Arnobii Disputationum aduersus gentes libri 8. nunc demum sic accurati, ut ab eruditis sine ulla offensatione & cum maiore lectionis operaepretio cognosci possint. Accessit index eorum quae notatu digna sunt

141쪽

GENTES LIB'. I x ptis,aut id quod non incolens,aut quod sit fortasse praeteriens. Novesilais,Piso deos esse credit nouem in Sabinis apud Trebiam confii tos hos Granius musas puta consensium accommodans Aelio novenariu numerum trudit Varro,quod in moliendis rebus potenti pimus semper habratur er maximus,novitatu Cornificius praesides,quod cur tibim his omnia nouitate integrentur, er constent:

deos nollem Manilius,quibus solis Iuppiter potestate tuae ciendisiui permiserit fulminis. cinctus numina peregrina nouitate ex ipse appellata pronunciatmum solere Romanos deos omnes urbium superatura partim priuatim per familias stargere, partim publice consecrare. ac ne alia quid deoru multitudine aut ignorantia praeteriretur, brevitatis ex copendi causa uno pariter nomine cuctos Novensiles rivocari Sunt praetem ea nonnulli,qui ex hominibus diuosfuctos hac praedicat appollutioncsignari,ut in

Herculas,Romulus, Aesculapili Liber, Aelieas. Sente fie

ut apparet diuersae fiunt hae omnes neq feri per rerum naturum potest,ut qui opinionibus differunt,ueritatis urinius habeantur auctores. Si enim Pisionis Dientia ueras,Aelius Cr Granius mentiuntiara quod dicitur ab his certum est,peritifimus errat Varro,qui rebus in substantia constitutis inanisimus subdit ex res cassas. Si novenarius numerus cognomen Novensilium ducit, cornificius balare convincitur,qui nouitati praesidentibus diuis alietanae potentiae vim donat. Quod si opinio Cornisicis uerain, imprudens Cincius inuenitur, qui urbium uicturum

deos potestate afficit Novensilium numinum. Quodsi bisunt, quos cinicius praedicat, Manilius dicere reperietur

142쪽

nis appellatione concludit. Quod si exploratu er inrui trect id quod Manilius autumat,in errore sunt hi maximo, qui honoribus diuinis ductos, consecratosq; mortales ob nouitatem honoris existimant nuncupari. Quod si Noue

siles hi fiunt,qui meruerunt ad bdera subleuari, postquabunt uitae mortalitate defuncti, nulli prorsus Novensiles di siunt. Vt enim strui,milites,magistri non fiunt personarum subiacentium nominu od obficiorum,conditi re,ertnunerum ita cum Novensiles dicimus esse nomen eorum qui ex hominibus mei uerunt dis esciman niu er promptum est non peisonas specialiter definitus,sed nouitutem ipsam cognomine Noum iliti nuncupari. Nigidius Penates deos Neptunu esse uis Apollinem prodidit,qui quondum muris urbem Ilium conditione adiuncta cinxerunt. Idem rusus in libro flexio exponit ex decimo disciplinasethruficas sequens,genera e*e Penatiam quatuor, esse Iouis ex his alios,alios Neptuni, inferorum tertios,morratullum hominu quartos,inexplicabile nescio quid dices. . Caesius er ipse assequens Fortunam arbitratur,er Cerorem,Genium Iouialem,ac Palem, sed non illum foemina, quum uulgaritus accipit,sed masculini nescio quem generaris inbiistrum Iouis,ac uitricu. Varro, qui fiunt introsus, atq; in intimis penetralibus coeli deos esse censic quos i

quimur,nec eorum numerum,nec nomina stiri. Hos conm

sentes, ex complices Ethrusti aiant, Cr nominant, quod lina oriantur, Cr occidant unusex mares, totidem Dominus nominibus ignotis,cir in natiois barbaristar scaeos summi Iouis cosiliarios,ac principes existimari. Nec defuerunt

143쪽

GBNTEs LIB. III defuerunt qui scriberent Iovem,Iunone,ac Minerua, doos penates existere ne quilus vivere,ac supere neque inussed qui penitus nos regant ratione,calor ac florere. Vt uidetis, hic quoq, nihil continens dicitur,nihil una pronuciatione initur nec est aliquid Huni,quo insistere mens posit ueritati*x proxima si itione coi claris. Ita enim labat sic tentiae, alteras opinio ab altera conuellia. turiis aut nihil ex omnibus uerusit aut si ab aliquo dicitatur, tot rerum diuerstatibus nesciatur. P Iunius si uide rursummatim aliquid et de Laribus dicere, quos arbitratur uulgus uicom utq itinersi deos esse,ex eo quod graeci uicos cognominat laurus. In diuersis Nigidius scriptis modo tectorum domusis custodes, modo curotas illos qui oe , cultasse perhibentur Iouis aeriibin aliqua D uagitum, inrigetes Samotbracios,quos quinq; indicantu rei idaeos du'los nuncupari. Vareo militer haesitas,nunc esse illos

Manes, π ideo Moiam matre esse cognominata Large nunc aerios rursus deos,er heroas pronunciat appellari:

nunc antiquom sententias seques laruas esse dicit Lures, quasi quosita genios defit ictora animis mortuoru. Infinitu est ex immensium species ire poe singula atq; ipsum

cere promptu libris, nullum este a uobis deri,nes existiomatum,nes creditum: de quo ambiguus, discrepantescu . sentetius opinionu mille uarietati. non propsieritis. SI

breuitatis er fastidij causa fatis haec est dixisse, quae diactasim π est operosium nimis coacervare in linu multu,

cum ex uno ex altero manifestu fiat et pateat, labare nec quicqua uos certi de his rebus quas asseritis diceremisiyrte dicetis,etidi Doraliter ignoramus sunt Lares

144쪽

x44 ARNOBII ADVERs Vsqui Novensiles,qui penates, Fe illos tume consensio ipse

vindicat ductorum,sir in numeris coelitu forma fui generis obtinere. Et quemadmodum poterit an sit deus aliquis

sciri si ignorabitur er neficietur quid sit s aut postulatio

ipsa beneficiora ualeres exploratum non erit, non certatum,quis ad quans debeat confiuitatione uocaris Omnis enim,qui quaerit alicuius numinis impetrare restonsium, debet necessario scire cui supplicet,quem imploret,a quo rebus auxilia cr necesitatibus exposcat h anis maxi me cum uos ipsetis non omnes omnia deos posse pro re,cir infimilibus ritibus singuloru animos referatis of sensionesq; placari. Etenim si hic atram,ille album desiderat pellesiast capite uelato, illi sacrificandu est nudo, de matrimoni' ille consulitur,bic medelas inconroditatibus praestat, interesse non potest nihil,an sit ille noue illis, duille,cum ignoratio reru, et personam confusis deos of senda cogat ex necessario piaculum contrahi es Finge rita meipsum incommoditatis alicuius er declinari periculi causa hora cuipiam numinum supplicare dicente, adeste, adestote dij Penates, tu Aposto, tuq; Neptune, Om

nius haec mala, quibus uror,terreor,ue rit stiri numisenis aberuntate clem ntia eritnestes aliqua referendae ab bis opis,si ceres,Pulcs,Fortuna,Iovialis aut Genius, non

Neptunus er Apollo Penates dij erunt aut si curetas pro laribus inuocaro, quos indigetes samothracios pars veristrorum asseuerat auctorum,quemadmodu his potero auxiliatoribus er propitist uti,cum nes bis sua, Cr alienos illis imposuero cognominus sadeo res exigit propria um deos scire, cambigere,nec dubitare de uniani usin

145쪽

σENT EI LIB. IIII et ni,nomine,ut si alienis ritibus er appellationibus fuerint

inuocati, Er aures habeant structas, o piaculis nos leaeneunt inexpiabilibus obligatos. Quaresi uobis liquet, in sublimibus palatijs coeli habitare,co sistere multitudinem istum,quam enu incratis deorum in unius proloquij finiribus couenit uosstare nec per uarias distractos,repugnantes sententias fidem ipsis rebus,quasstruitis, deroga re Si Ianus est,ianus' si Liber est,taber sit si Summanus, Summanussit hoc est enim confidere, hoc tenere,exphiaratae in rei cognitione defigi,no more caecoru ais errantium dicere,Novensiles mse sunt, Trebiani quinimmo dij unt, immo novenarius numerus, subuersarum potius urbium praesides, er in id periculum ducere res tantaque dum alios tollitis,a reponitis alios,posit iure de cum

tutionum aduersus Gentes Liber quartus. N TERROGARE uos libet, ta Gosj ante omnia Romanos dominos revit ac principes, utrumne existimetis pietate, concordiam alute,honorem,uirtutem ea licitatem, caeteras huiusnodi nomina, quibuε aras uiderimus a uobis cu magηificis exaedificatas delubris, vim haribere diuinam,coelis in regionibus degeretin ita ut asso Di dici causa, ex eo, quod optumus er uolumus bona ista nobis contingeresuperorum retuleritis in censums Nantsucria existimantei haec cassu,tar nullius substantiae nou

146쪽

minu,diuinis tume in regionib. cosecratis erit vobis vide . dum utrumne istud puerilesiit ludicru,an v stroru ad nutaminum delusiones ectans,quibus coaequatis π adiungiis itis inanire figmcntu uerboru es sin aute ex animi certiore sententia deos esse a haec rati,teptis ex puluinaribus honor aliis, institiam nostrum ut doceatis oramus, uictoria, pax, uitus,ta' caetera quae insuperiori b. dicta sunt,qua

num ratior,qua via intelligi possunt dij esse, atq; adsum.

voru concilium pertineresNos enim iri, forte comunem

tollitis nobis atq; eripitis sen um)nihil horii sentimus et cernimus habere vim numinis inevin aliqua cotinerisui generis forma sita esse uirtute viri alutem silui,honorε

honorati, victoris uictoria, concordis cocordiam,pieturi tm pq, memoria memoris feliciter uero uiuentis acfine

ullis olfensionibus felicitate. Quod a nobis uerisime dici ex cotrari s propium est oppositioibus noscitare,inficitare,dificordis,obliuisci iniquitate,impietate, ignauia pectoris,et ualetudine corporis minus fiusta. Vt enim haec accidui,hominu quae fiunt positu nn actionibus affectibus fortuitis, ita quod illis aduersum ex qualitatib. benignioἀribus nominatur, in alijs necesse est haereat,ex quibus ita formatis figuratio ista cocepta est nominu. Na s nobis cateruas ignotoru alias inducitis Doru,existimare no posse sumus,utrumne istud feris,atq; ex rei copertae faciatis sede an si ilafil. ludentes cois kngenioru lustiuistis luxu Quod abiectis infantil. pepcit lupa non mitis, perca,

inquit, dea est ductore appellata Varrone. Ex reru ergo

prouentu,non ex vi naturae dea ista est proditas spostqferos morsus immunis prohibuit bellaui ex ipsa esse hoc

147쪽

e it,ta ipsius nominis significantiam traxitnuisi fustiamdudu dea,prius quum Romulus noceretur Cystateri 'cuius fuerit nominis atq appellationis expromite. Praeis.

stana est ut perhibeti dicta, s Quirinus in iaculi misis.

sisne cunctoru praestiterit uiribus: Er quod Tito Tatis, cupitolinum ut capiat colitem,liram pandere atq; aperire permityum est dea Panda est appellatu, I Patica. Et haec ergo nunqua fuerant 'umma Cp nisi Romulus tenuisset iteli trutecti, palatha, nich Tarpeiam rupe rex SabInas. potuisset accipere,nulla esset Pantica, nulla Praestanus Etsi er has dicitis ante sui causam fuisse cognominis, quod i

in priore quaesitum est capite, cuiuε Cr hae fue t uac imimis iudicate. Pellendorum hostium deu potens Miloniarest:quorunam nisi molestum est)edite. coligunt partes, iris inter se cominus armoWu collatione decernut et haec .

illi est pars hostis,et illa huic hostiis quos ergo Pellonia, cu hinc cir inde pugnabitur, pesset,aut ingratiam cocose isura est quorum ea utriq: debeat parti fui nominis uires officius praestire. Quod si utrinq; fecerit,id est partibus, sutriss fauorem ac u fragia commodarit, nominis fui uim perde quod partis unius impulsione formatum Nili forte dicetis, Romanora tantum est dea hae CT cum solis Quiritibus faciens gratio fiss per opitulationibu si praesto est. esse quide hoc ita,quod nominifallemias, opta imus at quaestionem no exigua res habet. Quid enim Momani deos postident peculiares,qui aliarumgentium non sintser quemadmodum poterunt ij esse,si no omniblis, quae ubiq; unt gentes, aequabilitate fui numinis exhiberi Mnifer ubi quaeso iam da Pellonia haec fuit, cum apud L . h a furculta

148쪽

Thrasimenum lacum sanguinei cu Trere torrentes scum Diomedis campi Romanta cadaueribus aggerati unis cumille alia uulnera praeliora innumeris accepta sunt cladi

udormiebat, stertebat, aut quod uilia facere con ueta sunt cupit in hostilia castra defugeratmij laucet uuae, sinistrum tantum regionu sunt praesides,er inimici partium dexteraru. Onod quana illud ratione dicatur, quone animi fenfu,nes ipsi nos asseqisimur,nec a uobis conae fidimus posse in aliqua lucem comunis intelligetis perduci. Iam primu enim inudus ipse perfectibi nes dexteras, neq; lauas,nech superus regiones,nes imas res anticas habet,nri, postic . Ouicquid enim torta est, atq; ex omni parte rotunditatisfolidae convexione coclusium nuclum habet initium,nullum finem lini sinis,o initium nullum est,esse aliqua portio fui nominis,σ initium non potest. Itus cum dicimus dextera haec regio est,er illa Leumon ad mundi habitu dicimus qui fui simillimus totus est, sed ad positionem nosti amsitums reuocamus: qui informatisic fumus,ut alia dextera,alia in nos dicatur esse laua: quae tume haec ipse quae laeua appetamus t dextera alia, in nobis nihil habet perpetuit,nihil fixum sed prout nos casus,atq; eruetus collocauerit temporis,ita nostris fumutub lateribus figurationes. Si oriente solem respexero, cardo mihi frigoris,o Septetriost laeuus in que si ora re duxero,erit mihi finister occasus, qui ab sole postergu neus habebitur. Rursus uero si iecero plagam in occidua lumina,vocabulumfiniistri Austerio meridies trahet inquam si me partem necessiria teporis cir megerit raα

149쪽

GENTEI LIB. IIIIlio it ut oriens Duxs immutata corporis conuersione di cuturi qua ex re poterit facillime recognosti, neq; lauanatura esse ulla sita positionis Er temporis, et prout no sibi corporis habuerit se situs rerum ad circumstantia collocutus. Quod cum ita se habea quanam ratione, o pat sinistrarum partium dij erunt,cum cusdem constiterit renoes modo dexteras feri,modo lauass Aut quid dexterae meruerunt de immortalib. ijs partes,ut fine ullis prasidibus degeret, uas esse faustus, pro peris sempor cidominibus ediderunt Lateranus ut dicitis deus est fomis Genius,adauctusq; hoc nomine,quod ex laterculis crudis ab hominibus cuminoru istud exaedificetur genus. Quid ergo si urgilia, aut materia fuerint quacunsalia fabriculi foci Genios non habebutfcr ab officio tutatriae quisquis iste in Lateranus)abscedet,quθd regni sui posscsio non luteis constructu et Jrmis Et quid quaeso ut faciat,praesidatumfocora deus iste fortitus esὶs Per humanι generis coquinas cumi inspicies er exploras quia busnam lignora genero. suis ardor in foculis excitetur: ihabitudinem fictilibus cotribuit uoculis,ne flammarum di liant uiuicta curat ut adsensium palati futi cu lacunaeditatibus ueniunt rerum incorruptura sapores,et an rite pulmenta condit asin praegustatoris fungitur,atq; experitur officio.Iia ne istud nonfoedum,quinimmo ut uertas dixerim non columeliosium,non impi ,ad hoc tantum inducere deorum nescio quas fictionesmo quas dignis honoribus prosequare,sed quis rebus turpibus, er infami praeficias actionisEtiamne militaris Uenvi castresib. st

150쪽

est e populo itumiu, qVae obscoenas illus o luteus uoli plures ad exitum perficit dulcedine inoffensu procederes Etiamne Pertunia,quae in cubiculis praesto est, uir,inuis rem crobem effodicntibus maritissEtiamne Mutunus, iuε immanib. pudendis,horrentis fustino,vestras ii nequitare matron ,π auspicabile ducitis,er optatis s Quod si minime uos admouent ud intcllectum ueritatius res ipse: nec ex ipsis saltem potestis nominibus nostere inanistri maesuperstitionis synenta haec se, ex falsoru imaginationes deorum Putationibus arboru Puta inquitis)pricispo est,rebuε petendis Petu Deus nemorum Nemestrinus s PatGuna numen est,er Palciti, ex quibus una est patefactis, patefaciendis rebus altera praestituta Nodulis di ' citur deus,quia ad nodos perducit res satis et quae praes frugibus ferendis,Noduterensis ab erroribus uiarum deus Vibilia liberat: in tutela sunt Orbonae orbati liberis parirentes uir Neniae,quibus exircina tempora. Nam quae durat ex solidat infantibus paruis ossa, iugo ipsa memoratur. Mollonia dea est pollens potensq; in apibus, mellis curans custodiensque dulcediorem tacite o quaeso ut ita vobis propitiae fixeunt, tu,Puta,ritellusi omnino no sissent apes vllae in terris, uulsi exos humanum, uelut quia dum vermiculi nasceremur, dea Mellonia non e ei: aut Ofilago olidatrix o mi tomen proprium no habereis

Etenim quaero,Cr rogito,utrumne uesis uideantur antia, quiores ij esse narura, impore, vetustate, an homines, an apes, ruges,uirgulta,Er caeteram stabit hominum; hierno,quin ianumeris diculis deos etatibus,saeculis, cunis i