장음표시 사용
121쪽
PRIMA QV itio an somniis habenda sit f es.
II. De causes verorum somniorum.
III. Quibus signis dignosci queant somnia diuisa a
IIII. Cur Deus insomno arcana homines doceat. V. Cur a Deo s=mnia detur indoctis hominibus sapius,ouam sapientibus. VI. Cur diuina somnia nonnumquam snt obscur O perplexa.
VII. An licitum sit homini Christiano obseruar om
VIII. Cuius hominis si rite interpretari somnia. IX. an in somno usus rationis, O voluntatis liberesse queat. X. Desomnio Salomonis,in qua donum sapientia a Deo promissam ei,ct tributum est. QV,
122쪽
Lis. II. DE OBSERVAT. SC M. I 27 illustrandos valet plurimum : regendae vero,ac moderandae hominum vitae utilissima esse potest. Sed in primis ad redarguendam quorumdam hominum inscitiam 'ed verius dixerim, stoliditatem & vecordiam)qui limis curiose& nxid ac superstitiose obseruat somnia, permagno est adiumento. Hi, ego rebus adductus, de
1 omniorum natura,varietate, ac veritate non ul
las quςstiones scitu maZime dignas atque utiles hoc libro explicandas suscepi. '
N diuersa vulgi,ac sapientum super 'hac re distrahuntur sententis. quam- qua uno verbo ea quaestio posset expediri facta somnioru distinctione: nonnullis enim somniis sine dubitatione fides
abenda est: plerisque tamen penitus derogan- da. Nimirum, aut omnibus, aut nullis credere . somniis, par est v cordia,& videtur extremae virumque vel stoliditatis , vel contumaciae. Sed prosectb,&scitum & verum est illud Cice ponis Ci . mi distam absurde dici posse,ut non ab aliquo Diminatione. dicatur. Quid enim esse potestinata Om' som, ἀδυνατον, qua omnia somnia vera& credenda esse arbitrari 'Ecce tabi Protagoras O Stoidorum unus san E ex illo priscorum philosophorum se optimo. natu, omnibus somniis fidem arrogat, magna auctoritate decernens, veritatem & falsitatem non ipsa natura rerum, sed sola existimatione hominum
123쪽
idi 8 DE Ovs En v A. SOMNIO. hominum cons re: hominem esse mensuram omnium , & tale unumquodque esse, quale videtur homini, sue sobrio, siue vinolento, siue sano,siue insano, siue vigilanti, siue dormienti. Affines huic errori fuere quidam Stoici, nimio plus superstitiosi, ac pene fanatici philosophi, qui nulla reiiciunt somnia, in omnibus es e rati vim significandi, ac denotandi aliquid. Existimari tamen aiul,quaedam somnia inania & falsa,quod sint almodum tenuiter expressa,ob idque obscura, & ad intelligendum dissicilia ' &quia propter ambiguitatem, varias ad res videntur posse applicari, propterea nihil certum
ex eorum obseruatione nobis constare: praesertim vero , quod ad eorum somniorum vim despiciendam, par hominum solertia & sagacitas non facile inueniatur.Ex aduerso, his contraria Xenopbanis sentientes Xenophanes Colophonius, vel ipsa συμμ' ' vetustate memorabilis Philolophus nascentis, enim in Graecia philosophiae propemodum ar- .F., a. qualis fuit mollis ite ac delicatae Epicureae di sciplinae sectatores,omnium mniorum fidem& auctoritatem sustulerunt.Non esse autem vilis credendum somniis, sic illi argumentabantur. Vna vis est, eademq; natura omnium somniorum: par igitur credendi aut omnibus, aut
nullis ratio esse debet. Sed plerisq; somniis non esse credendum, confessio est omnium: nihil e , go causae est,cur plerisq; reiectis, aliquibus prς-cipue credere debeamus. Adiice, quod si quae dam somnia vera& certa sunt,aliquas esse cestas ipsoru effectrices causas necesse est. A t quas3 naturam,inquiui,& Deum. Sed natura quidem
124쪽
Ling R SECUNDUS. I 29 amica est ordinis & constantiar, in somniis nullus ordo inest, sed plena temeritatis inconstantia. Dei autem male late alienum & indignum videtur,obire Deum lectos dormientium, cor cursare grabatos, & stertentibus iniicere somnia, quae illi expergiscentes , vel non recordentur,vel non intelligant , vel etiam contemnant,
vel si curanda sibi putent, stulta impleti supe stitione , dies noctesque animi pendeant, aut
inani impendentium malorum metu perterriti, aut fallaci futurorum expectatione bonorum elati. At,quanto & rationi conuenientius,& Dei praestantia dignius, atque utilitati hominu comi ultius fuisset,visa dare non sordidis, & indoctis hominibus, sed optimis & sapientibus viris,non dormientibus , sed vigilantibus, nempe magis
ad intelligendit idoneis: nec per circuitionem,& anfractus,atque aenigmata, sed proprie, aperte, & explicate significare Deum, quod ab homine vellet intelligi.H AE c isti de somniis balbuti in in totum ea vel approbantes, vel damnantes , videlicet per
extrema,veritata deuia inerrantes. Sed vera sententia,quasi media insistens via varia facit sori niorum genera: quorum plurima tamquam inaniam ab omni ratione vacua, nec ulla fide digna,plane abiudicat,& reiicit. Hoc,cum luce SO- Ple a)oὸlis clarius sit, superuacaneum est argumentari. smuia εὐId enim quotidiana docet experientia, totas ' ''
quotidie noctes somniamus , quotum igitur, quodque de tot somniis,verum evadit ' Euadit quidem aliquod nonnumquam verum,sed quia id rarissime,ac sine ratione ulla contingit, nihil
125쪽
1; o DE OBsERvAT. SOMNIO. afferri potςst, cur non casu, & temere accidisse credatur. Idem quoque ratio ipsa fateri cogit. Nam quae alia est istiusmodi somniorum causa nisi quia spiritus,sentieti animae, praesertim autem phantasiae, cuius est singere somnia, deseruientes: in quibus insident atq; inhaerent,rerum in vigilia perceptarii reliquiae, ac vestigia, quas in scholis appellamus species eiusmodi inquam spiritus, in somno vaporibus cibi,potusq; caput subeuntibus agitati, & huc illuc iactati, varia reddut visa &i omnia; sed propter inordinatam eorum spirituum iactationem,ualde incomposita,saepe etiam turbulenta & distorta, denique talia,ut nullam vim significandi aliquid habere
queant.Sic profecto uini somnia, ut quae in nubibus varie figurantur, vel animantium, vel aliarum rerum similitudines&imagines, quas cernimus breuissimo tempore in alias, atque alias commutari,& mox dissolui omnes, ac penitus evanescere. Has imagines,qui certam utilius rei significatione facere putaret,obtusus &excors h bereturiat non minoris videtur in1citiae, certas significandarum rerum notas, & signa eiusmodi somniis attribuere. Si ebriorum,
phreneticorum, & insanorum visa negligimus, S pro nihilo ducimus. aeqvd profecto ridenda,& contemnenda sunt somnia, quin eo magis, quod pleriique magis ipsa sunt inordinata,confusa &monstros a. Facete quidam, sed vel e tamen dixit: si natura sic esset comparatum,ut ea
dormientra agerent,quae somniant, re omnino necessarium. ut alligarentur, omnes qui cubitum irent, quippe magis ridiculas & ab surda,
126쪽
Lis ER SECvNDvs. 131, magisq; incredibilia, quam ulli faciant insani, facturos esse somniantes. Hanc quoque sententiam cofirmat diuina Scriptura, deridens leuitatem,& Vanitatem eorum, qui somniis hoc est Testimonia drebus futilissimis, ac mendacissimis credendo, di nos se praebent, qui omni uirrisione ludan tur. Itaque in lib. Ecclesiali e cap. 3. lacen: Ubi multa sunt somnia, plurima sunt vanitates, ct innumeri sermones. In libcitem Ecclesiastici cap. 3 . ita legimus: Somnia extol7ut imprudentes,quasi qui apprehendit umbram; sepersequitur ventum , sic O qui attendit ad insomnia,multos errare fecerunt somnia,ct exciderunt sperantes in illis. Denique, cum Scriptura vult significare aliquid vanum, instabile, gax & fallax,somniorum comparatione, ac similitudine peris p e declarat. CAETERvM, ut plurimis somniis abesse ve- Maia ritatem, fidemque non est negandum: ita quae' uia esse mera dam esse vera,& certa somnia fatendu est. Nam si nullis insomniis,quidquam veri,& cesti esset, inscienter profecto, ac superstitio te clarissi inime dicorum, somnia quae frequenter aegris cin itingunt,ad eorum morbos diiudicandos, cura-dosq; tam subtiliter&curiose obseruaret. Stul-
to item labore physiologi se fatigaret, somniorum causas vires,ac signiscationes tato studio,& diligentia venando ac speculando. Mendaces praeterea essent tot superiorum temporum historiar, clarissimis testatae,consignataeq; monumentis,refertaeque exemplis verorum somniorum, quae ad verbum cum rerum euentis mirifice conuesterunt. Quid in sacris literis, quot memorantur somnia, non vera, & certa modo,
127쪽
1;1 DE OBsgRvAT. SOMNIO. sed etiam diuinorum mysteriorum plenissima, Repetat memoria lector somnia Abrahar, Abimelech, Iacob, Laban, Ioseph, Pharaonis, Salomonis, regis Nabuchodonosor, Danielis, Mar- Mahi, i O dochaei,Iudae Machabaei: in nouo autem Testa- , . mento, somnia beati Ioseph, Magorum, uxoris Pilati,denique somnium D. Pauli, quod a Luca
Actor. 16. in libr. de Actis Apostolorum narratur. Hanc Bum,fieom. somniorum distinctionem, etia Homerus poementum ad tico more fabularum integumentis velatam. si- fg ς- gnificauit, cum duas finxit portaS. Vnam cornea, , 7 h. .m por quam emitterentur ad homines vera sona somniori. dμ nia: alteram eburneam, per quam ederentur fal- .finctionem. sa. Homerum imitatus , ut fere solet, Virgilius ODI. T. lib. 6. In eidos,eandem sententiam expremi his versibus. Sunt gemina μ' rii porta, quarum altera fertur Cornea,qua veris facilis datur exitus umbris, Altera candenti perfecta nitens Elephanto, Sedfalsa ad Caelum mittunt insomnia manes. Cur autem poeta , veris somniis corneam por-Maeν. Id. i. tam, falsis eburneam assignauerit, causam expo-ςs. i. nit Macrobius in eo Commentario, quo som- , , nium Scipionis explanavit.
DI c τ v Μ est, alia esse somnia falsa, & alia
vera: reiectis igitur falsis, vera contemplemur. Verum, quia quae sint vera somnia, & quo insigni,atque nota internoscantur a falsis, plane
128쪽
LIBER SECvNDVs. 1 3Iintelligi non potest, nisi verorum somniorum causas omnes rimemur, & aperiamus , propterea, quid ab aliis de huiusmodi causis creditum& proditum sit, hoc loco docere conuenit. Hip- Varia de sompocrates in libro de Insomniis, duo statuit somniorum verorum genera: alterum nominat diui si ' 'Mnum, alterum naturale. Diuina somnia inquit nervi ς. Deo mitti, & semper memorabiles aliquos casus, insignes'; vel ad laetitiam , & tristitiam, vel ad celicitatem & miseriam , siue priuatam, siue
publicam , euentus portendere , horum autem somniorum interpretationem , ex vatibuS, rerumque diuinarum interpretibus petendam eia, L.Tale fuisse dicitur somnium Cyri maiori 3,qui sismisiam monarchiam Persarum condidit, ad cuius pe- Cyi des dormientis,sol visus est te rque ab i llo appetitus manibus,ter se conuolues,elapsus est. Quo somnio Magi Persarum sapientes, significari responderunt,eum triginta annos,& ita sane contigit, imperio potiturum. Naturalia somnia, ex causis fere intra corpus dormientis latentibus, existere putat Hippocrates atque hisce somniis affectiones ipsius corporis aut bonaS,aut malaS, indicari, hoc est,uel plenitudinem, ac redundantiam,vel contra inopiam, atque inanitatem, vel aliquem eorum, qui sunt in corpore humorum, aut corruptum, aut suo loco motum, aut inordinaten immoderate agitatu. Horum vero somniorum obseruationem & coniectationeni spectare ad medicum, eainque ad dirigendas, Ordinadas'; curationes permagni referre arbitratur.
Plato in Conuiuio , so innia vera di praei vicia et rejfuturorum, a daemonibus proficisci eκistimat: P I 3 daemones
129쪽
somno excitatati ad bene agendum accommodate utimur & iuvamur. Stoici tres causas verorum somniorum constituunt. Primam Deum,
qui cum sit rerum omnium scientissimus & prouidentissimus, hominiq; benevolus ac beneficus , quo sit homo cautior dat ei somnia quae
sint ipsi futurorum indicia,& eorum, quae ager da ipsi,cauendaq; sunt, locu meta. Alteram causam ponunt fatum , quo cuncta iunt velut arte na quadam serie,nexuq; colligata: si quidem rorum omnium futurarum, putant Stoici.& antecedentes causas,& praecurrentia signa,tum aliis in rebus , tum etiam in ipsis somniis praemitti. Tertiam causam faciunt naturam animi nostri quae diuina est: animus enim hominis exteriori.
bus sensibus per quietem consopitis, & ab Omni actione vacantibus, ipseque negotiis, curritq; omnibus solutus ac liber,vegetior fit & habilior
ad intelligendum , tunc enim clarius praeterita bine minit,praesentia sentit,futura prouidet. Por- ri ris phyrius veritatem somniorum refert, partim ad Τ
innuas animis hominum notiones, & velut in Ibmis,o msgnitas rerum omnium notas,quas ex altera Vi- senserit.
ta detulit animus,ad hoc corpus veniens: sed eo vehementer obrutus, atque oppressus: non potest eas vigilantibus sensibus cernere: in quiete vero, clarius ei apparent, atque innotescunt. Partim refert somnia ad daemones : ad bonos quidem bona, & veracia: ad malos autem,praua foeda,& fallacia. Synesius multa disputat de S sui mi- spiritu phantastico, quod est vehiculum animae
eo namque medio, ceu quodam vinculo, uinterrestri hoc corpore colligatur & copulatur in Offiso.
130쪽
136 DE OBsERvΑΤ. SOΜNIo. quo item solutus corpore animus, ex uno loco in alium mouetnr, atque in eo maleficiorii poenas persoluit apud inferos, nec sine eo, dum es in corpore,quicquam potest intelligere.In huc porro spiritum, omnium quae sunt, fuerunt, eruntque simulachra imprimuntur ,& in eo lucent tamquam in speculo , praesentium quidem
rerum, clariora, praeteritarum autem , quo sunt eius .iores,minus perspicua, minima vero futu- rarum, quae scilicet nec sunt, nec fuerunt umquam. Sed quia futuri effectus, in potestate causarum cohibentur,quasdam habent praegressio nes, & praecursiones signorum, quae hoc minus manifesta sunt,quo illa longius absunt, atque in hoc genere,ponenda censet somnia. Quapropter, fere obscuris imaginibus & similitudinibus,res per somnia significantur,non aequaliter tamen, sed prout varia est illius phan astici spii ritus temperies & ratio, similiter ut in speculis,
pro Varietate eorum materiae aut figurae, variae
ac dissimiles redduntur imagines. Monet prite' rea Synesius non parum conferre ad quieta &veracia in somno visa percipienda, bene praeparare hunc spiritum phantasticum , moderato nempe victit,honestis studiis, & actionibus, s M., 'iba dandiiq; animi perturbationibus. Pythagoras ama. iturus cubitum, cantu & sono lyrae somnum c piabat,atque hac ratione ad bona, laetaq; somnia accipienda. se ipse comparabat ob eandemque causast,esu fabe suis interdicebat: quod ii beret is cibus inflationem magnam, tranquillitati mentis vera quaerentis contrariam. Verum