장음표시 사용
61쪽
verba sequentia r py canta feralis , lunt primae voces se Actionis Propheticae, quq reperiuntur l*'da Π:yπ'a in Iesaia cap. 3 .. vers. I. V usque ad verba v a . ' Πη aιi miseratον tuus JEΗOVA, quae habentur eodem cap. versu ro. His praelibatis& cognitis facilis patebit mediocriter in lingua sancta periatis aditus ad reliqua. Haec sectio prophetica vocatur I S haphtara, missa, nisio, a ' dimisit: acetando , vel finiendo nomen habet, quia lecta hac sectione Prophetica Iectio sabbathina cessat, ac finitur ,& populus dimittitur , 6c propterea lector hujus 1ectionis propheticae vocatur dumttens, quia ille coetum solet dimittere. Omnes Iudaei non sumpserunt ealdem sectiones ex Prophetis, ideoque saepe in fine haphtaroth eadem sectio bis repetitur: quia aliam saepe elegerunt Iudaei Germani; aliam vero Banni: & propterea saepe hqe nomina Germanorum & Hispanorum Hebraice in tabula illa finali exprimuntur. exto quetritur. Quare Judaei tempore Christi , & hodie non omittant illam lectionem Propheticam , cum interdictum diu cessaverit φ Rest. Retinent hane consuetudinem in illius decreti, & interdicti memoriam, imitantes hac in parte majores suos, qu semper hanc consuetudinem diligenter
Hae lectiones Propheticae, additae lectionibus LegaIibus,lunt similes epistolis Apostolicis, quas quidem Paulus Diaconus Euangeliis dominicalibus addidit, Sc magna intercedit similitudo inter textus dominicales, & sectiones Legales Mosaicas: nam quemadmodum textus illi dominicales in Kalendariis Belgicis exprimuntur , eodem modo etiam haesectiones Legales in Kalendariis Hebraicis describuntur. De inde sicut singuli 1eptimanast a textibus dominicalibus denominantur ; ut Reminiscere, Iatare &c. ita etiam sabbatha a fectionibus legalibus tali, vel alia hebdomada legendis appellantur. Judaei solent illo die, quo in Synagoga totum Pentateuchum ablolverunt, festum celebrare , quod Voc/nt in P π iantiam Legis, de hoc festo vide Synag. Buxt. cap. zz. Hoc die laetantur, quod Legem absolverint, & uis gna laetis
62쪽
m Sectionibus Pentateuehi. , tiet ostenderent , solent mala & pyra pueris per Synagogam projicere: solent etiam omnes Pentateuchos , quos in arca habent, per Synagogam portare. Vidi te mel Amstero da mi, quod hoc festo per Synagogam Hispanorum ter post invicem tuerint circumlata sere sexaginta volumina manulcri pia, quae auro, argento, aliisque pretiosis sal ciis erant ornata. S mo quaeritur : Quare, cum omnes sectiones Pentateuchi tribus majusculis ineris o vel odistinguantur, ultima sectio Genesios cap. I. versu 28. quae sic incipit, a)' Iahob, tantum unica minuscula literad designetur Resp. Rabbini varias rationes excogitarunt : sed communis opinio, quae etiam verisimillima est, haec est, quia in hac ultima lectione agitur de tempore adventus Messiae, quod tempus e XJudaeorum lententia est ignotum , ideoque unicam literam Q ante hanc majorem sectionem posuerunt, qui voIuerunt indicare illud tempus esse ignotum: nam p est ptima liter a vocis *M clausa, o nata, quia tempus Messiae secundum ipsos est clausum, & o D signatu in . Hanc mutationem puto esse a
quodam nasuto, & curioso Iudaeo, & non ab ipso Propheta Eetra, etiam si vero simile sit reliquas sectiones majores esse distinctas ab ipso. I. Occanone hujus lectionis Sabbathinae illustrabimus verba ventos, Sc pompo si Pharilaei, gloriantis, Ie-jimo bis hebdomade. De hoc Pharilaro prinis quaeritur : Quibus diebus jejurra vetit Resp. Pharisaeus ille jejunavit diebus Lunae , dc Iovis: causa jejunii fuit lectio Legalis, quam illis diebus repetebat etnam Judaei non tantum diebus Sabbathi lectionem maximam in Synagoga praelegunt, sed etiam diebus Lunae, & Jovis partem aliquam illius lectionis, quam praeterito Sabbatho legerunt, repetunt:& qui caeteros pietate superare Volebant , loliti fuerunt non tantum illis diebus Legem repetere, ted etiam temporibus matutinis jejunare. Secundo quaeritur : Quare diebus Lunae, M Jovis Legem relegerint,&jeiunaverint; non vero aliis diebus 'Res,. propter auas ratione S. I. Ne tres dies intercederent, quibus JU
63쪽
verba sequentia canta flerilis , sunt primae voces se iactionis Propheticae, quq reperiuntur FN IN 'a in Iesaia cap. 3 . vers. I. V usque ad verba P ait miserator tuus JEΗOVA, quae habentur eodem cap. versu Io. His praelibatis& cognitis facilis patebit mediocriter in lingua sancta pertitis aditus ad reliqua. Haec sectio prophetica vocatur haphtara, missa, dimisio, a ' ' dimisit: a cessando , vel finiendo nomen habet, quia lecta hac lectione Prophetica lectio labbathina cessat, ac finitur , & populus dimittitur , M propterea lector hujus sectionis propheticae vocatur dimittens, quia ille coetum solet dimittere. Omnes Iudaei non sumpserunt easdem sectiones ex Prophetis, ideoque saepe in fine haphtaroth eadem sectio bis repetitur: quia aliam 1aepe elegerunt Iudaei Gru*Vς Germani aliam vero Hispani: & propterea saepe hqe nomina Germanorum & Hispanorum Hebraice in tabula illa finali exprimuntur. Sexto quetritur. Quare Judaei tempore Christi , & hodie non omittant illam lectionem Propheticam , cum interdictum diu cessaverit φ Rest. Retinent hane consuetudinem in illius decreti, & interdicti memoriam, imitantes hac in parte majores suos, qur semper hanc consuetudinem diligenter
Hae lectiones Propheticae, additae lectionibus Legalibus,lunt similes epiliolis Apostolicis, quas quidem Paulus Diaconus Euangeliis dominicalibus addidit, & magna intercedit similitudo inter textus dominicales , & sectiones Legales
Molaicas: nam quemadmodum textus il Ii dominicales in Kalendariis Belgicis exprimuntur , eodem modo etiam haesectiones Legales in Kalendariis Hebraicis describuntur. De inde sicut singulet leptimanae a textibus dominicalibus denominantur ; ut Reminiscere, utare &c. ita etiam sabbatha a lectionibus legalibus tali, vel alia hebdomada legendis appeto Iantur. Iudaei solent illo die , quo in Synagoga totum Pentateuchum absolverunt, festum celebrare , quod vocant in P π latitiam Legis, de hoc festo vide S iug. Buxt. cap. zz. Hoc die laetantur, quod Legem absolverint, & uis gna laetis Diuitiaco by Corale
64쪽
m Sectionibus Pentateuchi. , a tit ostenderent , solent mala & pyra pueris per Synagogam projicere: solent etiam omnes Pentateuchos , quos in arca habent, per Synagogam portare. Vidi te mel Amsterodami, quod hoc festo per Synagogam Hispanorum ter post invicem fuerint circumlata fere sexaginta volumina manu scripta, quae auro, argento, aliisque pretiosis sal ciis erant ornata. S ino quaeritur : Quare, cum omnes sectiones Pentateuchi tribus majusculis literis . vel distinguantur, ultima sectio Genesios cap. 4 r. versu 28. quae sic incipit, a)py ct vixit Iahob, tantum unica minuscula literad dessignetur Rest. Rabbini varias rationes excogitarunt : sed communis opinio, quae etiam verisimillimaeli, haec est, quia in hae ultima sectione agitur de tempore adventus Melsae , quod tempus ex Iudaeorum sententia est ignotum , ideoque unicam literam dante hanc majorem sectionem posuerunt, qui ι voIuerunt indicare illud tempus esse ignotum: nam p est prima liter a vocis νοῦ clausa, o nata, quia tempus Messiae secundum ipsos est clausum, & obsignatum. Hanc mutationem puto esse a
quodam nasuto, & curioso Iudaeo, & non ab ipso Propheta Eetra, etiamsi vero simile sit reliquas 1ectiones majores esse
VI. Occasione hujus lectionis Sabbathinae illustrabimus verba ventos, & pom poli Pharilaei, Lus. I S.I2. gloriantis, Ie-juno bis hebdomade. De hoc Pharisaeo primo quaeritur : Quibus diebus jejurra-
vetit φ Rest. Pharisaeus ille jejunavit diebus Lunae , & Iovis: caula jejunii fuit lectio Legalis, quam illis diebus repetebat: nam Judaei non tantum diebus Sabbathi sectionem maximam in Synagoga praelegunt, sed etiam diebus Lunae, & Jo-Vis partem aliquam illius sectionis, . quam praeterito Sabbatho legerunt, repetunt:& qui caeteros pietate superare Volebant , soliti fuerunt non tantum illis diebus Legem repetere, ted etiam temporibus matutinis jejunare. Secundo quaeritur : Quare diebus Lunae, M Iovis Legem relegerint, & jejunaverint; non vero aliis diebus 'Resp. prop Ier duas rationes. I. Ne tres dies intercederent, quibus JU
65쪽
daei viverent absque lege. r. Ut Israelitae memores essent Mosen die Jovis montem Sinai secunda vice alcendisse ad petendum secundas Legis tabulas: deinde ut in memoriam revocarent Μolen tum temporis veniam impetrasse vituli fuli, M tandem die Lunae iterum de monte descendisse. Hae dicta sussiciant de Sectionibus majoribus Pentateuchi.
De Libris Veteris Testam . in specie,
S E C Τ I o I. 'Uperioribus Dissertationibus egimus de libris Veteris Test. in genere, jam subsequentibus aliquot dissertationibus de itidem libris in specie agam. In principio stle osterunt quinque libri Mosis, qui una
Voce Gret ca Pentateuchas vocantur, haec vox idem significat quod quintuplex volumen : scripta Mosis nomine Pentatbeuchi insigniuntur, quia in quinque volumina distributa sunt. Hebretorum filii vocant Pentateuchum quin que 'MintM. Quilibet Pentatheuehi liber vocatur φῖ , & φ sunt quinque quinta partes Legis, sive integer Penta
Primo quaeritur: Quis Pentateuchum, sive quinque libros Legales conscripserit R stomDO, Propheta Moles filius Amram horum quinque librorum est Author, hoc evincitur ex le-quentibus textibus, Exod. 2ψ.4.ΜosisScripfit Omnia verbaJ E HOvm
66쪽
De Libris Veteris risumenti in sipecie. γν
deras JE KO vAE. Sed obyrciet nonnemo. In fine Deuteronomii sive uti imis octo versibus deleribitur historia mortis, & 1epulturae Mosis : atqui nullus propriam mortem, & circumstantia
is let V ni illa, consequuntur mortem' ἡ ἶ , pQ pii: a mortuo enim homine
nulli tales actiones provenare possunt. Respondeo a. Nonnulli
Christinativitatem Leum in pristinum statum post lolutam; Ae ς η hyi'' ς/m a. Alii opinantur ip sum Molan per specialem revelationem a Deo revelatam hosm Ie addidisse , &-eum in finem ut reteri Iolephus, ne Iudaei crederent iplum propter excel
libr'. si x distributus φ Respondeo, nonnulli putant quod
ipse Moles non tantum Pentateuchum conlcripserit sed e
os, qui aliquot seculis post Molen vixerunt Nos ill im
ouba 'ς λ:δῆς usuum ui quinque libros diuisisse. ah ih s..io μ'RN IRxς xοῖς , qui dicuntur trecentis anni, 4u. 12 lio, h/0ς druisionem Pentateuchi in quili h c videtur probari ex titulis, qribus G E ' βης se ζΦ'-0xur: illi enim tituli origine sunt . pxoprie nulli dantur Hebraici, quibus sin:uli libri
a b Στ g' ' VI, fuςrunt olim tantum thuai singularumam isti et L, Se 'μm, integrorum librorum: verum Utiqui tituli singulorum librorum Pentateuchi sere sunt
67쪽
Graeci, & per consequens videtur maxime veros mile, quod interpretes Grsci Pentateuchum ita diviserint: verum quidem est, quod jam etiam singuli libri Mosis titulis Hebraicis denominentur, sed iisdem titulis antiquitus non fuerunt d nominati. Tituli ergo antiqui, ut & fere hodierni in Bibliis Latinis, Graecis, dc Belgicis usitati, sunt Graeci: se primus liber Mosis vocatur Gree s,id est,generatio: quia in illo libro agitur de exordio,&generatione totius mundi. Secundus liber denominatur , id est, exitus: quia describit exitum populi Israel uici ex servitute IEgyptiaca. Tertius liber appellatur Levitic quia in illo libro Levitarum ministeria,sacrificia, leges, ceremoniae, Variique ritus enarrantur. Quartus liber olim vocabatur aut lani, sed vulso latina voce Numeri nominatur: quia in hoc libro esressae tribus ex Egypto dinumeramur,& numerus quadraginta duorum annorum, quibus in deserto Ilraelitae oberrarunt recensetur. Quintus & ultimus liber Deuteronomium, hoc est, secutaa sex vocatur, quia in illo libro lex re eetitur: Deuteronomium enim est quasi repetitio& renovatio antecedentium librorum, quae renovatio propter illos est sacta, qui primae recitationi Legis in monte Sinai Ier elatem interesse non potuerunt. Sequerentur jam is ivisiones singulorum librorum, sed nolumus actum agere, ne Iliada post Homerum nobis scribere velle videamur, illae quidem subdivisiones ubique in commentariis inveniuntur: 1 ed breviter annos quos singuli libri comprehendunt recensebimus, quia magnam lucem historiae addunt. Genos
continet gesta annorum duorum millium, trecentorum Mocto. Exοι complectitur gesta annorum centum quadraginta sex scit . a morte Josephi usque ad exstructionem tabernaculi in deserto. Leviticia describit historiam unius mensis, scit. ab erectione tabernaculi usque ad numerationem eorum , qui apti erant ad bellum. Numerarum liber narrat historiam triginta octo annorum, novem mensium , & viginti dierum. Et materano um enumerat sacta mensum duorum.
r i. Iudaei totum Mosen in ordinem redegerunx, De totius Pentateuchi Leges ad duas classes retulerunt, scit. Ad
68쪽
De Libris nuris Tessiramenti in specie. 3s
ducenta & quadraginta octo praecepta amrmantia, atque trecenta & lexaginta quinque praecepta negantia. Sed quaret nonnemo, quare praecise Mosen in tot praecepta astirmantia & negantia diviserint,& quare non in plura vel pauciora Respondeo, constituerunt ducenta & quadraginta octo praecepta assirmantia, quia totidem ex Anatomia Rabbinica sunt membra corporis humani: & prscepta negativa constituerunt trecenta & sexaginta quinque , quia totidem sunt dies in anno solari, vel quia totidem sunt venae in corpore humano. Judaei ergo ad sexcenta & tredecim praecepta observanda iunt obligati, & ut haec omnia pretcepta perpetuo cogitatione sua recolerent & oMervarent, solent eum in finem in singulis quatuor angulis quadrati panniculi gestare octona fila quinque nodis colligata. Sed quomodo jam perfiIa illa sive fimbrias omnia illa pret cepta in memoriam revocant ' Rest. Fimbriae vocantur m , quae vox si re1olvatur in numerum denotat sexcenta, addantur jam octo fila, &quinque nodi, qui separatim quinque libros Mosis denotant, ic exurgent sexcenta & tredecim prςcepta. Nonnulli his sexcentis,tredecim praeceptis non contenti, addiderunt adhuc septem alia: Verum quaret Quia in Decalogo Hebraico sunt sexcente & viginti literae. Vide plura in Bux-τοrsi S M. cap. r. ct q. Et haec omnia sexcenta & tredecim praecepta vide breviter enumerata apud Maimonidem in pra-sat. partis prima librι Iad Cbasa a. it. lam sequuntur Prophetae anteriores, qui καλ προκω. sive abusive a Judetis Prophetae vocantur, quum verius in Per Historicos recensendi estent: led loquimur cum multis, dc sentimus cum paucis. Primum locum inter Prophetas an-.teriores occupat Iehoschua, qui a septuasinta Interpretibus uesit nominatur. Josua describit historiam annorum circiter septendecim. De hoc libro quaeritur: Quis sit ejus Author φ Respondo, nonnulli hunc librum adscribunt Eleazaro, summo Pontifici, filio Aharonis. Alii celebrant Authorem Esdram, qui hunc librum, vel solus, vel cum aliis, junctis peris,composuisset. Alii asserunt hunc librum non de novo
69쪽
esse compositum, sed tantum esse contractum ex magna quadam n istoria, cui nomen est liber justorum. Alii putant ipsumJosuam hujus libri esse Authorem, exceptis tamen quinque ultimis versibus ad finem libri additis , quos , quippe mortem ejus describentes, ab Eldra additos esse vulgo erediatur. Sunt, qui litem lub judice relinquentes statuunt hune
librum titulo Josuae insigniri, quia ejus illustria gesta in eo
iv. Liber Iudicum se a uitur, qui Hebraeis in v & Graecis a mi appellatur, hic liber sic vocatur , quia historia aliquot ludicum ibi deleribitur, & continet historiam 29y. vel 3oo. circiter annorum, stil. ab anno creationis mundi et si 1. usque ad annum 28io. De hoc libro quaritur : Quis eum composuerit φ Rest . quidam statuunt, quod Samii et eundem composuerit. Non desunt, qui Ezechiae , Vst Esdrae Prophetae eundem adscribunt. Sunt nonnulli, qui existimane Pinchasiim hunc librum literis consignasse. Sunt, qui opia nantur singulos Iudices res gestas suorum temporum per texuisse: Sed maius est, cum Spiritus S. nihil de hoc libro definiat, v. Libri Samuelis in Bibliis Hebraicis , praetermisso libro Rutha, immediate post Iibrum Iudicum sequuntur : hos libros Samuelis Hebr i simpliciter ἡ Τηηγ , Graeci vel βain. λειων, & Latini primum & secundum Regum vel Regnorum deis nominant ; quia hi duo libri Regum Saulis,& Davidis historiam enarrant: Hebrari tamen magis proprie hunc primum& seeundum librum nomine Samuelis insigniverunt ; tum ad distinguendum hos libros a libris Regum, qui de pluribus Regibus agunt; tum etiam, quia ipse Samuel in his libris conditionem parentum, nativitatis, educationis, Vitae, & regiminis sui, ut Iudicis lupra Ilraelem, descripsit. Deinde delineavit vitam duorum Regum Saulis, & Davidis a se unctorum e quorum illum primum Regem in regno constituit,& hunc in Regem futurum elegit. Primus liber continet historiam annorum 8o. , & secundus annorum ψ . uterque ergo complectitur historiam annorum centum & viginti. DC
70쪽
De libris Vereris Testimenti in specie. 3 s
De his libris Samuelis q ritur: Quis eorundem librorum sit Author φ Resp. putamus priora viginti quatuor capita , in quibus facta Heli, Saulis, & ipsius Samuelis enarrantur, ab ipso Samuele esse composita ; l ed qui inam reliqua capita adjunxerit non satis liquet ; quidam autumant Nathanam& Gadiim Prophetas reliqua subjecisse; nonnulli opinantur reliqua ab Esdra esse conlcripta. Quicquid sit posterior liber magna veritatis specie Gado SI Nathano Prophetis adscribitur, quod videtur probari ex I.Chron. 23. 29. Res Davidis Regis priores ct posteriores, ecceseunt scripta in verbis Schemuelu , ct in verbis Nathanis Propheta, ac in verbis Gadis videntis. VI. Agmen priorum Prophetarum claudit liber Re
sum, qui liber, ut & Samuelis in duos libros propter magnitudinem dispescitur. Vocantur libri Regum , quia historia Regum Israelis, & Iuclae ordine in illis pertexitur. Primus liber continet historiam i I 8 annorum , posterior 32o circiter annorum. Libri ergo Regum comprehendunt historiam quadringentorum, & triginta octo annorum. Quaeritur:
Αn Author horum librorum sit notus φ Rest. Author quis fuerit non satis constat ; nonnulli Eldram Authorem statuunt: alii, ut Rabbi Moses Kimchi, & Isidorus, opinantur hos libros in unum volumen esse collectos a Ieremia , quia postremum caput libri Regum cum ultimo capite libri Ieremiae stylo M verbis convenit: sunt nonnulli, qui putant scriptores librorum horum sit isse multos ; prioris libri Autho- res, si Wasero fides adhibenda est , sunt Nathan , Achayas, Semajas, Iddo, Azarias, Iehu, & Michajehu t ille existimat Nathanem decem priora capita, Achayam undecimum ; sed ultimam capitis undecimi partem , & sequentem Roboam iatque Abiet historiam Sama jam &Iddonem literis consigna Dia : praeterea idem affirmat historiam Aetae , Sc Iaazae, qtiae cap. 1 f. describitur, Azariam, E cap. t 6. Iehu , ac reliquam historiam ad finem Michajehu delineasse. Idem Wa serus pC-
sterioris libri etiam varios Author es assignat: primorum capitum ad octavum usque Authorem statuit Elugum, sequentium Zachariam, quorum tamen bonam partem Iesaias , dc Ieremias videntur composuisse. Ea Vra.