장음표시 사용
121쪽
quoniam in immoderatis temporibus immoderatae aegritudines fiunt, ut idem ait: Nam . mutationes temporum generant morbos. Ait enim Avic ENNA primi aq; annus, cuius tempora omnia unius quaΦlitatis extiterint, multarum est aegritudinum pr ductivus suae proportionalium qualitEti, quarum tempora erunt prolixa, quoniam, ut ibidem ait, si una anni statio metas suas excedens sibi similem aegritudinem commouet, quanto satilius et totus
annus; sed quum dies paucos humida, anno autem fore et dimidio sicca viguerit qualitas, quae et activior est, et aegritudo tam longa siccitati pro portionalis extiterit; ipsa anni qualitas tantae luis musa merito inuenitur, praeeipue quum praedictam aeris intemperiem similes saepius affectiones producere uniuersalibus eorum tractatibus apertius fateantur auctores. Ait enim tertia Aphorismorum Hippo CRATEs: Aestate febres tontinuae, oris vltero
et pudendorum emergunt. Prima item Aphorism rvm GALENus: Autumnus morbo finitis si, de eo ruptionι cuius est intemperies ferior. AvICENNAquoque secunda primi: Quam aesaris ealiditas intensa fuerit, Mantias inda pereiciosae , inorbilli, varioselae, corruptio sanguinis, tristiιia, aliaeque huiusmodi
dispostiones asserit prouenire. Idem CELsus assirmat. In hieme autem nihil horam aecidere scribunt,
si si innuere id monstrent, non a natura temporis, vi essiciente, quia temperiei Proxima, Vnde a. cor
122쪽
ruptione semota , sed poros aperiente dumtaxat ;
gium utriusque iuris doctorem Dominum ΡHr Lip-PvM DECtuM, Papiensem, in Florentino Gymnasio Prati, Pisis tunc rebellibus, publice legem tem, hac labe affectum ipsi conspeximus, eoque in tempore ab eadem in media tertiana miles Prate, sis acriter captas est. Ex his igitur omnibus in argumentum unum redactis, nostra redditur manitesta conclusio, atque apertus est error dicentium. calidi et humidi aeris intemperiem huius aegritudinis esse causam. Decepti sunt ii similem morbum Ex simili caussa apprehendentes ex HippoCRATIs orbis libro videmiarum, ad situm pio positum male adductis, quae licet in Hippoc Ra Tis libro , qui apud nos est, non axeperiantur prima tertiaque particula , quas ab his allegantur, primo tamen complexionum ea addueitGaLEsus et Puebat in aestibus, et a iro sante, λα- mores liquidi intercepti inealescebant, hine et prurisui, et vegeae veluti igne adusae, quae exuri appinebunt,emnascebantur. Decepti iterum sunt, quod Gothorum et4PELAssi r D Pontificisitempore, ut BLvunus meminit, tempore etiam BONIFATII, ut
123쪽
De Morbo Galliso. PLATINA scribit, ex magea pluuia ') similis labes
apparuit. Ex quibus arguunt, hunc nostrae a Bia tis morbum ex simili caussa ortum esse, ex calida scilicet humidaquo intemperis, quia ex pluuia scilicet anni cIIceccL-xxv. nonis Decembris emi ista, qua Roma tacta est nauigabilis, ac tota sere Italia inundationes passa est. Sed non id, quod volunt, concludunt. Scribunt enim HIPPOCRATEs et G LENus ex pluuia in aestibus rabiosis ortam eam esse labem, sicque ex calida et humida intemperie. Babidus enim calor humores acutos et ustos effecit, pluuiae autem humiditas nil aliud operata est, nisi quod corpus eis assiet humoribus aptius reddidit, licet eorum acuitatem potius extinctione obtuderit, eosque corruptioni fecerit paratiores. Humidum enim facillimo immutatur. libro suo problemasam ALEXANDRO APHRODIs Eo testante. Aer enim h midus tutem mollem reddit et poros apertos, s-cunda primi A v IcENNA auctore. , Isti autem ex pluuianonis Decembris natum hunc morbum esses assirmant, quo in tempore non calida et humida, sed frigida humidaque viguit qualitas, quum tunc ipsa fueriamus hieme, id comprobante primo complexionum
GALENO, quum ait: Si pluvia in hora et statione
frigida fuerit, minime calida di positio atque humida,
' Hanc prae ceteris attendi iubet NIC. LEONIc ENP1 P. 36. seq.
124쪽
De Morbo Gallieo. Os sed naturalis eo erietur. Quod planius exprimit
dicens, complexionem calidam et humidam aeris numquam reperiri in horis anni, nisi ardentissima in aestate pluuia venerit. Et AvICENNAE auctoriis
tate primi secanda probatur, hanc hiemis dispositionem hune vel similem morbum non generare. Quumque hiems fuerit multarum aquarum, abor tus, ophthalmiae, egellio sanguinis eatarrique orbuntur, ubi de cutis affectionibus, agente sublato, nullam mentionem facit. Non igitur probant hane aegritudinem fieri ex simili caussa eius, vam ex auctoribus ipsi adducunt, nec ex calida ideo humueaque, ut plane ostendimus, licet ab ea possit oriri, ut ex adductis hic verbis HIPPOCRATIs et GALENI qui ex calida et sieca etiam fieri posse nequaquam negarent, immo iam ipsi concedunt, ut superius ex fide ipsi probauimus. Propositio igitur nostra
Non sit hie ex calida et humida aeris intemperis. Sed ut res ex toto discutiatur, Omnisque ambiguitas tollatur de medio, ex calida et humida aeris intemperie non natum hunc esse morbum, aliis rationibus contra nonnullos muniti aceedimus, dilucidius ostendentes. Ratio prima haec est. Si ea intemperies huius esset morbi caussa, pluribus adueniret putrida febris, quum eorum praesertim
125쪽
sententia hunc efficiae morbum, quia Putredinem gignit . et quum febris in eo non oriatur, ergo non haec, quam dicunt, sed sicca potius intemperies . cuius proprietas est non adducere febrem, concluditur, ut ex GALENo et AvacENNΛ superius declarauimus. Item adusta nequaquam appareret materia, et consequenter breuior aegritudo fieret,
quoniam humidi non urere, sed quod suscipit, ebtissime linquere, soci vero est diutius continere.
Praeterea .pueros, mulieres, senes et humida cor pora .potius Oecupasset, atque iacilius, minus autem iuuenes virosque, quorum corpora sicca sunt, quoniam in eis dominatur calidissimus elementorum. quum in habentibus symbolum transitus sit facilior. Aestato enim iuuenes se deterius habent. hieme
vero Pueri et humida carpora, ut omnium est dcustorum sententia, terita praecipue Aphorismorum UiPPOCRATIs aphorismo ML Moda aulam contraeuenire cernitur. Item vigilia atque dolor mitius infestarent; item similes affectiones ex calido siccoque Trequentius oriuntur, ex corrupta scilicet actione, non autem ex humido, ut heri ita est, cancer, scabies, carbo, formica, morphea, lepra. ut ex GALEuo Ist de accidanti, et morbo XIII quoque tertii ex Avic ENNa notauimus, quae a calido
saepius fit et sicco, ut ibidem AvICENNA, atqu tertii prima notat. A frigido autem ot humido ablata et diminuta potius operatio, ergo et hac
126쪽
ab ea fieri intemperie, non autem humida verius dicendum est. Praeterea regimen siccum hule so-ret morbo conueniens, quum omnis fiat cura eo trario maxime aere aduersante, Tegni dicento GALENO , aere contrario existente i omne reliquum
regimen ei opponi debet, sed rem ab hac diuersam smilibus affectionibus, scabie scilicet, impetigine atque Saphati scribit AsoHALI, si aegsr, quum inquit, inspido et humectatione contentus, ita quod etiam id balneo efficiatur, res scilicet ustae,
siccaeque materiae commoda, at haec adderent in caussam et putredinem. Ex his igitur omnibus uno argumento conflato, quum hoc in morbo conistraria omnia fieri reperiantur, afferimus, quam ponunt itaque intemperiem huius esse morbi causisam, minime tenendum esse. Ex quo sequitur, propositionem nostram proeul dubio ueram esse,
aeris scilicet intemperiem calidam sueamque huius epidemiae eatisam extitisse. Quidquid enim caussae caussa est, et caussati esse non lateti
Caussae speciales primitivas vicientes inferiores.
Ex eaussis vero specialibus atque inferioribus ogimen malum est in rebus reliquis non naturalibus, quod et hunc morbum efficiens, corpora etiam praeparauit ae disposita reddidit ad . agentis caeli
127쪽
ι Morbo Gallito. influxum , fac Ie suseipiendum; primum cibaria potusque, cibaria, facilis scilicet corruptionis a propria sua natura vel ab aeris intemperis dicta, quos reperiunt humores corruptione etiam assicie tia , et acutos, et malos denique generantia. Aeris enim excedens qualitas messes et generationem corrumpit, unde et eorrumpit ex animalibus, quae eis vescuntur, ut primi secunda ab AvicEMNΛ pedi. cipitur. Huiusmodi vero ad hoc praecipua fungi
sunt, pepones, Persica, eerasa, OZymum, allia, eepe, porra lentesque, pisces etiam mali, caro Vaccina,
hircina ceteraque huiusmodi, quae fere scribit da disserentiis febrium primo GALENus, quum ait: OF est a. nasvrtia, porra, eruca, urtica, basticum, libaria eorruptionem inerentia sunt atque sutredi nem. Multi enim, propter famem haee comedentes, putridis et pestilentibus sobrihus mortui sunt. Alii a pustulis scabiosis possessi sunt atque leprosis. De lentibus vero HAMABAs D theoritiae, as tanonis AvicENNA, in parti laribus Dietis YsAM, Vmanforis, BAsIs, suo de alimentis GALE Nus melancholiam, elephantiam, mox eam, cancrum et imo
petiginem effcere scribunt. Horum est ratio, quae de atra bile ponitur a GALENO, substantia sciliret humorum in eibis et potibus continetur. Quales enim ii sunt, tales fieri humores censendum est. iEx his, quae potui tribuuntur, vina fumosa et vehementia praua, quoniam humores
128쪽
adurunt, Vina. quoque eorrupta et grossa, aqua etiam infusionum stans fetidaque a militibus epota in Italia, eommesio, ae is dinata erin vasis, praeeipue assectorum, ex regis adventa posuis, ut praeis postero ordinΘ sumpta, temporeque non suo ἔ orumdem et praeparatio mala caussa est, quod facile corrumpantur, aliaque deinceps corrumis
pant, ipsorum quoque super indigesto affectata susceptio. Sunt et a ' loco excedens vigilia, ni Mus etiam saepe somnus super ipsa maximo habitus inpletione, eum infectis praecipue, vel in eorum cubile, ' aut stomaei vacuitate. Sunt et 3' loco exercitium laboriosum, nulloque factum ordine, corpore item pleno vel item euaeuato, ut militibus in Italia , populisque fugam huc illuc arripientibus.
Humores haec acuunt, urunt, corrumpunt, licet otiam et resoluant: Quies quoque praeter rati nem sumpta. Quarto etiam loco sunt extremento Tum retentio, praecipue corruptorum, inanitio que excedens, ve sames est, esurisque praeeipue
eum assectis I, qui corporis destructio est, libro de Regimine Principum auctoro Philosopho, uritque
sanguinem et humores, quinta quarti tractatu stann. , copire quoque fetando ut inserius adiiciemus,' 'i , E 3 cete-
129쪽
o De Morbo Gallico. ceteraque huiusmodi. Item abraso ab infectis et
eorum nouatula ' . Partem quoque quinto atque
vltimo loco hoe in morbo non minimam habent animi affectiones, sicuti tristitia est, laetitia, e fabulatio cum amicis, praecipue ad os admoti si lae. xint, dum loquuntur, v3I se obsessieniar; timores ob superius plura enarrata flagella. Prohibent enim haee dehitam digestionem, ut primi tertia AvIcENNA testatur. His omnibus, aduentanto rege tremendo cum sexercitu absque debita qua litate, qualitate ordineque populi omni Italia usi sunt, unde ab hoc se parati Dei et astrorum ea litus influentem vim imbibentes satile susceperunt. Caelum enim ita se habens, eorpora parata Osse dens, hunc, de quo noster est sermo morbum essecit. Est etenim praetre contactum et moram sine quibus non agunt, quia non, nisi approxima- ta atque in tempore primo da generatione Philos pho asserente, corporis praeparatio Praecipua aegritudinum caussa, ut a. de febrium disserentiis scribit GALguus. Actus enim activorum in patiente bene disposito recipiuntur, a' de anima ARIsT TELE attestante. At si agens validissimum esse eo
tingat , ineptum liuet subiectum omnino afficit, si
u Talia exempla habent etiam seriores medici, In Nimeque Ioa DAN. L. Luis notiae in Movaria exorma descriptio, F t. I 8 . .
130쪽
cut in arssenti fornaco lignum , heste viridissimum, et i dria aquae, quae tamen paruum ignem exti gueret, quasi illico ab igne asilaiuntur, immo et si agens passo debilius, longo tamen tempore in actione perseverans, saepsssime id corrumpit; Funis enis et gutta lapidem cauant, experientia maintre. Hac autem praeparatione quum caruerint plurimi, hae ideo labe minime implienti fant, quales ensi et sobrii sunt, atque a rumoribus his in cicitatum reuolutionibus distantes, quibusque nulla trepidationis occasio fuit, quales alptam laeolae lunt, et in montibus habitantes. Linones vero, meretritas atque laxarisse viventes non solam post rogis aduentum, sed et antea I, nullo seruato vitae ordine modoque, ex quo corruptis etiam repleti humoribus, merito primi a Deo percessi sunt. Siqnis autem gerare, moritas dignitateve nostilis hvitisis modi epidemiam sensi, id, ut ante diximus, amisos obfeniant, adloqu8ns aliaue eontagione assequutus est. Caussae eorporeae, et primum anteliamur.
Caussarum corporearum atque antecedentium prima virtus est totius corporis expulsus, Purgare intendens. Licet enim inter caussas primitiuas de-