장음표시 사용
111쪽
ret. Itaque explicanda rei adversus obsicuris πη η ,em consului. Cum autem ita disserit Hi H e. o. ronymus ad Pammachium & Oceanum: e ras, uuid autem laboris in libris transferendiseu anser se inuerim, vestro judicio derelinquo ;dum E mutare quippiam is Graeco , non est
vertentis , sed evertentis; ρο eadem ad ver hum exprimere, nequaquam ejus qui servari velit eloquii venustatem: plane ostendit se eum refugisse morem interpretandi ad verbum, quem non pateretur linguarum indoles , qua una eloquii Venustas constat. . Nier , Cum creteroquin ad Paulinum profiteatur . pullis. se in his libris vertendis eam servasse mens ram, ut nec adderet quid, nec demeret, Gr eamque fidem Latina integritateservaret. Nec aliter nobis visum est; eatenus enim verbis
censemus inhaerendum, quoad ferre id p test ingenium linguae, sermonis perspicui--ε π tas, & integritas sententiarum. Aliis quom ' ' que locis verborum curam abjicere se testatur, cum ea retinere se posse desperat: -- de ta nos, inquit, propter paupertatem lingua, oe rerum novitatem, ta Acm quidam ait quod sit Gracorum ρο sermo latior, slingua felicior, conabimur non tam verbum transferre de verbo , quod impossibile es,
quam vim verbi quodam explicare circuitu.
Si quando vero fieri id posse credidit, tum religione verborum astringi se passus est: puta
112쪽
puta cum Origenis Epistolam ad Alexam drinos ad verbum se reddidisse scribit; Ru Μεν. M. finum , quod aliter fecerit, evertisse omnia , non vertisse. Fastidiosam autem hanc quam dixi, ineptorum interpretum severia 'tatem dum exagitat, hominem acrem, &in disputando perpugnacem extra oleas igneus animi vigor nonnumquam abripuit. Quod vero in librorum quorumdam interpretationibus tam solutὸ & licenter aliquando uersatus est , & aliqua ei etiam quandoque humanitus exciderunt, id viro sanὲ condonandum est tot negotiis & occupationibus impedito, ut idoneum unicuique rei ac d bitum tempus impertire nullo modo posistit dum enim aliqua scriberet ipse; alia saepe notario dictare, & in varias curas ac multiplices cogitationes mentem distrahere
Cogebatur. Quaecunque autem otioso anumo & vacuo elaboravit , neque majorem
in iis diligentiam, neque copiosiorem er ditionis fiugem , neque acriorem ingenii Vim, neque temperatiorem judicii maturitatem desideres. Cujusmodi eae haud dubiὸ fuerunt Scripturae sacrae interpretationes duae , quarum E Senioribus Septuaginta , prout in Origenis Hexaptis habebantur , puris nimirum & integris, unam; ex Ebrauca veritate alteram eiunxit. Quae enim h
minis integerrimi pietas fuit. , & adversus P e Veris
113쪽
Verbum Dei reverentia, cum sacras pagi. nas , qnibus continetur illud , pertractaret& exponeret , neque industriae ulli pepercisse, vel labori, neque sibi quicquam re liqui secisse verisimile est. Uulgata quidem Editio, quam Hieronymo magna ex parte acceptam reserimus, & a qua tota haec de eo orta est concertatio, eiulmodi est, quae nulli superiorum , meo judicio , decedat. Neque moror Palladii Galatae , 8e Rufini reprehensiones, quos Hieronymianae laudis
vidia mente excaecatos in ejus interpretationem praecipites egit: nec Augustini item
castigationem; hi quippe non Hieronymia
nae interpretationis fidem, sed tempus &opportunitatem improbarunt. Insulsa quo que contemno hominum quorumdam i dicta , qui in scirpo nodum quaerunt; quasi terrae Solem collucere gravemur, quod levibus fortasse maculis infuscatus sit. Nia
mia est miseria delicatum esse hominem nimis. FR. Ego quidem sic sentio; opus hoc carere mendis quicunque perfricta fion- te pertenderit, ipli Hieronymo mendacii Contumeliam in os ingeret, qui sexcentis id locis ultrb emendat: at iniquior longe &impudentior fuerit , quisquis illius auctoriatatem idcirco repudiarii: Oaecunque enim in antiqua hac, & tot retro saeculorum usu
Comprobata interpretatione reprehendi vulgo
114쪽
go solent, levia sunt, & summae futilitatis plena; tricae nimirum & quisquiliae ex ima
faece Grammatices, non tam interpretis cui Mast.
, quam so torum obortae vitis; ἡ quibus tantum opus spectare injuria sit, hominum- - EM.que partim consideratὸ agentium. Sed hune Φ
errorem Vereor ut eripere possimus. C A s. Haec quidem abs re, nunc vero in eo diΩputamus, an ad verbum excusa illa sit, nec ne; cujus quidem controversiae Hieron mum ipsem arbitrum , & judicem non deia fugio. Sic ille vero in Prologo Galeato, Et quum intellexeris quod antea nesciebas , vel interpretem me aestimato, sigraius es; vel paraphrasten , si ingratus: quanquam mihi omnino consilies non sim mutasse me quippiam de Ebraica veritate. Certe si incredulus es, i ge Graecos codices ta Latinos, ta confer cum iis opusculis , qua nuper emendavimus: ta bicunque Ascrepare inter se videris , interroga quemlibet Ebraeorum , cui magis accommodare debeas fidem: ta si nostra Armaverit,p to quod eum non aestimes conjectorem, ut in eodem loco mecum similiter disinάrit: sic in ea praefatione , quam libro Paralipomenon praefixit, Si quis in hac Editione voluerit alia quid reprehendere , interroget Ebraeos , qu
rum eruditissimos hujus laboris sibi adium xisse comites paulo anth scripsit. Idem in praefatione libri Esther, Librum Esther -
115쪽
riis translatoribus constat esse vitiatum, quem ego de archivis Ebraeorum revelans, verbum
e verbo expressus transtuli: & in ea ipsa toties a te laudata ad Pammachium Epistola , se in aliis quidem interpretationibus res spectare, non verba pendere scribit; in Scri turis vero, ubi ta verborum ordo msterium est sic enim lego ) non item: quam nempe aliis dabat veniam, eam ipse sibi non tribuebat. Rabbini ipsi, Christianis lithi, &tritae a Christianis Librorum sacrorum Editioni infensi , vere Hieronymum dixisse t stantur, nihil a se immutatum , quum de
Ebraeis Latina converteret. At cum laciniis ex Italica antiqua detractis consuta sit Vulgata nostra, & ad Hieronymianam adte iis; ad autem Septuaginta Interpretum Editionem Italica comparata sit, minia ρ me .mirum ab Ebraeis Vulgatam aberrare nonnumquam, a quibus . . illa tantopere discrepabat. Pluribus praeterea locis elegantiam & venustatem interpretibus commendat Hieronymus , vocibus barbaris interdicit, ita ut a te, Fronto, demon stratum est; 'ea tamen lege se ipse saepissime absolvit, qu madmodum supra jam ostendimus. Disertissime vero suam his sententiam patefecit
mr.η. is verbis, Non enim cura nobis est istare se
monum vitia , sed Scriptura sandia obscuris ab rem qmbuscunque verbis disserere. Idem albrinitati bi ,
116쪽
hi, Nolo offendaris in Scripturis sanctis s--
piscitate, ta quasi vilitate verborum, quae vel mitio interpretum, vel de industria ita prolata punt, ut rusticam concionem facilius in Grent, ta in una eariisque sententia aliter doctus, aliter audiret indoctus. Nec aliam ob
causam ad Iudicis tribunal se graviter vapulasset reseri, quam quod sacras Literas, propter inculti sermonis horriditatem aspernaretur. Praeclarus est locus , & ad rem His n.E- accommodatus, quem totum vos hortor ut
recognoscatis. Quod sit quam denique sibi al1quando licentiam arrogavit; homini quiadem divinae gratiae dotibus , & coelesti l
ce perfusis, nullo erroris metu, a trito caule recedere licuit: nos autem homuli in veniens aevum perniciem trahenti exemplo abuti certὸ non debemus. Cum h dimicatione denique pedem referres, adjecisti tela a Cicerone & Gellio mutuata, non tam ad Pugnam , quam ad pompam & speciem ;lente siquidem , & imbecilliter acciderunt. Quum enim indiserti Interpretis esse dixit
Cicero verbum exprimere de Verbo , eam, quae nunc est in manibus, interpretandi rationem nequaquam intuitus est; sed id qua sivit, liceretne Catoni a Graecis imposita rebus nova nomina, inauditis vocabulis L tinh referre; tum subjecit, verba enim t neo, tamen exprimi verbum re verbo n cesse '
117쪽
cesse erit, ut interpretes mssiseret olent: cum sit verbum, quod idem declaret, magis, minusve usitatum. Equidem Foleo etiam, quod uno Graeci, si aliter non possum, uisan pluribus verbis exponore: ta tamen puto concedi nobis oportere, ut
Graeco verbo utamur, quando minus occum
ret Latinum, hoc ephippiis, & acratophorismus, quam Proegmenis,es Apoproemenis concedatur.Uuanquam hac quidem Praeposita recte,& Rejecta dicere licebit.Vides alio locum hunc pertinere, neque ad nos quicquam.
Acuth deinde Ciceroni ipsi respondes , sed non perinde forsitan VerE ; quotiescunque enim se ad verbum interpretari professus est Tullius, id non ita accipiendum esse doces, quasi se ad verbum interpretari dixerit, sed quasi laxE & remisse: mirum profecto diue tissimum Romuli nepotum, habitum homunem tam infantem & inopem Verborum, ut quum rem apertam & facilem enuntiare vellet, contrarium significaret. Num insidias itidem Miloni a Clodio instructas cum fuisse tanta contentione confirmat, id fortasse judicibus persuasum esse vult, Milonem ipim Clodio insidias collocasse λ arbitror equidem;
post causam enim a summo oratore peror tam exilio multatus est Milo. Sed quo tandem Ructore abditos Ciceronis & perreconditos
sensus pervestigas λ Cicerone, inquis, ipso, qui cum liberiore conversione locum E Plat
118쪽
ne petitum exposuerit, se verba tamen ipsa dicit Platonis expressisse: at huc iterum redit supra adversus Hieronymum comparata res, ponsio,aliud nimirum agere interpretem,aliud disputatorem tu rem suam auctorum testimonia colligentem: illum verba persequi debere, hunc nullis angustiis contineri; qui si se ipse tamen aliquando contireat, Verborumque vel minimam religionem servet, eo fidei &castitatis merebitur laudem, & verb/ quo pipsa dicetur expressisse, quo licentiae & infidelitatis criminationem interpres sustinuisset. Iam vero Ciceronem vide, utrumne De divinatione disputans, sententiam suam auctoritate Platonis fulcire studuerit, Platonemne interpretari. Is praeterea, inquis, Ennii, P cuvii, Caecilii, & Terentii fabulas scribit dverbum fuisse conversas, cum in iis tamen ne sententias quidem omnes relatas fuisse constet. Parsim sane rem videris perspexisse, Fronto; non enim Graecas fabulas ita Launi Poetae vertebant, ut integras eas, stri 2Ene an lari. jam non disputo, semper repraesentarent: sed diversas e variis fabulis partes, quasi pannos in unum centonem consuebant. Adelphos EΜenandro transtulit Terentius, e Diphili in men Synapothnescontibus eam desumst pa tum , qua lenoni meretricem eripit adoles. ns; eandem hanc Diphili Comoediam Pla tus Commorientes fabulam fecit, eundumquc locum
119쪽
locum a Terentio deinde usurpatum , integrum reliquit. Quorsum haec λ eo nempe, evariis fragmentis ita consarcinari fabulas , ut
interpolata ea nonnumquam, nonnumquam
integra, &ad verbum expressa ab interprete reserantur. Terentium ipsum testem appello, eum hic locum sumsi bi In Adelphos erbum cie verbo expressum extulit; e Diphili nempe laudata Comoedia , clim Cicero tamen id scriptum reliquerit , D
lectat Ennim, Pacumus, e coin, multi alii , qui non verba, 'd vim Graecorum expresserunt Poetarum. Fabulae ergo totae e totis, non ad
verbum, sed pro interpretis arbitrio, multis etiam recisis & immutatis, conversae sunt; s lectis tamen quibusdam & splendidis nonnumquam ad verbum expositis, quasi lumunibus , illustrantur. Praeclare Cicero, Locos quosdam ,si videbitur, transferam, o maxime ab iis, quos modo nominavi, cum inciderit, ut id apte fieri possu, ut ab Homero Ennius, Afranius e Menandro solet. Gellii autem, cujus f vorem ambis, locus ille, quem prosemine nihilo est: non modo enim de poeticisinterpretationibus, sed d e sententiis etiam in signibus, e Graecis poe malis carmine relatis, hoc capite disputat. Rusmodi autem interpretationes ipso jam dissertationis nostrae initio , ab ea, tuo concessit , repulsae sunt. Ecquemnam Vero
interpretandi modum Gellius ipse securus sit,
120쪽
alias disquiremus. At Maimonidae, in cujus nomine finem fecisti, si attentis oculis perlusu trasses epistolam, quantum inde nostrae sen,
tentiae roboris accedat, intellexisses; nedum ejus tibi auctoritatem praetendisses: morosam enim hanc tantum verborum curam rejicit, quae tenebras affundit orationi, genitimque linguarum pessundat: eum vero duntaxat o dinem dictionum damnat, e quo commoda nulla sententia, sed mera barbaries, tenebrae merae exurgunt. Nec ego secus sentio; eat nus enim verbis, verborumque ordini dandam operam statuo, quatenus id linguarum facultas patietur. Interpretum denique Omnium optimam & maximam partem cum tibi
vindicas, facis arroganter, qui id sumas, quod velis, & quasi tuo jure arripias; non quid tibi
concedatur, attendas. Vereor autem ut O
cupatam a te controversi juris . possessionem tueri possis, ego quidem ex jure manu consertum vocor & ut haec ita se habere conc dam , Fronto, quae sunt longe secus, rem
semper ex ratione, non ex auctoritate, ut ex Virtute exercitum, non ex numero spectandum esse duxi. Desine quapropter, novitate exterritus ipsa, Desipuere exanimo rationem,sed magis acri
iudicio perpende, ta si tibi vera videtur, Dede manu ,aut alsa est, accingere contra. FR. Non luctabor tecum amplius, CasiubOG ne