Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

131쪽

AC UΤ. LIB. II. VEN. CON c. NORB. deatur; aeger vero sese com uri existimat; pulsatus arteriarum exigui sunt, creberrimi, ac Ueluti oppressi atque repulsit: frigus adest extremo-TUm , sitis aspera, oris siccitas ; facies decolor Tubet: omne corpus subrubidum est: praecordia dura sunt atque revulsa: dolor in dextra parte major, & cum eo palpitatio in longitudinem ad ilia usque perveniens: quibusdam, -& arteria secundum dorsum inflammatur : quod pulsatio in alteris praecordiis manifestat: nam & ipsa venae CAVAE morborum particeps efficitur juxta illam in

1inistro latere posita, utpote ea, quae in Omne corpus diducitur, nihil levaminis afferente, neque cutim emolliente : cutis autem sic affectorum squallida, rugosa , atque aspera est: sed in partibus prominentibus atque osse is Ut in cubitis, genubus, digitorumque articulis magis talis conspicitur: somiai tumultuosi fiunt: alvus quibusdam nihil reddit, quibusdam eXiguum, a Cre, bilio su ira: lotium a acre mordaxque est; men Sittique his constat, sed quadam segnitie torpet,& corpus tabe consumitur: tum quotquot hun Ghabitum viderunt, eum Cauli, id est, ardoris speciem appellarunt, quando quidem quae ad sunt, sub ardoris genere collocantur. Per Autumnum haec labes exoritur , cum ferum quiddam, nim mane sapit. Viros ac juvenes Occupat, quibus mala vivendi ratio, laboresque tenuem Corporis habitum compararunt. Decimo quarto die hi plerumque moriuntur: quibus morbus diutius trahitur, duplo longiori tempore pereunt. QVotcunque autem aut ab initio pusillam phleg- monent habent, aut magnam paulatim remitte

132쪽

go A RETRI DE cAUs. ΕΤ s I G tem i, mortem quidem evadunt, sed nondum morbo liberantur. Hi longo sane tempore causo laborant, Verum omnia periculosa jam des1nunt, dolore S, praecordiorum distentiones, & pulsuum malitia, & mentis ignavia: adhuc tamen fastidiosi sunt, languentes, consilii inopes , sanaul-que & ardor, & sitis , & linguae orisque siccitas aegrum discruciant : multum diuque trahentes spirant, & subito totum aerem Una spiratione refrigerandi causa adducunt. Verum 11 frigidam quam plurimum affatim bibunt, brevi intervallonmolestia levantur: positmodum ipsis sitis accenditur: rursumque uberrime aquam ingurgitant,& haec est muli successo, & reciprocatio. At egregius medicus , frigidam liberaliter citra no-Xam propinare potest : ut in aliis ardoribus adsolet: sed longe tutius ardore a Vena cava oriente laborantibus eam concesserit. Quod si ventriculus aut Ves1ca pot3m aquam eXpellant, neque vomitione opus est: sin id facere nequeant, a multa frigida epota multum vomendum est; homo enim disrumperetur , si tanto bibito humore nihil aut per sildorcs, aut per urinam, duc per Ventrem effunderet. De renam acutis asscitibus. Cap. IX.

RENEs quantum ad corporis speciem attinet, haud ita multum periculis patent; tametii in aliquod acutum vitium incidant: glandulos aenim ipsorum natura est: ad mortem Vero inferendam bene habiles sunt: ipsorum enim actio peropportuna est, urinae videlicet a sanguine secretio, ejusdemque expulsio: sed eam cohibet aut calculus, aut ingenita phlegmone , aut sun-

133쪽

ACU Τ. LIB. II. REN. A C U Τ. AFF. rguineum concrementum, aut id genus : quandoquidem ex consensu affectionis ob formam coriaporis pro Venientis nulla creatur offensio. Urinae

autem interclusio omnia Leva, R acerba facit, ignem acrem, & fastidium inferentem, dolorem gravem secundum lumbos in dorso, partium distentionem, sed magis circa praecordia. Suppressio autem lolii non ex toto fit, sed stillatim

quidem mejunt, multum Vero effundere cupiunt,

redundantiam enim sentiunt. Quod si R acremordaxque lotium inest, frigent, tremunt, Convelluntur , diitenduuntur pCaecordia, & replentur. Haec morbi forma perceptioque doloris alvi inflationi a ciborum multitudine corruptioneque provenienti similis est. Ρulsus initio rari sunt ac segnes: si malum plus urgeat, parvi fiunt, crebri, turbulenti, inordinati: somni tenues dolore Vexati, non continui: sed repente a somno

perinde ac si quis pupugerit, prosiliunt: postea

in soporem tanquam lassitudine oppressit delabuntur; mentis alienatio haud ita magna est: nugantur, facies livet. At si quando rursum me-jendi aviditas redeat, cum distentionibus magnisque doloribus modicum quiddam, idque stillatim

ejiciunt: tum paulum cruciatibus levantur, postmodum in eam relabuntur, Inter hos illi celerrime pereunt , qui nihil prorsus emittunt. Quicunque Vero non moriuntur, plures enim liberantur), hi aut calculo in vesica in per Urinae semitas delapso, aut phlegmone suppurante , paulatimve per difflationem exhalante discrimen

evadunt: quamquam enim paulatim, & avare effundatur Urina, mortem tamen facile effugiunt: at longo temporis curriculo eorum habitus contabescit, atque jure ista aegrotantes patiuntur, iii pejusque labentes ad colliquationem devolvuntur.

134쪽

Anni vero tempora, loca, aetates hunc morbum ferunt, quae & in vena caVa laborante ferebant Nonnunquam e renibus sanguis multus subitaneus erupit, multisque diebus continenter effluxit, erum nemo ex hujusmodi profluvio moritur: sed phlegmones ratione, quae simul cum profluvio nascitur, & sanguinem coercet: plerumque autem eX retentione, quam ingens phlegmone facit, moriuntur.

De Acutis in Vesica aegritudinibus. Cap. X.

V Esic A difficiles in acutis morbis dolores patitur, & si ab aliis vitium participet dinficiliores, magisque mortiferos, si per se laborare inceperit; quandoquidem omni corpori, Ω nervis, & menti labem communicare valentistia me potest. Quippe vesica nervus frigidus albusque est, & ab innato calido quam longissime, quam proXime vero externo frigori posita. Nam in imo sacro ventre ad aures thoracis sita est: nobili quoque munere fungitur, urinae videlicet emissione. Haec porro si tantum calculis aut sanguinis grum miS, aut qua propria , peregrinave calamitate interclusa fuerit, perniciosum est In mulieribus enim ipsis, & uteri phlegmonas

comprimit , in viris autem extremum rectum

praelongumque intestinum. In pilarisque vero ob

inVoluntariam prae. Verecundia retentionem in

coetibus hominum, aut in conviviis repleta distenditur , constringereque non valens nihil amplius excernit. Igitur ubi urina supprimitur, superiores quoque parte S , renes Videlicet , replentur: urinae ductus grzeci Ureteras appellunt, distenduntur: ilia dolor ponderosus inse-

135쪽

AC UT. LIB. II. ACU T. V E S. AEGR. q3stat: nervi convelluntur: tremunt: horrent: desipiunt. Uerum si ad haec & ulcus accedat, Rinflammatio , multa sane damna eveniunt. Sed mors ab ulceribus sane quam celerrime in Vadit Caeterum de ulceribus, abscessu , suppuratione, R id genus aliis, quaecunque non acutissima sunt, in libro de longinquis morbis tractabitur. Quaecunque vero peracuta sunt, & intra quatuordecim dies, aut paulo citius seriusve hominem perimunt , qualis phlegmone est , aut grumi sanguinei , aut calculus in cervicem delapsus ; de istis in praesentia sermonem faciam. Quapropter si quid horum inciderit, urina retinetur: abdomen intumescit : dolor acutus totum Ventrem Occupat: velica turget: decimo die luteus sudor exit: pituita vomitur primo, deinde bilis: Universum corpus friget, sed pedes vehementius. Si malum vires majores acquirat, tum febres cum singultu hominem corripiunt: micant arteriae inordinatis , frequentibus , ac pusillis motibus: rubida facies eis: sitiunt, animo ancipites

sunt : mens non constat : nerVi contrahuntur.

Medicamentis praeterea venenosis, & cantharidi-hus, aut bupresse, & pneumatibus vesica deuritur, & tota alvus majorem Vim patItur: ac prorsus in pejorem statum delabitur: neque longa mortis mora interponitur. Nonnunquam & sanguinem vesica effundit: flavus autem ac tenuis uesicae sanguis cis. Sed perraro hac de causa homines pereunt, quamvis haud facile sanguis supprimitur. Grumi vero , & phlegmonae minantur interitum; refrigeratio enim, & eX tinctio caloris ingeniti sequitur, quae Nec rosis grae e dicitur, gangraena , & qude Cana comitantur mala.

Id genus facile hominem tollit. IIaec vitia hieme, & Autumno grassantur. In aetate virili,

136쪽

Φ4 A R E Τ JRI DE CAUS. ET SI G. magis etiam in semeta viget. Reliqua anni tempora, & aetates, neque assidue hos morbos fe-Tunt, minimeque mortiferi sunt. Pueri omnium maxime his calamitatibus Vacant.

De Vulvae frangulatu. Cup. XI. IN mediis ilibus mulierum Vulva posita est,

muliebre viscus animalis ferme naturam adeptum. Siquidem per se huc atque illuc versus ilia OVetur; quin etiam ad superiora e regione peUtoris cartilaginem subit; in latera quoque in deStram videlicet, aut laevam partem, aut adjecur, aliave intestina movetur : R ad inferiora natura proclivior est: utque paucis absolVam, Penitus errabunda est, & jucundis odoribus delectatur, ad ipsosque se recipit: contra foede olentiubus contristatur& ah ipiis lon ius se proripit: ac prorsus est in homine vulva perinde, atque in animali quoddam animal. Haec itaque si repente superiora petierit, ac diutius ibi commoretur , visceribusque violenter incumbat: interdum homo veluti comitiali morbo correpta citra nerUO-rum distentiones strangulatur; angustiis nam quo jecur , transversum septum , pulmones, cor c Ieriter opprimuntur. Qua de causa spiritus pria vatio, imbecillitasque ademe videntur. Ρrpeterea , Sc Venae somniferae, Carotidas graeci vocant cordis vitium participantes, assiguntur: unde C pitis gravitates , sensuum abolitio cum nOUO quodam sopore adveniunt. Incidit etiam ipsis aliud Vitium proYime dicto non absimile: in quo spiritus , & VOX auferuntur: sed a vulva non Pr Venit; quippe, & viros infestat instar morbi, quem Cati,chon nominant. At mulieribus a vulVa

137쪽

male habentibus tetra odoramenta naribus subjecta, jucunda Vero naturalibus opposita opitulantur: altero autem affectu laborantibus haec frustra adhibentur : nihilque opis afferunt. Ρraeterea membra in Vul Vae morbo agitantur, in altero affectu quiescunt. Amplius tremores spontana, & non sponte-ni, sed ex ambroth risei subjectione ab ortivo subdititio) excitantur : vulvae refrigerationeS Vehementes, copiosae sanguinis profusionis retentio,

R id genus alia in causa sunt. Itaque sit in superiora subeunte vulva Vexari mulier inceperit, ad obeunda negotia pigrior redditur: exsolvitur, infirmatur: genua labant: vertigo infestat: eX- trema debilitantur : caput dolet, gravescitque; in Venis ab utroque nasi latere jacentibus dolorem mulier percipit ; quod si ceciderit, stomacho mordetur: juxta praecordia , ilia, ubi vulvae domicilium est, inania sunt: motus arteriat Umintermittunt , Ordine carent desciunt, spiritus Agnopere angitur, Vox intercipitur, sentiendi facultas impeditur, spiratio ignota obscuraque est, celerrima nec opinato mors advenit: nihil enim adest , quod mortem instare significet, color namque vividus est, ac multo post mortem tempore magis rubent; oculi parum admodum extantes fulgent, haud ita multum intenti, neque tamen valde rem illi, & conniventes. Caeterum si priusquam malum ad eX tremum Venerit, aliquando vulva in sedem propriam migret ; astrungulatione liberantur: quando alvus submurmurat : humiditas adest locorum muliebrium: spiritus asperior manifestiorque redditur ; nequaquam tamen ab allectu excitantur, aut suble-Vantur; immo quam celerrime interitus advenit:

nam facile superiora vulva petit: facile quoque inde recedit. Quippe vulva suapte natura su-

138쪽

4s A R E T JE I D E CAUS. ET 8 I s. perctuat; membranae Vero eam sustinentes humidae sunt: humidus est, & locus ubi reconditur. Amplius fuga & apparentia tristium jucundorumque movetur: quo circa labascit facile, ac veluti arboris ramus huc, & illuc, susque deque impellitur. Ρropterea, & juvenes feminae id vitii patiuntur, seniores immunes sunt. Quibus enim aetas , R vita, & mens Vaga magis, & erratica est; his vulva quoque errabunda instabulisque sit necesse est. Quibus vero firma ac stabilis aetas, & vita, & mens fuerit, his & vulva similiter assicitur. Haec utique a V UlVn proveniens aegritudo strangulatus videlicet) mulieribus duntaxat infesta esse potest. Verum tamen communes quoque Viris aegritudines in vul-Va oriri consuerunt, phlegmone videlicet, &sanguinis profusio ; communes etiam sunt, quae comitantur , notae; utpote febres, pulsus abolitio , refrigeratio, vocis amissio. In sanguinis autem profutione , & maturius mors ingruit, quemadmodum cum quis animal jugulat.

De Moriusi Cap. XII. C A TYRI Dionysio sacri, qui pictura, quiqueo statuis exprimuntur, arrecto pene figuran tur: quod divinae rei signum est. Est vero, &affectus species, qui laborantis penem eXcitat erigitque ob Dei figurae similitudinem Satyriasis

nuncupatur. Est autem inexplebilis coeundi appetitus. Verum neque si ad Veneris opus Accedant, quidquam juvantiar, neque multo assiduoque concubitu sedatur arrectio. Convulsiones autem omnium nervorum fiunt, & tendo num

distentio , & inguinum , partisque ejuS, quae in

139쪽

ACU T. LIB. II. fATYRIASI. ς ter inguina, & femen est, Plechada graeci nominant, genitalium praeterea inflammatio, & do lor : in facie rubor inest, & Vapor quidam roscidae humiditati similis : porro ipsi aegri sese in

UrVant, comprimunt: quiescunt trilles, de missi, Utpote calamitatem suam gravatim ferentes Quod si hominis verecundiam id malum superet, turpiter admodum lingua intemperantes efficiuntur. Intemperantes quoque in alVo CXOneranda, in Venerem lascivientes, menteque indecenter titubantes, nam se continere nequeunt:

siti laborant , pituitam largius evomunt quam lubris spuma, quemadmodum hircis in libidinem ruentibus , insidet, quin etiam haud 2b similis odor est: lotium post longam retentionem est unditur album, crassum, geniturpe simile, alVUS resolvitur , costpe, & axillae sponte pruriunt vG titillantur; convelluntur: a cibis abhorrent, sed

bantur. Sin ad interitum et egritudo spe stat, inflammatur, Venterque in tumorem estertur: ten- dones , & lacerti omnes contenduntur : aegre ad Od Um corpus mo Vetur: membra contrahuntur,

arteriae parvo motu , debili, inordinatoque agitantur. Hzaec omnia quandoque discutiuntur, si alVUS perturbata multas pituitosas hiliosasque humiditates ejecerit : easdem quoque VomitUS non absque discrimine estuderit. Nempe medela non vacat discrimine, ea per somnum proi Undum longissiimumque praestatur. Si quidem refrigeratio , & resolutio stuporque nervorum multus somnus est : stupor vero ac refrigeratio satyrariasi medetur. Id morbi genus vere potissimum atque aestate sic vi re consuevit. lnter aeta te S autem adolescentia juventusque ei maxime patet: praecipueque illi omnes, quorum natura

140쪽

in Venerem propensior est. Acutissimum id na tua triste foedum que est: nam plerumque in septima die hominem consumit. Memoriae proditum est, mulieres etiam in hanc labem incidere, S eundem in libidinem impetum , Ac caetera omnia similia perpeti. Verum ergo impudicum quendam libidinis ardorem mulieres invadere mihi persuadeo, mulieres inquam humiditate af fuentes , ut ipsius redundantia profundatur: sed satyrius in id esse minime concesserim. Neque

enim ipsarum natura atqUe temperies, cum frigida sit, huic vitio habilis atque exposita est:

praeterea neque parteS ad arrectionem idoneas, quemadmodum Satyrus , unde affectui nomen est inditum , mulier obtinet. Quandoquidem neque viri strangulatione ab utero V antur: quoniam Viro uterus datus non est.