장음표시 사용
91쪽
De Libris Veteris Testim. in specie,
Rest. HENOCo Van RHENEN Ultraject. Ad diem 2o. AprilissECTIO I. Uyeriori dissertatione de carminibus Hebraicis in genere, & de Psalmis in specie egimus, jam ediverticulo in viam revertamur, & ad Salamonis librum descendamus, qui Latinis Proverbia, Hebraeis,pq, & Graecis .atositivi vocatur, quia in illo similitudines, adagia, & vulgatae quqdam sententiae de rerum humanarum variis eventibus ad vitae nostrae institutionem continentur. De aut horitate hujus libri, num inter Canonicos numerari, an vero ex Canonicorum choro eliminari debeat, olim multi ex Hebraeis dubitarunt: quemadmodum quidam ex Resormatis initio reformationis ambigebant,& judicium pro tempore suspendebant circa epistolam ad Hebraeos,Jacobi, aliasique ; attamen posterioribus temporibus Iudaei unanimi consensu hunc librum inter Canonicos numerarunt. Author, qui omnia Salomonis Proverbia in unum librum collegit, non adeo certus est : illa sententia nobis maxime arridet, questatuit priora Proverbia usque ad caput. 2 s. ab ipso Salomone, alitique ignotis sanctis viris in unum volumen esse collectae reliqua vero Proverbia ad finem usque a Sebna, aliisque Scribis Ezechiae Regis Iudae ex aliis voluminibus Salomonis esse congesta vero sitnile videtur.
92쪽
De Libris Veteris Testimenti in specie. π
13. Iam sequitur liber poeticus Iobi, de quo haec sequentia discutienda sunt. Prima quetritur: An Iobus unquam in rerum natura me xit : an vero omnia, quae de Jobo narrantur, sint tantum parabolice intelligenda, sicut illa intelliguntur, quae de Lazaro,& Divite, ac de filio prodigo narrantur φ Respondeo: Multi olim existentiam Jobi in dubium vocarunt, & omnia quae Iobo
accidisse narrantur, parabolice explicarunt: nos tamen cum
plerisque asserimus ipsum revera in mundo fuisse , ipsi utque vitam non esse parabolam, sed veram historiam. I. Quia apud Ezechielem cap. I . versu i 4 Jobus cum aliis recentetur, qui revera in mundo fuerunt: dicit enim Dominus,si Nochus, Daniel, ct Iobus fuerint in civitate, ipsi cum justitia sita eriperent seipsos. Atqui Noachus & Daniel revera suerunt in mundo, & per consequens probabile videtur Iobum etiam in rerum natura fuisse. a. S. Scriptura luculenter dei cribit patriam Jobi, ipsus opes, liberos, & eorum nomina. 3. Nonnulli hoc addunt, quod Muhamedani Constantinopoli adhuc hodie magna cum devotione venerentur Jobi sepulchrum; verum alii statuunt Iobum ibidem sepultum non esse illum Jobum, cujus liber inter Canonicos recentetur, sed Ducem belli Sara cenorum, qui etiam Jobus vocatus suit. Secundo quetritur: Si Iobus revera fuerit, quando igitur vixit φ Respondeo: De tempore, quo vixit Jobus, tot fere lententiae sunt, quot capita. Quidam arbitrantur ipsum tem poribus Patriarcharum vixisse : nonnulli temporibus Mosis: alii temporibus Regis Davidis : quidam ipsum inter alcen dentes e Babyloni 1 fuisse pro indubitato habent: sed omnia illa sere incerta sunt: Judaei cum Muhamedanis Jobum ad Ei avum reserunt,& immediate posteris Esavi subjiciunt: alii Esauum Jobi abavum fuisse, vel ex Nahore Abrahaini fratre natum esse a junt; alii statuunt Jobum tempore ingressus Israelitarum in Akgyptum esse natum, dc egressus eorundem esse de natum: secundum hos Authores hilloria haec contigisset tempore illo, quo Israelitae sub duro fervitutis jugo gyptiaco vivebant,dc Moses ad conto lationem Judaeorum
93쪽
in A gypto captivorum historiam & patientiam Jobi eonscripulset, ut Israelitae legentes vehementes illos dolores invicem consolarentur , & cum magna patientia ad similitudianem Jobi durum Pharaonis jugum sufferrent, & ut liberationem Iobi videntes etiam talem caelitus exspectarent. Iudaei ipsum vulgo Prophetam Sentilem Vocant, quia extra ecclesiam Judaeorum vixisse dicitur.
Tertio quaeritur : Quis fuerit Author libri Iobi ' Restondeor
Author es in varia sententiarum eunt divortia ; nonnulli statuunt, quod ipse Iobus sit Author illius libri: alii existimant. quod ille liber non quidem ab ipso Jobo, sed vel ab amicis Jobi, vel ab aliquo Propheta literis hi consignatus ; sunt alii
inter quos est Menasseti ben- Israel lub. r. cap. I 6. de resurrimori. qui arbitrantur, quod Moses hunc librum literarum monumentis tradiderit, quia putant, quod Jobus vixerietemporibus Mosis, cui, ut & aliis multis Iobus notus erat ob humilitatem, pietatem,& graves castigationes, quibus Deus eum prς aliis hominibus acriter visitabat : denique sunt multi, qui opinantur hunc librum quidem scriptum esse a Ioiabo, sed lingua Syriaca vel Arabica, verum a Mose esse translatum ex illa lingua in Hebraicam : hanc lententiam conantur probare. r. Ex vocibus & phrasibus Arabicis ac Syriacis passim in libro Iobi inter Hebraicas occurrentibus: notissimum enim est, vix ullos libros ita ex primigenii in aliam linguam trantTerri, quin linguet primigeniae indicia appareant haud pauca; atqui in Iobo milliae tales phrases conspiciuntur,&propterea abique subsidiis linguae Arabicae dissiculter omnia penetralia Iobi perreptari possunt. 2. Hanc sententiam inde probant, quia Iobus in Arabia multorum calculo vixit,& 1 ocii ipsius, qui talem sinistram cogitationem de ipso susceperant, Arabum Reges suisse putantur. Nos hic nihil certi definire postumiis, etiam parum vel nihil refert, an Authorem libri alicujus in specie cognoscamus vel ignoremus 3 multorum librorum Authores quidem ignorantur, de quo
rum author itate tamen a nullo dubitatum est: aut horitas
Divina & authentica hujus libri a veris ecclesiis fuit defensa, etiamsi
94쪽
De Libris Veseris Te menti in specie. υ
etiamsi a quibusdam Anabaptistis sannis excipiatur,& tragi- vcomoedia nominetur. StFlus Iobi est conciliis & dissicilis, ideoque Paraphrastae infeliciori luccessu Iobum transtulerunt: etiam Interpretes propter dissicultatem absterriti: post absoluta in alios libros commentaria, in hunc demum conscripserunt.1 ii. Iam ordine sequuntur inter Hagiographos quinque volumina certis quibusdam festis publice in Synagogis Iu daeorum praelegi solita, quae propterea etiam in multis Bibliis Hebraicis immediate post quinque libros Mosis compinguntur. De his vide dissertationem secundam. Primus liber inter quinque illa volumina est d Canticum Canticorum: hic liber sub typo conjugii mundani Regis Salomonis Sc filiae Pharaonis 1 pirituale conjugium inter Christum & Ecclesiam graphich describit : vocatur κατ νCanticum Canticorum, quia caeteris canticis tam a Salomone,
quam ab aliis Authoribus compositis multo praestantius est. Iudaei olim a Iectione hujus libri ante trigesimum annum juventutem arcebant ob hanc causam, ne lectio hujus libri juventuti vagas aut profanas cogitationes injiceret: agit enim de amoribus, qui si secundum literam exponantur, facile ad
libidinem juvenes pellicere possent. rv. Alter liber ex quinque voluminibus est rari Ruth. De hoe libro Quaritur: Quis illius libri sit Author ' Respondeo: Quidam Samueli adscribunt: alii Ezechiet, vel Esdrae : nonnulli ex magno libro annalium Regum Iudae & Israelis cujus crebro in libris Regum fit mentio in collectum esse asse
V. Subsequitur jam tertius liber, qui vocatur 'P Threni, sire lamentationes Ieremis: vocantur etiam quomodo, a prima voce. In his lamentationibus Jeremias lamentabilem urbis eversionem, & Judaeorum captivitatem lugubri carmine deflet. Rabbi Salomon opinatur has lamentationes eas esse, quas profanus Rex Joachim, lecto earum initio, Vulcano commisit, Ierem. 36. cap. has Jeremias iterum, primis combustis simplicibus Alphabetis dictasset. In Bibliis Belgicis
95쪽
ante singulos versus capitis primi, secundi, & quarti Τhrenorum nomina Alphabeti Hebraici Latinis literis proponuntur, quia singuli illi versus ab illis literis Alphabeti in Biblita Hebraicis incipiunt: led in capite tertio semper ternet Alphabeti literae sunt, quia semper terni versus ab eadem litera Alphabeti incipiunt. vi. Quartus liber ex quinque voluminibus est V Uy3p Ecclesiastes, id est, contionator. Hic liber sic denominatur, quia semmo libri ut Hieronymo placet) non ad unum hominem in specie, sed ad omnes in genere dirigitur : vel quia egregia sapientia copiolo quas in hoc libro est congregata. Etiam Salo ino vocatur Ecclifastes, quia ex nonnullorum sententia nonnunquam congregavit coetus ecclesiasticos et vel ut
Hebretis placet)Salomo sic suit vocatus propter admirabilem 1apientiam, quae copiose in ipso fuit congregata : p enim derivatur a 'I R. congregare. Salomon hunc librum in signum poenitentiae a Vanitatibus mundanis posteritati reliquit. An liqui Judsi voluerunt hunc librum e numero Canonicorum
tanquam nothum delere, sed postea, omnibus ad regulam liorum Canonicorum expensis, sententiam nutarunt. vi i. Ultimus liber inter quinque volumina vocatur' ἴ'
Uber, quia praecipue in hoc libro historia Estherae cujus intercessione 3ud si liberati sunt) pertexitur. De hoc libro primo quaeritur: Quare Regina illa vocata fuerit pys y Rei pondent Judaei, vel quia r Ppξ , id est, Occultabat Verba lua : non enim indicaverat cognationem, Vel
natalia tua. Vel ut alii volunt quia populus mundi eam
vos abat Stellam Veneris nomine R rpher ergo secundum posteriores esset nomen origine Graecum. Hic liber communiter in Bibliis Hebraicis designatur his duabus vocibus, volumen E Ithera : vocatur a τοι- 'cre, quia veteres Judaei semper soliti suerunt librum Estherae in continua aliqua membrana nitide describere : hodierni Judaei antiquos adhuc imitantur. Sed q ritur : Quomodo toleant librum manu scriptum describere φ Resp. solene librum Estherar, ut 3c Pentateuchum in continua membrana, quae Disitired by Corale
96쪽
De Libris Veteris Tinamenti in specie. σι
quae circa lignum , vel alio quocunque modo circumvolviatur, exlcribere, & quidem sine ullis vocalibus, sine ullis accentibus , & sine ullis distinctionibus capitum, vel versuum. Duo talia exemplaria Estherae scripta in continua membrana possideo, quorum unum unius pedis, alterum vero trium fere pedum latitudinem exaequat: utrumque est destitutum vocalibus, accentibus, distinctionibus versuum, & capitum. Nullos libros, nisi librum Estherae &. Pentateuchum ita e X- scribere solent: minus meum volumen fere sex ulnas Iongum est, &. in qualibet columna sexdecim regulae continentur, quae omnes ad lineam scriptae sunt: sulcos enim Judaei in membrana deducunt, ut recte scribere possint: nam prohibitum est in membrana non lineata scribere, Sc omnis scrip tura profana aestimatur. Alterum exemplar propter majorem Latitudinem proportionaliter est brevius. In neutro exemplari ullae vocales consonantibus sunt subscriptae, sed diligentissima ratio habetur septem literarum seram V, qua rum singulis adscribuntur tres apices, sive tria recta cornicula, hoc est, tres rectae lineolet, rationem vide infra in dissert. 3i . Ad illa cornicula videtur Salvator nostet respexisse, Mati. s. I 8. ubi ait: Anien Go vobis, usque dum praeteririt caelum strerra, Iota unum , aut avus apex nequaquam praeteribit ex Lege, usque dum omnia facta fuerint. VOX Graeca κεραῖα in textu Graeco Occurrens non denotat vocales, ut vulgo putant: nam omnes quatuordecim Vocales , exceptis duabus, subscribuntur consonantibus , sed κεραὶ significat corniculum, estque diminutivum a κέρας cornu, Iam cornua,& cornicula non in basi , sive
in inferiori loco, sed in superiori loco collocantur, & per
conseqnens liqc cornicula, quorum Christus facit mentionem non denotant vocales , quia non subscribuntur literis, .sed lupra literas ornatus gratia notantur. Haec lententia de
tribus corniculis, quae capitibus septem literarum addi solent, multos Christianos latet, quia libri manulcripti, ornati talibus apicibus, inter Christianos admodum rari sunt. Christus ergo videtur alludere ad sententiam Judeorum, qua existimabant tempore Prophetarum fuisse quosdam, qui
97쪽
non modo omnes Legis literas in numerato habebant, dc sensum singularum cognoscebant: sed etiam omnium horum apicum , leptem literis addi solitorum , mentem & r tionem ad unguem callebant: haec quasi in transitu: postea pluribus de modo libros sacros exscribendi agam. Secundo quaeritur : Quis sit Author libri Estherae φ Rest. Quidam autumant Esdram Prophetam eum conscripsisset
Philo Judaeus existimat Authorem hujus libri fuisse Joachim
Pontificem Hebrgorum, qui adhortatus per literas a Mordoch o hanc nobilem historiam literarum monumentis consignasset. Multi ex Latinis ipsum Mordochaeum patrem adoptivum Estherae hujus voluminis scriptorem constituunt: hanc postremam sententiam conantur probare ex verbis hujus libri cap. 9. 2 o. 23. Smpsit Mordochaeus res istas. Receperuut
Iudaei se facturos quod inceper l, ct quod scripserat Mordochaeus ad illos. Olim quidam de aut horitate hujus libri dubitarunt, quia ne semel Dei nomen in eo occurrit: sed jam communi Rabbinorum calculo inter Canonicos numeratur, &prqterea in eodem dignitatis gradu cum Lege Molaica collocatur. Judaei credunt librum Estherae una cum Pentateucho Mosis semper esse permansuruin , secundum dictum Rabbinorum ; Gmnes libri Prophetici ct Hag iographs abolebuntur diebus Messa, excepto libro hiberae, quι aquestabilis erit, ut Pentateuchus. Magni qstimant hunc librum, quia continet laetam illam historiam de liberatione omnium Judaeorum a crudeli intentione Hamanis V lentis omnes Judet os per totum Regnum Assueri dispersos emedio tollere. In memoriam hujus liberationis dies a . &Is. Febr. sunt festi apud Jud os : hoc festo, quod voce Persica sortes vocatur, totum librum Estherae abique ulla devotione publice in Synagogis prς legunt, & quoties Haman nominatur, toties Jud si horrendum in modum eum pedibus contundunt, maximumque strepitum per omnes Synagogas edunt. Quidam ad lettitiam augendam variegatis vestibus induti, dc vulpecularum caudis in pileis ornati per Synagogas dii currunt, Sc plerosque ad risum , si non ad cachinnum commovent: hoc se sto absque peccato ex lententia Jud εο-
98쪽
De Libris Veteris TeFamenti in specie G
rum lieitum est se inebriare: hi duo dies sunt bacchanalia Iudaeorum,& in multis conveniunt clim bacchanalibus Pontifi-
eorum. Qui plura de hoc festo desiderat legere, adeat Cl. Bux-tοψum in Synagoga Iudaeor. c. p. 24.
VI ii. Inter Hagiographos sequitur Daniel: Uie Daniel DitPropheta, Sc natus est e tribu Juda,& quidem ex Regiis optimatibus. In ipsa pueritia abductus fuit cum Ioa chimo in Babyloniam, ibique factus est si Sixto Senensii fides sit adhibenda) Eu nuesius Regis Chaldaeorum. Daniel a nostris merito inter Prophetas, & quidem inter Majores numeratur e quia revera fuit Propheta, & quia ipsius liber
continet egregiam prophetiam cie adventu Melliae: vulgo totus liber Danielis in duas partes, scit . in partem historicam, ὴuae seri prioribus , & in partem propheticam, quae se X pOerioribus capitibus continetur, dispelcitur. Continet ergo prophetiam, & propterea Iud si eum immerito e choro Prophetarum eX trudimi,& inter Hagiographos numerant. Sed quare eum e Prophetis eliminant ideo, quia politicus suit,&in aula Regis vixiti verum haec Iudetorum ratio ritu potius exsibilanda est, quam rationibus resutanda: quid enim prohibet aliquem amicitia Regum florere , & simul Vatem agere ' Ipse Rex David non tantum in aula vixit, sed etiam summum imperium tenuit, & nihilominus futura divino asilatu cecinit. Maimon Rabbinorum Phoenix Danielem Propheta nomine condecoravit. Daniel igitur Propheta est : in ipso enim adventus, & tempus Messiae clare & luculenter describuntur. Iudii solent Danielem, ut & omnes libros Hagiographos inferiori loco collocare, quam caeteros libros Propheticos. Sed ob quas causas φ Minoris aestimant Prophetam Davidem, Salomonem, Danielem, Iobum, reliquosque Authores librorum Hagiographorum, quam cetieros Prophetas. I. Quia illi tantum a Dei Spiritu instructi esse putantur, quum Prophetae proprie dicti a Deo suerunt instructi. Quas illa divella sint Dei Spiritus & Deus. 2. Quia docuerunt & scripserunt extra sensuum alteratione in , quum putent alios Prophetas,eo tempore in phantasia fuisse turbatos, quando
99쪽
quando ipsis prophetia revelabatur. Sed Judari fallunturhat in parte: nam prophetia , aut donum aliquod Dei non destruit naturam aut inferiores facultates , led potius corroborat & perficit. Vide plura in n2 Vn Cl. D. Noornbeecolim praeceptoris niei venerandi pag. q. i. & 2. Judii raro tolent Danielem legere : etiam solent ejus lectionem aliis interdicere rfortasse propterea, quia tempus .ul ventus Messis ibi tam clare describitur : vel sorte propterea a lectione Danielis abstinent, quia lingua illa Chaldaica, qua Magna pars Danielis conscripta est, multo dissicilior est lingua Hebraica : Daniel enim dimidia ex parte Lingua Chaldaica constriptus est.
Caput primum, & quatuor verius capitis secundi constant Lingua Hebraica : sed reliqua a versu s. Capitis 2. usque ad C 'it 8. exclusive Lingua Chaldaica exarata sunt. Haec intermixtio etiam libro Eldrae accidit: in eo enim duobus in locis lin-ga Chaldaica est intermixta textui Hebraico, scit . a resu I. c
pitis dusque ad versimn I9. capitis 6. Sc a versu Io. capitis I. utque ad versuri; 27. ejustem capitis. Praeterea undecimus instic
pitis io. Ieremit solus in tota illa prophetia idiomate Chaldaia
eo est conscriptus. Sed quaritur: Quare ille unicus versus tantummodo in Jeremia fit Chaldaicus φ Rest. Propheta voluit Israelitas docere, quid responderent Chaldaeis volentibus eos in captivitate seducere ad Deos alienos : hoc responderent: Dii si, qui coeloso inrum noη fecerunt, perituri sunt a terra, ct sub cσlo. . . Sed dicet nonnemo : Doctores nostri communiter statuunt Vetus T. in lingua Hebraica, & Novum in lingua Graeca esle authenticum: illi ergo vel hallucinantur , vel illa capita, ilia
tua Chaldaica e Xarata, non lunt authentica. Resipondeo, I. UO-etores nostri, cum sic loquuntur , a potiori parte delum unt denominationem e pleraque enim Hebraice conlcripta lunt, ideoque univerialiter hunc honorem linguet lanctae adi cribunt. 2. Vel non delum unt denominationem a major 1 parte,
sed fortasse sic loquuntur , quia lingua Chaldaica non tam ennova lingua, quam nova linguae Hebr aedialectus: quemadmodum in lingua Graeca sunt variae dialecti, ut AriIca, Jonica,
100쪽
De Libris Veseris Temmoti in specie. o
Dorica&α eodem modo in lin sua Hebraica lunt quaedam dialecti rideoque lingua Chaldaica, & Syriaca possunt vocati dui diversς dialecti linguae Hebraicae. De libro Danielis q ratur: Quis ejus sit author φ Rest. PIerorumque sententia est ipsumDanielem librum illum conscripssse, & quidem in captivitate Babylonica : nam Daniel in terra sancta non potuit eum scripsisse , quia nunquam ex Babylonia in Palaestinam reversus est , sed post captivitatem semper in Babylonia vixit, ibique defunctus magnis honori bus 1epultus eu. Talmud istae adlcribunt hunc librum Synagogae magnae, quae constabat centum & viginti viris , inter quos multi Prophetet fuerunt. Nos hunc liorum ipsi Danieli
I x. Danielem sequitur Esdras, id est, auxilitim: ille enim ecclesiae Iudaicae in captivitate Babylonica septuaginta annos amictae extremum auxilium attulit. Judaei Elaram abique ulla veritatis specie tum cum gerubabele, tum cum Propheta Malachia confundunt: sed nos illum tam ab hoc, quam ab illo distinguimus. De libro Esdrae quantur: Quis ejus sit author Rest. Nos constituimus Esdram ejus libri Authorem : hic Esdras noutantum Propheta suit, sed etiam praeles illius magni extraordinarii synedrii Hierosolymis congregati ; hic Propheta cla ruit simul eum Nehemia,& in libro tuo reditum Israelitarum ex captivitate Babylonica in Palaestinam , nec non instaurationem urbis & templi Hierosolymitani cujus ipse aut horprimus & praecipuus suit) descripsit. Vixit & floruit ante nativitatem Christi circa annum quingentesimum. x. Penultimus liber est Fl Nehemias : hic liber vulgo vocatur secundus liber Esdrae. De hoc libro primo quaeritur φ Quis ejus sit Author φ Rest. Ipse Nehemias est Author: hoc inde verisimiliter conjicitur, quia in toto sere libro de se per primam personam loquitur. Secundo quetritur : qua reli Ler Nehemiae nomen Esdrae adeptus st y Rest. I. Quia liber Nehemiae ea continet, quae simul ab Esdra, Sc Nehemia gesta lunt. Nehemias enim in restau