in illis opera luditur. iis aliunde est pericluni, unde aliquid abradi putest:

V. 8 Quia enim in illis fructus est, in istis opera Diditur. AD ECEMi Parasitio totum translationibus Ioquitur. Muius id est enim vis uni braticorum hominum, scurrilis ratio. V. Id. H08PiTEA, 'IUM CIVES i υνακολουθον secuniluna. est enim supra cum Et bene posterius posuit id, quod ma- o. CKD DdM, EN UNOUAM INIURIARUM AUDISTI MIHIlIPTAM DICAM l: Plus est hoc per interrogationem intulisse, im si diceret: Numquam mihi scripta est iniuriarum dica. ΝIURIARUM AUDISTI MIHI SCRIPTAM DICAM l θάκυρο γία. Sic in et ullius Scribitur Heraclio dica. y IcΑ: Dice Iousa est Graece, quae it Latine dica, Latia te actu, Caiate Calliopa.

V. QUi IsTUcles Interrogare dicitur et fingitur Geta,

454쪽

Alere nolunt hominem edacem Et suptimi mea sententia, Pro maleficio si beneficium liminum nolunt reddere.

gratia. PH. Immo enim nemo Salis pro merito gratiam rei refert.

V. 23. . . sin pote satis pro merito ab illo ibi referri grάιia. riculum affertur, a quibus aliquid auferri potestati alii aliunde periclitantur, quam creduntur Εenim illis causa periculi, non quia invidetur, sed quia al, aliquid auferri potest. S UNDE ALIQUID ABRADI ABRADI

5 vim auferri. V. 20. MIHI SCIUNT NIHIL Ss : Rei scilicet siccErDΑΜΝΑΤUM DOMUM: Secundum ius scilicet, quo baerati, eusolvendo non essent, ipsi manu capiebantur. y DUCE ΝΤ ΑΜΝτcΜ ΟΜUΜ , Miris usus est verbis rad extenuandam Oennui Iurem ad commodum transferen lana. am quod ob cratis in in cum est, id parasitus maxime optat, duci ab aliquo domui Addidit autem DAMNATUM, quasi qui irrideat genus damnatiori in qua victor pascere compellitur et pascitur victus. V. I. ALERE AEOLUNT ΗΟΜΙΝΕΜ EDACEM Sensus es Io Sciunt edacem et i d ei nilum tolere. Et lio sic inuntiandum, ut saccie totum videatur illatum. Quando baeitus sit sub huius modi poena, nec accusari ab aliquo se uel

V. 23. POTEST ΑΥUM PRO MERIT AB ILLO Lin A25 FERRI GRATII: Multum romittit et parasito, quum dicat, hi futurum, quod pro merito possit accipere. y 0 P0TE SATIS PRO ERIT AB ILLO Huius modi sententias inserunt phtae parenthesi, cum his, quae volunt inferre S AB ILLO TiREFERRI GRATIA, Non ab eo, qui te damnatum duxeri30 sed Antiphone, de quo sermo est. V. 21. IMMO ENIM NEMO AEATIM PRO MERITO GRATIAM M

455쪽

n eis, 25 li 0sum ab unimo, quom ille et cura et sumptu h-

, Sumitur,

hi vi ibi sit quod placeat, ille ringitur, tu rideas:

ύ. 27 omst, tibi quod illi eat, ille ringitur tu rideas. m nT: me iam parasitus, quid luti praestat. debere se dieit. est tu olim uni personae inferioris irgilius Tu mihi quodcumque hoc regni, tu Sceptra Iovem quo Concilias, tu das epulis accumbere divum. ἰRATi13ii 'Meeni s bEM0 fATIS PRO MERITO GRATIANI REGI 5FERT REX alias regnat or, alias dominus alias dives signifit. Sed nunc rex ratione tu habet noni in is ad uti quid dicti, ad si-llicandum tiarasitum Litis nim parasitus regis est et liber patroni, sic e contrario re parasiti est et patros liberti. Quod si ituri esset, iton ΝΕΜ tantum modo, sed IoMO PARASITUS diceret. L 25. ENE SYMBOLUM VENIRE, UNCTUM ATQUE LAUTUM ill ALNEIS/: Haec non ab Apollodoro, scd e sexto satyarum Ennii translata sunt omnia:

Quin Sine cura, laetus, lautus quom doenis, I 5 Infertis malis expedito brachio, Alacer, celsus, lupino exspectarit impetu, Mox dum alterius abliguria bona: Quid censes dominis esse animi ι Pro divum domi

Ille tristis cibum dum servat, tu ridens voras. 20 TENE SYMB0I UM VENIREl: Et hoc noliten constat inter paras S confictum atque compositu in esse. Contra illud in Aladria: nbolam dedit , coenavit.

quum sussiceret ΝIM0 QUUM ILLE GRA ET SUΜPTU AB-25 MTUR CURA in astra Wa n d O SUMPTU in iis in em di. V 27. DUM TIBI FIT UOD PLACE ΛΤ Acuenda Vox in eo, ait inI. Et hoc eminenter adiectum est, non sui curam, convivarum gerere illum, qui vocat. y ILLE RINGITUR, TUI LA8 Poetico lepore et iisdem syllabis diversa significantia 30s p invicem posuit, INGITUR DRIDEAS. y ILLE RINGITUR, TUM EAS: Varie. Nam pronuntiativo coniunctivum miscuit. Non in dixit Ringatur. RINGI est sto, achari diacitum. Est uim translatio a canibus latraturis.

456쪽

cE uid istuc verbi est PH. Ubi tu dubites, qui

Haec quum rationem cineas quam sint suavia et quai cara Sint, iΕ qui praebet, non tu hunc habeas plane praesentei deum δGE Se ne adest: id quid agas, prima cultius acer

Si eam sustinueris, postilla iam, ut lubet, ludas licet.

latent parasitorum rettulit. y PRIOR DECUMBAM: Sic Cicero Muture veniunt discumbitur, inquit. AEDEΝA DUBIA APPONITUI Et hoc adeo parasiticum verbum est, ut id non intelligat Geta V. 29. QUID IATU VERBI sit: Ut intelligat populus 5 idcirco et non intelligit et vult doceri Geta. Ostendit autet

Poeta pro una quaque re Verba propria SSe neque convinum

cum iis, qui diversi sunt actus. y UBI TU DUBIΤES, QUID SUMA POTISSIMUM: Non potius, sed P0TISSIMUM dixit, ut in re mi aliis alia monstraret potiora. Plautus: Io tundum est in lecto, si quid de summo petaS. V. 30. HAEC CUM BΑΤΙΟΝΕ ΝΕΑ : Intelligas, aestimes. y QUAM IN SUAVIA, ET QUAM CAR SIΝT: on nihphilosophatus est poeta, ostendendo multis SuaVia esse, quae ear

I V. I. E OUI PRAEBET, O TU HUΝC ABEAS PLAΝE PRAEBENTEM DEUM' Hoc est, quod ait Immo enimvero nemo uti pro merito gratiam regi refert. Ἀ0 TU HUNC ABEAS PLAΝ PRAESΕΝΤΕΜ DEUM: Praesentes dii sunt, vel qui statii praestant, vel 'ui coluntur et videntur, mi Sol 20 Luna. Alii PRAESENΤΕ pro potentissim accipiunt, ii

Virgilius:

Quo non praesentius ullum. V. 33 SΕΝEx ADEST: ID QUID AGAS, Intervenit sene ultimo. Et quidem quod extra argumentum per inventionem dii 25 potuit, consumptum est y Vi DRAEL ID AGAM: On t errenuis Si sed excitantis. y PRIMA COIΤI EST ACERRIMA I ranslati est a praelio. Nam et congredi milites et coire dicuntur. V. 33. SI EAM SUSTINDE Ris: Multum de illo exigit, quandnon dicit, si eum reppuleris, sed potius S EAM SUSTIΝUERl830s POST ILLA IAM, UT LUBET, LUDA LlcΕΤ In ossicio militari omnnegotium vel pugna vel ludus. V. Cicero in Verrem lib. I. cap. 26. I. 66. V. N. Plautus in Menaechmis Ac t. l. c. l. v. 27. V. 21. Virgilius Georg. lib. II. V. 127.

457쪽

DEMIPHO. GETA. PHORMIO.9m. En umqua in cui quain contumeliosius Ludistis actam in iiii iam, iram haec est uilii δxileste, quae80. E. Iratus est PH. uin tu liii a me.

V. UMQUAM )UIQUAM ΟΝΤLMRI IOSIUS AUDISTIS FΛ- TAM INIURlΛM: In hac scaena, ut rhetori biis placet, veluti quae-am controversia est quae uno te lupore t ex utraque parte tratatur Ut si quis dicat legem esse, me de eadem te bis agair, et item, ut ibam proximus ducat quidam absente patre S h0' nomine uxorem coactus cst ducere uidi illam 'paterj lveniens licere matrimonior contra dicitur Meminisse autem ebemus omni contentione ea maxime dici quae sim-liei patri familias et i calumnios syqophanta es improbissimoque irasit congruere poetae visa sunt DE UMQUAM UIQUAM COX IO PMLLIOSIUS AUDISTIS A TAM INιURIΛM lam instructi sunt advolui, recte. longum enim fuerat omnia laec post scaenarii 'ri UMLLAM E vim habet indignat Ponis post enar-

tam iniuriam.

V. . QUAM AE EST Mi HI: Facta iniuria subauditur. 5V . . ADESTE, QUAESO: Interim advocati κωπὰ προσωπα queuntur. Et ridicule tacent prius, postea locuturi. Et ADESTE0prie Adesse enim causae proprie dicuntur patroni et ui ei 'ADESTE, QUAESO: Proprie advocatis ADCSΤ dixit. quia ipse properantius pergit, rogat ut assequerentur. y Ω--20 8 8T: Hoc ad excitandum Phormionem dicitur. y Ui TU AGE: nnuit, ut taceat, et significat silentium. V AM EGO HUNC AGITABO: P Modo in m celeritatis Dygnum, HUNC cum contemptu dixit. s insitanus Per

t M IMMORTALIUM Artificiose prior exclamat, ut Demipho, qui uriam passus est, ultro impetum accusationis incurrat.

458쪽

432 PHORMIONIS Negat liunium esse hanc sibi cognatam Demipho

Hanc Demipli negat esse cognatam GE. Negat. DE. Ipsum 8Se opin0r, de qu agebam sequimini. PII. Neque eius patrem e scire qui fuerit GE. egati Pii. Noc Stilph0nem ipsum scire qui suerit GE. Negat PH. Quia egens relicta est misera, ign0ratii parens 1

V. O. NEGAT PHANIUM SAR 1N SIBI OGΝΑΤΑm Additi in pronomen est, quasi notam omnibus diceret g PHAΝIUM EssIDAN SIBI COGΝATAM: Magno ingenio erentius impudentianealumniatoris expressit. am et prior incipit et prior accusat 5 Et quia non potest dicere: vellit Phanium Demipho NEGA COGΝΑΤΑ ,1 inquit. V. G. NEGAT Una per Geta in duplici versatur dolo Nam et audiente iam sene se eius defensorem tamquam absenti: assimulat, et irritat ad ioci serationem aliormionem, qui inta 10niandi ulterius causam non haberet, si taceret Geta. V. . COGNATAM, DEMIPHO: Haec est agitatio, quae etiam nomen tumultuose persequitur atque exagitat. deo callidusycophanta patris familias propriunt nomen non solum invidiosi infert, sed etiam repetit. 15 V. NEQUE Ei Us 4TREM SE cIRE, QUI FUERIΤ: Ambiguitas, quae tamen sensu discernitur. V. B: Ese UiMIΝΙ Apparet Demiphonem, ut patrem familias perturbari non mediocriter, quippe qui ct advocatos conquisiveri adversus hominem sine advocatis agentem, et progredi non au20deat, nisi illi sequantur. EuUi MiΝD SEQUIMINI dicit, quproperantius et concitatior gradu pergit iratus. V. 9. ΝΕ SΤILPHONEM IPSUM S cIRE QUI FUERIT: Haec asse Veratio mentientis est imitata veritatem. y ΝΕ Saei LPH0ΝLI IPSUM SCIRE: Quam multa calumniatores clamandi causa dicun25 et vociferandi, ut ipso strepitu terreant. y Ec TlLPHONEI IPSUM: antundem, quod supra: eq)ι eius patrem Scire debemus hoc nomen non fictum a parasito, sed auditum a puelli quae uxor ducta sit, dici. EGΛΤ Συλληηγις prima Naiextrinsecus audiendum est: Pater. 30 V. QUIA GΕΝs RLici Es Mis Ru Communis oe in avaritiae generalitate approbatior. Facilius enim hoc de omnibus, quam de Demiphone credatur, et ideo GΝOR4TUR dixit,

NEGLEGITUR, non ignorat nec negligit Demipho. IsbHRΛTUR: om agnoscitur ignorari ques fingitur Uo 35 enim significat modo. ΡΛREΝs: Pater. am ut Variare parentem dixit, quem supra dixerat patrem Patrem ergdicit puellae a Demiphone guorari.

459쪽

Ac T. II. C. III. 433 cegitur ipsa: ide, avaritia quid facit δc . Si herum insimulabis malitiae, male as dios. i,E O audaciam etiam me iistro accusatum advenit' pii Nam iam ullulascenti Ilii est quod suscenseam

V. a. s. 'auduciam, etiamne ultro accusatum Genit' . l. 'κGL siet Usti Ps : Quia fieri a est, ut qui uno ret arentes puellae, id est ignorare se ilicat tamen in non

.isTIAuUII FACIT: Haec conversus ad circulum et oronam i eum

dantium diei et conqueritur Nulla enim re maini lucetiti iantatur, quam si quis egenum contemnat . inde Salu fiu' Ionis invident et malos aetoliunt g VIDE, AI Aut Tia Pronreli ' stomaestantibus sonuenit, qui indignatione coguntia, oua

ilum ιsciplinae Sunt qui putent illum alicui de orona T ri

tal si et veri criminis incusatio. Sio Cicero I

ne patro defenderit filius AUDAciari, TiAM ME ULTROcLsATUM i,vEMT. Hic iam istenditur potauasum osso Dei uni, vim adhibitam illi su uxorem due , uno, um hi: Iodacem appellat, altero, quod dicit TiAM: quae uniu etio h

V. NAM AM ADOLESCENTI NIHIL EST QUOD UccΕΝs 4 v j subtiliter ac latenter purgatur a Phormione apud patren ' i lio. Nam quum dicit: Nini EST QUOD UccENSEAM ADOLE nTI, Ostenditur adhuc ' censuis si et in inicio fuis . ni Quum autem addit S ILLUM MINUA ORAT, Ostenditurii' dixisse sibi AEt restitisse iudicio. Et sies dieit riuod.; olescens non agnoscens puellam veniam non meruerit nato

ut uatius in Catilina cap. 37. i. 3 Adelphi 3 Act. V. c. l. v. 5. is, sic ero in Catilin. Diat, i l. cap. 5. g. la.

460쪽

434 PHORMIONIS

P aliper, cili opera ita erat, ruri sero S continebat ibi agrum de nostro patre Colendium habebat saepe interea mihi senex

Narrabat, Se Iunc neclegere cognatii in Suum:

Λ quem virum quem ego iderim in vita optumum 2

V. 16 Pauper, citi in opere vita erat, ruri fere. deest ERAT, quo assumitur ab inseriore FGAM GRANDIOR Hi coni parativus non habet Significationem, qua magis sive minua positivo Significet, ut: Iam senior, sed cruda deo viridisqrte senectuS.5S QUIPPE HOMO IAM GRANDIOR Argumentalis narratio dicitu quae nunc subiecta est ad fidem faciendam et constituondam ei sonant defensoris Et GRANDIOR, non grandis , quasi dicat qugrandior fuit, quam ut illum adolescens optimu osse posset FGAM GRANDIOR : Proprie grandis ad spectu I 0 refertur aetatis, ut grandi puer et grundis virgo, grandis nut

e ni X dicitur.

V. 6. CUI OPERA ITA ERAT : Hic ostendit quam paupefuerit. Et ΡERA septimi casus est, et I TA nominativi. y fi OPERA ITA ERAT, OPERA pro ictu posuit, et OPERA hic abhI5tivus casus est y RURI FERE Id est, ruri opera faciendquaerebat cibum. Et bene addidit FERE. on enim senaper, sed plerumque. y RURI FERE SE COΝTINEBAT: Expressostendit miseriam hominis, qui in urbe natus interdixerat silaccessu eius ob pudorem inopiae Nam hoc significat ONTiΝs 20ΒΑΤ, unde contenti dicuntur in malis durantes. Hoc autes veteros faciebant nobiles, cum ad Paupertatem redacti esseny RURI FERE SE ONT1NEBAT: Continere se dicitur, icontra voluntatem e continet.

V. 13. COLENDUM HABEBAT : Virgilius:

25 Conductaque pater tellure Serebat. y SAEPE INTEREA MIHI ΕΝΕΚ ΛRRABAT: Miserabiliter et invdiose positum ΕΝΕx et maiore fide NARRABAT iXit, non quer batur. Et vide congestionem argumentorum. Et ordo est SΛΕΡΕ NARRABAT SENEX HUNC IUUM COGNΛTUM SE ΝΚGLEGER l30S SAEPE INTERE MIHI SENE NARRABAT : Habet misericordialodiosa narratio.

V. I9. Ε ΓΝ NEGLEGERE OGΝΑΤUM SUUM: Ast φιβολιι Sed in sensu dissolvitur. y COGNATUM SUUM : Hoc cari in em Cau Sa est, quod COGNATUM addidit. 35 V. 20. AT LEM IRUΜl: Qualitas iniuriae a dignitate pelV. I. nil Virgilius Ae)t Iib. I. v. 304. V. 24 ire illus en lib. 11. v. 20.