장음표시 사용
101쪽
vel uti timida, cupiditas incedit λ aduolat . & ventorum omnium secura eos optat, vocat , & velis expansis lacestit. Quid ego velo rum multitudinem , amplitudinemque recenseo ρ non binis, aut ternis , quaternisue nauigatur. duodena, aut quaterdena explieant, quo mortem procacius prouocent. Epidromi ad puppim bini, &prior quidem seu exterior simplex est, interior geminus unus alteri superpositus , Artemoni autem duo alia super imponuntur carbasa, & haec, si deo placet Thoracio coronantur . proram dolon occupat, item geminus, sed maior, tribus sinibus constat.adde his siparium , adde lupatum, adde orthiacum; etiam,infra ros trum velo inuentus locus est, aquas radenti,& ex his auram expis canti. & hisce omnibus armamentis Ethesias fortasse , & auras lenes,& zephyrorum secundos status , aut ornicheas amplexantur.
fallor, nili perpetuis aquilonibus prodromis, de turbinum, & prae- iterum furoribus, & circum actis, procellosisque typhonibus agitantur, Δ haec cum ad coeli tempestates amplissima vela sint, humanis tamen angusta cupiditatibus videntur. Ergo ad velorum numerum addita magnitudo est. Maiora nauigio sunt, & latiores explicant sinus , quam ut quisquam possit credere . Iam quando ad Taproba nam in sillam, & auream Chersonesum ,&ad Malacam, & Moluchas peruentum est , & post Peruana regna , & Mexicana, & Brasilica, & Iaponica, &Sint ca peruoluta , ac lustrata , & post reditus iri patriam selices, quando horrea squalent pretiosorum glebis metallorum oppleta , & Apothecae aromatis inundantes, & arcae gemmis unionibusque refertae , & tabernae sericis massis angustae ue an vero tunc obdormiuit saturata cupiditas an quieuit an cessauit Vnus pe lao iuueni non susscit orbis . omnia Alexander possederat , & pCene manu prehenderat . Cupiditas ultra omnia est . qui quamuis in extremo margine terrarum consisteret , nec haberet quo pedem proserret , habuit tamen quo transmitteret suas cupiditates I male , me Deus amet , dixi ἱ explicabo melius , habuit , inquam , quo eius animum cupiditas immensa transduceret , & in alios praeter hunc orbes terrarum inueheret .
Neque in desiderijs solum substitie , classem iussit apparari co
leriter , atque adornari , qua vectus Onesicritus explorator orbium nouorum potius , quam classium praesectus ignotos inquireret mundos , inuentosque Alexandri addiceret cupiditati . Recte igitur Aristoteles , & Sanctus Thomas infinitudinem quamdam cupiditatibus humanis inesse dixerunt , quod quemadmodum accidat disputandum est. Primum infinitas istas in sua entitate esse posse negamus,aetiones enim animae sunt, facultatem ad operandum habentis finita
102쪽
DE DESIDERII PERTURBATIONE. 99
cum ipsa etiam finitar sit persectionis. & quamquam accidere pos
sit, idque etiam frequenter eueniat, ut una , & altera remissior cupiditas, acriorve ira sca tur , nunquam tamen ulla , ita intenditur vehementer, ut in infinitum augeatur . habet una res 'uaeque suos limites , quos ultra non progreditur. Iterum nulla infinita est duratione, vel existendi diuturnitate cupiditas . Vita ipsa breuis, etiam quae diu perdurat, res si qua diu mortalibus vlla est . nulla igitur cupiditas ultra vitam abit, & nulla , non aut somno,.aut Occupatione , aut taedio, poenitentiaue cupiendi, aut alterius succellione cupiditatis interrumpitur. In finitu do ergo in re praesenti illa reliqua est , quae ex parte ob tecti delectabilis exoritur, quod , ut in finitum esse possit, non tammen consequitur, ut infinitam hominis erga se excitet cupiditatem, quemadmodum in cupiditatibus erga Deum nostris experi
Restat igitur, ut de sola infinitate obiem agamus. haec duplex. altera successiva.Syncathegorematicam Philosophi appellant. cum in una quidem re delectabili non consistit, sed ita ex unius cupiditate ad aliam , & aliam transis concupi scendo, ut finem nullum facias , & quamquam res, quae existunt omnes finitae sint multitu-tidine, ac numero , cogitatio tamen , & cupidita; illis enumeratis ad easdem, quas cupierat redire potest . aut alias sibi fingere concupiscendas. Altera infinitas est re ipsa an uno obiecto , a qua ipsum iure infinitum nominatur. in hoc nostram ferri posse cupiditatem patet ex amore , & desiderio Dei videndi, quod quidem duplex est . alterum gratuitum , quo ab ipso Deo tanquam supe
naturali munere donamur. alterum esse posIe naturale ex nostra facultate elicitum contendunt quidam cum Sancto Thoma , nec immerito.
At vero cum res infinita nulla sit, imo nec dari fortasse post it,li ter Deum , cumque ea , quae esse nequeunt, appetere rationa is appetitus nesciat ; quomodo fieri potest,ut infinitae simul opes, honores , aut aliud quidpiam simile appetatur λ Huic difficultati sic occurritur . Infinitas haec duplex ; altera negativa I altera post'tiua, haec dari quia non potest , concuqisci fortalis non potest; illa in successione rerum consistit, quae se inuicem ita subsequuntur, ut finis nullus sit. hanc ergo omnem multitudinem rerum sibi succedentium potest nostra cupiditas totam simul haurire , atque complecti, quemadmodum, re cogitatio ipsa comprehendere. Aristoteles,&Sanctus Thomas aliam assignant rationem, cur cupiditas rationalis infinita sit. Quia sci licet concupistentia finis semper est infinita ; finis enim per se concupiscitur, ut sanitas,unde maior sanitas magis concupiscitur, & in i ii finitum. Quae doctrina difficilis sane est intellectu , neque Caietanus in suis com-
103쪽
IOOExplicatur. this cupiditatis
mentarijs quidquam videtur praesucere . Aio ergo desiderium maioris finis haud ita magis augeri, vis sinis in infinitnm crescat, crescat etiam vehementia desiderijὶ hoc enim falsum esse ex superioribus patet; sed in sine infinito cupiditas omnis versans finita cum sit infinita tamen dicetur extrinsece . Iam ut ad explicationem prope accedam . addo rei in ratione finis apprehens e , non est cur determinationem , mensuramque praescribamus. Quemadmodum si ratio concupiscat opes, aut honores, ut finem, in quo quiescat. nulla ratio est, quamobrem tantas, de non plures diuitias, tantum, & non ampliorem honoris gradum desideret . Si enim in re desiderata modum, finemque constituat; statim vel cessabit in ea rtio finis, aut non erat finis rationalis voluntatis , sed naturalis . aut erat medium ad finem, consequendum . Id circo enim tantum, nec amplius diuitiarum concupisco , quia tanta magnitudo, & non amplior conducit ad
aliquid comparandum .id igitur erit sinis opum concupitarum ;sed de his hactenus.
DESIDERIORVM EFFECTA QUAEDAM .
Desiderium nunquam unum . Viperae instar ,-leporis. Exemplum in Rege cupiente . Hinc bellici apparatus . Instrumentabel ica . Bombarde describuntur . Sellorum praebentium depi ratio . Romanorum circa Siciliam apparatio bellica . classis. accelerata . Cupiditati initio resinendum. Ex ea morbus menti , imo amentia. Ari totelis sien 2s. ex ea dolor , Iι nectus ex Theocrito . Ex ea impedimentum ad latitiam. Admani
exemplum . quomodo ex desiderio Gaudium 3 SP Rimus in desiderij effectibus numeretur ille .nunquam Vnum
esse .cupiditates se inuicem pariunt, fouent, enutriunt, augent; neque id solum, ut uni desunctie, altera veluti haeres succedat . in Viperis aiunt hoc accidere, Ut matrem nascens Cne
cet; & enectae filia superuiuat. Una cupiditas sine puerperij doloribus , sine uteri discerptione , sine sui periculo , plures effundit, atque alit. Quod de lepore Plinius dixit solum hunc praeter Dasy
podem , superscctare, aliud educantem, aliud in utero pilis vestitum, aliud implume, aliud inchoatum , gerentem pariter; hoc ipsum in cupiditatibus. Feratur Imperator, aut Rex quispiam ambitionis, aut famae aestibus. ecce tibi ex hoc uno quantus e me git numerus cupiditatum, regni, aut urbis , aut oppidi alieni inuadendi, exercitus parandi, legionum describendarum , auxiliorum a
104쪽
rum , subsidiorum aduocandorum, opum parandarum, commeatus undique conducendi . mittuntur trans montes, & maria legati , seciales bello indicendo, speculatores regionum , locorum,oppidorum . Apparatus bellici instrumenti, ut copiosissimus fiat, curatur . noctu insomni domicilio , hoc est in thalamo, vigilatur , nam somnus sollicitas deficit ante domus . iam tum cogitatione, & cupiditate architectis poliorseticis quantae instruuntur , intra lectum machinae adaptantur scalae nuncit igneae, nunc coriaceae, nunc reticulatae. Quarum quaedam compactiles , quaedam inspectoriae, quaedam ad ascensum infra urbem praebendum , quaedam ad pontes sustentandos . Plantantur sambucae, texuntur Crates. Arietes, equi, vineae, Plutei, Catti, musculi ,& id genus varia disponuntur . Et haec quidem prisca ,& obsoleta . Quid ego de recentibus ad exercendas obsidiones, instrumentis lqquar Tartareum sane inuentum est, nescio an etiam ingenium de Tartaro suit, a quo ignivomae , de serri uomae inuentae machinae, balistaeuae quarum, &magnitudines varias, de usus multiplices, & damna inn umerabilia , Utinam aetas nostra non in dies experiatur . Testem appello Germaniam utramque Belgium, & nuperrime Italiae pulcherrimam partem Galliam cisalpinam, cuius nobilis limae urbes quantis iuere nuper obsidionibus, & quam periculosis obsessae. Strages vero ciuium passae stant tantas , quantas alta olim pax selicitates creaverat. iacebant pastim in campis demortuorum ciuium cadauera , & ipsa intra opida in matrum sinu bus filiorum
busta , qua capitibus decisis, qua brach ijs, tib ijsque diuulsis dis.cerpta, iam non corpora, sed frusta . quis hoc hostis quae furiae λ
quae monstra quae instrumenta patrarunt λ& hostes quidem Chri-niam in Christianos, amici in amicos, consanguinei in sanguino coniunctos . arma autem fistulae ferreae, quaedam minores brachio sustentatae , quaedam maiores furcis impositae , aliae grandiusculae asseribus insertae . grandiores aliae rotis volubilibus aduectae . omnes igne concepto ignem cum tonitruo euomentes, & in igne fulmen , & in fulmine ferreos globos, & in globis mortem immitte-tes , an in omnibus non innumerae cupiditates a prima cupiditate exortae . Ita sane , dc utinam qui, sed teneo me , 5 ad antiqua redeo . Arsit populus olim Romanus desiderio Siciliae capiundae, &desiderium augebat aemulatio populi Cartaginiensis, cuius exercitus, & classes terra marique Messanam , obsidebant, Urbem ea tempestate non minima Siciliae portione dominantem Ex hac vero cupiditate, quot emersere aliae legiones ut scribantur, vulgare est , arma vi parentur, comeatus cogantur, Consul, Impera' tor, Tribunus , Decurio , Manipularius , primipilus te ligatur , usitatum in omni bello est . nouum aliquid, & Romanis .inauditum , inuisum, inexpertum cupiditas excogitauit. Classes traijciendo
ιη christianos. Bombardarum ge
105쪽
do freto inaccesso Romanis, & intractato , &ihorribili. Itaque rudis ille , 6st parioritius populus, vereque terrestris, fetum Charibdi, e SN la infame repente desideris exhausit. Siluas cessi iubet, sist ad littus O tiae duci . ex his pars in carinas distenditur, pars erigitur in statumina, pars in tabulata levigatur ad triremium latera contegenda ; sunt qui remos detondeant, qui foros delinant, qui transtra colloce ut, sunt quibus puppes , quibus prorae, quibus rostra , quibus gubernacula, quibus mali, quibus antemnae demandatae sint, intereata tremere siluae ,& expoliari, ac viduari antiquiisimis filiabus. Dum haec peraguntur, multa pars hominum rudentibus, spiris, funibus, anchorarijs contexendis distanetur, multa clauis tabulas compingit in statuminibus, multa terebellis perforat, multa rimas fatiscentes stupa i inplet, multa oblinit pice : & ne in crudiendo remige tempus atteratur; nauta, remex , miles classiarius deligitur . ille In arcna rudentibus carchesio inserendis per troc Eleas deferendis ad scalmos , cuneosque alligandis manus edocet suas, alter remos ad praesecti numerum , modumque agitat, nunc impulsu , nunc reductu , nunc inhibitu ; tertetus in arpagonibus, in armis, in pontibus, in telis occupatur . Summa . intrasexagesimum diem , quam caesa silua fuerat . centum quadraginta navium es s in anchorissetit, Ut non arte facta , sedc nuersae in naves , atque mutatae ariores viderentur. Tantum audent, & possunt cupiditates. Quae cum malae sunt, primo quoque tempore , & in suis fascijs, atque crepundijs,adeo in ipsis natalibus suffocandae , ne in infinitum sint i hcent, ac mentem pessundent . qui alter cupiditatis es sectus est, morbus scilicet, aut insania mentis. Latius rignes avidum domando Spiritum, quam si Lybiam remotis Gadibus iungas , UT Uterque Parnus
Cresiit indulgens sibi dirus H drops Nec sitim pellit, nisi catillsa morbi
Fugerit venis , sir aquobus albo Corpore languor .
Aurea sunt, quae in hanc: rem Aristoteles docet. Id, inquit, ea ligandum , si di coercendum es quod turpia concupisicit, Κν quod impunitate amplificatur , ust prorogatur . duales sunt maxim; cupiditas , sidi puer.
Nam etiam pueri cupiditatem tanquam vitas equuntur ducem , maxi meque in his rerum iucundarum appetitio dominatur . Itaque si non parebitrationi, neque s b eius erit imperio , serpet, manabit latius . Nam cum sit inexplebilis rerum iucundarum appetitio , maximeque in Hulto, di amen te , tunc cupidituris eius usus, vires eius i quod cognatum est, amplificat adeo ut si magnae sint, P vchcmentes cupiditates mentem , ae rationem di
sua sede detrudere, ετ deturbarepossint. Danda igituis opera es, ut medio
106쪽
DE DE IIDERII PERTURBATIONE. ros
eres sint, se modicae, neque quidquam rationi aduersentur . haec Aristote les, & plura , quae prie termicco . Alius huius perturbationis tructus est dolor. intemperans enim dolore agitur, & cum voluptatibus potiri non potest, & tame concupiscit, semper enim cum dolore comuncta cupiditas est. Tametsi absurdum videatur propter voluptatem dolore assici. Paradoxum hoc verum est ; quod Aristotcles fatetur. aligi, ac dolere ne doleas,& ut voluptatem consequaris.&quod admirabilius est , non solum dolore emitur voluptas, sed ipsa voluptas empla d
lores parit. Sapienter ille, nolo , inquit, emere tanti paenitere . & alter ille nocet empta dolore voluptas , & Plinius, vitam ipsam, quae lacri mis inchoatur , Immissaeua mercede ems . natura existimauit. Quum vero d. Heruntur desideria, quam torquent animum, atque diuexant
πιhilque amarum es, quam diu pendere . Aequiore quidam animo frunt praecidi spem siuam, quam trahι. Cum enim inquit Seneca, expectatio longior en consitiscit animus, di debilitatur mens . Spes quae distertur assi rgit animam , sed quanta dilatio senium vitae, animae aegritudinem inaucie . lepide apud Theocritum pastor ille, qui desiderio, Inquit, conficiuntur, uno die senescunt. Qia in vero desiderium id prestat etiam ; quod voluptatem accipere ex his, quae habes praesciitia , prohibeat. nonne auarus est, quasi pauper cum in multis sit diuitiis 3 Et ut Gregorius Nazian renus habet. Per expetita semper indgentior . Exemplum luculentum huius rei extat in Amano, qui cui Princeps , ac primus apud Assuerum esset, & omnia ei suppeterent, ut habetur in sacris paginis . Et cum hae omnia, inquit , ha-ιeam , nihil me habere puto, quandiu videro agardochaeum Iudaeum sedentem ante fores Regis . Sed verba Salamonis , alium desideri j effectum indicant; ea sui, lunum vitae desiderium veniens . nempe non esse ipsit in sine aliqua desiderantis iucunditate exoriente , ex quodam veluti odoro appropinquantis obiecti concupiti. Veniens enim desiderium, id- est res ipsa dilecta , & desiderata, quae nomine desideris, & delitiarum donatur. dum accedit languentem prius ex dilatione animam rediuiuam facit, &sicut Aurora exorientem Solem, ita gaudium anteit obiecti delectabilis aduentum , atque praesentiam.
107쪽
DE VOLUPTATI. PE RTVRB ATIONE.
PRimas quod ad me, aut secundas tibi is voluptas concest. nam poene uniuersis cordi es . At vidisti qua vi, violentiaque sibi illas Amor, S: Desiderium abripuere ; α qui animi mei sensus est, vulgo non bene oles . Audis luxuriosa , crapulosa,
vitiorumque mater omnium . & Ego opinionis meae tanto a me studio, tantaque animi contentione,& aetatis contractione coemp
tae iacturam facere veritus nimis sum , & ne non bene subole remi, si in primis a me fuisses collocata . Sed num honestatis nulli te ra dij luce collustrant 8 imo multi, virtutum si omnium fructus voluptuosi, si radices amarae . M ex hac parte , O honestis Isima voluptas, qui de ingenio ,& studio semper, de frequentillime asuersantis fortunae concustionibus in moestitudinis scopulos allidimur , libentissime te amplexamur, fovemus exosculamur, tuoque etiam coniugio perfruimur. Quario , hanc sedem pro prima reptata . Amor, de Desiderium ceu Para nymphi praetere, non tibi ut antecellerent, sed famularentur . In loco ergo hoc volentes te inducimus , ac ducimus.
Perturbationis huius nomina non nisi homini conuenire Doruptate non esie gaudiunVirgilius leuiter accusatus, quod mala gaudia dixerit. ha Stoici, alii delectationem, voluptatem, gaudium, Letitistam, ruitionem pro eodem habent, gr in bestise etiam ponunt. Voluptatis Ethimon . varia . auid ea snt Stoicis bat. Gaudium diferre a laetitia , Gru, ni simul o. Ex Seneea, a qua
TErtia circa obiectum delectabile versans perturbatio in pa te concupiscibili posita , voluptas est . de qua post: desiderium azendi locus. Sed ante omnia quinque illae sunt explicandae voces . gaudium , voluptas , delectatio, laetitia , fruitio. ut ad alia progressus fiat. Et gaudium quidem , ac laetitiam Stoici sic describunt. Cum ita movemur, ut in boκo simus aliquo . dupliciter id
contingit. Nam cum ratione animus mout turplacide, atque connanter, tum
108쪽
illud gaudium dicitur , cum autem , O inaniter , di essusὸ animus exuit.tt i tum illa Letitia gestiens , vel nimia dici poten i quam de
niunt , sine ratione animi elationem . Haec Cicero . tia rus
Itaque secundum Stoicam disciplinam gaudium, & laetitia ad cisa Leriauita homines solos spectant. in quo quidem ,&alij consentiunt, ne-- - , que enim bestiae laetari, aut gaudere proprio vocabulorum gnificatu dicendae sunt . Rursum Stoici gaudium negant est perturbationem . Soli enim sapienti illud concedunt in quo perturbationibus locum nullum concedunt. Laetitiam vero semper in perturbationibus ponunt. Sic Tullius,gaudere , inquit , δε-
Idem docet de voluptate , & gaudio Seneca, quod de i titia, eodemque gaudio docuit Cicero . Scio , inquit, ετ volu tatem , sed ad nostrum cibum dirigimus , rem infamem esse ; diga dium nisi sapienti non contingere . Ea anim animi elatio sisis bonis v ribusque fidentis ..mulgo tamen sie Aqui inur , in dicamus magnu agaudium nos ex illius constitu , aut ex nuptise , aut ex partu uxoris
percepto , qua adeo non sunt gaudia , ut spe initia futurg tristitia
sint . Gaudio autem iunctum eri , non desinere , nec in contraria averti . Itaque cum dicit Virgibus nocter , ετ mala mentis gavd a m illis:
diserte quidim dixit , sed minus proprie ; nnsium enim malum gaudium est . Voluptatibus hoc nomen in polluit , sor quod voluit expressit ; significauit enim homines malo suo laetos. Sic Stoicus Seneca , eius etiam legenda epistola . Delectationem ex ij dem Stoicis , sic definit Cicero . Delectatio voluptas suauitate auditus animum deliniens , or qualis eri hae aurium , tales sunt oculorum , di lassionum , y odorationum , di sporum , quae sunt omnes unius generis ad perfundendum animum , tamquam illique Liae voluptates . Itaque Stoici omnia haec quatuor vocabula holis hominibus , eorumdemque significationes ascribunt , quae si quando besti s a tribui videntur , improprie omnino illis conuenirs dicenda
Sed delectationis nomen proprie competere ei, quae in anima libus est, perturbationi , circa delectabile praesens, docet erudite Sanctus Thomas , addestiam voluptatis nomen animalibus competere , si significationem spectemus; sisnificat enim de- 3.nom i. i. Iectationem corpoream , & animalem , & sensuum ductu pe Cipiendam . si vero derivationem, aut ethi molosiam consideres, voluptas a voluntate optante dicitur. Reliqua fruitio pii , dς et uisis μὰψ qua cum multa afferi possint, nunc illud unum affero. eam a vO- Diti. liaptare , dc delectatione , quae ex perceptione, dc praetentia obiecti amati percipitur, nullo discrimine seiungi. Deinceps ad rem ac-c edamus. restant enim quaestiones explicatu dissiciles.
109쪽
QUAE, ET QUOMODO VOLUPTAS SIT PASSIO .
e patet ex Aristotele , gr Sancto Thoma , quia motus . Guid ea proprie, ἐν quomodo oritur . Coniunctio obiecti, CIT h status quotvlex . Obiecto absente voluptas oriri potest. It mex iniucundorum memoria . Aristoteles explicatus. Voluptas perficit operationes. Maroni cum laude lux . An voluptas sit finis . Sanctus Thomas defensus . Accolominet argumentata, soluta, Voluptas, qua ratione motio, diuisibilis, indui ι-bi, tota simul ,seuccessiva sensibilis , sdi rationalis, subitara, motus ,-non motus . in his loci Aristotebra viridi eluc brati . aestio haec ex eo, oritur, quod Aristoteles dixerit,uirtutem omnem in voluptate dolore sepositam ; ίν perturbationes esse, quas voluptas sequitur, aut dolor . Ex quibus si qui videtur inperturbationibus non esse voluptatem numerandam . Sed volumtatem aliquam esse perturbationem , fatendum est. nam vir utes circa perturbationes moderandas versantur temperantiae praesertim virtus, circa voluptatis moderationem versatur. Igitur voluptas perturbatio est. Argumentarionis utramque partem asseuerat multis in locis Aristoteles , quamobrem immerito a Picco lo-mineo negatur assumptio.Sanctus Thomas eandem conclusionem huiusmodi argumento conficit. Motus appetitus sensitivi proprie passio dicitur , sed voluptas motus est sensiti ui . Igitur voluptaspasIio est . cuius argumenti vis in eo est . quod omnis affectio ex apprehensione sensitiva procedens est motus appetitus sensitivi. Quemadmodum autem voluptas asseratur, auc negetur esse motus , paulo post dicam. Iam voluptas omnis prouenit ex coniunctione obiecti conuenientis cum sentitur,&cognoscitur, Itaque coniunctio, seu unio , rei conuenientis cum sensu, aut cum potentia cognoscende Volopias non est. Sed sensatio, aut cognitio, quae voluptatem praeire debet, ut Sanctus Thomas docet. Ex hac vero oritur in appetitu , aut sensitiuo , aut rationali affectio motiove quaedam complacens sibi in ea unione . atque laaec est voluptas . Non solum autem oritur ex reali unione obiecti cum sensu , aut appetitu ; sed ex memoria unionis praeteritae , aut ex spe futurie, aut ex desiderio, aut ex ipsa cogitatione obiecti, aut praeteriti, aut futuri,aut absentis,aut ex amore ciusdem, ut experientia manifestum facit. Ex quibus patet voluptatem duobus enasci teporibus . unam dum delectabile absens est, alteram eo re vera praesente. De pri-
110쪽
primo voluptatum genere Aristoteles ait , eas inesse vehementes se, qui recordantur , Crisperant , siquidem inest ijs sensus , qua re necesse est Omnia iucunda in sense. confisere praesentium , aut in memoria praeteritorum , aut in ne juturorum , sentiunt en praesentia , recordantur praeterita ,'sterant futura , ac qua quidem memoria custodiuntur, iuc u viait illada sunt , nausiam qua tunc cum aderant, iucunda erant, sed non nul- ιeM. la etiam non iucunda , si praeterea eueniat quidpiam bone iuvi, sist bonum .
ω,δε illud dictum e t. Verum dele diu aluum meminisse laborum. Et illud.
Nam delectatur, memor eri quicumque laborum Cum res , 6st multas p. sius , multa ue peregit . omnino quaecumque praesentes oblectara, etiam oblectant sperantes, Ust recordantes plerumque , quamobrem , si di irasii iucundu m eu, ut Homerus cecinιt. Excandesientia.
uae messe esus longe est dulcior.
Et plurimas cupiditates coinquutur quaedam Toluptas . aut enis dum recordantur , quomodo potirentur, aut dum sperant fore ut potiantur , perfunduntur quadam moluptate . Et qui amant, cum colloquuntur , δ=Jcribunt, εν cautant, semper aliquid de re illa, quam amant, gaudent. In omnibus enim in is talibus dum recordantur, quodammodo se sentire arbitrantur rem amatam . Haec ex Artitotele apud quem etiam alia ad hanc rem. De posteriore autem voluptate , quae ex praesentia obiecti ori- v lUM
cur, clocet eam eii e motionem quandam animi , ν con tituisonem tubι-
eam , idi sensibilem , in fiatu naturae conuenie ui . Quae postrema Aristotelis verba sic Sanctus Thomas explicat, ut per statum naturae c6- uenientem denotetur caussa delectationis , scilicet praesentia con naturalis boni. Sed in serius nobis explicandus est . . Nunc de duplici voluptate supra dicta agamus . Et prior quiducon comitans est perturbationum, & vitae functionum , operationum ,& motuum appetitus, ut Aristoteles ait, & eas perficit; auget enim,& amplificat muneris functionem sua voluptas . Nam diligentius quidque iudicant, accuratiusque persequuntur ,&administrant, qui cum voluptate suo munere funguntur. Altera voluptas se habet, ut finis functionum , & perturbationum,& ut perficiens eas. de qua Aristoteles perficit muneris sun tione Noruptus,non ut habitus penitus insitus ,sed visinis quidam Fu quens .in . ' μ' quo disserimen esta persectione,quam prior etiam voluptas praebere fiunctionibus dicta est. ea enim perficit tanquam stimulus V gens , & incitans . haec tanquam scopus attrahens, & tanquam finis alliciens currentem . Vnde recte Poeta dixit. Trahit sua quemque voluptas . Trahere enim propriu finis est. Amantibus qualis erat Coridon, O 1 nul-