Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

191쪽

DIUTUR. LIB. II. HYDROPS. 99 humoris in ilibus collesti per intestinorum ruptu- am egressio credi non potest: neque enim inno-Σilam , neque citra perniciem intellini vulnus

De Diabete, me urinit profudi0. Cop. II. DIABETES qui vocatur affectus , miraculum quoddam est, haud ita sepe hominibus

uittatus, cdrnium , ac membrorum in Urinam colli quatio. Frigida atque humida , ut in aqua inter cutem, Caula el . Transitus Rutem consileiatus renes, & Velica. Neque enim cum intermissione lotium reddunt: sed perinde atque ca-'1iales laxati sinat, indesinens est pro filio. - Diuturna est hujus morbi creatio, & longo tempore parturitur. Brevis erit autem hominis vita, in quo affectus ille perfectus fuerit: velox enim est colli quatio , & festina interdum mors advenit, & vita foeda est, ac Vexata doloribus. Sitis intoleranda cit, potus copios S, multitudini tamen lotii non respondens: copiositus enim lotium redditur: neque e OS quisquam neque a potu, neque a mictu inhibere potest. Quod si vel punctum temporis inhibeantur , si quidem apotia , OS siccatur , corpus arescit, viscera ips1 sua conilagrare opinantur, omnia fastidiunt, de omnibus dubitant , haud multo post mortem obeunt, ardentillima sitis adest. Mitium vero quae ratio suppresserit , aut quae verecundia dolore potentior Sin autem Vel parum temporis a m ejendo abi inuerint, in tumes uni lumbi, testes,& illa: cumque remiserint, lotium quidem Calefactione profundunt, tumidzz Vero partes detumescunt: in vesicam enim cola luit eXundatio.

192쪽

Cum morbus iste jam perfectus est, facile omnes eum deprehendunt. Sed cum futurus est, o humore privatur : sali Va eit albida , spumans , perinde atque in sti : nondum tamen sitiunt,

praecordia graVia sunt: calorem, aut frigus aventre in vesicam tendere sentiunt , prout adventantis morbi processus est, quin etiam paulo plus lolii, quam ivdris erat, effunditur: sitis adest, sed nondum vehemenS. Cumque ampliuS Crementum morbus accipit, calefactio parVa quidem, sed mordax visceribus inhaerens exoritur, abdomen habent rugosum , Venas eXstanteS, totum corpo-T1s habitum gracilem, quando & Urinae profluvium, & sitis jam auctae insigniter sunt: cumque ad extremum colem Vitii consens S pervene-Tit , protinus Urinam reddunt: atque inde mihi huic morbo Diabetes appellatio indita fuissct .videtur , perinde ac si pertranseuntem dixeris , quod in corpore humor non remanet. Sed ubi cumque in homine collectus stagnaverit, ad exitum labitur. Durant sane aliquod tempus, licet non admodum diu: nam cum dolore mejunt, atque atrox fit liquefactio.; neque enim ex potu

aliqua in lignis portio in corpus absumitur , &carnium magna copia in Urinam eliquatur. Hujusce languoris causa aliquiS ac uitis morbus esse potest, qui hanc in partem impetum fecit, L in crisi aliqua malignum Virus latenter morbi reliquerunt. Haud incredibile est etiam aliquod perniciosum venenum eX his, quae Vesi cam , & renes infestant, huic affectui causana praebuisse. Quin etiam , si quis a Dipsade morsus sit, talis morsum en echus sequitur. Dipsas autem reptilis fera si quem percusserit, sitim non ferendam accendit, isque copiose bibit ; neque s-ti medetur , sed ventrent obruit humore ; adeo

193쪽

inexplebilis est bibendi cupiditas. At si quis obventris distentionem doleat, graveturque humo ris copia, R ideo paulum tempori S a potu ab stineat iterum sitiens largisti me bibit. Atque haec est malorum vicissitudo : se namque mutuo sitis, & potus adju Vant. Alii praeterea sunt, qui lotium non reddunt: neque ulla est alia ejus, quod bibunt, trans puratio : itaque potius insatiabili aviditate, humoris inundatione, ventris distentione, repente ac penitus disrupti sunt. De Renum affectibus. Cres. III.

RENEs substantia glandulas, quas Graeci Ad

naS VOCdnt, reserunt: colore autem rubidiores sunt, quale est jecur potiUS , quam mammae, aut testes: nam hi ad cnes sunt, Verum albiores. Figura testibus similes, lati magis sunt, juxta & retorti. Sinus habent exiguos ad lotium eX- colandum cribrorum instar foraminibus pervios. Ex utroque nervosi canaliculi tanquam fistulae ex- pullulant, qui in vesicae terga utrinque sese inserunt : aequalis est autem lolii a renibus in vesi

cam Vid.

Hujusce viae multi atque varii affectus renes , praedictosque meatus male habent: aliqui acuti sanguinis profluvio, & febribus, & inflammationibus jugulantes ; hi vero sunt, quotquot ego enumeravi: aliqui diuturni hominem colliquatione dissolventes , haud lethales quidem , sed insanabiles, & una cum aegroto commorientes. Diuturni itaque sunt abscessus, Ulcera', calcurorum eXOrtus , haemorrhoides Vocatae.

194쪽

Ioz AREΤIEI DE s I G ET CAIIS. Ulcera quidem hominis ex abscessu facta omnia plane diuturnissima sunt, atque aegre sanationem recipientia. Calculorum vero diutUrna est creatio , cum dolore obstruetiones: haud enim faetillimus esit exi tus: ad haec dissicilis est, & lotii suppressio. At si multi sint, & exigui calculi, sese mutuo impediente S , remorantur ; aut si unus sit magnus, locorum angustiis intrusus inhaerescit. Atque si utroque in re ne haec fieri usu veniat, interclusa urina , distentisque locis, paucis diebus

Juperstites zegri moriuntur. Bene fine natura I num Ventrem oblongum, R Urinpe canalibus magnitudine et equalem fabricavit, exiguis quidem cul-culis ampl1orem, quo superius concretuS calculus expeditissimum in vesicam iter inVeniat, atque ideo lapilli oblongi generantur. Ρlerumque enim prope urinae fistulas id genus lapilli concrescunt, & quotquot eo loco fiunt, inaequalis cras studinis sunt: priori in parte ob canalium angustiam gracilescunt, posteriori autem crassiores fiunt ;qqoniam renes deorsum vergunt, in solis autem Xenibus oriuntur , hisque igneo calore ferventibus; neque enim sedem in fistulis urinae calculi obtinent , sed a renui se cum lotio per eas fistulas in inferius delabuntur , quae, & iudicia , & materia hujusce affectus sunt. Quod si aliquando grandior effectus lapis concavo renis inhaeserit, tunc dolores lumborum circa musculos , quos Ρsoas Graeci appellant, excitano tur, k ad medias usque costas perveniunt. MUltis fine dolor iste, perinde ac si morbi lateralis esset, imposuit: praeterea gravitas adest COXenditicis ; deorsum aegre incurvatur, dissiculter adnuunt: tormina dolores inferunt gravia, perseVerantia et 1itestinuita enim sinuosum est: cumque exundat

195쪽

LIUTUR. LIB. II. REN. Apr.' IO3 urina, & distentiones increscunt, ad mejendum, Ni in petri uriginibus , proritantur: fatuosi sunt, sed flatus excerni nequeunt, febres adsunt mordaces, praearidae, squalida quidem lingua, sicca Vero est alvus: macrescunt; a cibo abhorrent: quod si quid adsumant, neque concoquere, neque

distribuere facile possunt. Si autem in lotii canaliculum lapis inciderit, concustio corporis fit, ut in rigore calculi pro gressus sentitur ab communi simul violento Quod si in vesicam delapsus fuerit, lotium aquΟ- sum uberius effunditur; alvus dejicit; flatus inde exhalant; extentus stonNachus est: ruetus eduntur; a prioribus malis quies datur: interdum quoque ulcerato canali praeter lotium cruor emanat. Secunda porro calamitas est, cum per colem calculus transmittitur. Nam si amplior sit, quam urinae iter Graeci Urethram Vocant, ) capere

possit, in eo multum temporis haesitat, atque Vesica multitudine urinae completur: tumque ejUS majore cum dolore suppressio fit; nam cum Vesica, & canales ureteres Vocati veluti incenduntur. iugerrime autem tortuosi calculi exeunt:

quosdam enim, & hamatos vidi, in meatibusque adnatas quasdam callosas duritias : plerumque autem oblongi propter canalium rectitudinem figurantur. At colore nonnulli albicant argillam referentes, talesque saepius in pueris generaritur : alii flavi sunt instar croci, hi vero in senibus reperiuntur, quibus in renibus creari solent; crebi Ius enim pueris in vesica lapilli oboriuntur. Concretionis autem causis geminae sunt. In

senibus frigidum corpus, & crassus sanguis, fri- a b Haec verba abundare videmur.

196쪽

Iog A R Ε' T JΕ -I DE SI J. ET C A D s. gidum vero crassas materia S celerius cogit elindicio sunt aquarum natura calidarum fontes eliae namque refrigeratze in tophaceum lapidem Condensantur. At in pueris multum sanguinis limum eliXatum generandi calculi veluti sedem ignis habet. Igitur in calculi creatione talis est affectio. Caeterum nonnulli sunt, qui per quosdam circuitus sanguinem mejunt ; hujusmodi assedinis haemorrhoidum profluvio similis est; similis est quoque corporis constitutio, nam Valde pallescunt , torpent, ignavi sunt, ciburn fastidiunt, cruditate laborant, & cum excretus est sanguis, languidi fiunt, membra resolvuntur; caput Vero leVius,& agilius redditur. At si per circuitum nihil sanguinis effluxerit, capitis dolore Vexantur, oculorum acies hebescit, tenebrae eis obversantur, Vertiginem patiuntur. Inde alii infiniti in comitialem morbum incidunt, tumidi veluti caligine per fusi , aquam inter cutem patientibus similes : alii

morbo atrae bilis , aut nervorum resolutione tentantur. Nam ex consueti profluvii sanguinis retentione hujusmodi mala proVeniunt. Si quidem a renibus defluat sanguis mundus,

lotio non permixtus, plerumque tAmen cum Ve- 11 cae urina confusus emanat. Nonnunquam , & ex

Tenum disruptione sanguis fertur multus collectim, Verum cogitur . R in grumos densatur: Utque in sanguine extra corpus effuso fieri adsolet, interdum Utique, & in vesica congelatur, quando atrociter urina supprimitur. Ruptionem Vero ulcera diuturna, atque ViX sanabilia sequuntur; indicia sunt ramentum, Aut membranula araneae instar rubida egrediens; aut pus album m ejendo profusum , modo purum, Scsincerum , modo cum urina permixtum. Ab iis

dem, & abscessus dignos dendi sunt, si vesperi se-

197쪽

DDITUR. LIB. II. VES. A F Ε. Τ sh res accessserint, & rigores: dolores circa lumbos,& pruritus. At si ruptus fuerit, grumi purulenti , carnisque formam repraesentantes ejiciuntur: quin etiam & albida sanies excernitur. Ulcera Vero mordacia sunt, modo repurgata, modo so dentia : id pus manis stat: urina quoque aut olida, aut nihil olens. Uer sanguinis profluvia, & ab scessus parit , hiems autem, autumnusque calculos. Quod si a calculis ulcera facta sint, insanabiles inde morbi nascuntur, cita colli quatio , morsque adVmiunt. De Vesicae assectibus. Cap. IV. E S I C JΕ morborum nullus placidus est , V quippe acuti inflammatione , Vulneribus , convullione, febribusque acutis interficiunt. Ucus vero, & abscessus, aut resolutio , aut lapis magnus tolli nequit : neque enim potione, aut medicamento frangitur, aut circUmteritur ; neque przeter noXam exciditur ; opus est enim, se tenues Velicae partes simul caedere; id vero aut eodem die hominem perdit, aut paucis diebus convulsionibus, febribusque consumit. Nisii excidatur autem , praeter urinae conclusionem doloribus, febribusque, aut liquationibus homo contabescit. Fin haud ita magnus sit calculus, frequentius lotium cohibetur; nam facile in cervicem delapsus lotii transitum obstruit: securius autem quam grandiores exciditur, sed vesica quoque necesiario sauciatur: cumque mortis periculum CVaserint, in fistulam, Graeci Rhinada Vocant, prolabuntur, quod licet periculo Vacet, ingenuis tamen hominibus non est tolerandum , perpetuum scilicet urinae profluvium , sive quis ambulet , sive dormiat, ambulantibus Vero maxime injucun-

198쪽

Io6 A RETRI DE sIG. ET CAUS dum. Ualde parvi autem calculi plerumque cu

Quod si vesicae inhaeserit calculus, ex colliquati nibus patefiet: sed neque dolorum , neque graVitatis eX pertes sunt, licet urinam expedite reddant ;sin minus, & urinae difficultas accedet. Omnes Vero calculos ex sabulosis urinae subsidet

iiis deprehendentur: & quod istis virilia saepius arriguntur ; quando enim mejunt, subestque calculus, dolent, tractniat, attrahuntque pudenda, tanqUam calculum cum vesica eXempturi. Anus quoque vitii particeps redditur pruritu laborans. Prominet vero& rectum intestinum vi, contentionibus, imaginatione perinde , ac si jam lapis excernatur. Ambo enim inter se copulantur anus, & vesica: quorum uno affecto , R alterum afficiatur necesse est: propterea inflammato podice urinae exitus clauditur; S vesica exacerbata sedes non dejicit, licet alvus admodum sicca non sit. Tales utique sunt ex calculis labore S. At sanguinis esiluvium tametsi non admodum Cito enecet, tempore tamen procedente infinitos jugulavit. Ab eo vero grumi creantur, lotii suppressio, & matura mors non secus, atque R CZlculis fieri compertum est, quamvis enim sanguis

tenuis flavusque est, neque valde crassu S, neque concretUS , Vesica tamen longo tempore congregat,ac eadem calefaciens, & elixans cogit conspissatque, atque ita grumus emcitur, & urinae interclusio, quam Graeci Ischuriam vocant, inferendae morti potentissima. His accedit dolor acutus , ignis acer, lingua arida, & ab his delirantes moriunturi

Sin autem a vulnere dolor excitetur : Vulnus

utique mortiferum est, ulcus vero , & si non protinus interscit, febribus tamen, aut inflammatione insanabile redditur. Tenuis quidem est

199쪽

DIUTUR. LIB. II. V Ε s. AFΕ. ΤΟ crassitudine velica, nervus autem substantia; quocirca neqUe carnem contrahit, neque facile ad cicatricem ducitur. Accedit, & urina biliosa, acris: mordaX Ulceris , communis Victus Uesica enim

cum repletur, distenditur: cum inanis eis, subl1dit; in extentione igitur, & contractione eundem, quem & articu Ius , affectum patitur. In articulo vero nullum ulcus bene sanescit; suppurationem autem eX dbscessu contrahit.

Vesicae ligna eadem sunt; quae, R in aliis membris inflammatis. Nam et ii febribus rigoribus que succedat ubeectus , eadem pericula impendent. Verum ii pus cratium, album, non tetri odoris ejiciat; ab his orta ulcera benigna sunt. At si depascantur ; fcculentam , mucidam, graVeolentem urinam reddunt. Hujusmodi aegrotantibus Non tarda mors ad Venit. 3Iordax quidem urina est, & cum dolore est ejus emissio. Ad sinamum usque colem dolor pervenit. Ipsos utique omnia etiam contraria laedunt, & saturitas, & inanitio,& otium, R exercitatio, & lavatio, R illuvies,& saturitas , & jejunitas, & dulcia, & acida:

cum alia alios laedant, alios juvent, in unu alautem convenire con Venire non possint.

De Semiuis proludi0. Cap. V. T ORTIs quidem periculo Ducat Geniturae profluvium, injucundum tamen eis, & vel auditu inluave. Nam si intemperies, & resolutio humida occupat, genitaliaque membra, ut a frigidis contingere solet , profluit semen: ne que ipsum vel tu ibinnis cohibere possumus, verum seu quis dormiat , seu Vigilet , continens

profusio eli: neque id, quod fit, sensu percipi

200쪽

ao8 A RETRI DE SIS. ET CAUS tur. 1 grotant quoque & tali morbo mulieres , sed partibus illis prurientibus , & cum voluptate nonnullis genitura profunditur: quin etiam Virilem coitum impudenter appetunt. Viri autem nequaquam pruriunt: nam quod effluit, humidum , tenue, frigidumque est, sine colore , ii fecundum. Qui enim genitale semen refrigerata natura emiserit rQuod si juvenes hoc vitio laborent, omnes senilem carporis habitum induant necesse est : quippe qui segnes fiant, resoluti, eXanime S, torpentes, hebeteS, imbecilli, recurvi, ignavi, pallentes , albidi , effeminati , a cibis abhorrentes, frigidi, , membris graves , & stupidi, cruribusam potentes, ik ad omnia remissi, & languidi. Mu tis sane id genus aegrotatio ad ner Uorum resolutionem Paralysin Graeci vocant) viam stravit. Quomodo enim nervorum facultas non assi- Ciatur, cum natura ad vitae generationem faciens

refrigerata sit 8 Atqui & genitura vitalitatem

impartiens nos viros efficit , calidos, articulato S, hirsutos, Vocales, animosos, ad intelligendum operandumque Valentes: id viri testantur. Contra vero quibus non inest vitalis genitura, rugosi fiant, debiles , acutae vocis , glabri, imber-hes , effeminati: eunuchi id manifestant. Si quis autem vir, & seminis profundendi abstinens

fuerit, robustus est, audax, neque Vel feraS e pavescens: testimonio sunt ex athletis temperantes. Nam, & illi, qui natura quihusdam praestant, ob intemperantiam deterioribus multo pejores fiunt: contra natura deteriores eX temperantia przestantioribus longe meliores evadunt. Neque sane ab alio quopiam, quam a genitura robustum animal generatur. Vitalis itaque genitura ad sanitatem, ad robur, ad animi fortitud,