장음표시 사용
51쪽
g. 6. Sicuti igitur supra praesium tionum iuris objectum esse facta Porro aut a diximus . eademque vel considerantur in Regno morum, Vel in ' IC. Regno physii co cita facile patet, hanc distinctionem huic ' ut iii de qua jam agimus , praesium tionum specie applicabilem esse facti mora.
Aut enim factum probandum ita comparatum est , ut actionem litas. humanam , h. e. ab homine praelucente intellectu decernente Voluntate sita siceptam, supponat, aut non Priori casi quaeri dicitur de moralitate actionis vel facti cujusdam, posteriori altem de facto ipso, abstrahendo ab ejus moralitate. Utrumque si p- ponit circumstantiam antecedentem , ex qua colligitur consequens Saepe etiam utrumque simul concurrit probandum est tam factum ipsiam, quam ejus moralitas,in tum factum ipsium appellatur Materiale moralitas autem ejus Formale id , quod in delictis maximum usum habet, in quibus inprimis de utroque constare debet, tam de materiali sive corpore delicti, quam de formali sive animo nocendi, praesertim si de decernendo ultimo stupplicio sermo sit c ax quandoque tamen lalterutrum sussicit sic v. gr. ad instigendam poenam extraordinariam siussi, cit, constare de isti animo nocendi, modo aliquo modo ad effectum pervenerit delictum b); econtra Vero v. gr. ad instituendam inquisitionem specialem fiam cit, constare de corpore delicti, Madesse praeterea quasdam praesiamtiones contra hanc vel illam personam singulares c .
c. I. n. s. c. a. n. I 8. c. 3. . 3.
c Brunne mania, de Process inquisit. c. q. 3. Granet, demesens inquisitor. c. q. n. a. Sech. I. seqq. Ord crina art. 6 4. Nov. Constit muri.
Jam etiam Regulae quaedam generales, quibus praesium tiones sum iotiviri hominis vel facti continerentur, tradendae essent. Mum Vero facti, earun- hae praesumtiones supponant facta individua probanda, quae infi denique granities variare possunt partim dissicillimum sane est, omnes hasce iuuin infra
52쪽
praesumtiones in generalibus comprehendere regulis, partim vero etiam Capite eq. generales tradentur regulae de dijudicandis hujusmodi praesumtionibus hominis, earundemque gradibus, quantum fieri potest, determinandis hinc, ne opusculum nostrum in nimiam molem excresicat, sussiciant hae divisiones supra traditae, quae, uti quidem putamus, omnes possibiles casis, licet generalissime sub sese comprehendunt. Id unicum adhuc notandum esse putamus , in nulla unquam materia nexum disciplinarum, praesertim Philosophiae cluris, magis sies exserere, quam in materia de praesumtionibus, inprimis hominis vel facti. Aut enim quaestio est de facto simpliciter probando, aut de probanda ejus moralitates s 76. . Priori casu utilissima sane est materia de signis , de qua in Metaphysica alias quidem in Ontologia disserituro, Posteriori castu expedit omnino GCtum probe
callere Psychologiam, & genuinam habere cognitionem animae humanae by Quo magis enim JCtus in hisce materiis versiatus est, sive longo usi habitum acquisiverit, sive etiam hasce sicie tias per modum artis didicerit, eo magis etiam in materia prassenti nostra proficietio.
a Parens noster Cangius , in Philos fundamenti c. I. Idem in Ontosog
b Ill atque Excell. Dii Bil finger, in Dilucid pillos Sect. 3. e TripIicem Psychologiae usum philosophicum, eundemque maximum, Idem
demonstrat Vir Excellent in alleg. Dilucid philos Sect 3. c. I. . 236 seq. Equidem alium inuidem juridicum Psychologiae usum omnino asserere a fini inodo dici uni scilicet in dijudicanda moralitate actionum humana-itum. Operae pretium hinc fore putarem, si quis Psychologiam ad Juri, prudentiam ex professo applicare, ejusque usum egregitim in hac scientia os endere sibi proponeret is ad modum Polachii, qui Mathesin forensem conia scripsit, sychologiam forensem edere satageret.
Quomodo Monstravimus halctenus, quo tu plici modo praesium tiones ho-i raesumtio minis vel facti sese exserere possint circa objectum probandum. no Dei sub Jam vero etiam tradendum est , quomodo quandoque uborian-- b, . modo probandi Supra ri. a. not. a. distum fuit,bihdi 'Ctis probationem disipesci in plenam minus plenam , nec
non, quid dicatur plenain minus plena , ibidem indicavimus. Licet igitur probationem minus plenam Valde improprie probationem appellari supra demonstraverimus nihilominus tamen illam inter praesumtiones referre nulli dubitamus. Minus plena enim probatio
53쪽
probatio dicitur, quae sola iudici non plenam facit fidem eodem fere modo probabilitatem juridicam definivimus 3. 27. adeoque & omnino praesiumtionibus annumeranda est haec minus plena
Idem in effecti Practici omnes asseverant. n. a Lyncher, in Disp. de semipl. probat Stryk. Diff. de probat semiplen Bardili, Disp. Unicus tectis, nullus testis Carp v. lib. 3. resp. 67. n. II. ait, lib. I. ob Io 3. n. 6.
Coronidis loco tandem i finem hujus Capitis allegabimus Refutantur
quasdam divisiones praesiumtionum, a veteribus quibusdam tra quae iam diditas, ut constet, quam confusas quandoque in hac materia i*μ'1deas habuerint,in quam parum eorum principia utilitatis quam demptima.doque habeant, licet haud raro in ipsis conclusionibus felicio- qua distri res fuerint , uno verbo , quam parum logice in hac materia, buuntur aquae, nostro quidem judicio, quam maxime philoiphica est, pro ης*qURUR hcesserint.' Sic puriam statim esse, ex supra probatis, patet, divi in , '
sionem praesumtionum in necessarias, non necessarias,
nochio traditam, qui ad illas praesumtiones uris & de jure , ad has praesumtiones iuris deshominis retulit Cum enim omnis praesumtio per definitionem sit probabilitas uridica 3. 8. λ;
Probabilitas autem supponat factum nondum undiquaque dete minatum, sive quod nondum omnimodam sui habet rationem sufficientem f. 4. facile patet, id, de quo probabiliter saltem, i. e. per praesumtionem, constat, adhuc hoc vel illo modo determinari, adeoque hoc vel illo modo sese habere posse, consequenter necessarium non esse. Hinc minus cohaerent ea. quae infra tradit Menochius, quando differentiam fictionis a praesumtione ostendere contendies ibi enim diuertis verbis notam inaracteristicam praesumtionis in eo ponit, quod praesumtio semper versetur cire rem dubiam, quae esse possit&non possit b). Adeoque mirum non est , quod alii jam nodum hunc viderint, praesiuintionem juris, de iure ab initio quidem argumentis probabilibus niti, ex post vero per Legislatorem determinari pro veritate haberi, affirmarint O , quo tamen supra res lavimus CL a. not. b.).
a Menochius, de praesumta lib. I. u. 3. n. 3. ω . ubi in specie exemplum allegat ejus, cui caput amputatum est, quod scilicet praesumtio jurisis de jure tum adsit, talem mortuum esse. iis vero non hoc pro veritate abia
siluta, ne dicam uridica, habebit Aliud ibidem allegat exemplum, quod a scilicet
54쪽
- CAP. H. x scilicet ex sum per praesumtionem juris tae jure constet de igne; sed &hoc pro veritate absoluta quis non habebit b Menochius, d. l. lib. I. u. 8. . .. .3. e Ludovici, alleg. Diff. de praes imi bonit. s. t. p. o. δ IJ.
Rhi es ut di Haud admodum bene porro omparatam esse judicamus illam .ifio in prae praesumtionum diVisionum , quando Menochius illa distribuit sumtiones in praesumtiones facti d jurisia , facti praesumtiones dicens it factis Wxi quae a rebus corporeis desumtae sint, ad juris autem pri sumtiones referens , quae circa re incorporeas exstentur b). eo po eis. Omnes enim praesumtione origineterauca rebus corporeis h. e. desumta esse rebus sensibus percipiendis, fieri, Vel ex eo patet, quia nulla dicuntur idea in mente est , quae non originem suam, si V mediate, sive immediate sensibus debeat. od si Vero Menochius contendat, praesumtiones hominis vel facti magis immediate, quam praesumtiones uris, a rebus corporeis repeti, egoin pernego ejus hypothesin semper enim in materia praesiunationum, ubi scilicet semper de facti Veritate quaeritur , a circumstantiis vel Lotis antecedentibus ad consequentia fit argumenta quae circumstantis vel facta quin corpore quid sint, nemo dubitabit. Quodsi vero quam maxime concesi erim , divisionem hanc in se adhuc certo modo admitti posete, nullum tamen ejus hactenus video usiam , adeoque Mentia praeter neces itatem cumulare nollem. Hoc tamen sensi adhuc aliquo modo salvari pos e arbitror hanc divisionem, si Menochius praesumtiones hominis vel facti utplurimum desumta esse ex facti cujusdam magis particularis S individualis circumstantiis, quam praesumtiones uris I s 80, licet
utraque tam a rebu Corporeis, quam incorporeis, originem habere posset suam, contendat.
a Menochius, . l. lib. I. u. II. n. a. ubi ita ratiocinaturis Proesumtio juris nititur Lege , Lex est invisitulis , adeoque incorporale quid , . praesumtio juris nititur re incorporali. Sed pari modo ratiocinari possemus : Prae luinti hominis vel facti nititur Lere , si non expresse, licite tamen ipsis Menochio fatente lib. I. u. I 8 ubi praesunitionem facti a Lege dis crepare non debere aiis A. Le est invisibilis , E anno enim, Leges hasce praesumtiones e certis factis eruerunt, ita sequendas fatuerunt λ Sed
b menochius, , l. lib. I. u. II. n. s. oc.
55쪽
DE DIVISIONE PRAESUM TIGNUM. sMinus accurata etiam est illa praesiumtionum divisio, quando Nee non illa, Menochius cum Cicerone b illas constare dicit argumen qua distritis, ignis exemplis Auctores hujus divisionis sustinerent, 'V xv me signo argumentum fieri, quod deinde argumentum dicatur 'praesumtio, equidem haud admodum repugnarem, sed, cum argumenta .signa quasi sibimet invicem opponant, omnino hactenus dissentire licebit Omne enim signum, dum signum est, in se jam habet rationem aliquam conclusionis ad alterum, cum signum & signatum inter se sint correlata. Praesiertim vero in eo falluntur Menochiusin Cicero, quod signum Margumentum in eo a se invicem differre credant, quod signum, arte carere possit, argumentum siem per artificii quid supponat. Supra enim jam dictum fuit haec duo saltem formaliter a si invicem dimerre, quia scilicet in unaquaque praesiuintione distingui potest materia sive illud factum, ex quo alterum colligitur, forma sive conclusio ipsi , quae fit in mente humana, adeoque , si Menochius argumentum signum pro duabus diversis praesinationum speciebus habeat, maxime errat. me dicam , d hanc sivisionem plane nihil utilitatis habere.
Menochius, d. l. lib. I. u. . . . b Cicero ii, TOPica.
Neque minus Menochium c , male sibi invicem opponere Indi eium, arbitror praesumtionem, indicium, conjecturam, signum, suspi- conjectura,cionem, adminiculum Indicium enim, conjecturam , signum, suspicionem, adminicum si non pro uno eodemque certe a '' '' '
men pro diversis praelumtionum homm I Vel facti IpCClebu ha mile oppo bemus. Omnibus enim hisce peciebus definitionem praesium nuntiar prae-tionis competere Vel ex eo colligitur, quia singulae, in judican sumtionibus.
do probabilitatis aliquid habere, ab ipso Menocnio byaffirmantur; quod idem character praesumtionum est g. 28. Imo, si cui lubeat descriptiones Menochi harum pecierum paulo accuratius ponderare, statim patebit, in effectu plane has pecies a se invicem haud differre. Unicam in eo ponere videtur differentiam harum pecierum a praesumtione, quod praesumtio aliquando oriatur ex necessariis, hae pecies nunquam sed falsitatem hujus hypotheseos supra jam satis superque refutavimus
56쪽
, a Menochius, d. l. lib. I. u. 7. Of. ib Idem d. xi . . n. 6. 3I seq. - 7. Hoc unicum facile concessἡ-ro vocabulum suspicionis in delictis potius usurpari quam in licitis. e Menochius, cit luc. d. qu. . . . . o. Add. Ill Boetimer in Dis de Collis praesumi. c. I. . . pag. 8 ubi identitatem conjecturae praesumtionis hominis demonstrat e L. un. F. 1 labia est nullae exstabunt.
f. ἶ- ii su ih u Tandem non admodum bene sese habet illa divisio, qua nongeadu, suspi solum praesumtioni Opponitur susipici sedin hujus iterum trescionis, qua diversi traduntur gradu. Primus, susipicio temerari , quando judex levem saltem conjecturam, vel minimum indicium, ad aliquid credendum, vel minus, habet Secundus, opinio vel verisimilis suspicio, quando fortiora sunt argumenta, nondum tamen ad condemnandum vel ab luendum sum cientiari Et tertius denique violenta usipies , si judex plane in unam vel alteram partem absque ulteriori haesitatione inclinat ca). Primo enim, susipicionem praesumtioni facti Vel hominis male opponi, supra jam satis evicimus anteced. a. Secundo vero ultimum gradum dari non posse, sed esse veram probationem, arbitror Probatio enim dicitur ille gradus probabilitatis absiluit , quia Legibus approbatus est, ut pro veritate habeatur , quatenuS scilicet judici repraesentatur Nullam enim praesumtionem facti per se esse posse loco probationis vel ex ipsa ejus definitione fluit, uisi alia concurrant adminiculas Et tertio denique nec primum
gradum, eatenus, quatenus a Menochio supponitur, admittendum esse puto , qui scilicet huic gradui plane nullum effecturni jure concedit Si enim vel levissima sint indicis, quin adminimum aliquid conferant, nullum est dubium. Quodsi
vero alicui in genere praesumtionis hominis tres gradus statuere placuerit, quorum tamen nul4us per se solus est sum ciens ad condemnandum Vel absolvendum , Me contrario , quorum nullus plane nihil confert ad repraesentationem veritatis fac si equidem
haud repugnabo, tum sequenti jam Capite expilicabitur, quomodo hi gradus possint dignoscii
57쪽
nibus in iure, theoretice magis quam practice exhibuamus m agri pra- scilicet illius definitionem, uti speramus , genuinam , eandemque tam hilosophorum JCtorum testimoniis, quam ex ipsi rei natura indole, quantum fieri potuit, firmavimus; tradidimus porro ejus divisiones genuinas, indigitavimus, uti nobis quidem perstiademus 'ectaractere genuino S, ex quibus utraque speclas optime dignosci potest Sed inquis, non absque r
tione, Lector quo Theoria haec, nisi istendatur ejus usus practicus ' Nonne ita fumus venditur monne praestat subsistere in Theoria qualicunque , modo fruillum inde consequr liceat in praxi ipsa, quam Theoris subtilissimae operam dare, cuius tamen nullus in praxi usus demonstrari potes, Recte quidem instares nisi res ipsi doceret , illis, qui Theoriae magis magisque exco-Iendae operam dant, fel ioribus etiam esse licere in praxi, acc dente scilicet exercitiora habitu quodam. Quid enim praxisi est, nisi habitus Theorium applicandi ad casus quos vis obvios quo certior, quo distinistior igitur est disciplinae cujusdam Theoria, eo maiores Sc feliciores quoque sint progressus in praxi ipsa, necelle est cum contra, si Theoria sit aliqua tisipe minus distincta, si regulae non sint generales, sed multis, instantiis obia xis, etiam earum applicatio ad factum semper cum formidine quadam oppositi conjuncta sit, oportet. Ne tamen nullus The
ris hactenus traditae videatur esse usis , transimus, jam ad magi gpractica, tentaturi, an non ex principiis hactenus deductis, derivari possint regulae quaedam, quibus quantitate etiam praesium-tionum , adeoque quaenam alteri sint praeferenda in concursi, aliquo modo, determinare liceat a Z
ab Nonne vero audacis indiciti non leve est, arguetnentum sibi pertractandum proponere, quod , quantum imus , nomo , vel paucissimi, adhuc ex professo pertractarunt 8 Sed absit, ut solos nos tantae rei pares inlicemus; visitabimus saltam, quousque nobis per vires qualescunque ingenii progredi liceat,
58쪽
liceat, occasionem sorte viris gravioribus magisque tam gravi materi ae extri andae idoneis praebituri, quo argim entiam hoc , lilod tamen per omnem Jurisprudentiam utilitate sua quis maXime esse commendat, expoliant. Non
parum quidem nobis haurire licuit e Illustr. Boelinieri, saepe cit. Diss de Colli L praesumta qui sane, quantum nos quidem scimiis , primus fuit , qui
huic materiae alias valde obscurae, ilicem affudit, & ch tracterem nobis omnino optimum dijudicandi gravitatem praesumtionum, liti in cit. Diff. c. 2. . s. p. m. 28 ubi gravitatem pondus praesumtionum dijudicaturum ad earundem rationem adtendere iubet is optime quidem, cum, per deducta, quo major est ratio aliquid credendi, eo major quoqne si probabilitas, eoque majus praesto sit requisitum ad veritate ni adii. Doctiss. atque Claris. GGttingens Prosin. alii, in Elem. Log pro b ib. seci. I. I. g. 26 p. 8.sed tentabimus nos, an non aliquo modo specialius determinare possimus, quaenam praesumtiones majori ratione nitantur quaenam itaque uteris sint praeferendae movimus quidem , multum circa Mathematicam praesumistionum quantitatem praestitisse Celeberr. N Eruditis Nicol Bernotaui in saepe laud. Diis de arte conjectandi in jure, ubi Vir Celeberr. Regulam nobis generalem exhibuit, secundum quam metiri licet omnem probabilitatis gradum; sed cum partim multi Mathesin non calleant , adeoque multis forte dissicillima videri possit applicatio Regulae, de caetero praestantissimae, partim vero innumeri in jure occurrant casus, in quibus omnes possibiles casus enumerare vix licet , ob infinitam scilicet circumstantiarum quarumvis arietatem , ne quarum notitia tamen gradus probabilitatis accurate determinari nequit vid. Clariss Kalilius, . l. ect. I. c. 2. F. 3. tentabimus nos , an- non aliquem characterem sistere possimus, ex quo saltem, quantum fieri potest, pondusin gravitas praesumtionum determitiari possit
Regulae tra Tentandum nobis esse , an non est quo modo gravitatem &dend* V pondus praesiumtionum determinare, & eum in finem Regulas
quanti item quasdam generale e antecedentibus eruere liceat, secundum praesumtio quas earum Commensuratio institui posssit stupra 3 antec not. a. num compa- diximus Cum ero de gradibus praesium tionum genuinis prae- ratiVς nun cis semper constare nequeat, ita scilicet, ut assignari semper
P '' possit, quanto haec praesium ti vel probabilitas major sit altera, ex hac quidem ratione, quia, ad quantitatem huiusmodi praeci se
absiliit assignandamin calculum instituendum, requiritur, ut requisita ad veritatem aliquam , de qua quaeritur, nota sint omnia cum alias proportio prae sientium iiive cognitorum in problemate solvendo, ad ea, quae remota sunt, Vel incognita, institui, inde eorum ratio conferri nequeat a , nec etiam inplerisque casibus Regula Berno ulliana b,propter defectum scili-Get notitiae omnium casuum possibilium applicari possit necesse est ane, ut tales tradantur Regulae, ex quibu ad minimn mcognosci
59쪽
cognosti posssit, an haec vel illa praesium ti major sit vel minor aloera, licet praecisi elus gradus Mathematice assignari nequeat, quo deinde, collatis inter se praesiumtionibus ad minimum aliqua ratione, inuantum fieri potest, de probabilitate ejusque quantitare in hoc vel illo casu constet e)
u Vid. Clariss ahlius, . . sect. I. c. 2. F. 3. p. 3'. b Saepe laud. Nic. Bernulli, in erudita Diss de arte conject in jure c. r. p. m. Regula haec est Multiplicetur id, quod singulis casibus evenit, per numerum casuum, quibus unumquodque evenire deprehenditur, summaque productorum dividatur per summam omnium casuum, quotiens ostendet, quid probabiliter eventurum sit, sive denotabit valorem exspectationis se gradum probabilitatis quaesita'. se Similis mihi videtur Methodus determinandi quantitates in Mathesi per approximationem, quando scit quantitates, quantum fieri potest, determinantur assignando limites, in quo quantitates incidunt.
Notandum est praeterea , in capite praesenti pectatim nobis phaesum l. sermonem esse de quantitate praesinationum facti vel hominis nes uri, hue g. 7. quod enim praesumtiones uris attinet, cum illae, ex non si e tanti definitione , sint loco probationis, adeoque per apra tradita py -'-
g. pro veritate juridica, licet Interim isti ea habeantur Vestia .
iudici, quo de earum quantitate admodum solicitus sit, necesse non est quodsi enim aliquis pro si habeat praesiumtionem iuris, judex pro illo , si alter contrarium non probaverit, pronunciare debet cay adeoque hoc casu de reliquis requisitis ad veritatem adhuc deficientibus amplius JCto sermo non est b).
a B Dn Harpprecht, in Resp. 3. n. 262 seqq. ubi hujusmodi praesumtio nem non solum onus probandi in alterum ejicere, verum etialia alias via dentem probationem dici passim a DD. tradit, multis allegatis tam LL. quam DD. firmat. b At, inquis, nonne supra ipsi concessistis, dari quandoque pugnam inter praeis sumtiones uris, adeoque alteram alteri cedere debere g. 6 I. t nonne igitur opus est, utin harum gradus determinetur, quo dignosci possit, quaenam alis teri fit praefereuda sed supra jam hanc objectionem praevidimus, , uti putamus, occupavim iis Demonstravimus enim , praesumtionem juris specialiorem generaliorem absorbere, quia scilicet illa pociali ori magis determin ta nititur ratione , adeoque hoc casu generaliorem praesumtionem juris induere naturam praesumtionis hominis vel facti, Qquidem remotam s. 64. . Cum igitur supra jam traditae sint Regulae, ex quibus praesumtiones juris dignosci possunt, nec non facile appareat, quaenam alteris sint specialiores, quaenam generaliores adeoque, quaenam pro praesumtionibus facti habendae sint
60쪽
so CAP. III PARS I. DE PROBABILITATIS URID. GRADIBVs
de iis heie nihil amplitus dicendum erit, ut, quantum fieri potest, taedios repetitiones evitentur; insuper ex sequentibus regulis apparebit, quactum in casibus occurrentibus hujusmodi praesumtionibus juris generalioribus, in coialisione scilicet cum aesumtionibus specialioribus , naturam praesumtionum facti induentibus, tribuendum sit roboris, nec ne r
DE PROBABILITATIS IVRIDICAE GRADIBUS
DETERMINANDIS , QUATENUS ILLA SESE EXSERIT CIRCA OBIECTUM
PROBANDUM.f. 87. piaesumtio tum igitur nobis, per deducta f. anteced. 86. , capite
ne ho ininis praesenti de determinatione quantitatis probabilitatis in gyd i is praestam tionibus hominis vel facti, non juris, disipiciendum fit,. d. hsuri praesumtione autem hominis Vel facti sese exsierant vel circa obiectum ipsum objectum probandum, Vel circa modum probandi f. 78.); probandum, facile preet, de utraque sipecie hei nobis disserendum esse spe- vel circamo ciatim hinc L)agemus de probabilitate ejusque quantitate, qua- , ἡάt ' tenus sese exserit circa ipsum objectum probandum, II. quatenus oritur ex modo probandi. Faciamus initium a prima pecie lf. 88 . Quid Requia ut de secto quodam eiusque veritate plene constet, requiri- situm iit ad tur, ut praesto sit ejus ratio undiquaque lassiciens g. 7. , h. e. hi a. a. 'plene determinatum sit, Momnia sibi invicem respondeant,qubdiripi. 4 ex sese sint intelligibili. hujusmodi circumstantias, ex quine eotisset, us factum aliquatenus determinatur Qintelligitur, vocamus requirituri requisita ad veritatem hinc patet, ut de facto quodam ejusque ut Omni 'ς veritate constet, requiri, ut omnia ad veritatem hujus vel illius
sirinis facti requisita praesto sint cognitata .
a Vid saepe laud. Dn Rahi, in Elem. Log. probab. sict. I. c. I. f. 2o. p. m. 12.
9 89 Requi sta Quaecunque in re quavis possibili distinguere possumus, fiant haec vel sunt vel essentialia, sive ex sola rei essentia per se fluunt cogno- ..i scuntur, Vel stant accidentia , non ex sola rei essentia fluunt, .sseu ilia. sed rationem suam habent partim in ipsa rei essJentia, partim extra illama