장음표시 사용
311쪽
cornum & curat, remediabitur. Item aliud. Salis pugnum & cepae capita X, pariter conterito, & in Ossae modum reficito, eam in anum bobis inicito, & fac eum arare contranuo folli & sanus erit. Scabies bobis neves.& εrbam si latrum tundes, & eX eo pecus lavabis. Et ex aqua, in qua lupini decoctisuerint, nihilominus lavabis. BObus & caeteris pecoribus scabiem ut discutias, intibum
silvaticum conteris & perunguis. Bos aut asinum si eosdem morbos inciderint, sumito scilla aut rumnisa radicem, id est, spinam albam quam tenerrimam, & in aquam infundito. ex qua per dies quatuordecim bibat. Unde expurgabuntur & sanitas consequitur. Irudinem si bos devoraverit, cimicem eo teres, & ad nares ejus admovebis, statim eicies. Bos si non rumigat, salicis folia aut corticem ejus viridissimam contundito, S in eo sext. vini addito, & olei partem quartam in se bene misceto, & per cornum bovi infundito. In testinum enim movit, ut pedere non cesset enovit sanabitur. Jumenta si potionabis : stercus leporinum & cepam siccam cum vino conterito, & per cornu dato. Jumentum rus cones si habebit, allium cum
312쪽
ixungia conteris & dabis: aegri des reme . dium foeniculi cum cepa conteris & potionabis jumenta, si crocinabuntur jumenta, mam rubium & axungia conteris & in vino dabis. Ad glandulas jumentorum. Luna XIV. mane, antequam manus laves, jumento omnia impedimenta tollis, & manus sinistra digito medicinali de glandulam apprehendis, & haec dicis: senti precante nec lapis lanam serie nec lumbicos oculos habet, nec mula parit. Utriculum costa herpiosum arbor fuit manu humana haec ipsa concisa est, corbo factus est, & si tuber, si panus evala subula neceris, nec radices agas. Hoc semel dices. Si jumentum stercus gallinacium comederit, brassisam agrestem terito cum oleo & aceto, bibat per cornum. Ad abundantiam sanguinis genestam viridem conterito, & eam in vino sive in aquam permixtam dato per cornum. dumentum si male habuerit, cineres, lixiva,
cyathos VIII, olei cyathos VI, consubige& in se & dat. bibat per cornum, & currat,
ne minus horam aut seniores. Ut bene valeant. Ypopomaces Unc. I Conteris ex vino
dabis potionem. Ad scabiem jumentorum.
Arabis bituminis p. III, sulfuris p. II, picis
liquidae P. VI, apiceim, mentam, oleum, mi
313쪽
te in ollam integram, sine quiescat. Dein super infricato, qui & trita erunt, & quae soleta, adice. bitumen, sulfur nigro & ita infunde, sed diligenter coques, ne serveat, sed leno igni vel carbonibus calefacito, &remobes ab igne & colas, ac resolutum prius aceto admiscebis. Hoc medicamento perunguis jumenta alternis diebus plus bis aut quater. Ad pituitas, ani dis unc. III, benetoris dabis cum vino permixtos cyathos VI ad comum. Ex quo medicamento etiam per sinistram narem duas draginas in undis. Item aliud: stercoris scrufini pulverem contritum diligenterque cribratum studiose servabis, ut si quando jumento pituita molesta erit, EX consecto pulvere cum vino veteri, quantum videtur posse sussicere, per cornum deicias,& sanabitur statim. Si quod jumentum cujuslibet generis stranguriam patitur, de sinistra manica tunicae pediculum eXimis, e Im-que in aurem equi sinistram conicies, continuo sanabis. Sed cum hoc lacies, pediculum omnino non nomines. Si quod jumen
tum mus Coecum morderit, acetum acrum
bene cum Orbita infundito, & cum subigis& sic tollis, & inde acu serrea morsum bene compungito, & supra dicta terra confri-
314쪽
cato. Hoc per triduum facito, & cornu ce vino suffumigato. Ad vermes necandos scy Iae sucum instillato & pice liquida tangito. Boves si pedes adtriverint, priusquam in viam mittas, pice liquida cornua perungulis, Famicem si boves habuerint, sale & aceto diligenter eluito pota aeris nos contritum commixtum cum axungia vel alumine solo, vel galla cum allumine.
315쪽
C A P V Τ Ι. Iusti unienti fundi desinitio diuisio. ΙNsΥnv ΜΕΝΥvΜ sundi est apparatus rerum necessariarum, cum ad culturam agri vi laeve, tum ad fructuum perceptionem vel Conservationem. Nam quod ornatus aut usus sui causa paterfamilias habet in fundo, id appellatur instructum: veluti supellex, bibliois theca, paedagogia, artificia; haec enim omnia non agri, sed ipsius domini sunt instrumenta, quibus ille lautior in re familiari, & ad vitae cultum fit instructior. Quae autem continentur instrumento fundi, partim sunt animalia, ut homines, pecudes, aves: partim in anima, ut serramenta, vehicula, dolia: sine quibus neque agricultura, tieque frugum fructuumque reliquorum collectio, vel conservatio esse ulla potest. Ac homines quidem ad usum rnsticum parati, vel liberi, vel
316쪽
servi sunt, soluti aut vincti: & alii praefecti,
alii operarii: utrique vero a diversis ministeriis & operis diversa habent nomina, quibus discernuntur. Praefecti villae ct rei rusticae, Villieus, Villi
CAP. II. Inter praefectos primus est VIL-αI cv S, agri colendi causa constitutus in vilia Ia: cui contubernalis V 1 L L 1 C A ; quae remfamiliarem & domestica opera curat. Villae autem appellatione intelliguntur omnia aedia scia extra urbem, quae non pecora modo a mentaque recipere possunt, sed etiam familiam & Ductus fundi. Tres enim partes villae constituuntur, una Urbana, ampla &ornata, quae Praetorium quoque dicitur, &ipsius domini habitatio est: altera Rusica, Iaxa & impolita, quae habet familiam villaticam, pecora, stabula, praesepia, omne denique instrumentum rusticum: tertia Fructuaria, ubi fructus fundi ac reditus reponuntur, ut laenisecia arida in tabulato. vi demia in cella, in granario messis. P R O C V-RA1OR est socius villici, & in omnibus rebus administer; Graeco vocabulo dicitur Epistata. Cato 57, Villico, Villicae, epissatae, opilioni. Λ c ae o R in familia rustica accepto-
317쪽
-rum expensorumque actum administrat, cibaria familiae distribuit. DISPENSATOR rationes villaticas dispensat, pecuniam senerat, locat, mercedes praestat. Plinius Epist.
3, Sub eodem procuratore, ει paene iisdem actoribus habere. Quintil. declamat. 3 5,co od per dispensatores feneratis, quod famiαliam per procuratoreS continetis. ATRIEMS 1s villae & supellectilis rusticae munditias curat, videtque ut ferramenta detersa nit dentur, atque rubigine liberentur, ceteraqua si resectionem desiderant, fabris concinna j da tradantur. MONITOR est, qui tenet nomina operariorum totius ac familiae, dc unumquemque nominatim sui muneris & operae admonet: sicut qui in scena adest histrionibus, & gestus verbaque suggerit, dicitur etiam Monitor auctore Festo. Columella lib. x , Et in turba G sub Monitore vinitor opus facere debet. ibidem: Ne praeeuntis monito is diligentiam multitudo confunderet. V pian. tit. De inst. & instrum. Ieg. Villici tamonitores. CELLARIVS cibum & potionem praebet familiae , & rationes cellae ne turbent, videt. ideo, more veteri, cellam penumque Omnem signo herili obsignabat. Plaut. captiv. Obsignate cellas, referte anu
318쪽
Ium ad me. Persa: Allium fervo obsignanteum sale. Vocabulo Plautino Promus ει Condus appellatur. Pseudolo: Promus re Conindus fuit, procurator perii. C V S Τ o S torcularium servabat, ne quies incuria aut furto deperiret; & erat homo liber: contra qui dolia curabat, servus. in lapide prisco. Α
cendendi fornacis curam gerit, ignemque custodit, ne evagetur: qui ab Iurisconsultistit. ad legem Aquil Fornicarius , & tit. de
instr. & instrum. leg. Fornicator appellatur: nimirum propter affinitatem & commutationem literarum A & Ι, quam multis exemplis ostendi lib. 1. De usu antiquae locutio
nis. ERGASTULARIVS erat custos &praefectus ergastuli, in quo vincti & compediti servi concludebantur, cum cessassent ab opere, ne noctu aufugerent. Erat enim ergastulum in villa tanquam privatus carcer, Juvenalis, Sat. 1 , quem mire assiciunt inscripta ergastula carcer Rusticus. & Sat. 8Nempe in Lucanos, aut Tusca ergastula mittar. Hinc Apuleius lib. 9. Metamorph. VO-cat Tullianum: Eos retrorsum abducunt pagani, statimque vinctos in Tullianum compin-
319쪽
Runt. OSTIARIVS sive IANITOR fori bris tutelam gerit, ut ait Plautus, & introitus exitusque observat: ob quod olim in cella sua prope januam catena vinctus cubabat, non ruri modo, sed etiam in urbe. Petronius Satyrico: Non longe ab Osiarii cella. Columella lib. 1, An putem fortunatii S a catenato repulsum iri ianitore. Ovidius Factor. 1, maritor immitis dura religate catena. erarii rustici, eorum diversa minisseria
CAP. III. Operarii rustici pro modo &natura agrorum diversas operas praestant, vel colendis arvis, vineis & hortis, vel pas Cendis pecoribus, vel salictis aut saltibus instituendis atque tuendis . . In quibus singulis Columella requirit singularem animi ac corporis habitum, ut in aratore proceritatem, in vineatore latitudinem, in bubulco vocis vastitatem pariter & corporis, in pastore sedulitatem ac frugalitatem. Ex horum numero est POLITOR , qui agrum cultura QXpolit, dummodo id facit fide domini. Non enim tenetur instrumento fundi quod idem de aliis omnibus intelligendum) si pecunia-yiam mercedem, aut certam fructuum partem capit, pro ratione operae & artis, vel
320쪽
cond1tione soli: ut olim in agro' Casinato &Venafro, loco bono, si politor tantum deminuisset fruges, & eae una cum spicis in
corbem corruerentur, accipiebat partem octavam, at si etiam impendisset triturae & ven-hilationis laborem, & purgatum frumentum modio divideretur, ferebat partem quintam, auctore Catone, 136 Ulpianus fit. Pro χ-cio: Cum pecus in commune pascendum, aut agrum positori damus in commune quaerendis fructibus. ARATOR terram aratro sulcat& proscindit, IVGARIVS in aratione juga ducit & regit. Columella 1, Jugario ad eircumeundum laxa mini Ieria praebeat. Μ ED1 Asae 1Νvs est quasi in medio actu agr1- colationis , & post aratorem reliquas partes tractat. Habent enim Opera rustica commune quoddam vinculum, quo inter se alia aliis stato ordine succedunt, ut terra priamum variis modis illecta & praeparata ad sementim proscinditur aratris: deinde illius gremio mollito & subacto semen inspergitur, quod mox constrata humo altius obcaecatur: eum ubi herbescens ex eo viriditas se osten- dit, spinae noxiae succrescentes leviter eve Iuntur rastris, sarculis, runcinis: post fruges jam adultae desecantur, quae calore solis ad-