Delectus opusculorum ad scientiam naturalem spectantium. Volumen primum

51쪽

PRODROM. METHODI MAMMAL. qi

Quid itaque 3 An in extrema omnia perpetuoruendum y An non momentis potius utrinque aequa lance eXpensis in medio consistet veri libramentum ΘArte non erit abutendum, ne vis naturae in

ieratur.

Abusus artis erit, cum neglecta, vel sinistra fuerit admissa naturae interpretatio. Nec arte erit abstinendum, sine qua nil val mus, cum ita homo factus sit, ut institutione, non

anstinctu . sese uti discat.

Itaque nec culto verior habendus rudis sensus, et acie et fide inferior, nec otioso spectatori o videre doctus obseruator posthabendus. Habitus utique habenda ratio, sed probe intelle icti. Neque adeo is sola collocandus erit in eκ- terna specie, eiusue ea saltem parte, quae oculos praecipue incurrat, cum fallax aliquando species ceterarum dotium rectificante ministerio indigeat, nec in superficie figatur rerum natura, cortices autem spreta medulla legere, non sit prudentis. Nec contra insuper habenda species eXterna, nec repudianda primi etiam aspectus virtus, cum omnino partem dotium obiecti sistat obseruatori, et obscuro aliquando, quem subministrare solet, qua-.rundam rario num sensu aditum inuestigationi paret ad uniuersi habitus cum pleniorem tum et clari Orem sensum assequendUm. Modo ne nimium momento isti tribuatur, praecipue in obiectorum statuetidis necessiitudinibus,

. H It y a bien de gens qui regardent, et sori peu qui

52쪽

nec inde inferatur, data opera, in superficie haerendum et ad reliqua coecutiendum esse, ne obscurus ille sensus, quasi clariore tutior, huius admissione suffocetur. Quoties coniunctionis ratio reuera adest, illa non potest non inesse dotibus utrique obiectorium communibus. Quibusnam inst, quibus non, docendum erit, Vt pateat, qua Vi, quo gradu, quae coniunXeriS, Cohaereant. QVod si praestetur, nullus empiriae locus erit; si praestari nequeat, suspectus nexus esto.

Complexus s1ngularum dotium spectandus, cum non aliquibus, sed cunctis, totum partibus consistat, demtaque mutiletur qualicumque particula d); Praecipue cum singulares quoque obseruationes iuxta cum systematibus fide fuerint laboraturae, si, plurimis neglectis dotibus, quarundam saltem et falladiorum fugitiva perlustratione absolutum opus iudicetur e .

ed Naturae opera non semper singularibus, cuidam generi propriis, reliquis contra negatis, dillineta dotibus deprehenduntur, sed dotium in se plus minus communium suum quodque genus modum, ne-Xum quo obtinuit. Contra naturam itaque in paulatino per iugem transitum perpetuo continuato similitudinum recessu ordo rerum ponitur nimis adfixis symbolo catenae Physiometris. Qui in omentosae disciplinae dignῖtatem et secur tatem dubiae fortis hariolationibus, quam rationis et consilii fidei credere nas luerint, perpendant quaeso, quod etiam litibus, legum, quas admittere recusant, nulla virtute dirimendis sese implicent, cum quotidiano usu constet, quam sibi contradicere soleant

spectatorum sententiae circa ossirmandam, vel ne-

sandam hominis cum homine, vel hominis cum es 4i-

53쪽

PRODROM. METHODI MAMMAL. 43

Diligenti itaque analysi in singula eundum, laci

ita, ne communis omnium vinculi prae cura singularium obliuio subrepat, ne nimium minutiarum studio assiXus oculus longe circumspicere dediscat, capiendisque ampliorum circulorum rationibus posthac succumbat. Demum in uniuerso opere uti labori nunquam parcendum, sic nec mollitiei blandiendum erit spuriorum phVsiophilorum, ludere in re seria cupientium , qui nugari non philosophari ament, ideoque iaciles doctrinae accurtata suppellectile compendium laboris redimere vellent, huius nempoterminandi, quam Operis perficiendi, curiosiores. Patere sic existimem, nec vanum dici posse,

nec obiec si naturae contrarium, consilium, in quo spem maximam successus Colloco, hoc nempe

ut caute statutarum legum moderamini uniuersum opus submittatur. Consilii nunc exequendi primarium instrumen- tuin perticu constituet, qua in commetiendis operum naturae organicorum similitudinibus tuto ubique uti liceat. Quem itaque in finem concessarum ipsis dotium potius quodque genus praecursoria consideratione perstringi e re erit. Mixtionis in regno naturae inorganico latiua patens dominium non aeque viget in. regni Organici ditione; Quin eius hic momentum fabricae virtute mire vincitur. Sunt quidem aliqua, quae mixtionisse, i vel quamcunque demum specῖei cum specie imilitudinem. Viderint ipsi, numne sic, fallaci opinationum fuco in certae rationis locum sui lecto, pro spl ciendus sit pessumdatae doctrinae. ad i obsturam. barbariem imminens. relapius.

54쪽

in hoc regno pondus utcunque sustinere videantur: Nimirum elementa quaedam, n0n ita aequabiliter in regno inorganico naturae distributa, communia omnibus deprehenduntur organicis corporibu S, UX-emplo phlogisti, fixi dicti aeris, glutinis. Sunt et, quae aliis aliisque organici regni classibus prae

aliis competant, quo terram referaS Calcaream

phosphorico acido imbutam, calido sanguine praditis animalibus maXime familiarem. Notumque est, plantarum aliis allisque familiis spiritus, salis,alcatini, fixi, D0latilis, acidi, medii, sacchari, pigmenti, amyli, gummos, resinosi, oleos principii copiam prae reliquis factam esse. Neque tamen ex his corporum diciorum tuto ubique repetieris assinitates, cum aliquando tali dote congruant, quae reliquo ingenio dissileant, aliquando pro Xime vicina mixtionis distent indole; Praecipue, cum coelum, natale solum, alimenta, alia eiusmodi momenta, quam plurimum huc valeant, ut adeo eXperimento comprobatum sit, plantas alias multo sale fetas eius elementi prorsus eXpertes e terra prodiisse probe elixivata f). Patet, in eruendis Corporum Organicorum necessitudinibus iaci prae ferendae minus, quam alibi, idoneum chemiae luis en fore. Neque tamen ideo quaecunque plane negligenda fuerit, utut constanti pr atque distinctior,

mixtionis ratio, cum utique ex operum naturae organicorum pensis hoc sit, ut materiae telluris partem primo modo tractent, elaborent, mUtent. Peustis uniuerse m is quodcunque operum naturae organicorum adhibetur, quum te V varietatis in hoc naturae regno vel magis, quam in altero, conspi-ID Memoire fur la formation du Salpetre etc. par Mr Cornette. Paris. 1779- η-

55쪽

PRODROM. METHODI MAMMAL. 43

conspicua utilitatis legi hic aeque subsit. Stid ut

dictorum op0rum naturae Unumqtiod ille suis nautantis adstringitur, sic singula iustrat uent0Guis apparatu gaudent, quo iis obeundis sum ciant. Quodcunque itaque organicum naturae opus ceu aut0matuti spes tandum erit, praescriptis sibi operis praestandis par creatum, singulaeque eius partes instrumenta constituent, quae suas symbo las ad sustinendam conferant prouinciam. Mutua pensorum et instrumentorum ratio hocrum dignitates ex illorum grauitate aestimare docet, ita quidem, Vt, quo momentosiori penso instrumentum aliquod inseruiat, eo maioris ipsum habeatur. Neque adeo in supputandis operum naturae organicorum assinitatibus eorum saltem partes, omnes quidem et singulas, verum et partium quaecunque ministeria consulere Dportet, quod utique

laboris aliquanto plus fac lit. Sed suum quoque huic lab ori lautius praefixum praemium: Confidentius ex tot suffragiis collatis iudicium elicitur; et in ipso opere quam dulce, eius processu sic si inulin amoenissimum deferri teleologiae campum, quum lectis snnorum mediorum ad fines optimos aptis snna collineatio oculos undequaque feriat, sapientissimaeque omnium coordinationis consuetudo palpandam neque longo demum ratiocinio petendam praebeat diuini operis sublimi tutem, rectaque via sic a re creata ad Creatorem mentem exigat g). Quog Iuuat et meminisse, summum virum Lamberi, Bero- linensem olim Pantro metram consum nantissimum, periclitandi talis naturae system iis consilium, de quo eius aliquando rogaueram sententiatia, hoc ipso titulo magnopere probasse, quod 'udum ipsi fuerit in votis, ut in naturae systematibus et telelogiae haberetur ratio,

56쪽

Quo potiori penso instrumentum quodque famuletur, eo ipsum potius habendum esse, iudicatum fuit. Sed nec expeditissma ubique pensorum aestimatio, nec instrumentorum ratio ad pensa, quibus iarnulentur, satis ubique manifesta est.

Mirifice inuestigationem horum momentorum adiuuat obiecti sedula cum aliis ad iudicandam partem comparatio, qua conditionis eius exploreturco istantia. Quodsi enim talis partis eadem conditio per plurium, congenerum inprimis corporum, non interruptam seriem perpetuo recurrat, argUmento erit, haud vilipendendam esse eius momenti auctoritatem, si contra multivaria, nec constanS, deprehensa fuerit, valoris inde vis frangetur. Unde intelligitur, qui fiat, ut quaedam notae alio in genere grauissimae parum subinde valeant in alio. Sic, in e Xemplo, unguium tum obtusorum et complanatorum , tum quoque acutΘrum, compresso rum, aduncorum obtinent in pithecino genere specimina, dum retractatium Vncorum perpetuam conformitatem telinum genus tueatur. Et manifeste potioris usus sui feli unci sunt, quam Ungues sui sinatis. Ρronum est ex his colligere, aestimandarum animalium similitudinum dissicilΡ quidem opus multum tamen mutuis propositoruin adminiculorum

ministeriis iuuari, illustrari, rectificari, atque

confirmari. organicorum operum naturae ea , quae sensu pollent atque motu Voluntario, animalium nomine nota sunt.

Quae his cum plantis pensa sunt communia, ab ipsis tamen non plantarum more peraguntur, Cum istorum etiam pensorum rationes ad reliquum fectantur oeconomiae animalis ingenium.

Itaque

57쪽

PRODROM. METHODI MAMMAL. 4

. tal

Itaque nec quoad haec momenta eandem adhibere perticam fas fuerit, quae apta visa sit plantarum similitudinibus commetiendis. Sic sexu alo verbi causa vegetabilium systema si solis artificialis methodi cuiusque defectibus laboret, animalium contra sexuale systema naturae pariter ac moribus repugnaturum esset h), In animalis machinae oeconomia praecipuae illius apparatus partes sunt, qui sanguitiis Naturam atque circuitum spei bat: Principalis nempe ac universalis huius laticis ingenium quam plurimum in omnem valet fluidam firmam que reliqui corporis partem. Dicli apparatus itaque conditio primariam considerationem sibi vindicabit in animalium collatione. Sanguis aliis animalibus rubet et aurito corde ouetur, pallet aliis, quibus nec auritum cor est. Quin horum aliqua innotuerunt, quibuS Verum cor negare adhuc Videatur obseruatio. Quae rubrum vehunt sanguinem aurito corde praedita animalia et aliis quibusdam dotibus in signiuntur: Horum nempe apparatui sanguiueho

adiecta

Lo Sexualis plantarum sustematis magnus Auctor huius studio abreptus plus etiam virtutis, quam natura ferat eodem a momento in animalium republica sub expectasse videtur, quamquam morati viri prudens verecundia periclitandae talis viae consilium reprimeret. Systeinatis naturae To in. I. Holm. I 766. 8. p. 23, haec habet: Genitalium curiosior indagatio abominabilis displicet, quamuis varia et singularis Clitoride, Nymphis, Scroto, Pene, cui is men possset ad ordines naturales viam monstrare.,, Et passilia quoque alibi Linnaeus naturalem generUm quorundam viciniam docturus ad genitalium conformitatem, principalis argumenti titulo, recurrit.

58쪽

adiecta mutuoque nexu subadscita respirationis priua quaedam instrumenta sunt. Praecipueque . memorandum est momentum, tum firmitati corporis, tum uniuersae conformationis habitudini inde accedens, quod mollioribus dictorum animalium partibus, ceu aedificio subiecta contignatio, COmpages substernatur ossea; Quae quidem ossea compages quod hisce solis sit concessa animantibus, et obseruatis apprime respondet Physiologorum, qui

ossium e rubris vasis generationem adstruXerunt i).

Praeterea et visa fuerit notatu digna, quam fluidarum aeque partium ac solidarum omnis et fabrica et materies significat, ingenii discrepantia ab utrarumque partium in animalibus albido sanguine utentibus indole. Interesse hie discrimen manifestum animalium, antiquitus perspectum fuit, quum animalium sanguineorum et exanguium diuisionem primi rerum naturalium scriptores proposuerint. Quorum etiam cum maxime vestigiis insistere natura duce licebit. Sic animalium respublica in duo agmina secedit. Primum agmen est animalium rubrum sanguinem aurito Corde mouentium respirantium, ossea compage mollioribus partibus subiecta praeditorum. Quae itaque a rubro sanguine denominari breuitatis studio possunt, ut rubri angula, vel, strictiori

vocis usu acinotato, Cum veteribus sanguinea dicuntur roth-bliit e Thiere . Iterum sanguiuehi apparatus noui quidam modi notabilibus et aliis stipati dotibus diuisionem huius agminis praecipiunt, quum alia rubrisanguium animalium

Mem. lur la formation des os par Mr. A. de Halter, Laus. I 757. 8. Med. and philos . Comment. by a Soc. in Edinburg, Vol. 5. Lond. I77i. 8.

59쪽

nimalium sanguinem medio, in quo Vivunt, caidiorem, corde gemino, sua Vtroque auricula prae-lito propellant L , alia sanguinem vehant calore nedium non superantem , in quo vivunt, nec nisi mico corde gaudeant, nec pluribus discretis auri- ulis praedito. Priora quidem in eo porro conueniunt, quod tumidum vaporem perpetuo e X halent; sinis prae erea artuum paribus gaudent, quamuis hoc ipsista proprium non sit, quin et alibi animalium qua- uor artubus praeditorum quaedam specimina oc- Urrant. Solent et primae aciei animalia ossium

irmitate ea vincere, quae altera acies complestitur.

Prima itaque acies animalia habet calido san guine, corde gemino, discreta utriusque cordis auricula, binis artuum paribus, humore perspirabili, ae ossibus praefirmis gaudentia. Possuntque haec, maiorum quoque ad exemplum, calida vocari animalia cwarrubiuile Thiereo.k Considerate posui cor geminum discretasque virtus

que cordis auriculas, ne testudinum atque crocodili exempla, quibus cor est subbi loculare, et subbiloba auricula, obesse viderentur; horum enim animalium definire saltem cautius nos doceat. Solide, ut solet, mota circa hoc momentum dubia e X partium ditiarum functione soluit Halle rus El. Ph. T. I. L. I 8. EX

et cordis loculo utrique, virique et auriculae iobo communis est capacitas, neque sic, ut fit in animalibus calidis, . his quoque interiecti veri disses linentiope in quavis cauea seorsim sanguis seruatur. Fit aliquando, ut primo nouae atque in completae obseruationis intuitu priora omnia subuersa et collapsa videantur, cum plenius perspecta obseruatio priora P, 3OO. Ludui. Delect. Opus adsc. nat spect. Uol. I. D

60쪽

Ex indicatis animalis fabricae momentis iam intelligitur varietas notabilis, quamuis 'adhuc generalioris saltem attingatur oeconomiae apparatus, multimode porro elaborandus et ad singulorum munia peculiaria definitumque vitae genus magis magisque accommodanduS. Calidorum animalium ulterior oeconomia his apparatus sui modis mox ad dupleae vitae genus divergit. Sic acies haec animalia vestitia, oris, artUUmque conformatione, atque propagationiS ratione

profert distinctissima. Nimirum alia pili feris integumentis, tectis his maxillis osse is, dentiferis plerumque, artubusque sibi subsimilibus praedita sunt; His maturi fetus

nudi in lucem eduntur, lactiferis matrum mammis enutriendi; Alia contra plumis vestiuntur, ro1trum maxillis nudis corneis factum, artusque adeo diversos habent, ut nomine etiam inter Omnes distinguantur, anterioribus alis dic sis, posterioribus solis pedum nomen tuentibus; Nec his, nisi rudimenta fetus, Calcareo putamine comprehensa, oua nempe procreantur, unde EX clusi apto tepore pulli nullis porro matris cibariis instrumentis ipsis dicatis educantur. His et aeris peculiaria quaedam receptacula praeter pulmones data sunt. Quibus omnibus volatus, horum animalium praerogativa,

Mammatium et auium manifestum adeo discrimen duas calidorum animalium cla ses constituit. Stabilita dotibus e X politis mammatium classis propriori considerationi nouam varietatem offert. Sedes nimirum hisce animalibus non eadem omnibus iusta est: Maxima quidem eorum pars in

terra