Arnobii Disputationum aduersus gentes libri 8. nunc demum sic accurati, ut ab eruditis sine ulla offensatione & cum maiore lectionis operaepretio cognosci possint. Accessit index eorum quae notatu digna sunt

311쪽

GENT Es LI B. VIIer diu potens hos lis ab Italiae posscsione detrusius est, er gloriosis illi tribusq; uictorque docus urbis rectitutum est pristina, Imper fines longe Iutos porrecti, innumeris gontibus,riuitatibus,populis libertatis ius raptum est, cir iugum feruitutis impositum multaeq; res aliae foris domis perstra,ineluctabili firmitatevntis nomen ,maiestatems fundarunt. Si uerum loquuntur historiae, vel ullus inserunt rerum conscriptionibussi tutes,allatu ex Phogia nihil qui in aliud scribiturinisum rege ab Attatulo,nisi lapis quidam non magnus, ferri manu hom nissine ulla impresione qui possct coloris furucatque atri,angulis prominentibus inaequassis: cr que omnes hodie ipsio illo videmus insigno oris loco positu,indolatum, ex asperum, Psimulachro faciem minus expressum simulati

ne praebente. Q nid ergo dicemus'Hannibalem illum Poenum,hostem potentem ac ualidum, sub quo anceps Cr du bia res Romana coiremuit,π magnitudo trepidauit, Idopis ex Italia depulit,lapis fregit,lupis fugacem, ac timia dum utq; csse disimilem fecit Et quod rursus exiliuit ad

Imperi1 columen,CT regium principatum, nihil confiit sactum est,nihil hominu uiribus,nec ad reditu sublimitatatis antiquae tot tantisq; ab ducibus quicqua eslscientia mi Iituri aut rerum experietia collatum Lupis aliis uires,dα Iin roboris infirmitate dedit thos fecudis 'praecipitauit ab rebus,alsertim extulit firatus do eratione fortunas f Et quis hominu credat terra sumptu lapidem sensu agit ab tan nullo uliginei coloris dis atri corporis, rem fuisse matrem aut quis rusus accipiat hoc enim solum restat)numinis alicuius habitalpe in silicis stamentis mole subiniectam

312쪽

13s ARNOBII. AD VERI Usicctum,lienisque in eius a lausam. Et unde parta uictoriacit,si pesinuntio lapidi nullum. inerat numen s Sedulitaterobbumus dicere,ac uirtute pugnantiu , si, tepore,consiαllo,ratione ato etiam postumus, ita reciproca varietate fortunae. Se icti auxilio lapidis res Acta est melior,et felix recupσatu uictoria est, ubina mater Phlogia tepore illosuit,cu tot,tantisq; exercitis. c is inclinata est res sumta ina, ad ultimae labis periculu venit cur no minaci fortiterse obtulit scur impctus talos bella no prius fregit, ac repulit,q immanes inciderent plagae,quibus omnis effunderetur junguis, oebasis rueret uita ipsa pene uitulibus'Aduecta cnim nondu,nec fauor fuerat ut comodaret rogatu. Scd bonus auxiliator nunquam rogari sep scit, pontaneas per opitulatione seubueniens. Hostem pellere,ac fugare non polliit, multo adhuc mari, terriss

habitabilibus discreta. Sta deo si deus est longu nihil om imo est, cui punctum terra est,er Aub nutu omnia constituta. Sed fuerit praesens, ut exposititis credi, illo ipso nurimen in lapide Er mortalium quisquam est,quiuis ille sit credulas,er millimas aures quibuslibet fictionibus praeis brat,qui eum iudicet fuisse,aut tempore illo deum, aut hodie dici appellaris debere quae modo hic appetat, modo illa deposcat, suos deseratin tidiati cultores prouinci sab humiliorib. migret, potetioribus populis, ditioribus sse iungat. Verum bellicas res amat,inters esse desiderat pugnis,coedibus,mortalitatibus,et cruori. Si deoru est proprium si modo sunt ueri, quos deceat nucupari ut uois

cis istius,cir potetid numbris)nihil Acere malitisse, istiuste rominibusub se cuctis una Er parili gratione

313쪽

GENTES LIB. VII, tu inclinatioe praebere generis eum fuisse diuini quisquane hominum credat,aut habuisse aequitaton di s dignum, que humanis sese discordi inserens, alioru opes stegit, alijsse praebuit,exhibuit s Autricem,libertate his usuis

lit,alios ud columen domιnationis erexiti quae ut una ciuim emineret in humanigenoris perniciem nata orbe subaiugauit innoxium. ARM OBII DIs PUTA αtionum aduersim Gentes Liber octauus. OGITANTI mihi, Et cum aniamo meo Octauq boni Crfidelisum conti bernalis memoriam recentienti,tanta dulce ,etalyctio bominis inhaesit,ut ipsie quoadimodo mihi uiderer in praeterita redire, no ea quae iam: transactu er decursu fiunt recordatie reuocare. Ita clus contemplatio, quantu subtracta est oculis, tantu pectori meo,ac pene inimis sic Uib. implicita est. Nec immerito discedes uir eximius,et sanctus,immectum fui sideria nobis reliquit utpote cu et ipse tam nostri semper umore flagrauerit,ut et in ludicris,et strin,puri mecu volutate cocineret edde uellet,uel nollet crederes uni mente in Doribusfuisse diuisum. Sic solus in amoribus cons ius ipsie ocius in erroribus er cum discussu caligine de tenebrarum profundo in luce sapientiae, ueritatis emergere io reas it comite es qd'est gloriositis praecurrit. Ital cup

niuersum couictus nostri, et amiliaritatri aetate mea coaegitatio uolueretur,in illo praecipue fereroe eius meus meae

resedit intelis,quo caeciliu με tiosis uanitatib.etianum

314쪽

inbuerente, disputationegruulfima ad uerum Religione reformavit.Num negoc ,er uisendi mei gratia Romani contendorat,relictu domo,coiuge,liberis,π quod est iu liberis amnilius,adhuc umis innocetibus,et adhuc dimidiata uerba tentantibus, loquesum ipse olfensantis linguae fragmine dulciore. Quo in aduentu eius non possum eo primere femonibus,quanto,quas impatienti gaudio exultauerim cu augeret maxime laetitia mea amicisimi h

minis inopinata praesentia. Igitur post unum Er alterum. diem,cu iam er auiditatem desideri frequens Uiduitatis inus implesset: quae per absentia mutuam de nobis neci sciebamus,relatione alterna coperissemus,placuit Hostirium petere amoeni fimum ciuitate,quod esset corpori meo siccandis humoribus de murinis lauacris blanda cr appositu curatio. sane Cr aduindemiam feriae iudiciarium maeram relaxaverunt. num id temporis pos I aestiuum diem tu temperi s emet autumnites dirigebat. Itas cum diluc lo ad mare inambulando litori pergeremus, ut Cr aura aspiras leniter membra vegetaret,π cu eximia voluptate molli uestigio cedens arena subsidere Caecilius simulachro Serapidis denotato cui uulgus superstitiosius solet

manum ori admoliensiostulam labin prest. Tunc Oct 1ius dit Non boni uiri est Marce frateribomine domi foririsq; luteri tuo inhaerent ,sic in hac imperitiae vulgaris caecitate deserere ut tam laculento die in lapides eum paritiaris impingere, ligiatos sane, Cy tinctos, ex coronaritos cum sitius huius erroris non minore ad te ci ad ipsum infamiam redundare. Cu hoc sermone eius incire lucinciuitatis emensi iam liberum litus tenctam s. Ibi arenas

315쪽

GENTEs LIB. VIII diis extimas, lut sterneret ambulacro,perfundens lenis unata tendent oe' ut si per mare etiam possitis flatibus inaequietum est,etsi non canisspumosses fluctibus exibat ad terram,tamen crispis toro lis.Ibidem cri oribus desinati perqua sumus, cum in ipso aequoris limine plantas tinis Porcinus,quod uicista nuc adpulsum nostris pedibus ulladeret fluctu munc relabensiac vestigia retrabes, infestresorberet. sensim itus tranquisses prografi, oram curui molliter litoris,iter abulis Alletibus legebamus. bula erant Oct ij dilberentis de nauigatione narratio. Sed ubi eundistactu futis iustum cubemone consumpsi, imus eunde emen si uium rusus uersis vcstlijs terebamus: Et cum ad id loci uentu est,ubi ubducti nauicula substratis roboribus, a terrena Iube sus ese quiescebat pucros uidemus certatim gestientes,testaru in mare iaculationibus ludere is lusus est tectum teretem iactatione fluctuu leuia gulam legere de litore,eum testam plano situ digitis coniprehensam,inclinem ipsum atq; humilem,quantu potest

undas Protare ut illud iaculum uel dorsum muris ruderet, uel mature dum leni impetu labituri. lsummis flucti tonsis emicaret, ergeret, dum di duo astu siubleuatur. Is se in pueris uictorem fereba cuiuis testa Cr procurreriret longius, er frequentius resiliret. Igitur cu omnes hac spectaculi uoluptate caperemur, caecilius nihil intedere, neq; de contentione rideresta tacens,anxiu3segregatus dolore,nescio quid uultu aiebatur. Cui ego,qd hoc est reis cur non agnosco caecili alacritate tuum illum illlam catulam etiam inferi' hilaritatem requiros Tum ille, lani dudaui me octauq nostri acriter angit,ci remordet ora

t lib

316쪽

xso ARNOBII ADVERsvstis qua in te inuectus obiurgauit negligentia, ut medim

mulantergrauius argueret inficietiae. Itas progrediar us terius,de toto Cr integro mihi cu Octauio res est. Si placet,lit ipsius sicctae homo cu eo distutem,tum profecto in

telliget Acilius esse in colubernalibus dilutum g conscrere sapientia,modo in istis ad tutelam balneursi iactis, cris ultum procurrenti. petram obicibus residam s,ut errequiescere de itinere posimus, ex istetius distulare. Et cum dicto eius ussedimus ita ut me ex tribus medium lateris ambitione protegerent,nec hoc obsequij fuit aut ordianis,aut honoris,quippe cu amicitia pares semper aut a cipiat aut 'ciat Ita ut arbiterier utri', proximus aures L; em,er disceptites duos medius si gregare. tum sic circituis exorsu est . Quanqua tibi Marce stater, de quo cumaxime quoimus nost ambiguu utpote in diligerer in utros uiuedi genere versatus repudiaris altera, alterumcnproburis impraesentiaru tamen ita tibi informidus est animus,ut libra teneus aequisimi iudicis,nec in altera par. propesG incuba me no tam ex nostris d spututioibus nata siententia,qex tuis siensibus proluta videaturi proinde si inibi quasi nouus aliquis, quasi ignarim partis

triu': confidas, nullum negociu est pateficere, omnia rirebus humanis dubia,inccrtas pensa,magisq omnia veri milia,quam vera. Quo magis miru est,nonullos taedio investigati penitus ueritatis cuilibet opinioi tomere uecumbere quam in explorando pertinaci diligentia perfraucrare. Itas indignandu omnibus, indolescendu est, audire quosdam, hoc studiora rudes, literarum profanos,

experres artium cium sordidarisertim aliquid desistu

317쪽

sed rerum,ac maiestate decernercide qua tot omnibus stis

rutis siccturum plurimaru uiis adhuc ipse philosophia deliberatinec immerito, cum tantsi abit ab exploratione diuina humanu mediocritas,uincq , quae supra nos coelo siustense abluta sunt,nes quae infra terram profunda deis inersa sunt,aut stire fit datum,aut scitari permissum, aut

scrutari religiosium ibrati sutis utitis prudentes iure uis deum si fecundum illud uetus supientis oraculum, noctinctipsos familiarius nouerimus. sed quatenus hidulgentates unsano atq; inepto labori ultra humilitatis nostrae ter iminos evagamur, in terram prolem coclum ipseum Cri abdera dudaci cupiditate transierimus,uci hunc errorem saltem non uanis ex formidololiis opinionibus implitamus1lat principia omniιι femina natura in se coeunte densata quis hic auctor deuss Sint fortuitis concursiloniabus totius mundi mebra coalitu,dic formula quis di ire machinato Udera licet ignis accenderit, o coetu ita celsua materia si penderit licet terra undauerit pondeare, π mare licet influxerit e liquore, unde haec religio, kndeformido, quae superstitio est Homo, re animal omne quod nascitur,inspiratur,attollitur, elementorti id uoluuiaria concretio est. in qrte rursum homo,er unimal omne diuiditur,foluitur,disipaturi ita in fonte restitui, ex instiiret omnia reuoluuturimisso artifico,nec iudice,nec auctos P cogregatis igniu simini b. soles alios,atq; alios sient perstie refc exhalatis terrae uaporo. nebulas si per adolescere quibus densatis coactiss nutes altius si gere: Udem labitibus pluuias fluere 'reuetos grandines iniscrepare uel nimbis collideubiu tonitrua mugherutilare

318쪽

rsi AR NOB IJ AD VERS Vs fulgura ulmina praemicare adeo pusim cadunt, montes

irru9nt,arboribus incurrunt ne delectu langui lacus cru, profana tomines noxios ut,σfrpe religi sos. Quid tempestatos loquar uarias,ta incertus quibus nullo ordine,ues examine rem omnium impetus uolutaritur,in naus agi s bonoru,muloruq ita mixta,merita cofuse,in incediis interitum couenire insionitu,nocentius, o,cum tale pestifera coeli tractus inficitur,sine discri mine omnes deperirer cum belli ardore fruitur,mesto res potius occubere. In pace etiam non tantu aequatur neaequitis melioribus,si colitur .ut in pluribus nescias, trum sit eoru detestanda prauitas, an optunda felicitas. Quodsi mundus diuina prouidentia, alicuius numinis auctoritate regeretur,niing mereretur Phalaris, Cr Dion sius regnurnuquam Rutilius er cumisius exilissi,nunqSocrates venenu. Ecce arbusta frugifera, ecce ii seges cana,ium temuleta vindemia, bra corrupitur,vadine caditur adeo aut incerta nobis veritu occultatur,er premitur aut,qd'magis credendu est,uariis ex lubricis casibus, soluta legibu3 fortuna dominatur. cum igitur aut fortuna ceris,aut incerta natura si quam uenerabilivsuc melius, antistites ueritatis maiora excipere disiciplini religiones truditus colore, os,quos a parentibus ante imbutus extaestimere quam cognosse amiliarius adorare, nec de ni minibus ferre sentcntia ed prioribus credererqui ad Buc rudi secula in ip sis mundi natalibuε meruerunt deos uti Daciles habere uel reges. Inde acto p uniuersi imperis,proα uincias,oppida, uidemus singulas sacram ritus gentiles habere,er dcos colere municipes,ut eleusinios cererem,

tardigas

319쪽

daeos Belum, lanen Uros,Diana Tauros,Gallos Meracurium,uniuersa Romanos. Sic eorum potestas, γ' auctoritas totius orbis ambitus occupauit silc imperium sua utrutra solis uias, Cr ipsius Oceani limites propagauit, dura

exercent in armis uirtutem religiosam, dum urbe munia

uni sacrorum religionibus,custis uirginibus, multis hono, cibus ac nominibus sacerdotu: ob fit, Cr citra solsi capitoliu capti,colunt deos,quos alius iam 'reuisset iratatos, per Galilorum acies mirantiu superstitionis aQuis clam pergunt telis inermes, sed cultu religionis armatis dum cupiis in hostilibus moenibus adhuc ferociente uictoria numina uicta ueneraturi.du undiq- holitos deos quaeri runt, ex uos aciunt dum cras extrux etiam ignotis numinibus,cT manibus. Sic dum lint .aer ira gentium fac suscipiunt,etiam regna merueruLHic prIclxxsum rarationis tenor mansit, qui longa aetate non infringi Ar, sed augeturiquippe antiquitus caerimonipatimis tantum sanctitatis tribuere consueuit,quantum ad truxerit uet: mtis. Nec tame temere ausim enim interim et ipse concedere,Crsic melius errare)mulares nostri,aut obserum dis augurijs,aut extis cosulendis,aut instituendis sacris, aut delubris dedicandis operum nauuurru . Spem doliabris memoria,tum eos deprehendes initiasse ritus omnisi religionum,uelut remuneraretur diuina indulgentia, uri ut auerteretur imminens ira, ut ut iam tumens er fruita placaretur.Tostis mater deum,quae aduetu suo Cr probavit matronae cum at m, urbem motu hostili liberauit.

T stes eque triumstat ruinticusicut o tonderunt statue

320쪽

D ARNOBII ADVERSV saliud,q cssedi; debeant, bis ipsiis dici, ex earu in expasitionibus indicari uelut in huc ipse,quam deinceps poni

una e duabusue coiunctis, a)fidiu ne immoderatione pariatur. Post aduectos inquitis transmarinis ex gentibus deos quosdam,po is condita bis tempti,post cumulatis sacrificin arus,inale habenssese recreatus conualuit poripulus,Gr pestilantes morbi inductu dinceritatefugerunt.

Qui esum mi dij quae oracsculapius inquitis Epida

ro bonis deus ualetudinibuου praesidens,er Tiberina in insula costitutus. Si esset nobis animus scrupulosius ictu tractum, vobis ipsis obtineremus ductoribus, minime illum fuisse diuu:qui coceptus er natim muliebri aluo esset: qui annoru gradibus ad eum finem ascendisset aetatis, in qgo illum uis fulminis uestris quemadmota literis contineritur π uita expulisset et lumine. Sed quaestioe ab hia diascedimus coronidis filius sit,ut uultis,ex immortaliu ni mero,cT perpetua praeditus sublimitate coclcsti. Ex Epiridauro tamen quid est aliud astutu,nisi magni minis coraluberreidem 1i annalium sequimur π explorata cis atra tribuimus ueritatem,nihil ut con criptum es Daliud. quid ergo dicimus Asculapius iste quem praedicatis,ctus praestans unctus deus, flutis dator, ualetudinu pesimarum. propulsato prohibitor, extinctor, serpentis di forama Cr circumscriptione finitus per terra reptans, coeno natis ut uermiculps mos est,solum mento rudit ex pecto

re,tortuosis uoluminibuερ tra iis,atq; lit pergere prorsis post partem flui postrema conatibus prioris adducit. Et quoniam legitur ustri cibis etiam,quibus uita in corporiri us immoratur habet patulus fauces,quibus cibos trabavoret