Comoediae. Recensuit et enarravit Ionnes Ludovicus Ussing

613쪽

TruculentUS,

quae fabula so ipsa v. 957 in Venoris tutela sesso sit, in do

scribonda avaritia meretricis et nequit in amatoriana vorsatur.

Phronosium morsetrix Athenionsis tres amatores habet, unum urbanum doloseontsem, Diniarchum, qui eum per aliquod fompussamiliariter consuevit. Is dum peregre proficiscitur, Strabacomadoleseentem rusticum illum quidem et rudem. sed pecuniae prae amor prodigum sibi devinxit Ante decem menses autem Stratophano m. militem gloriosum, amatorem habuit. Quem postquam Athenas roditurum esse comperit, quo eum facilius se gravius despoliet, meretri Simulat se gravidam ab eo relictam nuper puerum peperisse, alienum scilicet puerum ibi supponens. Sic dum a tribus simul amatoribus ingentia dona accipit omnesquo ludificatur, staphium, ancilla eius, Strabacem quaerens Servum eius convenit. Hi magis etiam quam horus rusticus et ab urbanis leporibus alienus gravissimo convicio mulierem insectatur, sed paulo post truculentus iste homo illocobris eius ipso libenter cedit 663 sqq.). Eius causa Truculsentus haec fabula

appellatur Mesretrix vero tribus inmatoribus simul obligata set puero supposito gravissimae fraudis rea, impudentia sua servatur. Nam puerulus ille Diniarchi serat ex ingenua puella natus Is hac re palam facta puellam quam compressorat, UXOrem ducere cogitur Phronesium autem ab se impetrat, ut se triduum uorum retinere inat, ne quid miles sentiat anto quam multo plura profuderit. Strabacem vero et Stratophanum ignavissimos homines, ambo simul ad se invitat.

Ex qua Graeca fabula aruculontus ducta sit, ignoratur. Niim ii se qui ad Menandri Thaidona rottulit, Schmit gius no qui

614쪽

608 Truculentus. ad Sicyoniuna eiusdem poetae, Schoellius quidquam praeter inlines coniectura protulerunt. Sensem lautum hanc cripsisse Cicero testatur Cat. ni. 4 50, nec abhorrent quae in ipsa fabula inveniuntur temporis vestigia. Nam v. 48l falsis de pugnis 'ad Catonis orationem a. 190 habitam referri potest et v. 77, , Re placida atque otiosa uictis hostibus'. post bellum Antiooh0num et tolicum finitum scriptus videtur. Cicero etiam Plautum

hac fabula volt ementer gavisum esse Suspicatur; ac Sane turpe illud argumentum perspicue explicatur moresque personarum

varii optim pinguntur; sed festiva illa hilaritas quam in pl0risquo Plauti tabulis admiramur, hic nimis saepe desideratur.

Qui autem quia parum aequaliter argumentum iis expositum videbatur, fabulam ex duabus Graecis contaminatam, ut ride-Wigius aut retractatione in brevius contractam censuerunt, ut

R0inhardi in Studem Stud. I p. 93, gintgko in Mus Rhen. XXI p. 9, alii nihil nisi leves suspiciones attulerunt, nee Spengelius probare potuit, tertii et quarti actus maiorem artsem intercidisse. v. nil v. 659. Illud apparet, archetypum codicum BC, se potius illum codicem, unde is descriptus est, ita humiditatum aut aliam iniuriam expertum esse, ut non nullR Omnino non legerentur, quaedam tam difficulter, ut tantummodo umbra quaedam eius, quod a Plauto Acriptum erat, ad nos traderetur; meritoque Camerarius hanc fabulam monitosissimam et laeseram ad nos pervesnisse queritur. Est autem' inquit , ita depravata et corrupta a librariis, ut i liquoties fuerit mihi in animo me oditurum non esse illam.' Itaque quamvis non pauca, maXime ipsius Camerarii opera correcta esssent, tamen tu deposita videbatur viris doctis, ut eam ne Esculapii quidem medicina sanari posse dicerent. Tandem exoptatum auxilium attulit palimpsestus Ambrosianus, qui utinam totam tabulam continuissetinam qui unus exstat quaternio, vel potius tres partes quaternionis v. Schoellii praefat. p. XII sq. maximam partem legi

Potuerunt. Hae membranae continunt v li1 - 142, 76-3l 5 349-387. Accedunt extremae paginae paucae quaedum luciniae.

unde aliqua ruit Stude mundus v. Spengelii ed. p. X.). His adiutus subsidiis Si, ungulius a 868 subulum ita didit, ut ex

615쪽

Truculentus. 609 Palutinorum testimoniis et omnis corruptoriana emendatio a coniectura pendet, quamvis multa Spengelius feliciter invenerit, tame uou est mirandum permultu ua rolictum esse peris. Post

eum in hac fabula mendanda multi viri docti elaborarunt, maxime tessting. Annal. phil. XCVII, Soysseri Philol. XXVII. BriX in progr. gymnas. iegnit Z. 868, Bue cheler 1in phil. V p. 568 sqq. Buggius Ania phil. VII. Phil. XXX, Opuscul ad Madvigium a discipulis miss. Fr Schoellius prius in Analectis Plautinis, deinde in editione Rit scheliana l88l alii, quos ubi opus

erit nominabimus, i. e. ubi eorum coniectura aut in textu uireceperimus aut ut in re dubia commemoranda duxerimus, si forte aliis veri inveniendi viani monstrare OSSint Pleraque Onsulto omisimus praesertim quum in accurata Schoellii ditionse inveniri possent. Permulta etiam nunc restant, nec niSi novis subsidiis inventis persanari posse sabulum sperandum est editori autem concedendum, si in hac fabula edenda audacius quam in ceteris versabitur. - arietas scripturae maXimam partem ex

Spengotii et Seho0llii repetita est editionibus Magno etiam usui fuit Schneideri programma ratistaviense a. 18 34, cui praemissa est lauti Truculentus ex codice Heidelbergens expressa'. PerSonarum nomina partim e sunt, quae Athenis vulgo in usu fuerunt, ut Callicles, Strubuae, Diniarchus etiam, a Diniasormatum ut Alcesimarchus in Cistellaria ab Alcesimo nomen restituit Ritsch. Opusc. III p. 343, quum antea Dinarchus scriboretur vera forma exstat 2 in Α, 192 6 204 in B, 353i ABC, 582 in B, t et 847 in B; partim nomina ex ingeniis person irum finguntur, ut PhroneSium meretrix callida vel sapiens, v. 80, Stratopha=ὶeS, qui militarem speciem ostentat. Stratylluae Strabacis servus truculentus est. Nomen in contextu fabulae nusquam XStat, sed in titulo ante v. 636 Stra-tilax' legitur, quod quamquam ibi salso scriptum est, nam herus,

non servus Significandu erat, tamen ad servum pertinere olim

intellectum est. Verum viderunt Bothius et Berghius Zeitschr. f. Alterili. 1848 p. 126 allato icci ouis loco p. ad Attio. XVI, 5, 3: Leptae litterarum exemplum tibi misi, ex quo mihi videtur Stratyllax ille deiectus de gradu ' ubi M. Antonius, cuius animos Dogerandi milites Brundisii iarum obedientes cum

616쪽

610 Truculentus. truculento Plauti saevitiam exuente v. 663 comparatur. Stra-tylla autem se πρατυ, est pugnax, litigiosus, ut ait Oth. V. Schoeli praef. p. XXXVIII. StaPhium ancilla meretricis appellatur, quasi uva passa, cf. 267 archidi altera ius servatonstrix, v. ad 128. CyamuS, i. e. faba, Diniarchi servus est; is Gota dicitur in titulo v. 546 et in edd. ante Spengelium,

quia hoc nomen . 571 legebatur, sed falSO; verum nomen exstat 577. 580 692. Quibus autem personis sermones attribuondi sint, Graecis litteris indicatum fuit, ut solet v. Proleg. p. 158. ad oenul. p. 294. Quae utinam ubique exstarent, sodplerumque spatia tantum vacua apparent, nec ubi exstant prorsus ita positae videntur ut in Poenulo et Trinummo, ut litterarum ordo idem esset personarum in cenam Xeuntium; nam A quidem Diniarchi nota est v 775 sqq. pro quo errore 1 722 sq. , sed

vorum indo ab T 79 6 alteram Phronosti an illam significat.

Calliolis ancillam, nisi ubi hae duae notae errore confunduntur, v ad 765. Argumsutum acrostichon l. pereunt, Speng. confert oen Prol. 9 et 1092 nec dubitat quin ex prol. V. 20 Sumptum Sit. - . urbe, X urbe, urbanus' p. - Υwre v. ad Amph. 5. - . bolo, v. 3l. - . Ante editum hiatus vulgo cum caligero: , Supposivit sibi μ. - . ac d pr. - Pae ne Pylades. Saevit Servus, ne ea rapiant meretrices, quae collegit domini parsimonia. De scriptura codicum ni Ritsch. Opusc. II p. 629. - . properi Sa gravia v. ad Bacch. 511. - . Tandem ed. pr. ProIogum

Truculonii Ritscholio duc a Plauto ideo abiudicant, quia poeta

ipse primo Versu nominetur; sed eo modo nominatur, quo quin

s ipso nominaverit nihil impedit, non ut in sinaria, Casina, Menaechmis, Pseudolo quar hac quidem do causa nihil assit mare ausim. Alteram causam assuri seinharditus Studumundi

617쪽

V. -40. 6llprologo indicatum Sit tamen telum pri inu conii ab ipso iniarcho enarretur hunc igitur Verum fabulae prologum esse, illum ulterum post Plauti aetatem additum. Contra quem ZiaigkoMus Rhon. XXI p. 5 sqq. disputans prologum genuinum habet, sed primam cenam varie interpolatam, et ea quidem, quae prologum potius quam personam tabulae dicere convenit sent, manifesto spuria esse censet. Ex quibus mihi quid in Rein-li arditi sententia multo probabilior videtur, sed eum quoque severius et calidius iudicasso arbitror. Nam ut de prima fabulae scena nihil tollendum censeo, ita non dubito, quin huic sine ulla offensa brevis hic prologus praemitti potuerit utrum ipse Plautus an alius praemiserit, pro certo diiudicare non

audeo.

Prologus auteni ante quam argumentum sabulae exponit, Athonis fabulam agi indicat, acute locum petens a Romanis, quo Athenas statuat, sine abrili opera Graecam urbem Romam se translaturum esse promittens. 1 3 ex Prisciano restituti sunt de metris ei sentit 9 p. 322: in plerisque prologis et primis scenis trimetris utuntur. Plautus in Truculenti prologo: Perparuam ceti. 8. Cum Prisciano congruit puleius Florid. 18, nisi quod codd. v. 3 quos in architectis conferam'. Schoellius v. 2 ex ipsi coniectura sed . De moeris magniS'. - . Prima corrupta Camer , Meditor equidem' mepp. Minor equidem' Schoeli. Meo ore rei equidem me adlaturum'; Baehrens Anii. phil. CXX p. 73: adnuont, mea ope quom Oui me oblaturum , sine mora Spengelius : Credo equidem auferri permissum dicitur ut responsum; sed fortasse a uobis' scribendum. - . Abnuunt Cam Ante hoc hiatus Buecholer douOStro quippiam aere rem Sch. exorem'. - . Eu hercle

p. 4. - in uobis Cain. - . qua huc codd. cum hiatu; Cam , huc qua'; Bergh. quoia huc A. s. ad Rud. 0. - 10. Cam. d. si Athenae Stae Sunt ita ut h. e. p. ' Speng. Athenis

haec sunt cet.' Mueli. Athenae haec urbs est . u. h. e. p. q.

Sed quae est ista comparatio in una eademque re Schoeit.: si Athenas traloco ita ut ' Baehrens . . Athonis indicio ita ut h. e. p. tantisper' Quorum quum nihil satisfaceret, scripsi 39.

618쪽

6l Truculentus. translatum huc. - 12. nomen cui S ed. r. - 4. Suo del. eisius. - 5. reliquum ed. r. quadrisyllabum apud Plautum v. ad sin. 231 - 19. uerrat eis. cf. Rud. 34:ἡConvorret iam hic me totum cum puluisculo'. - 20 sq. in archetypo insanabilem labem contraxerunt et sequentia prorsus perierunt, quae utrum pauca an multa fuerint ignoramus. Omnes tres amatores neceSSe est commemoraverit prologus verum hoc non in exitu prologi, sed ante v. 8 factum esse ibiquo non pauca intercidisse tessting. et Schoellius putarunt. Hic Camer. ed. ., aetas huic si superet mulieri, Ad se cum anima eius habentiam euerrerit'. Speng. .,tris uicissim pereunt mulierem; His cum animo, dum habent, re exenterabitur'. uult. trissimul unam pereunt mulierem quibus Buggius Opusc. ad Madvigium a discipulis miss. p. 186 addit: Hisce unam dum habent minam, eam meicae deferunt'. Schoeli. ἡ si quid restat, super hac muliere, is ruminandumst, qui ad eam aduenient,

ceterum μ.

Prima cena, quae senariis Scripta est et in codd. V i. e. diverbium, . roleg. p. 17 sq. esse significatur Diniarchus nequitiam suam spectatoribus expromit amoris sumptiis ceterasquo dissicultates et meretricum mores copiose depingens. 22. Non totam vitam sufficero ait ut perdiscatur, quot modis spolieturo ludificetur qui meretricis amori deditus sit. Versum asserunt Varro L. L. VI, 11 et Priscinnus de metris Terentii . p. 1322 qui duos proximos addit sic: Amanti, dum hic perdiscat quod pereat modis, Neque eam rationem ea ipsa umquam edocuit Venus', unde v. 23 emendari potuit. - 24. Ne Venerem quidem ipsam ait hanc rationem subducere posse, quamvis ad eam Omnis amantium rati reseratur educet, pro quo subducet' substituebat ueller, cum Luggio, Luchsio, Schoellio idem significare po8Se credo. - 25. Quam pene . . . redit, L Tor Phorm. 317: si ad te Summa solum, Phormio, rerum redit'. Sismma Sum- murtim Speng. confert Lucr. V, 36 l. Plin. H. N. VII, 99. Senec Ep. 4 extr. - 27. oretur ed. r. - 28. blanditiaei l. r. - 29. Corrupta verbii lii aliter emendare conati sunt;

619쪽

V. 2-53. 613 Calu . ., pericla', cui alii lia adiungunt, sed vox ipsa parum apta Bugg. quot sublectamenta', tessting. quot sunt perfidiae amanti ' ceteris melius Spengel. quot superbe facta', qui cum convenit Luciani locus a Schoellio laudatus Oxar. 13 de

mentae', ego quo Subeunda in eria. - 30 perferinidum cod. LisS. i. e. patiendum Bugg. Ania phil. VII p. 402 se proiectandum' maluit Sch. hQuid perierant, dum eliciant

pretia munerat' - l. merce amὶust v ad Bacch. 30.

boti Si Cam. v. ad Poen. 10 l. infra 34. - 2. duritur Both. , cf. 276. Trin. 25 l. - 33. Auctarium orat Schoeli. cf. ad Merc. 482, ubi hanc formam cum hiatu in mutata persona relinquere debebam. - 4 benirenum prodigum dicit, s. l. Horat Sat. I, 2, 4. - 35. Speng.: Iunge quasi is qui rete in piscinam parat, itidem est amator'. s. ad Pers. 49 l. rete iaculum v. ad Asin. 99. parat Baehrens Ann phil. XXV p. 474 cum almerio datat', vix melius; si corrigendum, ., iacit' scribatur. - 36. lineam Studemundus. - 37. inierit et ipse olim coniecarum it Buecheler An n. phil. V. p. 569. 38. Ortit, sic mutilam vocem integravit Sp. ad hiatum conferens Casin. 590: Cum hac cum istac'. uecheler maluit: sedum huc illuc rete circumvortit'. - 39. donicum duaeit foramSaracenum secutus Cam. Schoeli male hunc et antecedentem VerSum expungit. - 40 Itidem d. r. cf. Amph. 571. - Si id.; Sei' fuit. - 42. hamum orat, L Curc. 431. - 43. meri Both. - 44 se penetrauit, L ad Amph. 246. - 45. Feriit Cain. - 47. ab alterum add. Lamb. - 48 corrigere conatus sum, cf. Ter Ad. 492: Sin aliter animus uoster est'. Ed. r. se Sin alter alteri potior est'; Sch. : Sin alter alteri odiost, idem a fide perit'. - 49 noctes ducit, L Poen. 108. perit d. pr. - 50. Sin crebrus ducit Studem. - 1. d. pr. Secutus Cain.: Ita est disciplina in aedibus lenoniis', Speng. se Ita est amica in aed. l. 8, sed lenonis in hac fabula nullae

partes sunt. Sch. versum delevit, ego Sensum reddere conatus Sum. - 2. p. comparat sin. 167: Modo quom accepisti,

haud multo post iliquid riuod poscas paras'. 53. periit

620쪽

614 Truculentus. Cain. Hiatus in caesura. - Cum l. l. cli comparat Alciphr.

solion Horatii ad Epist. I, 17, 5 Porphyr haut erit aurum

aut quod conscissa est pallula' Cruq.: aut petit . . . . Rrgen teum'. - 55. a Sum, cf. Cat. p. Gell. XIII, 24. - antiqrtom

ed. r. non Si pretioSUS, Sed largus, v. ad ui 160. - 56. est add. Cam. cf. ut 514: Aut aliqua mala crux semper est qua aliquid potat'. - 57. Pro corrupto petra ' d. r.

ἡ pereat sensus aliud requirit velut optet. tessi. quod expetat ematque' Bugg. quod dare dehibeat usque' Sch. quod do ratdudatque' Baehrens. quod debeat parare'. - 58. OStra Sp. damna d. r. Sch. clam omnis Summa'. - 59. Cum d pr.

- 60. Ne qui Bugg. id shr. f. Philol. VI p. 3 coli. Rud. 885.

Trin. 1145. - 1 fu imu Cain conscio ed. r. De ordine sententiarum f. ad 148. - 2 ten estiuo, iusto tempore, dum tempus est pro quo Schoellium miror ex coni. Spengelii intempestiuae' scripsisse, nam Most. 811 longe aliter dicitur. temperent alla. - Schoellius hunc versum antecedenti anteposuit vix opus. Recte vero in proximo LPM scripsit, coli. Aul. 473 sq. Speng. cum Barthio, Ut ne , quum OSt art0Υ68 scorta et lenones intelligeret, tautologia minime ferenda; immo filii et heredes sunt, ad quos iure post nos pertinent sintepartu, ut Cam ex Trin. 45 - 4 nihil aliud est nisi 66 male repetitus del. Sch. Superiores cum cidalio: Faxim lenonum et scortorum multo minus'. - 65 damnoSorum, cf. Curc. 71. 67. olim, cf. ad Mil. 2. caletur, ad Capt. 80. - 68. Si nusquam alibi', hoc ordine Ritsch. Opusc. I p. 386. - circumu=meritari , ut Curc. 7 sq. sub basilica'. - 69. Scorta et lenones caliger. - qui uecheler. - 70 qu, e qui, V. ad Amph. 738. -- 1. Ibi olim conieci. idem Se ert. Cam. ἡ Triplo'; Sp. Foro'; iessi. Fere.' Schoel. Heri . . . fuisse';

sed hiatum unte SSe tuetur caesura. - iam d. r. - 0H-

dcxνm, quibus 'rapegitae ceterique negotiantes in foro utuntur. 72. quam ad cum hiatu legendum; equidem' Sch. cum Brixio. Ignorare se dicit, quid reserat scorta et lenones in argentariis continuo sedere habere est habitare v. infra 9, ad