장음표시 사용
41쪽
penetrandi incensus desiderio ad ejusmodi interpretationem accedat; Thucydidem ille . quippe requiret in Thucydide, sibique vel lacum ab interprete factum dicet; vel cand rem judiciumve desiderabit in Cicerone &Fabio, a quibus densum esse Thucydidem, astrictum, semper instantem sibi, sententiis
magis quam Verbis abundantem acceperat. Inde ad interpretandum Xenophontem, cujus lenitatem & nitorem satis praedicatTullius, animum alter areellat, austerus scilicet homodi gravis, concisis frequens sententiis, brevis, acutus, propteresque non satis apertus ; Xenophontem ille, non qualis est, sed qualem esse vult, exprimat; suamque orationem non ad Xenophontis exemplum, sed Xenophontem ipsum ad suae instar orationis componat ;ejus lenitatem concitet, impetum addat, Atticam denique apim, aquilam faciat: quicumque sanε ita recoctum Xenophontem, ita Iam
vatum viderit, is si germanum sese vidisse Xenophontem ac animo percepisse crediderit, nae eum sua valde sesellerit opinio. Grandem itaque Thucydidem , sicut est, ita exhiberi velim; placidum Xenophontem & suavem; candidum & susum Herodotum ἱ numerosum quoque, si fieri possit, Isocratem; et, tum Demosthenem & gravem ; uberem indicendo Platonem; Aristotelem nervosum;
dulcem Theophrastum; Heraclitum ipsum
42쪽
si extaret,ienebricosum. Proteo denique simu lis fiat interpres, seseque in omnia rerum mir cula convertat, & objectos colores omnes, chamaeleonte ipso mutabilior, transserat in se ac combibat. Μinimε ergo disertissimi illius viri ratio probanda est, cui cum Ciceronis c pia mirifice placeret & ubertas, Aristotelem 'interpretandum aggressus, siccum quippe &tenuem, quae breviter ab eo&Obscure su rant dicta, Tulliano more dilatavit. Αc c Uddegitanti mihi saepenumero ex quo fonte ea pri- tum ti mum profluxerit veterum corrumpendorum ς'nxi .ilcentia, id mih1 ad animum occurrit, Inn, rit, tum unicuique sui ipsius amorem, quem apte i RR uno ver λαιὴnois Graeci appellarunt, bonarum rerum inscitia serε conjunctum ejusmodi audaciam peperisse. Postquam enim id morbi gemus hominum mentibus insederit, malesana Consequi consilia necesse est: unde temeritates eae existunt, quibus abrepta haec aetas Veteriam scriptis numquam sine religione tractandis profanas manus injecit, & quisquilias suas splendidis nominibus venditavit. Dum enim de se bene existimat interpres, &nimium sibi placet, judicis sibi facilὸ arrogat
pertes ; deque auctore, ad quem conVerte dum accesserat, confidenter arbitrium facit.
Quaecumque ergo sibi non sapiunt, respuit ς proque iis sua supponiti si quae vero etiam puncto ipsius comprobata sunt, eo tantum B Σ Oming
43쪽
omine retinentur, si ita interpreti fuerit visum. qui mentis suae foetus in alienum nidum serpe re & legitimos saepe exigero patitur. Cui quiadem malo ut oecurratur, ea stirpitus evellenda opinio est, quam de se homines, supra id quod in se est, mente praecipiunt; stili sui
immoderationem compescere debet unusquisque : alienas & antiquas praesertim scriptiones cauid attingere; tum interpretis demum quae sint partes postquam exquisite condidicerit, eas semel in se susceptas fideliter implere, nec sequam ingenio suo permittere. Qui secus exit, is ardelio sane, non interpres; is inter lare, non interpretari dicendus sit. T Η υ. Ita prorsas est, Casaubone, & antea quoque putabam: quotiescunque enim in hujusmodi incidissem isterpretationes; incidebam autem saepissime, frequentes enim hoc tempore o currunt ; incautae adolescentii tam turpiter 1lludi dolebam, & per quos ad sanctae illius antiquitatis penetralia aditum communixi d cuerat , haec objici impedimenta , vismque intercludi serebam aegerrime: quo magis gaudeo te hac aetate extit se, qui obstructam hanc viam non modo ingredi, sed aliis etiam aperire ausus sis. Haec ad te nimirum pertinebat cura, virum Graecis, ut alia taceam, Latinisique literis luculenter excultum; totius antia quitatis memoria instructum; praestanti ad haec ingenio, α quod caput est, acri & incor
44쪽
mereor coram in os te laudare amplius ,
Ne id assentandi magis i quam quod habeam
gratum, facere existumes. Perge ergo, & quoniam interpretem auctoris perpetuum assectatorem esse subes , an eum etiam passibus aequis incedere , & subsequi πόλι. id est, verborum numerum pari ve borum numero consequi velis, statue. CAs. Inibi eram, amplissime Thu ne, meque illuc cogitantem antevertisti; sed audies ex me quod non omnibus probetur: dicam nihilo-. minus, Vos enim mihi instar eritis omnium
millium ; id quod Platoni dixisse Antimachum Clarium poetam serunr. Universee Φ. Ο go verbum de verbo exprimendum, & -- :.ibb. cum etiam collocationem retinendam esse primen-
pronuntio, id modo per linguae, qua utitur ,,' Interpres, facultatem liceat: cum enim Grae- ordinem cae, verbi gratia, unicuique dictioni par al- dum, a tera in Latinis non semper respondeat, tum 'DR alia profecto asciscenda est aliqua, Vel etiam euliti se plures, si ita res serat. Cum eundem item ἔςx, Verborum ordinem ac situm Latina non semper patiatur lingua, quem recipit Graeca, tum necessario hanc dictionum collocationem in vertendam esse satis liquet. Frequentia d
mum alia impedimenta objicere potest lingua. Ium dissensio ac repugnantia, quominus A storis sui ve igiis propius interpres, &presisius insistat. Auctori ergo ita interpretem adr B 3 haeres-
45쪽
haerescere, & gradibus gradus sequare Volumus, patentia modo & aperta itinera occurrant. Quod si ejusmodi sese dederint angustiae de salebrae viarum, quae comitem interpretem ab auctore duce divellant, qua prpximus patebit aditus, spissus Echi & dis scilis, eo confugiat interpres, seseque in sentes potius induat, & tribulis obsita loca penetret, quam
commodos exitus longius requirat. Nam si auctorem ab interprete detonsum & multatum consuluero, exciderit forsitan quaesita a me sententia; vel verbulum etiam unicum, cui momentum inerat sententiae. Sin fuerit adventitio excultus ornatu &auctus, corpus Captans, nubem tenebo; & auctorem imitari me ratus, sectabor interpretem. Hoc itaque generale scitum esto, quod in omni interpretatione Versetur, verbum verbo, si fieri possit, reserendum esse, nec vocum ordinem temere v. i. O deserendum. Quod quoniam nimis latὸ pae i. in . tet , & VOs aliquid a me fortasse subtilius di-ἀi genera stinctum & enucleatum expectatis , faciam. 6ν, ' desiderio Vestro satis, ut potero. Imprimis Buntur. igitur attendere debet interpres, quaenam au-
. . . Aori suo subjecta sit materia: pro argumenti
Pro mate- quippe Varietate, Varietatem quoque&motate . dum recipit interpretatio. In Scripturis sane peranda sinctis , ubi ta verborum ordo mysterium est,
&non magna arte perpolita ill constructio plures saepe fert sententias, quarum maximam
46쪽
partem elegantiae studium succidit, verbum 3. Opti verbo enuntiandum fatetur Hieronymus Isse: iciis', quamvis aliter in aliis censeat esse faciendum , interpre- nec ei semper ipse praecepto paruerit. Li nus explii brorum equidem sacrorum interpretem v c tur, i cem voce referre jubeo ; si tritae & receptae lol. addictiones non suppeditent, ad obseletas, i ab usu quotidiani sermonis intermissas r currat: sin eae quoque deficient, vocabula
audeat Fingere cinctutis non exaudita Cethegis; parce modo, & verecundὸ; ea demum Ia danda erit licentia. Verborum item ordinem quin retineat, neque obscuritate, neque rudi eorum compositione absterreatur. Quhd si ita seret casus, ut astititia omnino verba recipienda sicit, diverso ea charactere signentur. Articulos ipsos, linguae modo peculiares Omnino ne sint, si ad rem vel minimum faciant, cautὸ exprimi volo: qua quidem in m mul- tus est Ponticus ille Aquila , in sua Veteris Testamenti ex Ebraica lingua in Graecam
conversione; minuta enim quaeque anxih numis ac sollicit E consectatus est. His porro, si, pauca excipias, quibus decuit, sese in Novo Testamento terminis continuit Vetus ille &Vulgatus Bibliorum Interpres; articulos nim, prout res postulabat, Latine reddidit; plerosque atque eos supervacuos praetermisit.
47쪽
Incomtam quidem illam, & nullo delibutam suco, nullis verborum lenociniis ac illecebris conspersam, sed nativa quadam majestate se se mentem Scripturae sacrae, ita ut 1 vetustis illis interpretibus conversa extat, dignitatem. adversus delicatorum suae aetatis hominum , de verbis magis, quam de re laborantium sa- Ἀλη.ι. Ilestidia egregiό tuentur gravissimi auctores Amnobius & Lactantius. Quin & inde evenisse
ramis . scripsit Hieronymus, Ut cum ex Ebraeo con-ndri. Versa osse sacra Volumina ignorarent disertin homines, ad eaque accederent; serdidam ius Iam orationis vestem perhorrescentes , nobile 'quoque rerum ipsarum corpus levi ac praecipiti judicio aspemarentur. Hujus Vero ,quam tradimus , Scripturae interpretandae rationis utile nobis exemplar proposuit Santes Pagni nus, Vir eximia Ebraicae linguae peritia insidinis; sic enim Biblia sacra transtulit, ut verba.verbis quasi demensti & paria accurate ad- sonent e quam ipsius in Veteri Testamento operam, eruditorum quidem studiis accommodatam , sed si ad tirones instituendos conserre velles, aliquibus laborantem locis; ac pervulgatam item Novi Foederis editionem omni absolutione cumulavit homo de sacris literis optimh meritus Arias Montanus. Hanc autem in sacrorum Codicum tractatione curam idcirc4, ac diligentiam desidero, ne quid terrenum de humanum coelestibus his sancti Spiri-
48쪽
Spiritus oraculis allinatur; quae quum set ctis quibusdam vocabulis enuntiata, & prae finito verborum ambitu conclusi,'& certo 'ordine digesta non sine divino consilio sint acumque totidem in iis arcana delitescant , quot extant puncta; nec apicem quidem unum de , Lege eradendum, donec caelum & terra a sumantur, Christus ipse pronuntiaveriti te, merarius ille scilicet fuerit ac praefidens ; quia cunque chvina haec opera disturbare, & -- manae imbecillitatis oblitus sincerum vas imcrustare tentarit. Supparem vero ac prop. . Patres modum aequalem in Patrum, Theologorumque convertendis scriptis sellicitudinemrequb randi. ro; ctim iis enim Christianae Religionis praecepta . & fidei dogmata tradantur, intimaque Verbi Dei adyta aeserentur, res videlicet Ope rota sponte sua ac dissiciles; proclivis enimvero fuerit lapsus, & in lubrico versabitur i terpres, si verba expungere, nova intrudere, ordinem pervertere, & vel latum ab iis unguem recedere audebit. Contortulam certo syllabam, perturbatam literulam, apicem l co motum pestiferas haereses peperisse scimus, spissos errores ex ambigue dicto fuisse propagatos audivimus; maximos Praesulum con ventus explanandis saepe intricatis Patrum scriptis, & abditis sententiis incubuisse m moriae proditum est; & hos sacrae scientiae lim vidissimos fontes prosanae eloquentiae lut
49쪽
vilis quisque interpres oblimabit; vel quod
pejus etiam est, obseuram ostentans diligentiam & importunam facundiam , damnosae doctrinae virus incautis lectoribus affundet. optimὸ de ea re sensit Erasmus, in hac facultate pene princeps, & cujus cientiam de omnibus fuisse constat ; Mihi, inquit, in vertendosemper placuit fidelis ci erudita plicitas , ' enim in Hagiographis. Sanctissimam ergo Theologiam, sacrae Scripturae, Patrumque paginis inclusam liberali custodia sepiamus;&, ut formosam ac pudicam virginem, ab interpretum licentia, tamquam ab intemperantium procorum impudentia, pro viribus s. mi in nostris, prohibeamus. Quod in Theologia
eis veta cis ut iactamus monet nos dignitas rerum ac
sev vr, religio, idem porro in aliis ut sequamur disse inelyreia plinis, quae Theoreticae appellantur, & abun- M4i- dant praeceptionibus, suadet ipsa earum difficultas e res enim tenues, ut cum Flacco loquar & tenui sermone peractas ab antiquis, tenui quoque decet interpretatione vestiri , non Quis Aristotelis Meta- physica, quis Euclidis Geometrica, vel Α-ritnmetica Diophanti, vel Aristoxeni Harmonica , vel Apollonii Conica , vel Galeni Anatomica aut Therapeutica, aliave hujusmodi ornare verbis stuastat ac sententiis ' quis in iis eloquentiae flosculos , & dicendi copiam
desideret quis Archimedem De sphaera &
50쪽
cylindro declamitantem . vel Ptolemaeum desiderum motibus perorantem sine cachina tione audiat λOrnari res ipsa negat, contenta doceri. Imo nec satis aperth res doceri potest, si lux riet ornamentis, quae, tamquam herbae fru- gibus inimicae, seracioribus estus ae se etibus, . bonas messes interficiunt. At res, inquies, illustrandae gratia, sermonem prolixius dis fundo : primum , scholiasten ergo agis, vel paraphrassen, non interpretem: deinde qui 'scis mentemne auctoris sis assecutus Verabum ambigue dichium est, & duplicem admi rit explicationem , cur in alteram illud trahis, vacuam alteram relinquis ' cur sententiae par rem lectori largiris, nunc altera defraudas; tuamque secutys opinionem, nullum conjccturae aut privati judicii locum huic relinquis i Certh res in medio polita ut erat, ita debuit consistere, & verbum anceps ancipiti verbo reddi , ipsaque sententiae ambiguitas repraesentari. FR. At verbum ej usinodi quod rependat interpreS , nullum reperit. CAs. Faciles sumus, Fronto, accipimus excusati nem , tamen non omnia idcirco interpreti permittimus: nec id fieri volumus quod ali qui faciunt, qui, si in aliam trans rendus linguam veniat iocus ex annominatione, vestraductione, vel ambiguo , auctorem dei Tunt, nOVamque annominationc m, veI tr