Artis veterinariae sive mvlomedicinae libri qvatvor

351쪽

piebat mensuram cullei & vino admetiendo parabatur, ea forma, qua Cato praescribit 53.1 bellum polluIuni est labrum parvulum. GL- Μ E L L A R structile est, quasi duplex labrum olearium: cui nomen dedit gemina structura.

T A reseruntur a columella inter instrumenta olearia pressoria; sed minora, quam TRAPETUM quod Varro X ait esse molam oleariam e duro θ' a pero lapide Colum. 1α amota separat, &pro trabe accipit, qua oleum exprimntur: Cato totam copstructionem &fabricam intelligit, in quo ou Bis est ipsa olearia mola, quae in trapeto vertitur, &

brium, quo mola impellitur & circumagitur. Μ1L1ARIUM, vas angustum & longum mi lii forma, quod sub trapeto ponitur ad eX-cipiendum liquorem : etiamsi alios quoquo usus praestat, in culina, in balneo, ad aquam calefaciendam ; quod ad Catonem notavi.

TYΜPANUM est machina tractoria versatilisque, quae prelum tendit, deprimit aut sustollit: sicut tympana appellata mechanicis aXes, quorum capita habent foramina, quibus inditis vectibus, iisque funibus advolutis pondera vel protrahuntur, vel sustolluntur,

352쪽

us est apud Vitruvium, Oribasium, & alios. Ulpian tit Ibocat. 69, quodsi rinuliS olea premitur is prelum, V suculam, F regulas, Glympanum. ει trochleaS, quibus relevatnr pre- Ium. dominum praestare oportere. Ubi RE-G v L A si sunt tabellae ligneae oblongae, quibus, ut in fiscis, imposita bacca prelo subjicitur & exprimitur. Colum. 12, suspensa mola oleam frangito, eamque Vel in regul3s, vel in novos fiscos adjicito. Ibid. Aut regulis, si consu tudo erit regionis, aut certe novis si scitiis sampsae exprimi. Plin. 15, exilibus regulis pede incluso.

Laeticinii instrumenta.

CAP. XIII. Lacticinii instrumenta sunt

1ac mulgetur. sive sit urna ahenea sive lignea. Mut Vatia dixit 'Hrgilius Georg. 3, implebunt innI alia vaccae. MIι aria Valgius poeta. Sed nos aufe casam tepidi mulgaria Iantis Et simum vini ce amus pouere Baccho. C Y Μ BIV Μ est vas poculum a cymbae figura dictum, in quo lac servare, & Dis manibus libare solebant: etsi V cymbia resertinter vasa vinaria; Plin. 37, 3 inter pocula,

Virg. Aeneid. 3, I erimus tepido spumantia Umbia lacte. Statius Thebaid. 6, capti gra-

353쪽

rotundum capace alveo, in quo lac retinetur& deportatur, atque olim etiam offersebatur

diis minoribus rusticis, ut Priapo, Rumiae, ex qua consuetudine dixit Virg. Eclog. 7, Sinum lactis, θ' haec te liba Priape quotannis Expectare sat e 8. Quamvis si num stiam

vas vinarium est, de quo Varro lib. i, da vita pop. Rom. ubi erat vinum: in me astum, aut gooola aut fnum. Ibid. Item erane mala vinaria. siui, cymbia . culignae, paterae,

gutti. FISCELLA, CALATHUS, FORMA

caseo faciendo adhibentur, suntque vata viminea vel juncea, in quae lac coagulasum transfertur, ut serUm percoletur, & caseus formetur: quod nunc fere saciunt in formis ligneis perforasis Ioassarium, 'scello, forma, tibi caseus exprimitur Tibullus: Ttim cella levi detexta vimine juaci Raraque perne s est via facta sero : quem postremum versum Ovid. Fast. 4, ita aemulatur: Dent-oue viam liquido vimina rara fero. Colum. 7, liquor in 1 cellas, aut in calathos vel formas transferenduS est. Florilegii ct fructuum hortensium colligendorum

instrumenta.

354쪽

tensibus colligendis parantur instrumenta viminea, Corbes & Sportae, Storeae e funibus aut junco, Teg8tes canneae, vel cannabinae, quibus subjectis, sicus, uvae, poma soli eX-

ponuntur & siccantur. Item SIRPICULI,

canistra sirpea, vel quod e sirpo junci genere contexuntur, vel a sirpando, id est, ligando appellati: quamvis apud Plautum Captivis etiam sunt sirpiculi piscami, scilicet nassula sive sportulae sirpeae piscatorum; & apud Varronem in vinea sirpiculi jugorum, Colum.

de cultu hortorum: cavo jam vimixe textum

scirpiculum ferrugineis cumulate hyacinthis. Lucilius Satyr. 1s, Tintinnabulum abes hinc, Scirpiculique olerorum, etsi Scaliger ibi legit scirpiculaeque, & putat esse duo genera vehiculorum tintinnabulum & Sirpiculam, diminutivum a sirpea. Ego arbitror, . Lucilium loqui de venditione olerum, qUae, ut eX HO-

ratio & Apulejο constat, olitores vendebant imposita caballis vel asinis, ad quorum colla forte erant suspensa tintinnabula, quae etiam hodie jumentis & minoribus pecudibus aptari solent: vel tintinnabulum ad venditionem olerum significandam adhibebatur, sicut apud Graecos in venditione piscium fieri solebat, ut testatur Strabo 13 & Plutarch. Symposiac.

355쪽

, ψ. Plautus in Pseudolo cum ait, lanies in de accensam duos cum lintinnabulis. Intelligit compedes vel catenas, quae, ubi moven tur, sonant & tinniunt, ut dixit Afran. nitoris impedimenta tis innire audio. Conservandis fruct ibus desinata instrumenta , Cellae, Apothecae, Cisternae, Horrea CAP. XV. Conservandis fructibus deserviunt Cellae, Apothecae, Cisternae, horrea, granaria, vasa, Ollae. CELLAE & APOTHECAC sunt diversorum generum, vinariae, oleariae, penuariae, torculariae, deis tariae: CIS ΤΕΗΝ AE ad vini custodiam e fodiuntur & construuntur; quod si cui murum videatur, is sciat etiam L AC VA V1N Aui os in terra depres s vina e torculari excipere, & per canales structos, vel tubos fictiles in dolia defundere, ut tradit Colum.1, Ulpian. tit. de furtis l. 21, si cisterna vixi sit quid dices aut Hquae ciserna. HORREA sunt frumentaria, vinaria, penuaria; quorum mentio est in libris juris consultorum tit. de acquir. rer. domin. de instr. & instrum. leg. de penu leg. Horatius: Parcis deripere horreo, Cessantem Bibuli conmis amphoranir ubi interpres horrea, in quibus vina vetera reposita erant, appellat veterana, ut Seneca bell--

356쪽

Maria epist. 11a, ad pice veteraria nostra, replena multorum saecularam vindemiis horrea. GRANARI A reponendis frugum granis erant destinata. & ex tabulis fiebant, stipitibus vel in terra defixis vel supra terram collocatis. Horum usum in nonnullis provinciis praestabant s1R1, sub terra in odum speluncarum & puteorum effossi, ad recipiendas &conservandas fruges: de quibus Varro& Colum. 1, Plin. 38, Curtius 6. Siros vocans barbari circa Cauculium, quos ita holerter abscondunt , ut ni i qui defoderint , invenire non posui; in iis conditae fruges erant. R I S C V sest gedus vasis contexti e junco, capaci alvo, utraque parte acuminatum, in quo rustici fruges, vel far molitum hodieque adservant: quem ejus usum an veteres habuerint, nescio ;nomen quidem Graeci & Latini usurpant; sed pro cista vel arca vestiaria. Terent. Eunuch. Abi, cisellam domo esser cum monumentis. Ubi sita es δ in risto: quo loco Donatus nomen id esse Phrygium notat, eoque significari cistam pelle contectam. Ulpian. tit. de auro argent. leg. l. 25, Veluti labatir, riseus; utrumque vocabulum peregrinum, alterum Phrygium, ut dixi, alterum Graecum, apud Hesychium. PolluX Io, 31,

357쪽

τοῖς λέγεται. Glossarium : Riscus

Vasa Dinaria majora , Crimus, GFa, Orca, Seriae , Dolia. CΑs. XUL Vasa vinaria majora & capaciora sunt CVLLEVS sive CVLLEUM, quod viginti amphoras capit, urnaS quadraginta: qua nulla es major mensura liquoris ait Fannius: eoque vinum vendere & ad metiri solebant per labrum culleare, ita ut in vini culleos singulos quadraginta urnas &auctarii loco unam praeterea adderent. C VP ΑΕ ligneae sunt, latae & vastae, in quibus vinum novum & recens expressum servatur. Cic. in Pison. V vinum a propola de eupa. Augustin. consesson. 8, 9, retur a parentibus de cupa Ninum depromere. ORCA est genus vinarii vasis magni & te-re s , a quo Vrceos & Urceolos dictos putat Horatii interpres. Varro T, quae in Hi pa

ma fervore nis ii ruptae. SERIAE, DOLIA interdum erant decem amphorarum. capacia, aliquando minora. Haec oblinebantur & op- Iicabantur Cortice. pice & resina, ne vinum fiager - , unde oblinire dolia est obturare, &,cos tra relinire est resignare & aperire. Te-I Uma. Z

358쪽

rent. Heautoni. relevi dolia omnia, omnes se rias. Quanquam in doliis & seriis etiam frumenta condebantur, ut testatur Cato 11,& Ulpian. tit. de verb. signis. l. ao6, & hoc amplius, dolia erant olearia, amurcaria, dea-cinata, quae acinis liberata sunt, ubi mustum deferbuit Cato 26. minora vasa vinaria Cadus , Amphora, Fiadelia , Lagena sCAP. XVI l. Ninora vasa vinar1a sunt cADus sive metretes, qui contiuet urnas duas, vel ut nonnulli censent tres cum dim1-

dia. AΜPHORA, FIDELIA, LAGENA,

C V LI G N A, FESTA, vasa fictilia vel vitrea, in quae vinum e dolio vel cupa defundebatur , ac vetustas ac nobilitas vino dissum quaerebatur, obsignatis vasis, & in tabolla apposito nomine vini, & numero consularis anni, ut apud Petron. amphorae vitreae gypsatae affixis pittaciis cum hoc titulo: F A

CENTUM. Proculus tit. de trit. vino &οleo leg. Amphoras es cados, in quibus vina diffusa servantur, legatos este. ΗOrat. Carmin. 3, Corticem ad Irictum pice dimovebis Amphorae fumum bibere institutae. Idem

epist. I, 5 Vina bibes iterum Tauro im α

359쪽

a uvenalis 5, I e corpillato dissufum consula

potat. Hinc vitrum Doliare, quod in doliis est, dixit Ulpian. tit de peric. & comm . rei vend. Amphorarium, quod in amphoras diffusum est, idem tit. de trie. vino. Est autem amphora

Graeco continetque, quemadmo-

dum Columella scribit, duas urnas, sive sextarios quadraginta, ut vero Metianus & Festus, octo & quadraginta sextarios. Latini vocant Quadrantal, quasi vas pedis quadrati sive magni, quo utitur Plaut. CurcuL modica est, capit quadrantal. F 1 D E L 1 A fictilis aut vitrea ad vina & cond1tanea servanda. l . apta; quae capiebat congium, & antiquo rui tu cum vino offerebatur diis, ut Fidei a Plau-l lino servo Aulularia: musi congialem plenam faciam tibi fletiam, atque etiam donabatur causidicis a clientibus, quo respexit Persius 3, ne invideas quod multa fritia putet. L AGENA & LAGUNCULA vas fictile, vel eradicum filis, cum sc1 tum etiam silvestriunt

auctore Plin. 10, 31, aut e cacurbita, colum.

Io. Εjus usus plurimus in conviviis, in itinere, in venatione olim fuit, atque etiam hodie manet: sed sere stanneae aut vitreae &vimine obductae vulgo dicitur: Ηοrat. lib. a. Sat. ult. Convivae reliqui minimum

360쪽

nocuere lagenis. Plin. epist. 6, Cum venabe re, licebit avfrore me; ret panarium F lagun- ωIam, sc etiam pugillares ferat. C v I G N Adicta a Graeco ut Festus tradit. Cato lignam vini dapi. Idem, cui nam in foeno Graeco ponito. Varro de vii. pop. Rom. lib. I, Cymbia, culinae, Materae, gutti.

etsist A fictilis ad vina condenda accommodata: quam Horat. vocat Graecam, quod

vino Graeco primo imbuta suis et, vel quod Cumis, civitate Gyaecae originis facta, ut Martialis: Cumanam te stam. Juvenal. s, -jus patriam titullamque senectus, Delevit nauiata veteris fuligine tesae. His addendus V ΤERVINARIVS e corio consutus, qui utaupud Pollucen, inter vasa vini conditoria erat, & in conviviis primo ponebatur, postea TINA: cujus nomen integrum in Belgico idiotismo, rustici hodieque usurpant, sed pro vase ligneo, in quo lac, mulsum vel expressum adservatur. Varro de vii. pop. Rom. lib. I, antiquissimi in conviviis Atres vini primo, postea tinas ponebant. Apuleius Metamorph. 7, Vinarios utres ferentes. D. Matthaeus Evangel. 9, βάλλουσιν ὀνον εἰς ραρ ἐς

παλαιάς.