장음표시 사용
401쪽
clicis magnetici adminiculo Meridiem, Septentnonemq; dis crinaines,ac sic Vtra in parte agi versetui stella cognoscas. Exemplia breue accipe. Anno T. Vitis Era Flum. est Louani finis desectus Lunaris . die Maii cu stella Aretiui clara haberet altitudinem pari. cum triente fere: ipsa vero in partecisi occidua cosistebat, his cognitis,& loco Solis, qui erat a L. Tauri cum qua state sere partis, colloco horizotem ad latitudinem vi pari. Factaq diliget inuestigatione, video si stylus Cursoris in parallelo Arcturi,qui fere est 2 a. pari. dempto sextante,super hora i cum .gra. a meridie collocetur, stante horigonte ad latitudinem so pari. Deinde sic fixo Cursiore, horigontem traducam ad linea Equatoris, incidit apex styli in parallelu altitudinis stella,scilicet ad i. graducum triente fere. Ergo stella Arcturi
distabat a Meridie una hora cum es . minutis, quaesub 6. gradibus continetur. Iam ergo in posteriori parte dioptram colloco ad horam prima pomeridiana citia i 24. minutis . mox aduoluo ad dioptram Asturi apice, aut siecundu fiere Scorpij gradu qui cum Arcturo cestu mediat. Reti sic quiesstente, ac immoto permanente, dioptra ad Tauri res gradus in quadrante translata,indicat horaci et noctis Ac tum Lo-
uani j vidimus finem deliquij Lunaris.
- anquam iam passiim sinat receptae hora naturales, siue aequa dira
les, necdum tamen numeratio horarum Vbique congruit. Sed ..tiones.
cum sithona , . pars diei merito ab ipsius inhio nomeratio- Σαnis exordiu summir. Hoc miti UBabiloniis placuit esse in ortu bu ,. iiiii, M
lis occasilinquam ratione Italii essequuntur Bohemi, quiis ab Occam Solis numeraut horas in in proXim si occasum Astronon omis vero placuit ob calculi comi noditate, horas a media nocte vel Meridie auspicari, quemadmodu passi ria videre licet in Ephemeridibus, vel etiam Canonibus motuu aequa tu, pr decessoribus nostris ad nos transmissis. Verum quocunq- modo quis velit enumerare horas, facilis erit via, inuenta hora meri- .die,Vt in capite praNedenti socuimus. Primu igitur si ex hora a Meridie iam inue ta,quota sit hora ab occasu libeat explicare,loctis Solis diei propositi in posteriori eas Vel alio parte Astrolabi generalis collocetur iuper origonte regionis in occidua impani di*ipuno'. parte, notetur in Reti gradus Zodiaci in linea hora duodecim e costitutus,siue Mediu caeli. Quo obsiemato,gradus Solis traducatur ad hora aequale inueta. Tum s dioptra ad Mediu caeli iam iam notatu collocetur.indicabit hora ab occasu. Uousi sic dioptra inciderit in horagantemeridianas,addendae sunt ira hore horis in uentis, eo quod tali numerent 4. horace ordine. Vt in proximo eXemplo, i I g,Emplum. nem defectus Lunaris diximus conspectum ouani I. Maij quarta die hora 2. Quae litur quotas Tithora ab occasu Solis Colloco igitur Tauri erad. cum min. qui erat locus Solis, ad horizontem vi partium in Occidente.& simul viae Medium caeli Virginis i '. Deinde volu Rete,V 2 3.Tauri ad iri noctis statuatur, mox dioptra 3 9. Virginis applicata, Ostendit horam s. - . cum . minutis horae. Si vero abortia Solis placeat horas numerare , collocabis primo locum Solis ad horizontem in ortu, medium caeli notabis. Cc is inc
402쪽
Hinc loco Solis ad horam a meridie inuentam constituto sub dioptra, ipse q dioptra transtata ad medium caesi antea notatum, horam ab ortu absque numerandi ulla molestia indicabit. Quod si per numeros haec absoluere velis, hora occasti Solis cognoscenda,& hora ortus. Ut si ab Occasiti velis numerare,videan hora iii
uenta stantemeridiana operaueritque numerum horarum occasius per subtri ctionem cognosces horram ab occasiti. Sin minor fuerit numerus horarum inuet tarum, quam horarum occasius, adde ipsias ad 24. a summa deme horas occariis, residuus numerus ostendit horas ab occasu. Sic quoq; pro horis ab ortu cognoscen dis, si hora inuenta fuerit ante meri adiana, superaueritque multitud me horas ortus: excessus ipse hora ab ortu indicat. Quod siminor sit multitudo horarii num rarum , adde a . acongerie horas ortus tolle. Si vero hora pomeaidiana fuerit, adde numerum hunc cum horis occasus.
Dii p. anetae fingulis horis vim suam ac potestate largiamur. Exemplum.
DC HORIS IN AEQUALIBUS, SEU TEMPO-
rariis&Planetarum CAP. XXXIlI.
se naturalis leu ciuilis, est lepus ab ortu Solis ad occasum: Nox vero ab occasi Solis ad ortum complectitur utrumque veteribus in s a. partes siecabatur. Verum Xtra aequinoctia necesse est in spha radecliui dies inaequales fieri nostibus,&lotae noctium diurnis horis inaequales evadunt. imili modo ut ex sphaerae ratione dies A1stiui hyberno superant, horae quoq; diurna aestiuae, horas diurnas in hyene superant. Quibus de causis leuera inaequales dicuntur. Sunt Oc tempo iaciae dictae, eo sorte quod pro temporis ratione magnitudine Varient. Planetaria quoque nominatur, quia a veteribus Astronomis creditum est
Planetas septe ex ordine istis dominari sic ut prima diei hora illi cedat a quo dies
denominarurireliqui vero deinceps siccedant eo ordine quo orbes eorum constitutos Physici credunt, e cum ad infimam Lunaria dominium deuolutum est, inde adsupremum Saturnum redeat. Atque hoc perpetuo seruato ordine etia per horas nocturnas,sequitur haec dierum nomenclatura non respondens ordini Planetariam. Exempli gratia, si prima horam diei Lunae ipsi Lunae tribuamus, secundam Saturno, e sic deinceps progrediendo, octava cedet iterum Lunae, e prima noctis Veneri, cui succedarat reliqui vi cluead i a. horas noctis: sicem cietur, ut iusto eruato ordine prima hora die sequentis Marti cedat, qui&diei nomen dedit Protalium igitur lio rarum dii tinctione construximus nouum hiadratem quem dorsio Astro labi insicripsimus. Continet hic in mea lineas nonnihil curuas,que horarum aequalium sint di istinc trices, cum duplici numero horarum antemeridianarum, pomeridianarum. In ambitu vero vel ut in nonnullis videre licet Astrolabis e regione, sub mensium circulo, quadrans circuli horarum inaequalium describitur, in sex partes maiores diuisius hae singulae rursiis inciri gradus distribuuntur,quorum singuli quaterna minuta horae inaequalis valent. Cognita igitur hora aequali diei, hac ratione hora ab ortu inaequalis inuestigabitur. Quaeremus diligeter hora ortus Solis. Hanc deinde in altera dioptrae parte, cui insculptae sunt, punctulo notabimus: mox idem punctum ad holam aequalem inuetam, in lineis curuis
403쪽
uis statuemus, siue ea ante meridiana sese pomeridiana suerit. Hoc fictio ipsa di γ' pira in quadrante horarum inaequalium horam indicabit quaesitaria vel ante meridianam vel pomeridianam pro temporis ratione. Nam nemper exta diei cum duodecima meridie congruit. Sexta noctis chim media nocte. In horis noctu lans quaereaadis nulla differentia est adiurnis,quam ut pro horis ortus Solis,accipiamus in dioptra horas occasius eius dem,&horas aenitales ante meridianas intelligamus horas antei inediaria noctem pomeridianas vero eas qua mediam noctes equuntur. Exemplo res per sie clara clarior fiet Natus est Philip dus Rex Hi sipaniaru& anno i 6 27. Mai die i hora quarta pomeridiana cum quadrante Toleti, cuius luitudo est O .gpciduum fere. Sol erat in '. Geminorum quaestim est quaestierit hora inaequalis,d quis Planetarum horae praefuerit Primo quaeremus hora ortus Solis ex cap. l. ea igitur est hora . cum besse siue duabus tertijs fere. Hac igitur in dioptra notata, a locabimus eandem, ad horam quartam pomeridianam cum Ohad iniite suam numerabimus in lineis curuis. Mo cito pira in quadrante hora rumina qualiun ostendit horam nonam cum p. gradibus, hoc est 3 6. min. Iam Veri quo jam dies erat Martis, numerantes secundum urdinem.Planetarum iam
dictum, fac o initio a Marte, incidet dominium in Venerem, quoniam decima est is , :ὸ4'in ordine ab ipso Marte repetita numeratione: nona enim hora completa erat, S miihri mindecima agebatur. Hinc quoque econuersb hora inaequali constituta,horsim aequa- 'μ' P q4M 4em correspondentem colligemus Dioptra enim stuper hora inaequali constituta, dc hora ortus in dioptra pro diurnis horis norata, indicabit eadem hora ortus horam aequalem quaesitam Possunt&haec per numeros colligiti libet Arcus enim N '' ais emi diurnus Solis per gradus acceptus, ex cap. 2 ac diuisus in se partes, cluan horae lane-titatem Unius horae inaequalis ostendet. Deinde per caput praecedens horas ab ortu - ,- pq
Vel occasu collectas, etiam in gradus resolutas per multiplicationem, diuidentes
per quantitatem unius horae ina qualis, videbimus horas inaequales elapsas.
&Stellartini altitudine. CAP. XXX I I l.
Vmma Solis stellarumque altitudo contingit nostris re saxi selligionibus, dum ad Meridianum circulum perueniunt ver- si Rsius Australem Meridiani partem, nempe eam in qua ver αrumticis punctum inter duos mundi polos collocatur. Sicut 'μπιες ima depressio euenit dum in altera medietate consistunt Coristitue igitu horigo talem regulam pro loci la- iiii. titudine, qua permanente stylum brachiolia parallelum declinationis stellae promoue: Firmato deinde Cursore
hori Zontem traduc ad AEquatoris lineam. Quo factostylus indicabit in limbo maximam stellae sublimitatem, numerando ab AEquatore usique ad stylum brachioli Si vero avolo mundi ad styli apicerii numeraueri lia-hebis minimam stella a vertice nostro distantiam pro eo stelle in Zodiaco situque id temporis obtinet. At quoniam utrinque ab A quatore ad stylum numeratio
heri potest, cire oportet numerandum esse ab et Equatoris parte quae stulo propior contigerit.At haec racilia sunt
404쪽
39 GEMMA IRIS IV DE DE GRADU MEDDI COELI VOVI
Artena Todiaci quae quouis momento Vieridianum circ tum occupat, noritii caeli medium, caeli Mediationem, cali cor caeli, tastigium de cuspidem Medii caeli vocant. Hanc prete facile cognos ces. In posteriore Astrolabi parure dioptram colloca ad horam diei cognitam Dioptrae ad motae gradum Toctiaci quem tepore prsposito Sol occu-
par, mox in linea hora i et .vid c bis gradum Zodiaci culmi
nanteria, siue caeli medium. Vt tempore natiuitatis Philippi Regis Hispaniarum&c. Sol erat inst. gradu Geminorum Collocata dioptra ad horam quartam pomeridianam cum quadrante, qua hora natus dicitur, dioptra: permanenti admotaebis in partem Geminorum. Tum in linea horae a videbis s. sere Leonis grWlum, qui medium caesi, e culmen, Corcaeli dicitur. Oppositu vero Zodiaci gradus inum Caeli vocatur. Est aute is '. Aquarit gradus Oppositorum signorum iidem numero gradus,Vere per diametrum opponutur in caelo. Nam Imum cieti culmen, eodem momento Meridianum tenent sed culmen
coeli arti Meridiani partem in qua verticis putastum est, seu Tentilissimum, in qua punctum pedum, siue adir, cori tinet. hyi -ό.i Gradus hic M discSὶ peranteriorem Astrolabi partem potest inueniri. Quae . ' re Ascensionem rectam gradus Solis deinde vide quot horis Sol distata Meridia
ig*ddi no. Has cognosces, si horae fuerint ante meridianae, siubducendo eas ex Q. Relinquetur enim distantia Solis a meridie. Horae vero pomeridianae distantiam ipsam per se significant. Has horas reduc in gradus,accipi edo profrigulis horis gra-Aus minuta vero horaria diuidendo pei q. etia gradus colliges, reliqua vero minuta hόsaria lingula emciunt quadriantem unius gradus, sive 3 .sicrup. Collectis iam horaria gradibus S scrupulis, pro horis ante meridianis detrahe eos ex Asicentione recta Solis pro horis pomeridianis adiice simul hos gradus &prodibit Asceno recta laedia a li. Verum si si imma tota transcenderit 'o .gradus, hos abiicito. At si bductio distantia Solis ex Aucesione recta Solis fieri nequeat, addantulgisi tum solis scensioni rectes O .gradus, desiade fiat subductio ex summa. Cognita iam 2 mensione recta medii caeli,gradus Ecliptice coascendens per 34. cap. colligetur. Vt in nostro proposito, Ascensio recla Solis ioc est . Geminorii, est 67. par cum f. min. Horae Vero elapsa a Meridie sunt . cum quadrate, hae valent 6 3 partes cum tribus quartis siue min. Quia vero sint hor.e proni eridianae, addam hoso radus cum Ascentione recta Solis, fiunt in summa i Di paertes cum a scrup. Haec est A censio rectam edis cocli. Cui per cap. res podent in Zodiaco Leonis octo gradus cum semita fere: atque hoc est c li culmen in genitum Regis Hispaniarum.
405쪽
quouis tempore a Meridiano distet pergi adus AEquatoris. CAPUT XXX l.
Via huius rei cognitio nobis est necessaria in posterium ad pro Fructitit, s. res siones , tias directiones vocant, in genituris, tracti ioni ooima: , aecedeticui est amnis annecten IUS. In poteteriori siῖV i strin i ἡ . bis; abi parte collocato gradu Solis ad horam propcisi tam . col inod .
locati eximus deinde dioptram ad quod ui caeli punc uiri sue sit la, siue Zodiaci pars ostendet dioptra in limbo distati iam hi V in punisti propo sit a meridie. numerando pro locis occiduatalibus meridie secundu ordinem borarii in adsci ptum pro Crietitalibus antrorsum contra ordinem horarum. Exempli gratia Irigenitus Prin Cipi is p si , , iii,ilitaeollocabimus Solis locum ad horam G. Pot Meridianam cum quadrante Deinde dioptram voluentes ad 274 gradum Geminorum, in quo duo benefici Planetae Iupiter Venus coniuncti erant video hunc gradum americii distare q. par cuin semisse. Quae etficiunt tres hora demptis 2 fcmp. At Coi Leon s, siue Re gulti meridiem praecedebat partibus cum dodrante, hoc est Maa propemodum hora.
QUANTA . SIT SOLIS ALTITUDO SUPRA
Finitorem quouis tempore,&Je construendo canone pro hor,
xij particularibus Cylindro Aiumlo, Quadrantibus
ad quamcunque Latitudinem regionis. CAPUT XXXVII.
Vitis confyderationis tractatio, d utilitatern habet summam,in miram in hoc organo fantitatem . Cogniturus igitur quo ui mo, Praxis mento Solis alii tudinen supra hori Zontem ex ipso Astrolabo,cO-- pone hori Zontem secundum regionis latitudinem . deinde in Irallato Solis quaere Dram propositam, ad quam statue diligenter apicem Biachioli, ac sic Cursorem, Brachiolumque ad Hotigontem obfirma. De
mlim traductori pontem ad A quatoris lineam, tum stylus inter parallζl εχ sistiti, iii,i.-det Solis altitudinem pro hora data & regionis latitudine. Vt in praedic sta eoe
locus Solis erat. i. Geminorum gradus,hora quarta cum quadrante. Igittar composito Hori Zonte ad latitudo nem. go. graduum , sub qua natus dicit, io, in parallelo Solis quaero horam quartam pomeridianam atque ad haic horae jaralleli intersectionem obfirma st tum Brachioli Peinde traducto Horizonte ad AEquatoris lineam , styli apex incidit inter parallelos in. G. gradus. ominui sere Tanta fuit altitudo Solis stupra finitorem. Hinc igitur facile meritae '' 'canonem siue tabulam construere pro organis particularibus sici Olericis morolotio- qualia fiunt quadrans particularis , Cylindrus, Annulus ad unam
titudinem coni structus Oportet enim pro duobus Tropicis signi , ac Uin Uepressiosi isti. intermedijs ad singulas horas acciper Solis altitudinem,ac in tabellam refetae, dςisi i cuius
406쪽
cuius exemplum subiicimus pro latitudine graduum. Horae autem antenae. tidianae despomeridialiis aequaliter a meridie hinc inde dillantes , aequales habent altitudines,similiter signa aequaliter ab altero Tropicorum distintia, aequales h benthocarum altitudines. Quarum rerum eXemplum subiecimus.
407쪽
Niraco perratione,& declinatio,& caeli mediatio fit cogni'r' ' si ta ex ptaecedentibus. Deinde in posterior Astrolabi parte locus Solis in Ret notatu statuatur ad horam propositam adminiculo dispara: Mox capiatur stellae distantia ρ M'. horaria a Meridie qu est quasi stelle ipsius hora, ut docuimus cap. 3 Post haec ad anteriorentAstrolabi partem conuersi, horigontem statuemus ad latitudine regionis: Stylum vero brachioli ad horam stellie iam inuentam in parallelo io notatam. Fixo deinde Cursore cum brachiolo, transferam horiron ad Equ,torem tiam brachioli apex in circulis parallelis stellae altitudinem decla- ,it:hoc est quot partibus supra finitorem eo momento efferatur.
stantia Horizontali a meridie, vel ortu Solis Stellarum. CAPUT XXXIX.
Origon quilibet per Meridianti regionis secatur in duas partes aequas, ostenditque Meridianus duos praecipuos mundi cardines Meridiem dc Septentrionem. Sit cilius circulus imaginetur ductus per ortum Occaim aequinoctialem,perque punctum verticis & pedum, hic tuos alios cardines, Orientem & Occidentem demon- trabit quia pluribus circulus verticalis dicitur. Quan gia quam quilibet circiatus maior per puctum verticis, pura opini me. tumque oppolit uni ductus recte verticalis dicatur, adeo ut si horizontis gradus asti me Oerque singulos ad veiticem circulos educas, omnes illi 36o Verticales dicantur pol gintque sic infiniti intelligi:est tamen interhOS,&Meridi nu , ii 4; EM., .. te quem iam per transiuersium Meridiano duXImuS, quem absonat nomine Dan. ealicium de monte Regio&alii Verticalem appellant: nos veris claritatis gratia deinceps απψ- circulum Orientis appellabimus. Hunc in nostro Astrolabo refert mea recta per Polos mundi centrumque ducta.Propositu igitur est cognosicere si circulus maior ex vertice, quolibet tempore per Solem stellamve quampiam transeat, quantuin hic secundum horizonti partes vel a Meridie, vel alio cardine mundi distet, hoc est, in quam mundi partem vergat quouis mometo Sol,Vel stella quaelibet. usa via in ad nauigai di artem,reliquaque itinera conficienda, ad Geographiam plurimu hue 'habet momenti Veteres enim ante cognitamMagnetis facultatem admirandam, stellimi in ductu nauigabant. Cognita igiturhora diei, in paralleloitellaemumstre piis ..tur distantix eius horaria a Meridie in horizonte ad latitudinem loci cons tituto, apeAbrachioli ad horam talem obfirmetur Deinde horiZo ad Equatoris lineam Vpkςςtur tum Stylus inter laculos horanos circulum verticalem Rullae inclica
408쪽
bit. Quantum vero hie a Meridie distet , nurnerabis in aequatore seu horir
te, nusnerando a Meridiano vetius centrum: li verba celitro numeraueris Versius
circumferentiam, habebis distantiam ab Oriente vel occidente. Vtrum ver ab ε3 mPl Oriente an ab Occidente distantia sit accepta, tute iudicabis. Vt in genesii Regis Hisipaniarum, Sol distabat a meridie horis quatuor cum quadrante in parte caeli occidua . cupio diicere circulum verticale Solis, hoc est, in quam particulatim caeli partem tum Sol vergcbat. Constituo horiZontem ad latitudine . o. graduum, si qua natus est: deinde stylum in parallelo Solis, qui tum per ' partem Geminorzducebatur,ad horam quartam pomeridianam ciam quadrante stabilio, traducto deinde horironte, ad AIquatorii situm, styli apex inter circulos horarios incidit circulum distantem alinea Orientis 3 parte cum triente versius boream, hoc est, versus Meridiani partem per Capricornum trans*untem: quia Sol erat in parte occidua quandoquidem orae erant pomeridiatve distabat Sol a vero occasu versu SBoream, Vna parte cum triente ametidie vero mi pari cum triente. In stet
lis Vero, proritis eadem est operatio, nili quod pro hora diei accipiatur distantia horaria stulta a Metidie.
Cardinum mundi inuentio per Astrolabum generale.
CAPUT XL. Egionum mundi cognitio,vi Architectis nautis' cognita per-i
utilis est, ita Mathematicis ad obseruationes prorsus necenaria Harum vero cognitio, ex linea: Meridianae inuentione potissit inum pendere videtur. Hac enim designata, omnes alla: facile patebunt regiones. At cum inuentionis huius plures sint modi, primitu generalem dabimus rationem,qua singialis ferme horis Sole lucente voti nos compotestaciat. Per cap. 9 Solis circulus verticali diligenter addiscathir,&quantum a Meridie absit, siue Orientem siue occidentem versius. Deinde in posteriori Astrolabi parte dioptra ad talem distantiam in limbo numeratam ab horaci et .vel antrorsium, pro ante meridiano situ, vel deinceps pro occiduo Solis frui constituatur: iacente Astrulabo in planasiiperficie immota dioptra vertatur organum totum, donec Solis radii immissi per dioptre foramina, iunt exquisite vel in opposita foramina, id quod circa Occasium oc Ortum Solis tantum contingit, vel in dimetietem Dioptrae, quam Lineam fiduciae, Vulgo vocant. Sic enim quiescente Astrolabo linea hora duodecimae, quam reteri dimetiens,abans 1 deorsiam dudia, lineam Meridianam refert. Quamobrem tacta in plano linea secundi ina linea horae duodecima sitiam,perpetia 6 Meridiem commonstrabit, unde&composito secundum eam lineam Astrolabo, dioptra securi
dum limbi partes, omnes caeli partes regione fila demonstrabit. Alter modus est, ut in plano aliquo stylum teretem ad perpendiculum erigamus, seu gnomonem, siue t Plinius vocat umbilicum, obseruemusque Solis altitudine aliquanto ron,pore 'ante meridiem, ut puta, una Vel duabus horis molemusque eodem momen-ῖο umbrae gnomonis eKciem :d manente dioptra super eadem altitudine,eΚ-i Pectvmui il
409쪽
pectemus declinistem Solem a Meridie, donec per eadem dioptrae foramina radios emittat,quod indicium est Solern in eadem iam consistere altitudine, quam
in priore obsieruatione obtinuerat, ac tantundem Meridiem reliquisse, quantum lapsacesci at & rursum notato umbrq gnomonis extremo,ducamus rectam ad duas umbrarum notas. Hanc bifariam e mus, atque ex ni edia rectam agetes ad
gnomonis centrum seu situm, habebimus iustam Meridiei lineam, in perpetuos variosque usius obserirandam. Tertius modus absque Astrolabi nostri adminiculo perficitur. Gnomon in plano perpendiculariter erigitvrmotaturque umbra gnomonis ante meridiana ad extremum eius princtum exemptoque nomone, ex Astiolabi eodem stationis puncto,tanquam centro,per umbrae extremum circinatur circu 'diniui*ul.
lus.Tum reposito Gnomone, crescentibus a Meridie umbris, expectatu quousseque umbra circulum eundem attingat: ab hoc contactus puncto ad prius illud, linea recta ducitur, secaturque bifariam. Demum excentro per medium lineae rec2qaeta linea, Meridiana est. Potest etiam circuliis duci ante Gnomonis erectionem: tumque expectatur Vmbrie attactat ante meridianus tomeridianus, reliquaq;
eodem prorsiis modo conflatentur. Poteli quoque quarto modo ex Sole Oriente r & Occidente Meridiana linea describi collocato namque Astrolabo in plana ' ite, te superficie, constitutaque dioptra ad lineam duodecime: posterioris partis,
vertemus Astrolabum una cum dioptra quo usqtae pet dioptra soramina in opposit a ferantur. Deinde quiescente Astrolabo Solem Occidentem contemplabimur,& manente Astrolabo fixo dios'tram ad Solem dirigemus, quousque rursum Solis radios per opposita foramina admittat. Hinc numerabimus partes limbi quas dioptra occupata harum medietate me mus, citi limbo numerabimus ab horat r. facietes utrobique numerationis initium. Ad medietatem demum illam collocata dioptra, lineam Meridianam indicat, cum sit exacstissime inter ortum occasiim constituta. Fatendum est tamen aliquid incidere diue sitatis inter distantiam uincti ortus Solis a Meridie,& inter distantiam Occasius ab eadem Meridie, pro pter motum Solis diurnum,qui fere est partis unius semissis in odiaco, hi tibistii ui ac maYime hoc notari potest circa Δquino tia Circa Solstitia vero nullo mo inaeuuali adopercipi potest sensu Sed&illa differentia quae quouis tempore ortus acci dere potest, hicile discitur. Capiemus enim amplitudinem ortus Solis pro loco pili eius in Zodiaco adortum eiusdem , similiter ad locum Solis in Occat, ex cap. 23. quae t aequaleg fuerint,nulla est dubitatio . Sin inaequales, addantur in unam sumi iram, si rect operatus fueris, erit haec si imma aequalis ei quam dioptra in occasu Solis indicabat. Numera ergo amplitudinem ortitiam ab hora iis . limbi, ac termino applicata dioptra, rursum lineam meridianam indicabit. Vndevi ex solo ortu vel occasu Solis cum amplitudine ortus,discemus Meridianam lineam, rucunde profecto facilliane.
410쪽
pacto ex ipso aspectu Solis Stellarum circulus Verticalis, siue distantia horizontalis a Meridie cognoscatur. CAPUT XLI.
diurna conis syderatio. Praxis.
in Amutilitatem huius linea tentabimus declarare. Coth Astrolabum posteriori partesiursim in plano aliquo ad libellam composito, lineam horae ira secundum lino an Meridianam dirige. Deinde dioptram versius Solem Verte,quo
usque radi solares per alterius pinnulta foramina in opposita
pertingant foramina, vel falteria in dimetientem dioptra cadant. Sic enim dioptra dista iam Solis a Meridie indicabit, vel ab ortu Equit octiali, prout numerationem in limbo in-Wφ'- ηδ o itueri g. At noctu quandoquidem teli, lumen minciens non fundunt, alia qua' rint, ut perdioptrie foramina telis conspici possint. Suntque
dam opus est industri , nisi stella in ipse finitore aut prope admodum constite rint, ut perdioptrie foramina stelli conspici pol sint. Suntque duo sere modi ALterest ut dioptrae pinnu anterior pe pendicularem appendicem assisamus, ita ut latus appendicis ex foraminibus vel ex ips dioptr eiecta sitir sium asturgat. Sic enim perforamina tibi propiora asipi ciens, perque appendicis latus dictum, sit stella conspexeris dioptra rursum di- Alter mo M stantiam quaesitam demonstrabit. Alter modus est, ut ante Astrolabum ii spendas Eb G perpendiculum, dirigasque Astrolabum inter asipectum tuum ierpendiculum. ii calamiste collocatum, ita ut si per dioptram aspicias, visus aspiciat stellam in ipso perpendiculo constitutam , simulque dioptra exactissime ad ipsium dirigatur perpendiculurn, sic enim dioptra distantiam horirontalem stellae indicabiti. quam, ut lubet, Meridie, vel ab alio cardine numerare poteris. Potes etiam perpendiculo Ἀppendice uti in obseruatione Solis, eritque sic exquisitio operatio, umbra perpendiculi super dimetiente Dioptrae iacente.
QUANTA SIT LATITUDO LOCI, QUOTLque simul sit hora, cognito circulo verticali Solis aut Stellae, cum loco Solis in Zodiacobeiusque altitudine supra horizontem. CAPUT XLII.
X hoc problemate singulis horis cognoscere poteris latitu dinem loci, siue Poli altitudinem, cognita linea Meridiana. Collocetur horizontalis regula ad AEquatorem,numereturque circulus verticalis in circulis horariis , siue cleridianis, ita ut circulus per Cancrum ductus, Meridiem indicet pars vero Meridiani per Capricornu ducta, Septentrione Linea per centrum acta seu axis Orientem Occidentemque Iam inuento circulo verticali, numeretur in eodem per parallelos
altitudo stellae ad hanc intersectionem altitudinis: circuli