Arnobii Disputationum aduersus gentes libri 8. nunc demum sic accurati, ut ab eruditis sine ulla offensatione & cum maiore lectionis operaepretio cognosci possint. Accessit index eorum quae notatu digna sunt

251쪽

de mero, thure,des alijs omnibus, tiae in parte ista cohunt,poscit ordo quam paucis,et fine utilis circulocutionibus dicere. In hac enim consuestis parte lauidias nobis 'tumultuosi inrug concitare, pellare nos Atheos: Cr quod minimum tribuamus es , poenas etiam cupitis beluarunt erudelitatibus irrogare. Quod quide nos fatemur no co temptasacere,atq; sernatione diuinased quod existiam us huius potetius nominis nihil tale depostere, nemrerum bula nodi cupiditatibus attinem

tionum aduersus Gentes Liber septimus.

V ID ergo dixerit qui*ia sacrificia ceus fetis nulla esse omnino acienda s Ut uobis no nostra, sed Vareonis uestri sentetia reis Jondeamus, nulla. Quid ita uia inquit dijueri nes de siderant ea,nes deposcunt ex aere autem ficti,tem, Ds,uel marmore multo minus haec curant. carent enim Fcnctu,nes ulla contrahitur, si ea non feceris culparnes ulla, feceris, gratia. Sententia reperi nullaeti potest integrior,et qua quiuis posit,quis illest saeuus.

difficillimus,occupare. Quis est enim pectoris ta obtusi,quι aut rebus nultu habentib.fensum hostias caedui et uictimus,aut eis exiitimet dandaw,qui fiunt ab his longe nuritura et beatitudine disiugati Onisiunt inquitis dij ueris Vt comuni uobis, ersimplici rso amus uerbo,no sciaret S. Quos enim vidimus nunqui,qui sint scire quemata modum posumus Ex uobis audire consuevimus deos esse

252쪽

GENT Es LIB. VH sit dicitis uspia ueriq: ut Terenturi credit) eos esse consequitur sui cons miles nominis id est tales,quales eos unis eoi debere esse conspicimus, nominis huius appellaritione dicendos. Quinimmo ut breuiter finium qualis dominus rerum H atq; omnipotens ipse,quc dicore nos omnes destin ficimus atque intelligimus verum,cum ud eius nominis accesimus mentionem. Deus enim ab aItem, in eo

quod deus est,nulla H re disert nec quod una tot genere, suis esse in partibus minus aut plus potest,qualitatis propriae uniformitate seruata. Quod cum dubium nosit, scis quitur ut geniti nunquam,perpetuis ut dobeunt essec,existrinsecus appetentes nihil,nec carpetes aliquas terrenuex matertie opibus voluptates. Ergo haec ita sunt, priamum illud a uobis expetimus nostere, quaesit causa, qui ratio sacrifcq ut ista lacialis: quid deinde ex hoc lucri dildeos ipsios perueniat,ais in eorum comoditate sub ideat. Quicquid cnim geritur, bet habere causam bura;cs ita esse ab ratione sic luctum,ut in operibus stratur casis, Crin vacuis ludat inanitatis erroribus. Nunqd forte dij coelestes aluntur his sacris,er ad eorum compagine retinc ira dum nonullius opus est suffectior materiae Et quis ita es hominum, delis prorsus quist, ignorans, ut cos existismet contineri alicuius alimon gmere: ex cibi esse mi nus,quod eos faciat vivere, Cr immensa in perpetuitate durare es Quicquid enim causis o rebus Luitur extruisneis,necesse est esse mortale. π habere ad periculu nium pronum,ubi aliquid coeperit decsse quo uiuitur. Tu quod ex his rebus,quae admouetur altaribus,nihil uideratis a sidue is ad numinum substanti s pera re. Aut cir ibus

253쪽

aD ARNOBII ADVERs Vsibus datur, ex liqueActu carbonibus disperit aut unis,lis est hostis,cr ab canibus abliguritur anguis aut si alia quod uiscus aris fuerit truditum, utione ardescit pari,cir dissolutum in cinerem lubitumisi forte hostiarum deus

imus deuora aut ex aris ardetibus nidore consectatur

fumos,pasciturq; demisis,quas euomat ardentia uia scerambuciau de sanguine,er priorib. humecta de micis. Stasi deus ut dicitur nussius est coorporis,omnis esthaeontiguius tactu, qui feri potest ut corporalius rebus nutriatur incorporeu,quod mortale est ut immortale suis pinea subdatq; salutem rei quum cotingere nequea a motus subministrare uitale cessat ergo cui apparet μα ora haec ratio, neq dici a quopia pote est, ea causas crificia celebrari,quod alantur his numina, et eorum fustineantur paltu. Nunquid si forte hoc non est uoluptaritis alicuius, animis cui dicitur cuufa caeduntur dijs boastis,er succensis adjciuntur altaribus mi qui qui est botamina,qui deos bipersuadeat uoluptatsi diffugione molis testerrigestire in libidinis gaudium, uelut animal ulla blandis sensibus assci,er dulcedinis Iabilis uolucri titillatione mulierisQuod enim uoluptate dissoluitur d cotraria necesse stristitia contrabatur nec talaune exictere ab anxietate moeroris,quod laticia trepida ex lauitutiae μου extollitur gaudiorum. Utros aute affectu debet esse

dij liberis eos esse perpetuos,er mortuitu volumus raragilitate priuatos. Quid quod omnis uoluptas quasi quaeradam est adulatio corporis, notisque illis siensibus usumitur quinq; :quasi uperibentiunt, eorsi necesse cli esse par icipes corpor per quae uid est sensibAs, et accipiendis uoluptara

254쪽

Mluptatibus ianua. Postremo quod gaudium est, innoxiorum dirimuntia mactatione lata forabiles sepe exaudire mugitus rivos sanguinis cernere,animas cum cruore fugientes,patefactisq fecimus prouolui, Cr intcstinacu tercore, cr ex residuo spiritu exultantia adhuc corda, tremebuudass palpitantes in uisceribus uenas Semiferi nos homines,quinimmo apertius ut pronunciemus quod est uerius atq- apertius dictu stri,quos infelix nec itas, ex malas usus edocuit cibos ex his carpere: miseratione interdum commovemur illorum:arguimus nos ipsit,peniatusq; re usa,atq instem damnamus: quod humanitatis iure deposito naturalis initi1 cofortia ruperimus. Deos aliquis credit pios,beneficos,instes, caede pecorum delecturiri,difundis latitia, iquando sub his concidunt Ostiritum miserabiliter ponunt,ex voluptates Ergo cui corniamus) nulla est in sacrifici causa, nec cursan ratio est: quonia nec uoluptas est ulla, dot forte est aliqua, in deos eum cadere nulla posse ratione monstratu est. Sequitur utilium quos inspiciamus parte, quam iactariduimus uulgo,cr populari in persiuasione uersari sacrificia superisca feri dijs cause,ut iras dis animos ponant, reddaturg mites ex placiditer uitarii pectoru indignationesi uta Atii dipnitionem teneamus illam,quam pertinaciter meminisse conuenit nos semperiuniuersos animoru ulfectus ignotos dijs esse,cUentaneum est credere nunquam deos iras ci quinimmo nullium affectu magis esse ab his longe, quini qui feris ex beluis proximus turbat tempestatibus patientcs,eν ad periculum interitiois inducit. Quicquid nim uexatur retulitaris e motu,pusibile esse constat cr

255쪽

se est esse mortale ira autem uexat,o' patientes se soluit, ergo esse mortale dicendu est, quod pastombiu ubrectilest irae. Atquin deos scimus esse oportere perpetuos,et naturam immortalitatis tenere quodsi collat, er liquidum est,ira ab his longe Er ab eorum conditione d ueta est Nullis ergo rationibus conuenit id in superis uelle placari re,quod posse non uideas in eorti beatitudinem couenire. Sed concedamus ut uultis perturbationem huiusmodi 'imiliarem dijs esse,placandis eius causa res diuinus fercer sacrorum solennia celebrari quando ergo coli ut adhicri haec munia,uel in tempore quo duris antequi uult irat er perciti an cum fuerint moti,ipsisci; in indigni tionibus constitutini ne sumunt animos occurrendum ess his anteforas nobis proponitis no deos,quibus ne saeviat concitatae, er calleurum discutiant claustra,obiecturi moris est escas,in quas rubidae saeuiant, et cupidine uexatioris inclinent. Sin vute iam struidis atq- indignatione fluis gruntdbussatisfictio istasacrificioru oggeritum no inquiro,non exigo,an illa laeta et sublimis magnanimitas nurines num,homunculoru olfensione moueatuchabeatq prouulnere quid animal caecu,atq; in nubibus semper ignori rationis incedens designauerit,dixerit, quo illorum mirinueretur auctoritas. Sed neq illud dici, aut audire de orisco,quas lauru in homines habeat dij causas,ut facrifici debeant contructa offensione mulceri . nunquid utiquus seges unxere aliquando mortalibus,constitutuq est ab his unqua quid eos agere coveniret,uel quid non,quid consio,cturi,quod fugere uri colist saltem quibus rationissius cis, perent

256쪽

hreent,ut aliter,quam impcrauerat gestu ultionibus per se uerentur irarum, contemptiq sic troiit de audacibus er trairesboribu3 uindicaresVt opiηor ab his ni Palatties constitutu est aliqui neq; anctu quoniam necui ἰοliquando,nes ii sunt uis aperti fima potuit cognitione dignosti. Quae iantest ergo iustitia,ut cis ob aliquas cauissas iras tantur dij coelites,quibus neq bese monstrare alia reando dignati sint,nes silas dederint,aut imposuerint leges,quas coli ab his uellent, Er hiuiolubili obsecutione seruaris Sed hoc ut dixi praetereo, Jilantio pallor abire donatum unu illud prae omnibus quaero,quae causa est, ut si ego porcum occidero, ctus mulct affectu, animosser rabie ponat si gallinulum,uitulusub illius oculis uis aetaribus cω cmuro,obliuione inducat iniuri π abscissu penitus offensionis absic tantae id ad eius dolorem ex

opere hoc ingra uia rem mirm est anser, caper, aut palius, ut ex eius cruore medicina adhibeatur irato es Eris

sone muriusuus dii uendunt,atq , ut pumili pulsiones, quo animis parcat,abstineuntq, ploratibus, pallιτculos, pupulas,eculeos,panes accipiunt,quibus auocare se posiae sint ita dij mortulas placumenta illa sitimum, quibus iras utque animos ponat, ex in gratia uti cu ofensiorib. rederiantes Atquin ego rebar deos si modo rectu est credere, grmoto. exagitentur iraruo sine di is proni ,nullisq, incrcedibus,seus atq; animos ponere, Cr peccatoribus delicta donare. Hoc e t enim propriu inminu, liberales uenias, Cr cocsiones babere gratuitas. Ouod i feri no potestis apicntius multo est,pertinaciter eos in olfensione durari

257쪽

α44 ARNOBII AD VER sustitudo peccantium,cu redimendi peccati spes DNn facile itur ad culpas,ubi est uenalis ignoscentium gratia. Ecce fi bos aliquis,aut quodlibet ex bis animes quod ad pluricandas caeditur mitigandu s numinum furias uocem bovi imis sumat,eloquatuos his uerbis. Ergoneo Iuppiter, aut quis alius deus es,humanu est illud π rectum, aulaeis quitatis alicuius tu estimatione ponensi,ut cκ alius pocaecauerit,ego occidar, Er de meo sanguine ieri tibi pati ris satis quod nunqui te laeseris,nunquisiciens aut nesciesens tuum numen maiestat s uiolarim Animul ut sicis mutum,naturae meae simplicitate sequens,nec multiformium morum uarietatibus lubricum,nunquid aliquando tuis os ludos minus sancte dilictorq, perstri munquid ullia praesulci ture nume i qui offenderet,aut te traduxisnunci

quid iuraui per tefusosnunquid sacrilegis furtis tua ruis sui, oliauis donariumunquid erui sacratifimos lucos, aut religiose quaedam loca substructionibus pollui profuisnauis priuatusQuaenam est ergo causa,ut alienum criarum meo luatur e sanguine, ex in neses extraneum meauitu π innocentia perducatursan quod animal viis ure, nec rationis nec confiiij particeps quemadmodu pronunciant illi,quisie homines nominant, ex ferocitate transiae liunt beluas. Nonne primordi' isdem eadem Cy me goae nuit isformauits nuturusno insiritus unus est, qui erilios, me regit Non consimili ratione restiro, ex uia deo, caeteris allicior sensit busfhabet iecora, pulmones, corda,intestina,vetriculos: inibi membroru non idem est numerus attributus ramant suos foetus, o gignendis

conueniant liberisaeon ex inibi prolis, en subrogidae ei

258쪽

GENTES LIB. VII 24seura,Cr dulcedo cum fuerit procre tu Sed rationales illi

sunt,er articulatus exprimunt uoces. Et unde rurs notum

est,an ex ego quod facio meis rationibus faciam, π vox ista,qua promo,inci generis notasin etsolis intelligantur a nobis fInterroga pietate,utrumnosit aequiusmo occidi, ne cosci, ait homine uenia, ex comissoru impunitate donari Quis ingluditi formauit ferrumo homosqs cluisdem gentibusquis nationibus imposuitfervitutesnon bomosquis parentibus,stutribus,quis uxoribus,quis amicis

mortiferus subdidit,comiscuits potiones suo homos quis

maleficia reperit,aut comentatus est tanta,quata vix explicari dece militibus nequeant uel annaliu,uel diem non homo Ita illud nonferu,non immane,nossuum dis non tibi ὁ Iuppiter iniunum uidetur, r barbarum me occidi, me caedi,utfM tu placidus,er uiscelerosis contingat inmpunitas Ergo ob hanc causam id est numina ut placenatur irata inaniterfieri acrificiaco titit,cu docuerit nos ratio nes deos irasci aliquando,nes alteruuelle pro arutero confici,caed nec innox funguine abolitionem desia gnationibus comparari. Sed fortasse aliquis dicet iccircodin hostias,er caetera impendimus munera,ut iliares quodammodo nostris supplicationibus Acti,res tribuant prospera auertatq a nobis mala,cum gavdi s faciat agere nos simpc trstitias uero propcllulier ex castibus imminentia fortuitis. No exiguum curam locus iste desii is ruti nec quod dicitur facile,tam cosiuetu est uel audiri, uel credi. Advolabit enim continuo uniuersus ille doctifimo rum chorus,qui asseverans,π coprobanslato feri quocunq;funt,eripiat nobis e manibus opinionem illam. Er

259쪽

α δ ARNOBII AD VERI Us inanibIs nos arguat persuasironibus fidere. Quicquid immundo,inquietsi itum est,seritur, ergeretur, olim de si . tritum,et fixu eis habetq; immobiles causas, per quas sibi

res nexae inexplignabilem c erunt praeteritora cum is minentibus nec itate. Si definitu, fixum est,quid o fingeresingulis muli debeat,bonise,iam certa est. QNodsi certum est,er fixu,uacant omnia deorum auxilia,uam cant odia, uacant benignitates. Tam enim praestare non

possunt i quod non potest fieri, quam prohibere ne iure,quod necesse est euenire nisi quod ualidius promere ompinionem istum si uoluerint,quabunt ut etiam ipsos deos histra dicunt a uobis coli, superuacaneis supplicati nibus adorari. Cum enim ordinem uertere, Atalia neu queant constituta mutare, quid re quid cause est Auga

re, r obtudere eorum aures uelle quoru auxiliis neque

assii remis in nec sitatib. fidere Postremosi trillia,atq; importuna dij pesunt: si ea quae fiunt ut i,uis amica lumgiuntur,unde fiunt mundo tanti,tumq; innumerabiles mira seri unde tot infelices luchomabile uitam extrema forte ducentes'cur immunes a calamitatib. non fiunt,qui mora. menta perfngula,qui per puncta sacrifici' onerat atq; accumulant ur monste alios inquilint)uidemus ex illis' domicilia esse morborum extinctis luminibus,atq; auria. bus obseratis,pedum carere processu,truncos sine muniabus degere,incendi',naufragi', ruinis,mergi,obrui, confici patrimonin ab ingentibus euolatos mercennario sese laborefulcirestipes emendicare supremas,extermianari,prosicribi emper esse in luctibus liberoru orbitatiis bin rustos uerari per infortunia caetera, quorum spectura

260쪽

tis non feret propulsares flectere mala ista dij pos

sent sacroru meritis obligati. Nunc uero quia casibus nullaου est in his locus es incluctabili omnia nec state confixuvit,agit sese ordo procriptus,er quod si et decretum est,perficit. Aut ingrati esse dicedibunt coelites, ct cum ha . beant iura prohibent,patiuntur insilis genus tot poeniser culumitatibus implicuri. Et fortassee aliquid dicunt magnum,nec quod auribus debeat rustratori , leuibus, Crcotemnentibus fumi. Quas tamen nos partes, quia res ni iamlrum longi est multi l fermonu,inexplicatra transcunt imus atq; intactas clum illud posuisse contenti, inhoneis stas uos imus adiungere dijs vcsstris, si eos aliter negatis praestare quae bona sunt,atq; inimica trouertere: nisi prius empti capelissurum fuerint atq; ovium sanguine, teris quae admouentur altaribus. Indignu enim primu est, utilla uis numinum sublimitusq; coelestium beneficia crodatur sua habere uenalia, prius finiere, atq; ita praesta re. Tum quod foedius multo est, ns acceperint, prodesse nulli,perpetis miserrimos discriminum subire fortunas, cum prohibere posunt ac subuenire. Si ex duobus facientatibus resfacras honestus unus, er locuples, alter angustolare, sed innocentia fuerit er probitate laudabilis cen tum ille caedat boues, totidemq; cu agniculis suis matres,

ibus pauper exiguum, Er odoris alicuius unum concreo

netglebulum nonne erit consequens, ut debeat credi smodo nihil numina, nisi praemii' antecedentibus pra αstant)utfinorem suum ex auxilium conrodent lucupleti, auertunt a pauperculo lumina,qgem restrictum non an