장음표시 사용
281쪽
Ius ipsius pro 'ry oculus meus. Decimus tertιus est, Ier. 2. I r. ρI riam suam pro Q gloriam meam. Decimus quartus est,nos . . Lmra gloriam ipsorum pro 'Mgloriam me/m.Decιmus quintus est, Ual. 1o6.ro. ubi etiam est 'pro quo lcribendum esse putant. D ciniussextus est, Iob 7 2 o. 'κ μper me pro super te. Decimns septimus est, Iob 32. 3. ara Πη Iobum pro Iudicium, vel P R T, Deum. Decimus Octavus locus & Ultimus est Tliren. 2 o. in , pro T,. Hse sunt octodecim illa loca, quq vocantur Correctio Scribarum : de his vice Cl. Buxtorsum in lex. Thaim. Rad. lyd, o Glassum pag. 41. Ex occasione horum locorum quaritur: An ex hac correctione Scribarum in octodecim illis locis non sequatur corruptio textus Hebraici φ Restondeo . Galatinus lib. I. cap. g. conatur probare Scribas multa in S. Scriptura depravasse, quia additur m. Ppn Correctio Scribarum i non quidem Vult eos depravasse textus illos malo animo, sed propter rationes probabiles; & addit has depravationes esse restituendas ex Thal-mude Iudaico; quia illa loca aliter olim fuerunt lecta. Sed salsaeli haec Galatini assertio, nunquam S. Scriptura a Judetis data opera corrupta fuit; obstat enim lpecialis Iudaeorum reverentia , sive potius superstitio erga S. Scripturam : Philo
Judqus ait, quemlibet Iudaeum potius centies esse moriturum, quam ut psereretur Legem in aliquo mutarι. Atqui dicet aliquis octodecim voces vocantur Correctio Scyikμ
Ristondeo. t. Si per Scribas intelligantur Ezras, Sc viri Synagogς magnae, tum dicendum est, illos S. Scripturam in octodecim illis locis non depravasse , sed emendasse, & antiquam lectionem restituisse. Multi non sine ratione putant per Siribus intelligi debere Ezram & viros Synagogae magnae εhoc probant e X Numer. I r. Is . ubi Masora pro 'ppri Ordinatio Scribarum expresse dicit Ppn Correctio Erra.
r. Si per Scribas intelligantur Malore thq post thalmii dici, tum responderi potest, illos testari non quid revera factum sit, sed quid factum esse Hebraeorum Rabbini tradunt. 3. Mihi vero simile videtur per Scribas esse intelligendos ipsos
282쪽
Demsiora. Ipsos Authores librorum scit. Mosen & Prophetas, qui se scripserunt, prout hodie scriptum est; sed lapientes Hebi sorum viderunt in convenientiam quandam in illis locis, ideoque judicarunt primos Author es propter antecedentia aliter loqui, &scribere debuisse; sed maluisse ita feribere, prout hodie scriptum est : hoc approbat S. Iarchi in comm. ad Gen. IS. qui ait ais, scribendum ipsi Mos) erat, Dominus stabat, non quod aliter scripserit, sed scripsit, prout hodie in textu est:
sapientes ergo Hebraeorum obtervarunt honorem Dei, sive cohaerentiam textus aliter quidem requirere, sed quia Scribae, hoc est, Authores librorum ita scripserunt, ideo talis lectio est retinenda,& propterea lapientes di Xerunt, Scritaru)κellordinatio, si ve ipsi Authores ita ordinarunt. In hanc lententiam etiam inclinat Buxt. apad Glasium pag. T. V ID. Septimo, Masoret hae etiam obtervarunt quinque voces , quae vocantur .' θ'. Ablatio Scribarum. Haec nota
respicit literam Vau, quae quinque vocibus in initio ab imperitis fuit addita ; sed Maloret hae notarunt illud Cau esse abjiciendum , quia ipsi librorum Author es illud Vau non ad - diderunt. Primus locus est Gen. t 8. s. in voce postea, imperiti addiderunt Vau , & leserunt ct postea, quia lenius
videtur Cau requirere. Masora parva ad hanc vocem annotat o 'aia 'U: l ,n n esse q inqsse Toces, quae vocantu e Matio Scribarum. Secundus est Genes. 2 . s s. in eadem voce. Tertius es Num. I 2. I . in Voce '' , Malor et hae rejecerunt hoc Cau, sed in nostris exemplaribus est expressum: Buxtor ius in Rad. miratur, quare aut hores editionis non abstulerint hoc Caujuxta Masoram. Quartas locus est GaI. 68.16. ubi iterum est pro η' . Quintus locus & ultimus est Val. 36. r. in Voce πῖ Iudicia tua pro , Malora magna notat, e se unam
ex quatuor vocibus in S. Scriptura, quae vocantur Ablatio Scribarum
sed ibi unus locus est omissus. Hic oritur quois: quinam hic intelligantur per Scribas 'Bistondeo: Ipli Authores librorum , qui Cau illis quinque, sive
quatuor vCcibus non addiderunt: Sed viri Synagogae masnq annotarunt has Voces, quia videbant imperitos facile additu-Gg r ros Diuitiam by Cooste
283쪽
ros esse, vel modo addidisse Uau, quod tamen ab ipsis Authoribus non erat additum. Huius notae scit. ablatiams Scribarum fit mentio in Thalnaude tractatu Nedarim sol. 37. ergo perantia qua est , & antiquitate sua Masoret has Tyberientes superat.. Ex hac curiosa Masor et harum diligentia circa haec septem luperiora apparet, quam salsa sit quorundam assertio statuentium S. Scripturam per Judaeorum malitiam esse corruptam. Jam octavo & ultimo agendum esset de notis marginalibus,quet vulgo Κeri 9 Cerib vocantur; nam circa easdem etiam ver-1atur Masora: sed quia haec materia nimis prolixa est, ideo eandem in duabus dissertationibus tequentibus tractabimus.
DI S SERTATIO UIGESIMA TERTIA, Q U IE EST
PARS S E C V N D MQn git de notis marginalibus, qua vulgo vocamur,
Uperiori dissertatione diximus Masoram praecipuoecirca octo diversas res versari, scit. circa Con1onas, Vocales,Accentus, circa integras Voces, circa ver ius Biblicos, circa Ordinationem Scribarum, circa Abla- Diottiaco by Corale
284쪽
Ablationem scribarum, & denique circa NotasMarginales vulgo vocatas a'09' ' ρ Keri Sc Ketib: de septem praecedentibus jam statim egimus, jam hac disertatione, ut & sequentidisseremus de Notis marginalibus. Haec materia valde dissicilis est,& propterea multos tum Judaeos, tum etiam Christianos vehementer vexavit. Nos quibusdam quaestionibus totam hanc materiam, quantum fieri potest, dilucide proponemus,& eandem variis exemplis it Iustrabi inus. Ante omnia Etymologia vocum Keri θ Κetib inspicienda venit. Primo qttararur Je Etymologia: Unde hae voces de
riventur, & quid significent φ Restondeo : ''ῆ significat Lectum ,
estqueParticipium Praeteritum in Conjugatione Chaldaica Iυ- hal sive. ΚaL hebralae dicendum esset W il a η Z vocavιt, legit. In margine brevitatis caula scribitur solummodo litera ia 6ph virgula transversa notata: Maloret hae per hanc literam indicant vocem ita, prout in margine scribitur, esse legendam, non vero prout in textu scripta est. Ejus vox opposita esta' Π Xerib sive hebraice a P & significat Scriptum, estque in eadem Conjugatione, & in eodem tempore, denotatque eri sententia Iudaeorum, Sc multorum Christianorum vocem intextu scriptam quae communiter circe Ilo notatus ) per Vocem in margine notatam esse emendandam,& legendam. In multis Bibliis Hebraicis omne Hexi in margine non annotatur , sed tantummodo circulus Vocibus in textu adlcribitur, qui circulus denotat in margine notam marginalem esse an
Secundo queritur: Quinam sint Authores notarum marginalium vulgo vocatarum Ker ιθ Κerib φ Rel'οηdeo: Hoc in loco non investigabimus Authores totius Masorq, sed tantummodo videbimus quia multum hac in re situm e st) quinam sint
Authores harum notarum marginalium. Tres lunt angentiae de antiquitate harum notarum marginalium. Prima sententia est Thalmudistarum statuentium notas has marginales esse 'a'da pina, sia, , traditionem Moyti e monte Sιni, hoc
est, esse a Mose, & ab Authoribus singulorum librorum : Ne rum enim Vero Author es , qui hanc sententiam defendunt,
285쪽
nolunt omnes omnium & singulorum librorum notas marginales esse a Deo Mosi traditas , vel ab ipso Mose aliis doctoribus posterioribus : sed volunt hanc consuetudinem aliter quasdam voces scribendi in textu,& legendi in margine primum a Mose esse prosectam, illumque hunc modum docendi accepisse in monte Sinai, & Senioribus suis tradidisse , atque
hanc consuetudinem postea caeteros librorum scriptores esse sequutos r ex. gr. Moses suisset author notarum marginal ium, quet inveniuntur in Pentateucho , cae ter ique aut hores fuissent inventores notarum, quet in libris suis inveniuntur. Sed haec sententia nullam speciem veritatis habet, ideoque sicco, quod ajunt, pede eam praeterimus. Secunda sententia de antiquitate notarum marginalium est multo veris milior: haec statuit notas marginales esse inveniatas ab Ezra & viris Synagogae magnet, qui sexcentis sere a nis ante nativitatem Christi vixerunt: hanc sententiam de
fendunt plerique I udaei, & quamplurimi ex Christianis: M
issi omnes, qui hanc, ut & primam propugnant sententiam,
statuunt has notas marginales habere aut horitatem divitinam,& non humanam. ι Patroni Tertie 1ententiae arbitrantur omnes has notas esse
inventas a Malore this Tyberiens bus, qui sexto fere laeculo post Christum vixerunt: inter hos patronos praecipuus est Cl. Capellus, qui etiam defendit, has notas habere tantum authoritatem humanam,& esse tanquam correctiones , quae ex mero & solo judicio Sc arbitrio Masoret harum sunt
Nos nullam ex his tribus sententiis putamus leparate Scabstracte esse veram. Primo, omnes notς marginales non pes-lunt esse a Tyberiens bus propter has tequentes rationes. r. Quia multarum notarum marginalium hi mentio in Thalmude : ex. gr. in Talmude Hierosolymitano , tractatu Sanhedrin, & in Babylonico tract. Joma expresse dicitur, quod verbum Nara. i. g. sit in textu scriptum sine He, cum legendum sit ex lententia Judetorum per Ηe. Et in codice Megilla cap. vox numeratur inter eas, quae hone-- statis Diuitiam by Corale
286쪽
statia causa mutatae sunt; Atqui doctores Τyberienses vixe. runt post consectum Thalmud ; ergo omnes nota non sunt a
a. Masora ubique enumerat Κeri & Κetib, & maxima pars Masorae est conscripta ab Ezra , ut postea clare probabimus, δc non demum a Masor et his Tyberiensibus; ergo Maso reth et Tiberienses non sunt Authores omnium Keri & Ketib. 3. Paraphrastae Chaldaei, qui circa tempora Christi vixe runt, sere semper vocem Iect am sive marginalem transtulerunt in suis Paraphras bus Chaldaicis, aliquando tamen vocem scriptam retinuerunt: ergo Teri fuit notum ante Tiberienses,& per conlequens, omnes notae marginales non sunt a Malore this Tyberiensibus. . Accedit universalis consensus omnium Iudaeorum statuentium has notas marginales esse ab Esdra : nullus ex Iudaeis est, qui defendit notas Κω&ΚGibesse a Tiberiensi
Secundo, omnes notae marginales non sunt inveniet ab Ezra
propter has rationes. . . . ii
I. Quia nullo modo videtur vero simile Ezram Propheistam,& Viros Synagogae magnae, inter quos multi Prophetae suerunt,tales nugas excogitasse, mutando voces prolatu obscenas inhonestiores. Quis credere posset viros illos sapientes pro Rercora sua Ies. 36. ra. scripsisse *Πη'ν ejecta sua : & prolatrinis ZReg. o. ar substituisse Ο exortus Si enim Spiritus S. ipse illas voces scripserit, & viris sanctis easdem dictaverit, ac per conlequens nullo modo judicarit voces illas esse obscoenas, quominus in S. Scriptura scriberentur; quare igitur erunt prolatu obscoenae An verosimile est Spiritum
ram laonestis auribus proferre indecorum suit. 2. Non est vero simile Ezram , multosque Propheta scit. Nehemiam, Haggaeum, Zachariam, Malachiam, viros Synagog magnae, dubios haesisse, quid in varia lectione, orta in nonnullis Iocis, uti jam videtur, ex discrepantia codicum, statuendum esset: nam illi opera Spiritus S. quo ducebantur, Diqitigoo by Corale
287쪽
illas varias lectiones tollere, & secundum mentem Dei eo 1igere potuissent, adeo ut lectores non mansissent dubii &penduli in hac lectionum varietate. . In libro ab iplo Erra composito quaedam notae Xmanis notantur, quq rion possunt esse ab Ezra : an enim Erras ita propriam mentem ignorasset, ut nescivisset, utram lectionem eligere debuisset y Hinc ergo tequitur omnes notas margina. Ies non esse ab Ezra,ct. viris Synagogae magnς. Tertio, omne Lerilia Xerib etiam non est a Mole, quia Mosis
tempore libri Prophetici R Hagiographi, in quibus maxima
pars harum notarum annotatur, nondum erant conscripti.
Verum quidem est, quod Authores, qui defendunt notas marginales esse traditionem Mosis e monte Sitiai, non statuant omnes notas totius Veteris Teii. esse a solo Mose : sed hoc volunt plerasque notas marginales in singulis Ilibris esse a singulis Authoribus librorum. Verum haec sententia est absurda: nam nota marginalis aliquando respectu sensus est contraria voci intextu occurrenti. atqui liqc contrarietas nullo modo videtur esse ab ipsis Authoribus librorum. His sententiis rejectis statuimus notas marginalet Feri partim esse ab Ezra, partim etiam a Masor et his Tyberiensibus,
qui post consectum Talmud vixerunt. I. Ezras annotavit multas varias lectiones, quae t unt ut parvae e X positiones, ne lectores voces dubias contra intentionem Spiritus S. explicarent: EX. gr. Genes. 3O, 1 I. occurrit Vox proprie s sntficans praevaricatus eu nota marginalis monet vocem illam esse compositam , & per duas voces icit. per tra reuit turma esse explicandam. Sic etiam multas voces a nomalas annotasse videtur, & quidem eum in finem, ne aliquis corrigere lectandum analogiam proelii meret. Postea in i pecie plura adferemus, in quibus Ezras videtur suis e versatus. r.jNon tantum Propheta Ezras est author notarum marginalium ; sed etiam Masor et hae posteriores icit. Tyberien ses,& procul dubio etiam alii, qui ante ipsorum tempora vixerunt , sunt harum notarum Authore S : nam non est vero sit nile Ezram illas voces obscoenas, uti statim diximus, ita
288쪽
voces honestiores mutasse. Deinde Masoret hae Tyberienses non sunt omnium notarum Authores, uti jam jam probavi. mus ; ergo illi simul earum notarum Authores esse videntur: nam Masore thre posteriores videntur notas ab Ezra inventas retinuisse, & alias de novo addidisse : procul dubio etiam nonnullas notas annotarunt, quae natae sunt ex diversitate codicum ; non enim ausi fuerunt quicquam in textu mutare, ideoque unam lectionem in margine, alteram vero in textu seripssse videntur. εTertio queritur. Quot sint species Variarum lectionum p ste standra: In genere notet marginales Vertantur vel circa integras voces, vel tantummodo circa literas,& quidem variis modis. Elias Levita enumerat septem species του fieri & Κetib et realiteras & voces. Prima species continet literas, quae leguntur & non scribuntur,& vice versa, quae scribuntur & non leguntur,& hq espeeics habet praecipue locum in literis Ehevi. Haec species του Teri duplex est: nam. I. Ostendit literas quasdam esse omissas, quae ad persectionem Vocis requiruntur: e X. gr.
2 Saul. 2I. I 2. occurrit verbum sustenderant eos, Teri in
margine addit Alet 8c legit r sic ibidem Pe ibi, Feri legit Ποπ cum He in fine.
1. E contra quaedam literae scribuntur in textu , quae ex sententia Iudaeorum non leguntur et e X. gr. 2 Reg. 7. m. intextu scruritur magro, Κm legit Π a sine-hie et litera se rib itu r, quae secundum Leri non legitur: sic etiam Psal. 38. et a Sylr pers equi me; haec litera Vauper Κm non est legenda. Quam plurima smilia exempla possent in medium pro ferri, ted diligens lector iple illa inveniens ad hanc speciem
eadem referre potest. Haec eadem species etiam locum habet in aliis literis praeter Eheνi ; led rarius ; e Xemplum occurrit. 2 Sam. I . 9. In textu scribitur Keri in margine legit sitne Beth, is sic deinceps. Amama in stilibarb. Iublico pag. 466. edit. ρο ir. ex Evenio numerum literarum deficientium abundantium in Veteri Test. proieri: ait ibidem literam Aseph quinquies de-
289쪽
ficere, ex. gr. Num. 1 1. I. occurrit pro cum Aleph.
uin 3o locis, ut ' η pro rum. in innumeris sere Iocis, ut pro Non tantum hae literae quiescentes deficiunt, sed etiam nonnullae mobiles aliquando quiescunt : se literae semel deficiunt, literae bis, &litera ter deficit in Ueteri Test. Lector iple exempla in margine inquirat, ubi hae literae defi
E contra literae quiescentes,& nonnullae mobiles aliquando abundant: ex. gr. Ileph in media Voce redundat in s. locis, ut i ηε .
Π Ne in initio,medio,& fine in 33. locis: ut ' Vau in ys locis abundat, ut . Iod in ii locis, ut τ' I. Literae in tantum semel abundant, bis, a ter, πquater & literae V quinquies abundant. Het varietates literarum quiescentium & mobilium ad hane primam speciem debent referri. Secunda species est, quando una litera scribitur,sed alia legitur,& hqc species pretcipue etiam locum habet in literis NEheri quiet centibus, sed valet etiam laepissime in aliis literis mobilibus: dabo quaedem exempla, ex quibus etiam haec species innotescet. sic Deut. 2 r. r. occurrit verbum Ny effuderunt , Feri legit UR ' per Vau. Similiter Masoret hae observarunt non in quindecim locis scribi, pro quo legendum estisi. Ita etiam I Reg. I 2. 33. D pro radio ex corde ejus, Daleth scribitur pro Uau : ita explicant hanc vocem Targum, Versio Lxx Interpretum, & Versio vuIgata. Eccles Iz. 6. occurrit Cheth pro Thau, in textu scribitur NT.. procuι amoveatur , Keri in margine legit ph concatenetur per Thau, & Maiora magna ad hanc vocem annotat inveniri in Bibliis undecim voces, quae leguntur per Thau, quae tamen in textu per Thau non stribuntur. Idem Erpenius catalogum in Grammatica sinexpressit, in quo ostendit, quaenam literae in Ueteri Test. inteae se permutemur, A quoties z eX. gr.
290쪽
I semel. in semel: a semel. n bis. ri semel. V semel. in semel. N quinquies. x semel. a te mel. D semel.
I semel. ra bis. Haec mutatio literarum ad secundam speciem referri debet; nam hie una litera scribitur pro alia, prout in hoc catalogo videri potest.
Tertia species continet literas, quq per Meta thesin transponuntur itales sexaginta μ dictiones Inveniuntur, in quibus literae radicales, vel se Vile . ita transponuntur e ex. gr. Ezech. 42. II. pro *ς quingentis, litera Mem in vocera scribitur secundo loco, cum debeat scribi primo loco, Teri in margine legit ζ' η'. Ita Esdr. q. q. θ tDrbab.int, Teii scriptum in margine legit .' MI per transpositionem literae Lamed & He. Eadem haec species etiam locum habet in literis servilibus: ut Iudic. is. 26. In textu scribitur ofac ut pulpem, sed juxta Feri est lesendum per tanspositionem literae Iod, scit. & sic deinceps. Si quis plura exempla hujus tertiae speciei videre desiderat, adeat ipla Biblia Hebraica, in quibus multas ex lexaginta duabus dictionibus, Melathesin literarum admittentibus,annotatas videbit. α νω species est tantum de iribus dictionibus copulatis, H h 1 quarum