장음표시 사용
371쪽
Sit igitur Meridianus siphqrae orbiculus, β, γ, H cuius
centru .Polus Arcticus, , Antainicus α. AEquator QTropicus Riuuiis , κ, Hybernus θ,t Circulus potatis Arcticus λ.Intelligatur nunc aspectus in polo Antarctico, unde conspiciat circulos sphaeriobiectos, quos in planum trans oferre per visim sit animus. Planum vero obiectum intelligi potest vel percenim transire,vilinea S,4 silcommunis
sectio Planiri Meridiani, vel per polum γ sic lineas ,o, erit linea sectionis Planidi Meritiani Protendatur ergoradij ex α, in lineam usq; R. per singula puncta Meridiani per sphaerae circulosdesignara,scilicet ε . vi κ. λ,vi notentur punctain linea plani, βὴσετ em. Similiter possunt ali circuli Sphaerae per visum in planum deduci, ut sit horizon alicuius loci uv, erunt puncta eius duo in plano sit. His ita descriptis deformatur sphaera plana, quod Astrolabum vocant, ducedo circulos per duo puncta in plano notata,abextremitatibus duabus eiusdem circuli profecta: ac talis emcitvrfigura, quam Analemma cum Vitruvio licet pellare.
Tum Sphaerae materialis in Plano
372쪽
Tertia ex aspectu sphaerae planae de scribendi .
rudio delineat Astrolabi, insti menti longe mbilissimi, contines in se totius copositionisti causam isodum. Ex hoc quidem artificio licet particulares, atq; ad varias cali,polorumue incli- nationes, phaerae descriptiones conficere, sicuti vocatas matrices faciunt. tautem ad propositum redeamus Astrolabum nostrum sphaera item plana est ex visus defluxu similiter vepre cedens descripta,eoilo diuersa quod oculus no in Polo, sed in uinoctiali constituitur, atq;. ita oppositum oculo hemisphernam n planum per entrum extensium, oculo ue ad perpendiculum obiectum visu desicribitur. Accipimus autem in hunc usium siphaeuam quae tum meridianos, tum parallelos ipsi squalori contineat, quotcunque poterit pro magnitudine proporata, quos in planum sic deducimus
noctiorum α β, γ, citius olus Boreus si S.
Austrinus. centrui. Pun- Etiam occasius in quo oculsi statuimus Planum intelligatur circulus per centrum
mundi transiens, quod sistidem cum Coturo Solstitiorum Communis intersectio duarum dictarum- perficierum erit L, Q linea.
cutur ad lineam L,δ. Quoniam autem Meridianus, colurus Squinoctialis, imo omnes circuli maiores aequales habet partes similis rationis, diameter Z-
quinoctialis ex transiuersio oculo obiectus, per panes Equatoris obtestis oculo eodem prorsiis modo secatur. Vnde sicut Δ, inea est in partes secta,ita in simile prorsius secabitur, γ, linea, qua AEquatoris vicςm rescit. Quonia veIo AEquatoris
373쪽
toris vicem resert. Quoniam vero Equatoris siegmenta Meridianos designant, deridiani ver,partes parallelorum interstitia: pro Meridianis destribendis, Quae-
'emus centrum trium punctorii, quorum unum temper accipitur in linea, γ. Re-iqua duo semper erunt ΒωδPoli, in quos necesse est cocurrere Meridianos om-ies. At pro parallelis inlcribendis, etiam trium punctorum centriina est quaerenium:quorum duo in periplinia circuli accipientur aequaliter ab altero Polorum sistantia, tertium in linea I simili ratione ab eodem Polo distans,a quo alio
tum punctorum sunt accepta interstitia. Author mul
Hoc igitur Analemma,haec inquam Sphaera plana omnium est colnmodissima 'da hu, ιε atque uniuersalilsima,innumerabiles habens ustis,ad omnem caeli inclinationem ixque accommoda inuentum vetus est,quod ad υπογ-κ attinet, verum usus r 'eius uberrimus ac facilimus,nunc primum a nobis in lucem datur inuentorem Restat&alius modus Analemmatis, Sphaera sicilicet plana circulos ph, aeraeconiasu, modis, metis, sicut circilli paralles lineis rectis designentur Meridiani vero lineis curuis Analemma inomali',quae neque circuli sint,neque certa designatione constitutae, sed latum 'o' ζ' per puncta adsignata manu diligenti traduct e. Huius sphaera compolationem 4oias. viam delcripsit illustris vir D. Ioannes de Roras insito Plani siphaerio.Nos quoque huius usiim hactenus paucis notum Sc latetem fecimus uniuersalem,atque antea succinctum,nunc amplilsimum reddidimus. Huius autem deformatio ab intuitu
per phaeram produci in planu mihi videtur, ut teliquae iam dii sphaerae pla-
me. Sed intellectit potius id concipitur quam manu perficitur. Si quis igitur cogi tet phaeram cum miscirculis meridsanis parallelis,qui omnium maximos habent vlus,proponivilui: Oculus vero in infinitum, la fieri potest)absistat, radiolq; per hemisphaerium in planum lubiectum fundat, ita ut puncta AEquinoctialia intectum oculo opponanturi fietproculdubio in plano siphaerariam dictae deforma tae. ω, tio. At hoc Planisphaerium si habet incommoda . Nam Meridiani circapartem' ivv teriorem instrumenti adeo concurrunt atque arctantur,similique modo Paral 'l'',' ij teli circaPolos adeo confunduntur,ut nulli fere possinteste vitii in illis locis, quibus tamen iape vius exquisitam ratione desyderant. Praeterea ipsi Meridiani incerta designatione per puncta inaequali ductu defcributur,idq; cim non sit cuius libet artificis,fit ut in e contingat hallucinari cum in descriptione,tum in usu Hecquidem non dico, quod illius Planilphaestissim reiiciam, cuius ultim iucundum&facile ipsi iudicauimus, sed ut huius nostri Astrolabi generalis perfectio sit omnibus manifesta Addidimus etiam quintam huic nostro Astrolabo, quae tum ad persemionem, tum etiam ad facilitatem operationum plurimu tactura videbantur, essecimusq ut iam nihil quod vel in vulgaribus Astrolabis, velin ipsa quoque sphaera conspicitur,llicdesyderari queat,habeatque inluperquosdam rarularos Miucundo usius,quos nunquam Astrolabum vulgarepraestare poterit,neque quod praeclarius est)ipsalphaeraselida, omnibus licet orbiculis instructa. Itaque explicatispraecipuis huius Astrolabi partibus,ad inum eius multiplicem me accingam.
DE PARTIBVS HUIUS INSRTRUMENTI,
earum appellationibus, quibus inter docendum usus erit.
374쪽
tudinum stellatuma Zenith. Circuli vertieales.
stellarum inscrtyrio. Posterioris
Moritontes quomodo inscribatur.
V A iunt precipue: huius instrumeti partes, ante Horti posterior Anterior a nobis deinceps vocabitur generalis a bula, aut facies. In hac duo videntur circulorum ordines. Qui enim in polos ambos cocurrunt, Meridiani vel circuli horari j appellantur, nam eoru vice magna ex parte sun guntur: reirqui qui Polos ambiunt, Paralleli dicuntur. Sunt enim circuli ab Auruatore aequis interstitiis undique aut Polis circumducti. Verum iidem hi circuli varia pro rei necessitate & diuerso viti orricia, nominaque sertiuntur. Nam qui circuli horarisvel Meridiani iam dicti sunt, ii eorum Polos statuas Potos zodiaci, ipsi circuli signorum erunt, partientes Zodiacum siue lineam Eclipticam, qua hac vice erit media per cetrum ducta linea, in partes re Vera aequales. Atqui his positis,paralleli,erunt circuli latitudinum stellarum. Rursum si eosdem Polos,statuas Polos horizontis, hoc est verticis punctum,sive enith, punctum pedum, tum Meridiani, erunt verticales Circuli iecturiFinitorem in 34o .partes,& in vertice eoncursuri. Paralis teli vero iam erunt altitudinum circuli, indicantes scilicet quoquoversum astrorum supra horigontem eleuationes. Ex hac permutatione, omnis fere prouenit huius organi copia &isiis varietas. Hac in parte circumducitur regula per centru, qtiam HoriIontem vocabimus,aut regulam simpliciter: Magna quidem ex parte Horigontis vicem lupplet:quibuslibet alioqui circulis maioribus,vlu postulante,
inseruiens. Eius partes eaedem lunt cum ijs quas diameter uterque sustinet. Vocatur autem diameterper Polos transiens Axis,transuersiis vero AEquator vel&quinoctialis Sustinet praeterea regula Curirem, Cursor Brachiolum Curso is partes etae sunt c m is quae in regula stribuntur,ab una parte.Ab altera scribuntur partes aequales 3 ooo quarum tota longitudo semidiametrum aequat Hare igitur infunt in anteriore parte seu tabula generali. In quibuscia vero stellas fixas inscribimus secundum longitudinem datitudinem,sed paucas,ne liculi,quoruvliis summopere necessarius est, obscurentur. In posteriore parte sunt tres distinctae tabulae. Lamina enim quam limbus exterior continet intra se utrinque signata est. Hinc hori ontale generale seu Catholicum continetur illinc ea quae in do si Altrolabi inscribit olent, continentur. Signa nepe Zodiaci cum duodecim mensibus Romanis Horae item inaequales,& Scala Geometrica,hanc partem seorsum
dorsum vocabimus, seruantes autiquam nomenclaturam. Hac cum uti voluerimus,necesse est Rete vocatum inistrumentum, huic ubijcere. At cum horizontali uti voluerimus collocabimus ipsum Rete stupra horizontale; imposita dioptra clauicula firmabimus. Ac talis usus erit frequetiordi magis necessarius. Rete nostrum,nihilo dii serta Rete vulgaris Astrolabi. Horirontale etia ex Astrolabi vulgaris compositione discitur. Sed eodem modo hic horizontes inscribuntur,sicut in generali Meridiani , nisi quod extra ad Tropicum hybernum excurrant. His expositis ad usum pergamuS.
375쪽
orizon circulus est Latini Finitorem dicunt quivisibile quid cuiusque regionis hemisphamu, ab inuisibili seu inseriori diuidit. Ab hoc mane Sol exoritur,stellaeque suis quaeque teporibus,ac in sublime feruntur, usquequo ad e ridianum venerint, ac deinde in occasum ad eundem finitorem,sed occiduam eius partem relabuntur. Hec elatio sirim per circuli gradus accepta, altitudo vocatur e , ,Σ Ex hac altitudine deinceps tempora distinguimus. Sum tum.
ma est ' o. graduum, scilicet quando ad Verticem stellae perducuntur. Accipitus igitur altitudo per posteriorem Astrolabi partem,in qua dioptra circumuoluitur. Suspendemus enim organum ab ansa,obvertentes latus Soli vel stellar, dioptra altera parte exaltabimus, altera quae Versus nos est deprimemus, in Solequidem donec radij per foramina pinnularum admissi, exquisitelia opposita foramina ferantur. In stellis visi contendemus ab infernis, per stuperiora soramina stellas alpicere. Actum dioptrae extremitates ostendet in exteriori limbo, partes altitudinis, numerando a transuersa diametro sursum. Quod si visias per foramina difficulter stellas admittit,poterit inlpecti ineri perextremos apices quadransulam pinnularum,id quod pius mihi est visumvi facilius: certius modo utrinque similes accipiantur pinnularum apicesu Oc est,Vel superiores,Velinferiores ambo cauilosa Haec altitudo sic accepta,plurimos habet vilis,de quibus suo loco. Porro si organa vi sint grauia δε pondere manum lassantia, ne tremor hallucinationem adferat, praestat organum clauo,aliaue quapiam re fixasuspendere.
IncPtolomarias obseruationum ac demonstrationum de motibus Planetarum initium sumpsit. Nam ex hac multa colliguntur tanquam ei damento. Hinc Solis maxima declinatio addiscitur,s- όh, ue zodiaci vel circuli obliqui ad&quatorem inclinatio. Hinc quo natioque Regionis latitudo addiicitur.Accipimus ergo in ipsis Solstitio UAE
Rstiuo meridianam sine maximam Solis altitudine:similiter in hyberno, mino piatio rem a maiori subdiicimus, reliquum ostedit distantia inter duos Tropicos. Cuius mrsium accepta medietas,maximam Solis declinationem patefacit.EXempli gra E,Emplum tia Anno o duodecima Iunii die in meridie, deprehendi diligenti examine Solis altitudinem in Academia Lovantesi, partium 6 et 3 8 ferescrupulorum, Qualium totus circulus et co .continet.Rursiim in Solstitio hyberno sequente, die a Decembris, accepi Meridianam Solis altitudinem l .partiumω a. sicrupulorum. Hanc minorem altitudinem lubduco ex illa maiori, relinquuntur 6. partes 6. scrup.Tropicorum duorum interuitium. Huius medietas 2 3.partium 2 8 sicrupulorum, minima vocatur Solis declinatio quantum&Zodiacus ab AEquatore deflectit.Tantundem etiam dissident Poli mundi vocati, qui AEquatoris sint,a Poli Zodiaci. Quae declinatio a Ptolemaeo , eiusque praedecessoribus Aristarcho & Timochare obseruata est 2 3 part sicrup. s. secundam. quare
376쪽
verus Solstitis dies ut colligatur.
ad nostra usque tempora paulatim comperta est deae sicere. Ex hac obsieruatione aliud commodum ingens accedit. Discitur enim simul Oaci latitudo ,siue Poli eleuatio loci propositi. Vt in proposito exemplo, minimaSolis altitudo meridiana deprehensa est .part. et .scrup. addatur illi maxima Solis declinatio iam cognita,fient 3 9.gra. Lo. min. Hiauc est Equatoris eminetiasse pra finitorems ouaniensiem: quq ablata a quadrante,hoc est9 o. partibus,relinquit o. partes o scrupula: quae est vera Poli exaltatio Louanij. At in torrida rona, si quis consistat siub ipso utrovis Tropico,nonnihil varianda est stupputandi ratio. Tum enim hyberno Solstitio accepta meridiana altitudo Solis,auferenda ex sto. partibus, mox Tropicoriam patebit interstitium. Sed sit inter duos Tropico fiat obsieruatio, tum duae altitudines meridianae decliuiores in Solstitiis acceptet iungantur auferaturque imma ex semicirculo, sic rursium Tropicorum recte colligitur interstitium. Cuius medietas, hoc est declinatio, minoris addatur solstitiali altitudini,Eleuatio AEquatoris prodibit quae exio. partibus ablata, Pol Eleuationem relinquit. In frigidis quoque zonis alia est ratio, quam siphaero usius facile docet. Qui enim si Polis habitant,illis maxima Solis altitudo, maxima quoque est declinatioci quia horizonti aequator illic in idem incidunt. Qui ei siti Polari circulo degunt, his maxima Solis altitudo in Solstitio aestitio accepta, interstitium indicat Tropicorum. At quoi tim habi alio est inter Polum&circuluiolarem quibus scilicet aliquot diebus Sol nunquam occidit, alitisique totidem nunquam exoritur is accipiunt Solis altitudinem maximam in Solstitio estiuo, o eodem dier, almam eius dem,qua contingit Sole exaduersa parte Mei 1diei coi lu- tuto. Hae duae altitudines Un Lae, totarnesia ciuiri Tropicorum distantia, siue di plicatam Solis declinationem magi mam. Porro Sol scitioru tempus si pro puelintercalationes anticipet, nec ii dem semper recurim diebus uno die non he per 'ceptibilis sensimulatio. Quod si ante diibitas per tres quaniorue dies meridia, nam accipe altitudinem, maYima pro Solstitiali habeto,ia hyeme vero omina,
xi massiensibilesque mutationes in rebus naturalibus efiiciat locus eius in Zo Iiaco studiose notandiu in promptu est a. bendus. Desicripsimus in organt dors,duodecim menses IIo.manos, in stos dissectos dies. Ponentes ergo Rere in organia lueo, orsi tabula si perimponimus, Dioptra clauicula figi minus. Haec D mptra die mensis propositae applicata, Zodiac urnesusqueserti seu gradum indicat, non tame accurate' que Soleo die occupat. Non enim omni anno,singulisque diebris ad ea Ide ligni partes Sol recurrit diab: sed i didrante diei fere moratur Ideo i sciendia an annus ad cuius calculum org num conse tu habetZodiacum, mei ibis textus, prirnus, an secundus vel tertius S bissexto Astro laba ab Arsenio nostro instinctu cc structa, adsecundu animi a bis sieXto insicriptos habet dies. Ideo tali anno apte resipondent gradus Zodiaci sivi diebus. At tertio anno partibus Zodiaci inuentis adim Q scrupula, siue quae drans unius gradus. Anno vero BisteTto aufereda semissis per tot uaniau,sed tunia quoqu
377쪽
quoque post Februari ultimum diem nus adiiciendus est dies dato tempori: Se tris bitoriquenti anno adiicienda tisicrupula partibus Zodiaci in organo repertis Sic fatis α ζα
exacte colligitur Solis locus in diaco: s tamen curiose omnia velis no sicere, singillis annis dimidkim fere crupulum inruperadi sciendu calculo praesicripto. Atq- id ita fierine accipiendu, ut i Oo .annis 4 sicrupula adiiciatur et o O. annis pars Vna cum siemisse fere. Atque haec pro instrumentis plus forte qua fati S. Certissimara noeeteoenotio e tabulis ad hoc paratis simitur. Annus an sit bissextus cognoscitur, si abiectis li: : centenariiset millenariis qui siem per sint bissexti reliquus numerus diuidatur nu,.anir per quatuor, si enim nihil reliquii fueritiissextus estis qui numeris init Sio . . : ζα3 supersunt, erit annus, a bissexto primus, secudus sieti tertius. Annus .an sit rivia bisset Bissextus sic colligetur,abiectis i io o. partiemur 6. per . prouQndis situ .is,fio persim r. Est ergo annus Dominici M. fecundus a Bistexto.
na,4 singularum partium Zodiaci. CAPUT. VI.
Voniam EclipticaA quatorem secat, secaturque ab eode bifariam, ita ut altera pars in Boream altera in Austru vergat,contingit alias parte Eclipticae magis,arias minus a medio declinare: duoque eius puncta, quae &IEqiiinoctialia vocantur, prorsus coincidere Ecluatori. Haec declinatio Ptolemaeo λο-
baeto mihi ἔγκλισις dicitur. Quantum vero una pars in Borea, tantunde altera in Austrum vergit. Et in eade medietate quadrantes eodem modo declinant, si partes a qualitera Tropicis punctis distantes comparetutinuice, ut Aries& Virgo,Taurus&Leo. Decimus gradus Geminorum occio. Cacri Descripsimus autem in tabula generali lineam rectam, inclinatam ab AEquatore medio a partibus a8 scrupulis, viminc se habet Solis maxima declinatio. Haec diuisa cernitur in clo .gradus, qui reIpondent medietati Ecliptice. Initium Arietis intelligitur in centro organi Cacer in Meridiano extremo ad dextramaeapricornus in altera opposita Meridiani parte Appellamus hic Meridianum circulum,singulari numero circulum, per Polos organi duo u , reliquos circulos intrasse continentem. Q a re igitur Vel Solis locusta, Vel quemcunci; erariti velis Eclipticu gradum in linea Ecliptica antea dicta, mox in circulis parallelis videbis eius partis declinationem ab AEquatore, lua u. aerebas, Borea quide in sex signis Borealibus,nempe .TI . est . Austrina in se reliquis. Exempli gra 'tia Quaero quantum declinet Sol, in ι . parte Tauri constitutUS. Quaero ergo in signa Aorea linea Eclipticari .parte Tauri,&simul video hanc incidere inter 16. O .pa Ic: ' rallelu ab IEquatore, quantu instrumeti magni riseri permittit, Video vltra AE E ethion. parallelu triete sipaci; unius, hoc est grad unius. Declinat igi rur pars Tauri ab A quatore in Boreari 6. partib*cu triete. In tabula inuenitur 3 6. partiu i . cru p. Quod si organu magnufueritmo fallet vel uno scrupulo Haec declinario ad mul-ra est utilis, ut liuo loco videbitur. At si pro maiori vel ninori Solis declinatione si,stula urimaxima, singularu zodiaci partiu declinationes lubeat cognosicere, numera tale Ita 'declinatione maxima in gradibus limbi ab&quatore versus Polu, ac ter no ap-
pone regula seu hori Zote: ianumera inlioriZotegrad'Zodiaci facto initio a cetro, iuuetaq ab ,4 videbis mox inter parallelos circulos declimatione partis numeratae.
378쪽
horiton enim eodem modo diuisius est atque Ecliptici Ecliptic omnia eius explet officia.
Latitudo loci quid sit. Praesti
Atitudo loci alicuius est portio Meridiani circuli interis quinoctialem circulum, punctum verticis propositqregio- , Iis .Eleuatio Poli, est pars eiusde Meridiani circuli, inter horizontem: Polum mundi. Sum haec duo semper aequalia, ut facillime exlphaera, tum organo nostro demonstratur. Constituto enim horizonte siue regula stuper AEquinoctiali linea, ' Cursorem ad Polualtero latere constitue,atq; adducta coch-ημ'VR illi' lea firmetiir. Τum si horizontem moueas ad quamcunque eleuationem Poli, vi-k'''' debis prorsus ab AEquatore organi ad punctum verticis Quod nunc percutiorem indicatur tot gradus,quotmnia Polo ad horizontem. Itaque siue eleuatione Poli dicimus, siue latitudinem regionis, idem quantitate nos dicere tenendum est. Quolibet 'rgo die accopturus eleuationem Poli, primo obserua Solis altitudine in meridie hoc est, cum est maxima. Deinde quaere per caput quintum, locu Solis in zodiaco, sideclinationem eius per pra cedens horigon statuatur stuper R- quinoctiali linea,& brachioli apex ad altitudinem Solis inuentam, in Meridiano
numeratam, firmatoque cursore Una cum brachiolo, vertatur horizon, quousique apex brachioli attingat in Meridiano Solis parallelum,hoc est circulum per declinationem inuentam, transeuntem,ac simul videbis gradus latitudinis tui loci,nu merando in limbo gradu eius' partes a Polo Persius horigonte, ut nullo hic alio Exemplum sit opus calculo Breui exemplorem declarabo. Anno nono Kalendo Octob. deprehedi Solis ahitudinem δ' graduum o scrupulorum. Locu Seiri Sm Zodiaco erat nona pars librae cum quadrante. Igitur collocato hora ronte ad lineam Squatoris in generalitabula, brachioli apicem ad '. ixdus imbi &fe- mi illam permoveo,atque ita haerentem indicem in cursore, cursbremque inhorizonte firmo. Circumduco deinde horigo teminaci cursiore brachiolo, quo-vsique apex brachioli seu index ad parallelum Solis perducatur,hoc est, ad circuluparallelum traseuntem per Ronum gradu Libre cum siemisse, qui distat ab Equatore austrii versius .gradibus 4 o. scrupulis, siue belle. Mox videre licet Polum Arcticum extare stupra horigontem vi partibus minus sextante quae est latitu-
g Idido ouantesi Academiu . Potestri alia ratione colligi hic calculus. Si enim declinatio tuerit Borea, auferatur ex alii tudine Meridiana: sin Austrina adijciatur eidem, colligetur eleuatio Equatoris, haru ablata a quadrante circuli, relinquit latitudinem loci propositi. Vt quia declinatio Austrina erat 3 partes o scrup. adiicio eam ad altitudinem , .graduucum siemisse, colligitur sitim mas o grad. o. scrup. Haec estaltitudo Equinoctialis ouani j. Abstraho eam ex quadrante; hoc est, 'o .pari relinquitur rursium latitudo Lovanisso gra. s. scrup. Alios
modos per stellas fixas dicemus postea in Australi hemis herio aliam esse ratio nem Additionis & Substractionis, ratio siphaerae docet.
379쪽
Vnae via non eadem est cum via Solis. Hic enim lineamEclip cireulu, motieam ad unguem sequitur immutabili constantia. Ita vero bis rutantum per mensem Eclipticam attingit CirculUS enim mo-istud, id Eatus Lunet inclinatus est ad Eclipticam , ita ut utrinque de ui et plipuram. .partibus,&duobus punistis Eclipticam secet latum. Haran
tersectiones latinis Nodi vocantur. Is quidem per quem in Cap x Din- Boream ab Ecliptica migrat Luna, Caput Draconis Vulgo, at elud Lter ex quo in Austrum vehitur Cauda Draconis appellatur. In his Eclipticae locis, comingunt Luminarium Eclipses, migrantque continuo contra signorum seriem per omnes Zodiaci partes, adeo ut tota periodus I. annis&quinque propemodumensibus stiluatur.Luna igitur in solis Nodis in Eclip Σμό-.-tica est,aliis in locis semper ab eadem recedit, pro maiori discessu ab Vtrouis No a'.ossietum dorum. Excanonibus igitur vel Ephemeridibus colligatur ad tempus propositulocus Lune ,& locus Capitis Draconis. Si Luna cum Capite tuerit, aut in opposi e M' to hoc est cum Nodo descendente, nulla erit Lunae latitudo. Si Vero a Nodo asco tuti si liis dente vergat versus oppositum, latitudo erit Borea. At si a Cauda versus Caput do illa. tendat, Austrina erit latitudo. Quae quanta sit sic disicitur. Horizontalis regula in αλα tabula generali, ab A quatoris linea dimoueatur vel rursum vel deorsum per . a. gradus. Deinde per subductionem colligatur distantia Lunet ab altero Nodorum,
utriuis contigeritellia propiorem, haec numeretur inhorigontea centroieris periphamam,&mox videbis in circulis parallelis latitudinem Lunaequetsitam. Ver bi gratia. Anno pridie Kal. Iulias hora propemodum is futura est con gi. id iunctio Veneris&Lune. Cupio ad eam horam latitudinem Lunae cognosicere,Vt de modo coniunctionis certior sim Locus Lunae ex Ephemeridibus colligitur in cancri es'. gra. '. min. Nodus autem ascendes, siue Caput, est in i 1. Cancri cum 3 se rescrup. Cum igitur Capite recedat versus Caudam, erit latitudo Borea. Subduco locum Capitis ex loco Lunae, restant i 8.part. et .lcmp. Haemest distantia Lunae a Nodo Posito ergo horizonte Astrolabi ad .gradum ab AEquatore, numero in ipse regula a centro versiis ambitum ia partes et .scrupula mox inter parallelos circulos deprehendori gradum paulo plus emisse, hoc est i gra. , . scrup. Haec est latitudo Luna Borea. Et quia Venus eo tempo re, tantum a. scrup. recedit in Boream, intelligo Luna futuram imperiorem Venere, nisi aliud efficiat parallaxis,de qua alibi dicemus.
DATA IAM: Lo CP LATITUDINE, QUAE
sit stellarum declinatio per obseruata. CAPUT. IX.
Iximus cap. 6.qua ratione parti u Zodiaci declinationes ab AEquatore e instrumento deprehendantur. Iam vero stellarum declinationes ex ipso caelo accipere docemus,deprehensa Vel cogi ita prius uarii. E. regior si titudine. Primo igitur magnetici indicis adminiculo cognoscatur Meridies, eique locus oppositus Septentrio. Cum igitud
380쪽
Praxis. Exemfum. Distatia veristicis a Polo
Declinatio isne stellatu Varus modis oplorati posse. Exemplum.
stella quaevis, siue Erratica sit, siue fixaria aliqua, ad Meridiem peruenerit, hoc est cum illius diei maximam obtinuerit altitudinem, accipiatur perAstrolabum dili
genter eius altitudo. Accipiatur quoq; Equatoris altitudo,quae cognoscitur sib- ducendo Poli altitudinem ex γ o. pari. Nam Polyeleuatio S A luatoris eleuatio simul iunetae perpetubquadrantem circuli constituunt. Si igitur stella altitudo accepta maior fuerit A quatoris altitudines, erit declinatio stet Borea I minoi Australis Subducatur ergo minor a maiore, relinquetur declinatio quaesita. Exe-plum: Anno i 3 8. Kal. Maijsib horam nonam vel pertina, diligenti sit me accepi altitudinem stelle Virginis, quam Spicam Latini vocant, quae visa est. O. pari. ii . scrup. Altitudo vero AIquatoris ouani est 39. part i . min. Cum igitur AEquatoris altitudo maior sit altitudine Spice, certum est declinatione stelle Australem esse: subducta vero minore de maiori, patet declinatio Spicaea part . scrup. siue dodrantis. Hac igitur ratione singulis diebus Solis, Planetam&rixarustellaru declinationes, siculatitudo ab aequatore, vel in Boream, vel in Austru cognoscitur:undevi nox eorum loca in zodiaco cognoscuntur. At sint inter fixas non paucae , quae Europae incolis nunquam ad Meridie siue ad Austrum apparent, nempe quotquot non amplius Polo mundi distant qua punctu verticis propositae regionis. Distantia aute verticis a Polo cognostatur subducta latitudine regionis ex sto.Tales stella bisse nobis exhibent obsieruandas in Septentrione,hoc est opposito Meridie, semel stupra mundi Polu, lenae insta. Accepta igitur per Astrolabum maxima eoru altitudine cum in Septentrione supra Polum consistunt, ab ea altitudine auferatur Poli altitudo: reliquia ex o. partibus, siue ex circuli quadrante siubtrahatur, relinquetur declinatio stellaru Borea Si vero minima talis stellae altitudinem obsieruauerimus Gaanc ex Pol altitudine subducemus, reliquuex quadrante circuli, constabit rursium stellae declinatio quaesita. Quemadmodum nos, anno γ. Decemb. dies 3.circa sextam vespertinam obseruauimus diligenter stet fixae altitudinem maximam, quae est in Cauda Vrsis minoris quam Cynosiuram vocant par. 3. 8 sicrup. Aufero hinc eleuatione Poli Lovaniensis, quae est o. pari. o. scrup. Vnde stella ista, quae Polaris dicitur a Polo distat tantum .part. 8.ucrup. Aufero hanc distantiam ex quadrante , superstinta , pari. 5 .scrup. Haec est vera stellae Polaris declinati Borea. Idem sum expertus die sequenti eiusdem anni horasseYta matutina, cuni eadem stella minimam obtineret
in Septentiione altitudinem: quae t incerat Z.part. 7. scrup. fere Quae seXpolari altitudine auferatur, videbimus rursium distantia stella: Polaris a Polo 3 pari. . min. paulo plus,undedi eadem declinatio colligitur Demum auferatur minima altitudo, nempe Z. pari. 3. crup .eXmarii ma G. pari. I. min. relinqueturo . partes 1 . scrup. Harum dimidium rursim valet .part. 8 fere scrup. quae est
distantia stet Polaris a Polo, undes eadem siequitur declinatio. Atq; haec quidem in stellis quae neque occidunt, neque ad verticem nostrum pertingunt, sic sie habent. Earum ver quae ultra verticem pertingunt a Polo, neque tamen occidunt, declinatio utroque modo accipi potest,&per Meridianam altitudinem, &pei Septentrionem, ut diΣimus.