Arnobii Disputationum aduersus gentes libri 8. nunc demum sic accurati, ut ab eruditis sine ulla offensatione & cum maiore lectionis operaepretio cognosci possint. Accessit index eorum quae notatu digna sunt

111쪽

GENTES L I B. ΤΙ centenis fultra enim negatur pi He hominis uita produci. hinnutio mitu et liquida cist. Troceti ergo sunt plenier sic xaginta pin hos anni,res ita es ut indicut jupputatutio. cuius socer Latinus fuit f Aeneae, genitoris Latini. cuius Albuni oppidi coditoris. Q not apud Albam regnatum est annis quadringentis,er prope sis di nis. Aetatis urbs Roma cuius este in annalibus indicatur fannos ducit quinquaginta a mille,aut no mi liii ab his minus. Ergo

ab Io ,qui frater est Pici,qurs pater est minor reliquoru deoru, anni ad haec tepora prope missis duo sunt, haud plancut largiamur aetati. Quod cu redargui no possit,non tantu recens nutu religio ulcritur,qua cbitis sedi antes, et parvulos esse ipsos adhuc deos, quibus taurosa', alias hostias cu periculo corruptiois suggeritis quos oportcbut adhuc muniis,alpstillato Lcte nutriri. At religiones uestrae multis annis praec ut nobium,π eo fiunt ueriores,quod uetustatis auctoritate munitae Aunt. Et quid eas prodest annis quamplurimis anteire,cu acerto corpcrint reporemuti viij cuius fiunt millia annoru duo,saecuta

laru tantis coparatu cu millibustac tumcne causam tam

bonam prodere di sumulatione uideamur, nisi mole lumrct,dicite,cmnipotens,Er primus deus novella uobis uia detur res esse, qui eu venerates colunt inauditas, inconlita repetinaue agitare atq inducere religioremit ne illo antiquius quicq,aut quod eu praecedat rcit are,nois,

potest alid inuenirimonnesiolus ingenitus,tam talis, Cr perpetuus solus est fovis caput,autfons rora est fno ipsi cui ctbet Hemitus hoc ipsium,qdlaucupatur aeternitasmo si infinita virdialsaeculauio ex eis petuitate - . perfici

112쪽

lia ARN O B PI A D V E R s V spe citumindubitabile istud cir uerti. no ergo quod sequiamur noliu est,sed nos fero addidicimus quidni sequi oporteat et colere aut ubina couenire,cti salutis affigere, salutaria subsidia collocare. Nondum enim affuserat,

qui uiam monstraret errantibus, ex culigine in altfinis constitutis cognitionis lumen immitteret, er ignorati nis discuteret caecitatem. Sed causa ri huiusmodi uertitur sola. Quidsuos Aegγptiaca numina,quibus Scrupis dis Isis est nomen,non post Pisoncia er Gabinium consules in numerum uestrorum retulistis deorusQuid Phogiani matrem, cuiuε esse conditor iudicatur uri Midas uel Dardaniis,non,cum Hannibal Poenus res Italicas raperet, Crterrarum exposteret principatu, nosscita' scire coepistis,er memorabili religione sancires Sucra cereris maestris non quod uobis incognita essentiastita pauloante,obtentum hi ut graeca dicuntur,nouitate ipsum testificante cognominemon doctora in litoris continetur,Apollinis nomen Pompiliana indigetumenta nesciresEx quo apparet,Er liquidum est,cir hunc uobis fuisse incognitu ,post autem aliquato coepisse esse ex notum. Si quis igitur uos

interroget,cur eorum numinu,quoru modo scimus mentionem,tum sero susceperitis cultu,responsuros vos cerae tum est,aut quia illos nuper deoru esse in numero nescieribamu3,aut quia nunc fumus a uatibus moniti, aut quid in

rebus alpentinis benefici' eoru fumus auxili sq: serui: ti. Quod Ahoc a uobis recte existimabitis dici, et ex imhis partibus ratione consimili existimatote esse responα sum. Religio nostra nunc nata est nunc enim missus adueni qui eum nobis senderet,quila eius in ceru uerita

113쪽

σENTEs LIB. II iii tem,qui Dcus monstraret quidsi qui ad eius nos cuilinii ab rebus opinabilibus auocaret. Et quid, inquit, est usuiu dro regi atq, principi, ut inte horas quemadmodu diciatur) pauculas solitator ad uos chriytus coeli ex arcibus

muteretur' interrogamus Cy nos contra quae cause, quuratio est,ut non suis aliquando reddantur in nisibuis teminpora,sed ferius Denis,ferius aestus,atq; autunitas finis Cur post messes arefactus,atq; extincta frumenta, nonα nutri docidant pluuiae, quas rebus oportitit incolumibus Libriatq; temporisopportanitatib. ministrari immo illud exquirimus potius, cur1i Herculem oportuit nasci ἰ Aesculapium,Mercurium, Liberu, aliosqr nonniillos,qui ercontat s adiungeren tur Doru,π mortalibus aliquid utilitatis a ferrent, tum fero a Iouesint proditi, ut sola illos p teritis scire superiora uero ignoraret antiquitas mationem aliquam fuisse dicetis. Ratio σν π hic fuit, cur non nuper, ita hodie si pilator nostri generis adueniret

Quaenam igitur ratio nis Non imus inscius nescire nos Neq; enim promptu est cuiquam dei mentem uidere, aut quibIs modis ordinauerit ros suas, homo animal caecu,et

ipsum se nescies ullis potest rationibus costqui quid oporteatferi, quando,uel quo genere, sic rerum cunctarunt parer,modorator, dominus scit solus. Nec si ego nequivero causas uobis expromere,cur aliquid sat illo ues hoc inodo,cotinuosequitur ut infecta sunt qiuefacta sunt, et .mittat res fidem, quae generibus uirtutu tantis Er poteris fatum indubitabilis esse monstrata est. Tu opponas,

referus, cur tistro emissus offo pitator In in initis per tuis beculis nihil omnino dicendum est oram Vbi ci ini

114쪽

xi4 ARNOBII ADVERsus 'is,er initiit nudum est, nihil praematuru est, nihil tum dum tepus enim a finit. Er extremitatibus noscitur, qua habere no potest series et immoderata cotinuatio seculorum. Quid enim si res ipse,quibus opem coueniciat ferri, opportunitate illam teporis exigebantes Quid si alterius coditiois antiqua,alterius fuere sicquctias Quid sit pristis aliter bubueniri,aliter debuit posteriorib. consitas Nonne

literas auditis comemorantes lic Dis,fuisse homines olint Smideos,Heroas,cιὶ immanibus corporibus atq; uastissNo insantcs sub uberibus matru petoreos letitis edidisse uagittis,quora ossa Marijs in regio ibus eruta,uix repertorib cerutfdcm,humanorum reliquias esse membrorus Potest ergoseri,ut tum d si emiserit christu deus omaenipotes,deus solus, postq gens hominu fractior, er infirmior coepit nostra esse naturali quod hodie factu est,anis te millia fieri potuisset annorum, fecisset istud rex fumismus auit si post totide millia i quod hodie Actum est, αbuisset impleri, nihil deum cogebat necessarias temporano expectare mensura Rationibus fixis peraguntur res eius,cτ quod si ci decretu est feri,nulla potest nouitate muturi.cu ergo,inquitis,omnipoteti seruiatis deo,er euhabere cosdatis salutis atq; incolumitatis uestrae curam, cur porsecutioespatitur perpeti uos latas, atq; omnia genera poenaru Cr supplicioru subires Perquiramus et nos

cotra, cur et uos cu tantos er ia innumeros colutis deos,

cus illis aedes costituatis I crus, simulacra effligatis ex

auro,animantium mactetis greges,acerras omnes thuris plenis consciatis altaribus cur no immunes agitis tot diis

115쪽

GENTES LIB. I ristiabiles multiplicess fortunae cur inqua) dij uelisi cessanta vobis auertere tot morboru Cr ualitudinum geneara, naufragia,ruinas,incedis,pestilentias erilitatem,

misionem pignorum, ex proscriptione bonorum, discordiis,bella,simultates,captiuitates urbium,cir sublatis inrigenuitatibus struitutes' Sed cr nobis in huiusmodi casiabus minime auxiliatur deus. Prompta,er manifesta cauasa est. Nihil est enim nobis promissam ad hunc uitam, nec in caruncula huius folliculo constitutis,opis aliquid sponsum est,auxiliis decretu quinimmo edocti fumus monuomnes,quscus fiunt,paruiducore, atq; aestimo riunm. Jiquata ingruerit uis quaepia grauior,q finem necessest conseq,ψcribere infortunio. uoluptate nec timere, nec fugere,quo facilius exui corporalib. posimus e uinculis, ex tenebrosum euadere cratatem. Itas ista,quam dicitii persecutionis asperitus,liberatio nostra est,non persccilaetior nec poena uexato inferre ed ad lucem libertatis tauriere ut si aliquis brutus ac stolidus in carcere homine dum natum ingressum,quassonu nunquam afficerest grauiabus atque immanibuου existimet poenis,nisi in ipsium euiatearcerem,materiam eius cominuat,atq; urat tectum, prinrietem,ianuas,partess alias operis renudet, iniat, a se figat, nesciens hocsecto ei, cui uideatur officere, duri ab se lucem,sir scelerata eripi caecitate.itidem Er uos flamantis,exiijs,cruciatibus,beluis,quibus corpora lancinatiser diuexatis nostra,non uitum eripitis nobis, ita pelliculis reuelaus cm cutibus nos: nescit quod quantum instatiser pergitis in effigies has nostras reicis sevire, tanta

116쪽

citis circilintilis nexibus euolare. Quare homines abs EZnete quaestionibus urinis impedirespes uestras nec,si aliter quam nos putatis,aliquid se habet, uestris potius opia

nisi basci odere,quam rei debetis augustae. Vrgent tem pora periculis plena,cT exitiabiles imminent poenae,confugiamus ad salutarem deum,nec ratione muneris exigama; oblati cum de animam agatur salute, ac de respectu nos bri,aliquid cr Linc ratione faciendu est, ut Epictetum dixisse approbat Arrianus. Dubitamus, ambigimus, nec

esse quod dicitur plenu fidei sisticamuricomittamus nos

deo,nec plus apud nos valeat incredulitas nostra, quam illius nominis potetis magnitudo ne dum ipsi nobis aergumenta conquimus,quibus esse uideat aerfusum i quod esse nolimus atq; adnitimur veru, obrepat dies extremus. inimicae imortis reperiamur in faucibus. ARNOBII D I s P V α tutionum aduersus Gentes Liber tertius. AMDUDUM quide criminibus his o. mnibus,maledictionibus potius ut uora diacamus ab excellentibus parte in hac uiris, ueriturem istum commeritis nosse, fatis

plane accurateq re Uum o nes apex ullus ullius praetermissus est quaesZionis,qui no sit modis mille, et rati nibus ualidi imis refuturus non est igitur necessariu parte in bac cause diutius immorari. Nel retas ei lac assertoribus no potest religio christianu aut eo esse coprobabitur uera i astipulatores habuerit plurimos,Er auctoritarent

117쪽

GENT Es L I B. II r si rhurem ut homo nilus sum erit. Suis illa contenta est uiaribus,π ueritatis propriae fundaminibus nititurinoc Joliatur uicturietiamsi nussu ha ut uindicem: immo i lii

glic Omnes cot faciunt,contrus nituntur, c ad Adcitrillus abrogandam consensionis tinitae animo sitate co sirent. Nunc adordinem reuertamur a quo fumus necessaririo pauloante digre taediutius interrupta defensio palmam criminis comprobuli cultimniatoribus concesisse dicatur.Subi iunt enim haec Si nobis diamures cordi est, cur alios nobiscum nos os colitis,ir' adoratis,nec cEvcstris gentibus comunia sacra in celts,inreligionlim coniungitis ritus mossumus inforta dicere,ud cultum diis vinitatis obeunda fatis est nobis dotis primus deus cing primus,pater rerum ac dominus,coistitutor moderatorsclinctorum iis hoc omne,quod colondu est,colimus t quod adorari conueni adoramus quod obsequiti uenerationis poscit, norationibus promeremur. Cum enim diurnia talis ipsius tenemus caputia quo ipsa diuinitus diuinomommu,quaecunq sunt ducituri superuacuam putamus per

ant nomina,nesciamus et cuius sint praetcrea nucτι nes liquidum,nes coprehensium,n' exploratu habere pose mus. As, ut in terrestribus regnis nec state nulla coaepellimur,reguli s in simili' costitutos nominatim climprincipibus adoraresed in regum ipsorsi cultu, quicquid illis annexum es tacitu rei se fontit honorificentia coprehendi non alia ratione quisuque hi dij uno quos esse nobis proponitis si sunt progenies regia,Cr principali oriai tithr ecapit rei si nullos 'accipiant nominat inra finis h; lis bis

118쪽

bis cietas,intelligunt se tumen honorari comunitor cum suo rege,atq- in illius uenerationi. continerι. Et hoc quiadem a nobis fuerit ita prolatum si modo liquet er costat praeter ipsum rege ex principe esse alia non cupita, quae dignia Cr separata por numGu,Melut quenda populi mplebeiae multitudinis faciunt. Neq; nobis in aedibus sacris effigies pro ijs, illa simulachra uelitis ostendere: qui intelligitis vos quos, er renuitis confiteri, uilistimi esse formas Iuli, Cysibi ora figmenta puerilia. er cum de re

loquimur dixina uobiscum,hoc ut ostendatis exposcimus, esse deos alios natura,ui inomine non in simulacris prorupositos,quos uiamus,sed in ea obstantis,in qua conueαniat aestimari tanti esse nominis oportere uirtute. Sed consilium no est p arte in buc cui se diutius immora ne lites maximus concitare,ac tumultuosa costrere uideamur uelle certamina. Sit ista ut praedicatis) plebs numinum, sine Deoru innumerae getilitates astipulamur, acquiscimus,

nec in aliqua quaestione dubitabile istud ambiguuq configimus. Illud tume a uobis audire exposcimus,et rogamu unde uobis compertre eis, uel quibus rationibus coprehensum,hine sint in coelo,quos esse existimatis,cr talis an nescio qui alij,opinionis et nominis inauditi potest enim . feri,ut hi sint,quos esse no reminco quos esse c ditis, in nulla inurniatur parte naturae. Neq; enim coeli aliqvam subvolasti ad foedera ingularu jacies atq; ora uidisti: et quos esse memineritis illic deos,eo de hic colere, tangnotos instituistis,ac uisios. Sed et illud rursuου desideramim audire a uobis,impositise habeat haec nomina, qbus eos

catis,an si haec sibi diebus imposuerint ludicris. Si di

119쪽

GENT Es LIB. III iis vitia haec sunt ex coelestis nomina,quis detulit ad vos eas

Sili aute a uobis appositus appellationes has habet, queri admodu potuistis uocabula his dare,quos nes uidebatis aequata ines quales, aut qxi essent in nrilla cognitioe noratis 'Sed ut vultis,o credrtis,atq; ut vobis psiua urn cst, hi dij sint nominibus appellantur his etia, quibus eos populares cestri popularis uulgaritas ducit de tamen votabis quae nominis huius siensium coplcnt an sunt aliqui norabis in cognitioe,in usum aliquata notitias perla PNcq enim sciri est facile, finita et certa fit corv. numeri maltitudo:dnsine ulla populositatis summasti,nec compat

tionis alicuius rationibus terminata.Fingamus enim vos

deos mille percolere,uel millia potius quinq; at in rerum

natura potest forsitan fieri, ut deoru millia centu in potest ex hoc amplius,immo quod diximus paulo anto potest deorum summa esse nulla,nec numerabili circum fici iptioe finita. Aut igitur cr uos impij qui praeter deos paucos reliquoru officia non obitis: aut si uobis ueniam caeterorum ignorantiae postulatis,eandem Er nobis conciliatabitis ueni si pro parte con simili eoru religionibus abaestinemus,quos esse omnino nescimus. Et tame,ne nos qui qua pervicaciter arbitretur sacrametu nolle suscipere caeterorum Rusciis fiunt numbratin do tu et nim increser manus protedimas supplices, nes a pernam; r, qμοα Cuns mitaueritis,accedere si modo distamus quina isti sunt diui,quos nobis ingeritis,ct quos parsit adiungi summi regis ac principis uenerutioni. Saturnus,inqllit, r Ianus est,ninerua, Iuno,Apollo,Venus,Triptolemus,Ηrreuchatquedibita cctori, quibus magnificas aedes cimae

120쪽

N, ARNOBII A D V E R s V sctis pene in urbibus religio a consecrauit antiquitas. In vitare nos for sitan ad istorum num num potuis iis cultu si non ip i nos primi opinionu turpium foeditate tulis de illis cosingeretis,quae non modo illlorum polluerent dignitat sed minime illos esse qualitatibus coprobaretis adiunctis. Adduci enim prima hoc ut credamus non possi 1nus immortalan illum praestantistimarach naturum di isum esse per sexus, Cr esse partem unam mares, parti ut esse alteram seminas. in e quidem locum plene iamdi

dum homines pectoris uiui, tum Romanis litoris explicavere,quam Graecis Cy ante omnos Tullius Romani discrtifimus generis,nullam ueritus impietatis inuidium,ingenue,cor tantor, ubere,quid super tuli opinatione Antiret,pi tute cum maiore monstrauit. a quosi res sumere iudici ueritate constriptus,non uerboru luculentius perageretis,perorata esset cir haec causa nec siccundas cui si tu actiones nobis ab infantibus postularet. Sed quid ui cupia uerbora, splendores sermonis peti ab hoc dici,cuscia esse non paucos,qui aversi retur cy fugiunt libros de

hoc eius,nec in aurem uelint admittere lectionem opiniorium suaru praesumpta uincentes ins alios audia musti ture indigniter,cr dicere: oportere statui per Senatum, doleantur ut haec scriptu,quibus christiana religio coni probetur,π vetuitatis opprimatur ductoritas' Oninim. mos fiditis exploratu uos dicere quicqui de dijs uestris, erroris couincite Ciceronem, temeraria cr impia dicta refellitote,redarguite, reprobate. Num interciperestria pia,Cr publicata uelle submergere lectione, non est deos sesen re ed ueritatis testifcutione timere. Ac ne tanto

vi er