Arnobii Disputationum aduersus gentes libri 8. nunc demum sic accurati, ut ab eruditis sine ulla offensatione & cum maiore lectionis operaepretio cognosci possint. Accessit index eorum quae notatu digna sunt

261쪽

mercennurius dator est,ibi necesse est gratia pro magnitudine muneris tribu er eo inclinures fragiu, de ad eum,qui praestit,mercedis plus multo,et indecorae corruptionis afluxerit. Quid si populi rursus duo hostilibusdsidentes armis acrificijs paribus superoru locupletaαι Crint ara allers in alterum postulent uires bi ais auxilium c5modarcnonne iterum necesse est credi, si praeomi folicitantur,ut prosint,eos partes inter utrori debere haesitare, sigi, nec reperire quid Aciant,cum suas inratelligunt gratias sacroru acceptionibus obligatus Alit Ohiis auxilia hinc er inde praestabunt, id quod ferino potest:pugnabunt enim contra ipsos stipsi,contra sua gratias, lutituitas nitenturiuut ambobus populis opesu ministrare cessabunt,id quod sceleris magni est post intupensam,acceptis mercedem. Itus ergo ab dijs longe inafamia est isti tota pollenda neq, est omnino dicendu, pra

'rijs eos ac mercedibus assiccbonus ut res conisa dis Manis contraria si modo i1 ueri unt, atq, in nominis

huius exceptione ponendi. Aut enim Aio sunt quicunq; φη cr ambitionis er gratiae nullus locus in dys est auts excluditur cr ei itur Atu,no est superae dignitatis boni oporis morem,er collutus munificetiu uenditare. Satis ut opinoro ostendimus'stra diis immortalibus h stias rebus cum consequentibus ddmoueriss nes alantur hi neque ullum percipiant uoluptatem,nes ira aut antimos ponant,nes ut res tribuunt Austas, neque ut abigant aberuncentq; cotrarius. Sequitur ut illum quos inlicia-Pilis partem,quae ab nonnullis cosueta est asseri, ex cui

262쪽

GENT Es LIB. VII et ssis caerimonialibus applicari. Aiunt enim sacra haec honorandis c se in titula coclestibus, ea quod faciant honoαris ergo sicere,et his numinum potctius auctitare. Quid similiter dicant euigilare sese,atq; domire, ambulatare ubsistere,conscribere aliquid, lactitare, ut honoredhs habeant, dignitatibus eos jaciat ampliores 'Quid enim cruore de pecorusquid secrorum codictione de caetera superadditur his rei quid apponitur,atq; ad citur potestatisretenim bonos omnis,g haleri ab aliquo dicitur, O reuerentiae potioris attribui,relutiui est ad alteru geri veris, constans partibus duabus,ex cocisione tribum

tis,o' amplificatione fumentis. Visi quispia visio potenis

istini nominis dis auctoritatis uiro,via dccedat, assuris Sat,caput reuelat, hi loq- dsiliui tum dein salutet acclivis ancillae aut seruuli pauibadas trepidationes imitatus uicto quid agatur is huiu mori honorationis licto: summisione ulterius datur ulteri plurimumasticiturq ut uideatur magnus,que susceptio minoris extulerit,a suis ante posuerit rebus. Sed concesto haec omnis,et honoris, de qua loquimur,attributio solis habet hi hominibus si dem quos naturulis infimitu π amor in ultiorib. Iunis di docet gaudere de a stibus,π alioru coparationi. una teponi. At quaro insuperis ubi di honoris locus mel quas eis cminetius addere sacroru ex col lationibus inuenitvrs Augustiores,potcntiores mactatis pecudibus fiunt, addiatur illis ex hoc quicqua,aut esse dij magis diuinitate incipiunt ampliatusAtqui ego columeliae proximu, qui nimino esse plenam columellam iudico,cu honorari ab homine Dus dicitur, o muneris alicuius oblatione mactarc

263쪽

etio ARNOBO ADVERSUS Etenim si bonos auget,eiusq; accumulat dignitate cui suet irituit, lutus,soquitur ut ductior deus fiat ab homine, a quo fuerit munere et honoris collatione donatus. Atq; ita perducitur res eo,ut inferior deus si qui honoribus muractatur humanis. Quid ergo inquiet aliquis honore dijs 'dandum nullum esse omnino coetus Si deos nobis propoαnitis talos,quales si seunto debent esse, quosq, dicere noscimnes in istius nominis praedicatione sentimus,quem LModum possumus honore bis non habere uel maximiiscuetia colere homines potentioribus acceperimus imperib, cuiusculis ordinis fuerint,cuiuscunq; fortunae. O ursinam 'le est maximuss fici Ar multo quam habetur a uota bis,er potentiore in genere constitutus. Dicite,inquitis. Nesit opinio de his deformitate culpabilis,ut neque illos credas quicquam hominis habere consimile,nec quicqua . expcctare quodsit ab se foris, utq- extrinsecus ueniens: tum quodsepius dictum est,non ardescere Parnm famis .

'nus,non ginire corporea voluptate,no exambiri ut pro . sint,non praemiss ut noceant prorituri, benignitat in Er i gratiam non habere uenalem, non gaudere honore colluto, non indignari or affici non dato: sed quod rei diuinae est proprium uulte vi nosse, irest alienis adulationibus

aestimare. Et tamen, ut uideamus istud quod dicitur quariis sit, quod est illud honoris genus, ueruerem,ari te, tan'rum, dei sub ore connectere, collectus is eius occideri res Quod est honoris genus deum inuitare ad sanguinZ, quem cum canibus videas cum sumere,atq; habere conm

264쪽

et offuscare stratis Quodsi ea quae sunt, propria ui

pendere,non antefumptis placet opinionibus aestimare, arae istae, quas dicitis, altarias haec pulchra, in ilicsimi animalium gencris ustrinae,rogi fiunt,et bu'ceta in opus structa foedistinu, atq; in sede labricata foetora. Q nid dicitis ὀ isti,crgone ille putor, qui ex coriis tollitur,atq ex. sit ut ardentitus,cui ex Vibius,qui exsetis; ex agnoru lai isti Callinaruq plumis, i munus,cr honor est inde turq; hoc illis,quoru templa cum adire disponitis, is omm uos Libe puros,lautos castifimosq; pr tasus Et sesse his potest coinquinatis,inklicti spurcius,etsi ita βitisiunt sensus siuinatura,ut in amoribus habeant tum sonu inti: illis in uoluptate putores quos neq, ipsi sacrificantes recinec ingenuae fustinere tructos ualeant perspiritu nares Quodsi animantiu cruore honorari,er affiaci superoru animos existimatis, cur no cis Er mulas, Er clephantos mactatis,Cr asinos cur non ex canes, ursos. uulpes, camelos,er beluas Er leones quoniam volucres hostiam quos innumeris ponitis, cur no vulturios,aquilas,ciconias,immussulos,buteones,comos,acciapitres,noctuasfcuch ictis salamabu,natrices,uiperasso ii fugas Nepesiubeii ex his funguis,er cosimili ratioeia

fati agitatur spiritu. Quid in illis inuioris est operis, aut solertiae in his minus,ut illa no augeat up roru illa ammplificent dignitates Quia rebus ex bis hirquit deos parot honorare caelestes,quibus ipsi alimur,siusfetamur et uiuimus,er quas nobis ad uictri fui numinis tribuere beniagnitate dignati sunt. Sed et cuminu,nusturtiu, rapa, buia.

265쪽

in usibus uestris alimoniam in parte iusserui. Quid ergo cessatis altaribus er haec duro, rebus, his omnib&s cunilamsuperspergere bubulam,er acrimonius intemisi receparum. Ecce tuos canes necesse est enim quaedam φαg perstici ut liquidius res posset si inqui canes, cx asinis moturillae cum his simulf hirundines gaiolla, pariters cum bis porci sensu aliquo humanitatis accepto deum putarent utq; existimaret uos sescras uobis intenderent honores ergo facerent no ex materi s alijs,abns de rebus ed quibus au moris est illis,Cr naturali appos iratione fulciri Audire a uobis exposcimus,utrumne huc honor an contumeliam potius esse iudicaretis ampli narcum hirundines vobis musicus,motu illa caederent confieri crurenis fomiculasaeu altaribus uestris darent asini foenum,pseMs libara n imponerent canes os,cr hi munistercoris proluviem cocremarentaeu ud ultimu porculi coenum uobis profunderent ex volutabris horrentiabus utosis ex uoraginibus sumptunia ergo nodestui uestras inflammaremini dignitates fercoribusq; vos acci

pi inter utroces copularetis iniurius Sed tauroru cor αὐribus honoratis uos deos, Er alioru animantiu caedibus-er quid hoc ab illo differt,cu cr ipse si nondu, mox tarimen futura sint stercora, ct exigui teporis cotractu interiectie putre culmenis desinite Dpponere aris ignem, iam prosicto cernetis vipera illa taurorum sacra, quibi

honor a uobis auctificatur Orufrascere vermibus Erfuctuare,vitiare ex corrupere statum coeli,π ex odoribas morbidis regiones consuciare sicin*quum si uobis pricipia

266쪽

GENT Es LIB. VII anpraecipiat dij curam,uestram in ualetudine uertero prandiu iude,uel cattas solenni ex more cosicere, longe jugiali execratis odoris genus veniam postulis a superis uicturosin uos eis nunqua talia sacra iuretis ita istud no ludere inuion cofiteri,non pandere,quid sit deus nescire, nec cui potentiae debeat nominis huius uis subdi, appelluaetisq, supponi cibis nouis auctificulis deos, nidoribus cohonestatis,er succis er quia vobis iucuda,et grata sunt,

eas uos alunt, os etiam creditis in eorum liuere uoluptates,latratori; et cunum ritu ostis fruitias ponere, atq; diludere porrigentibus saepiusmi quoniam nobis in munibus hostiarum strino uersatur:quae causa,quae ratio est,ut cum ij immortales sint enim cy per nos licet quicunq: esse credulurrint uniussententiae, et unius debeant senaturirigeneris, quulitatis linitis,non omnibus omnes

hostin es quibusda quidam sacroru mulciatur legibus sQuae est enim causa requiram ut edde rursuo ut ille tauris deus,baedis alius honoretur,aut ovibus, hic luctetibus porculis,alter intonsis agnis,hic virginibus buculis, cuin pris ille cornutis,hic sterilibus vacculis,at ille ingentibus scrofisDc albentibus,ille atris,dltcτ foeminei generis, alter uero animantibus musculinissSi enim honoris of reis

verentia causa mactantur dijs bostic quid refert, aut inritorest cuius animalis e capite luatur hoc debitu, cuius ira ossensios ponatur fAn nuquid alterius ultori minus gratior er iucundior anguis cit'ulteri uero alterius uoluptatem inbuudit, gaudiumsulit uisieri moris οἱ obstruationis alicuius,er religionis metu,illa cuprina ab Sineistegra porc m alius execratur attactu,huic ouilla foetulcnta

267쪽

ienta fiunt uisceratac,ne stomachum at et in ualidiἔ, his bubulam duritiem vitat,Er lactentia lenitatem,quo digerat expeditius umitsSed erra , inqt, Iuberis: ni dijs foemirus 'minus,mares marib. hostias immolare ab husa ex interior ratio est, uulgis a cognitione dimotu. Noinquiro,no exigo,quid sacroru praecipiunt, uel quid contineant leges edsi iusserit ratis,atq obtinuerit uoritas, diserentium generu nullum in dine cincs ullis sexibus eos esse discretosCnonne solui necesse Vis nonne rationes has omnes es ultifimis creditas opinationi. coprobari, tinueniris Sapientium ustorum no aduocabo sentetia qui risium nequeunt cotinere,cum discrisina sexum di s duis diunt immortalibus attributa.unoquoq; ab hominu qu

roran ipsie aptast credat ibis ipse Duadeat, distinctu esse deoru genus,mares,ac seminus hos esse, Er ad generandos foetus conuenientiti membroru dispositi5e yrmatos f sed si fiexibus sexus pares, id est seminas foeminis, mures autem hostias dijs maribus immolari sacrificiorii

iura praestribunt,quae in coloribuε ratio est ut merito his albus,illis atras conveniat, nigerrimos mactaris Quia superis dijs,isquit,atch hominu dexteritate pollentibus, color laetus acceptus est,acflix hilaritate cundoris. At uero dijs laevi sedcis habitantibus instras,color furuim ostgratiorici tristibus sufectus e facis. Stasi rursius obtinuerit ratio,instrarii penitus casbum esse nomen et iraculim, neq; ulla sub terris regna die domicilias Plutonia, optunionem necesse di id quoq; rustrari,quam super atris pecudibus habetis, divisq; bubmbis. Quod si inferi nusti sunt, os etiam munium necesse est esse nudos.Fieri enim

268쪽

perhibeatur est cultores s Sed assentiamur ut uultu eri esse instros,a esse manes, o habitare neficio quos in his deos hominibus minius faustos, tri1lioribus praepositos rebus,et quae causa,quae ratio est ut atrae his hostiae, niger. rimique admoueantur colores s pia nigra nigris conuentis,unt,cir tristia con similibus grata fiunt. Quid ergos no uidetis ut uobiscum er nos stolide, imiliterque ludamus)aulbas esse hostiarum carnes, ossa, irtes,pinguitias, omen tu cum cerebris,mollesque in Uibus medullas f Sed uellena nigrafiunt,nigraeque animantium fetae. Solus ergo immolate dijs lanas,uulsasq; ex hostis fetulus, relinquite hilatiscifimas pecudes spoliatus licet,ac tonsas cocli animum ducere ,π pultibus innocentifimas incusare. Quod si graista numinibus inferrs eu,quae fiunt nigra umique existimatis coloris cur non omnia caetera,que illoru in aere sacria sicin mortis est int nigra,Cr fumigata,tetras, Er ces rata curatissInficite thura, si dant falsus fruges,ais Miniuersa libamina,lucti,oleo anguini,hic ponat ut pinpureu colore,illa ut sint Iurida uligine infundite cu Auillis. Quodsi uobis religio nulla est alba quaeda ferre, ex uos retinetia citares.ipsi ucshras religiore ratiocis dissoluitis,cu sacroru in ope nihil unu,ppetuus firmatis. Sedet illud hocioco coentaneu est ex uobis addiscere. Si caper caedatur Iovi,que putri solene est Libero,Mercurioq sctari: aut bossisterilis Unxiae,qui Proserpinae tribuitis, quo ritu,ais observatioe praecipituri. 3d facinoris in hoe erit,quid malam celerisve contructu cum nihil interjit obsequi ,cuius animalis e capite honorum istud debitum

269쪽

parui est osticia rituum,procurationes miscere. causam oro edissere. Quia generis certi hostias certis ius est con secrare numinibus,certaq; et upplicamenta praestiri. Et quae iterum causa est,ut generis certi hostias certis iussis consecrare numinibus,certas Crsupplicamenta praestariso hoc enim ius ipsum debet habere iam causam, cor tisq- ab rationibus exoriri,duci. antiquitate, consuetudia nenis dicturus es. hominu inibi scita pro luctu, er caeci animalis inuenta. Ego aute cum postulo causam inibi deae promi,audire desidero,aut creto alis Ianum, aut quod magis res poscit,quid applicitu Iuppiter ad tauri habeat sanguinem,ut ei debeat immolari,non debeat Mercurio, Liberos Aut natura quae cupri esst, ut bis rursus accommodadovialibus conueniens sacrifici' non sit Animulsu fi cta est inter deos diuisito ransactionis alicuius pactiones conuenit,ut ille cotineret ab huius se hostia hic ut usiurpare desineret alieni inguinis iuranti,ut eteliopi pusiorines,comunicare gustatum suarum pectare nolunt faut, ut

gentibus feri moris diuen imi Ama est, quae habentur

his Uucaliuru eadent re ciretur ab uictibus f Ergo si haec factunt,nec rationis alicuius habentia firmitate, acria morum er ipsa inanis est ratio. Etenimyri pote est haesbere idoncum H,quod sequitur,causam re ipsium illud primum,a quo defuit secundu nan imu esse reperiatur et vacuu,π nullasoliditate firmatusTelluri inquiunt) matri Arvi inges immolatur foetu,at Mineruae uirginiuirago caeditur uitula,nullis linqua stimulis,nudius operis exaeitatu conatu. Atqgri nos arbitramur nec isti Sinoni rura

270쪽

GENTEI LIB. VII rmiis oportiussem icturi te libriinitus uiolaretur in pecude, qua dea plurimum posset nec Telluri grauidas atq; foetu ob honoroni secunditatis ipsius,quam cuncti expetimus er optamus inextinguibilis per secunditate procedere. Nam sit, uti uirgo Tritonia est iccirco ei conuenit uirgines hostias immolari cr quod Tellus est mater consimiliter grauidis accipieda est rosis: ergo er musicis Apollo,s mu ficus: Cr s medicuε Asculapius, medicis: er syber Vulcanus est, ibris Cr quod Mercurius eloques eloquentibus debet diserti miss mactari. Quod si dicere iistud insanum est,aut ut mediocriter pronunciem) bruatssimulto illud maioris umentiae estDtas iugulare Telluri xi,quodsi istibus grauior Minerus cultus er uirgines, quia sit pura uirginitatis intactae. Nam quod dici a uobis accipimus,esse quosdam ex A1s bonos, allos aute mulos, er ad nocendi libidinem promptiores ictum ut pro 'int,

his uero ne noceant acroru solennia mini1trarxquanant illud ratione dicatur,intelligere cositemur no posse. nant os benigni fimos dicere,ionesq- habere natum, et functum, religiosium,Cr veru est: malos autem, Cr Dime

nequaq fumenta est auribus: ideo quonia diuina illuuis ab nocendi procul est dimotu er disiuncta natura. Qui quid aute pote est causam calamitatis inferre quid fit primum uidendu est,cir ab dei nomine longi ima debet dila' serita e seponi. Itus ut uobis comodemus assensium, istrarum, finistrarumq; rerum deos esse autores: lim nec sic ratio ei' cur alios uiliciatis ad prospera, alios uero, ne noceant, acrificijs comulceatis ex praem)s. Primit quod

di, boni male non queunt facere,etianis nullofuerint ho-