장음표시 사용
41쪽
determinatae, errori occasionem lacile praebent. Delectatur item constantia, sive quia ideae quas volvere amat, &quae sibi peculiares sunt, minus VR-riantur quam illae, quas sensibus hamrimus , sive etiam quod inconstantia , variantiaque objecta, cognitu difficiuliora sint. r. in His vitiosis dispositionibus quae nam remedia opponeres 8 Remedia. R. Suspectum esse debet, quidquid Intellectum potissimum capit, detinet, in assensum abripit, sic purus, & 3equus servabitur, errorque praecaVebiatur, si , quae maxime arrident, severissime excutiantur.
s. in Haec ne sunt sola vitia quibux Intellectus inficitur platelle R. In ipsius angustias quam pluritus angus- morum errorum sentes refundi debent, dum limitum , quibus circum scribitur immemores , eorum, quM non comprehendimus existentiam creta dere recusamus , atque de nobis audacisis praesumentes, gravissimo in disciplinas Philosophicas damno, amque in ipsam Religionem redundat
ro , Intellectum nostrum absurde retis rum mensuram constituimus , tan .
42쪽
tumque, non plus rebus inesse put mus , quantum est in cogitatione noc
in Quaenam est ratio hujus prae- 9sivnptionis evellendae 8
R. In hunc finem conducet, exem Qua cau-Gere mentem, circa quaestiones eas , ii ne u quarum το du a , nulla mentis azi xvndum latione asseqtumur, το οτι Vero quin inconcedamus, nulla ratione effugere
licet, & talia sunt plurima mysteria. 4 Sed Intellectus nostri limites Io. nonne proferri possunt ZR. Imo, exercitatione scilicet. sic latelle inchoantes Arithmeticam , duobus, xV' ' Vel tribus numeris , sufficienter OG Pi μὲ
cupatos, silccessu temporis, longa admodum series minime turbat ; &quemadmodum pictor exercitatus, mnico obrutu, in tabella observat, quihus detegendis , vix hora sufficeret iimperito, sic mens , meditatione ac suesecta , eas ideas momento percur . Tet, quarum singulae, ineruditos diu morarentur. Qui studiorum initio, vix
duarum aut trium idearum examini incumbere valebat , assequitur tandem, ut plurimarum neXum momento videat. Sed exercitium Ordo comite-
43쪽
mitetur. Objecta quippe, ordine di
posita , quamvis numero plurima ,
mentem neque onerant, neque perturbant; idemque hic Intellectui,quod sensibus usu evenit; Uires animi, e dem Methodo augentur, atque corporis, inertia extinguuntur, violentis perimuntur conatibus , sed prudenti, .& temperato labore, servantur & a pliantur. Nom modo diligentia & habitu examinandi extenduntur & a gentur Intellectus vires, sed etiam studiorum diversitate : Evenit quippe., ut in unica scientia & arte exercitatus& oculatus , in aliis caecutiat, qu rum certitudinem demonstrat quidem Mathesis, sed ad quorum plenam com prehensionem finitam nostram memtem non evehit.
In quibus ingenium suum exercere debent, qui ad eam contendunt mentis capacitatem quae ad praximm ime conducit 8 R. Hanc parari conjicio, ex plurimorum eventuum Observatione , si cum eventibus jungantur Circumstantiae , quae ad eos producendos, parum vel plurimhm, contui
runt 3 si attendamus, quid, & quam saepius s
44쪽
COMPENDIUM. Is Depius, ex tali & tali combinatione oriri seleat, & cur positis his & illis circumstantiis , tales & tales effectus sequi aut inhiberi soleant, quarum
Circumstantiarum, cum effectibus pocsibilibus, quam celerrime conserend rum , habitus frequenti & lectione &rerum quae geruntur animadversione, comparandus est , quae omnia , ingenium perspicax, memoriam firmam,& usum diuturnum postulant.
De Perceptione sensuum. O. Uaenam, & quot voce sens tionis designantur ΤR. Motus, sive aificetio organi cor- Sensus Porei, ciun externi, tum interni, quQt Lomm
isteque sensationis gradus hominibus, y
cum brutis, haud dubie communis est. a. Perceptio quaedam , non indi-Vulso tamen nexu , cum organo Bfise sto conjuncta ; Plurima quippe in sensus incurrunt, quae non percipimus, mente aliis cogitationibus intenta. 3. Judicium quo pronunciat
45쪽
eto LOGICAE. mens, aliquid extare extra se , hoc& illo modo constitutum, quod afficiat organum, & sensationis causa sit. . Q. Qui sunt usus harum distincti num pNon com R. I. Non confundere modificati fundondis nem corporis, sui nesciam, cum perceptione , quae mentis est. 2. Non confundere Iudicium quod saepe fati sum fertur, cum perceptione , quae errandi occasionem equidem praeber, ipsa falsa nunquam est: Intuens luis Pum , quem canem reputat, Canis
ideam habet, id certum & indubit tum , sed quod objectum, Lupus tali in distantia positum , tali ideae res. pondeat, id dubium, & in isto cassi
3. 4 Quid fit, ut actus illi duo, quamvis plurimum diversi , confundi tamen soleant, & tanquam unicus com
Cur tam R. Id fit, I R. quia alter alterum stequens summa celeritate sequitur, imo simul μγα ς sunt , aQ. quia eodem atque unico nomine veniunt. Quo tapius modi cogitandi mentem eodem tempore o cuparunt , eo facilius & frequentius simul recurrunt & in unum conia duntur ν
46쪽
duntur , qui errorum multiplicium sens est. in Estne inter perceptiones ipsas discrimen Logico notandum y R. Imo, pulso quippe organo, m do , nec sit vitiatum, nec aliis mens distrahatur cogitationibus, perceptiOnes excitantur protinus, coloris, V. g. rubri, &o. quae sunt sui tantum notuficatrices, status animae, modi cogi tandi , quos noscit, quorum conscia est; Excitantur quoque perceptiones extensionis, figurae, situs, rerum a cogitatione diversarum , Has species duas confundentes, supponunt & quaerunt , in rebus extra nos positis, quod ab ipsarum natura prorsus alienum est.
Est igitur distinguendum , inter perceptionem , quae est Idea 3 & perceptionem , quae est sensatio. Q. At unde nosti , non exstare in objectis , quid simile sensationibus iulis , quae veniunt nomine Coloris , Caloris, &C. R. Intelligimus I. facile, in corpOre quid extare non posse, cujus caloris & frigoris v. g. sensationes repraesentamen sint, nisi in corpore quid extet sui conscium. a. Si frigus, cMor,
sui tam tum repraesentari mena
47쪽
qualitates essent absolutae , & simpliaces sensationum prototypi, ut mole moli superaddita , cessario molem majorem procreat; sic fiigus, adjun to fiigote, foret semper intensius, nec magis eadem aqua, ab altera manu, calida , ab altera, se ita sentiretur j
qnam corpus quadratum dextrae , fianestrae vero rotundum judicatur. 3. Cur voluptate , aut dolore affectus , si , V. g. punctus, aut flamma acuustus non adscribit acui, nec flamiamae sensationi suae dolorificae quid sumite 8 Cur sensationum quarundam , prototypi extarent extra nos, aliarum minime r6. . Q. Perceptiones igitur sensuum, ex ideis Intellectus corrigendas censes corrigem R. Scilicet, nam inter Intellectu di sensus les semper optime convenit ; sensuum per intes perceptiones, non raro Oppo-ς Vm' nuntur, Inteilectuales conceptus experientia semper comprobat. inchianam U. g. accurate ab Intellectu des criptam opere ipso effinges at sensuales experientia saepe destituit.
Q. Plura ne sunt distinguenda insensationibus 8, R. Omnino', nam F. alia sensatior
48쪽
est, alia sensationis memoria , memor .me
frigoris & doloris, nec fiiget, nec do- m0IN let, sed friget & dolet, chun frigoris
R doloris perceptiones praesentes sunt, vocabulis harum refiico memoriam , sed non excito praesentiam. a. Disti guendae perceptiones, quae sensibus excitantur immediate , ut perceptio sonorum, ab iis, quas mens, occasone primarum illarum excitat, quales sunt ideae terum, sonis & signis indicatarum, illae primaria, hae secundariae , dici potant, quae occasione primarum, cum quibus nullam habent moessariam relationem & connexionem , nunquam excitarentur, nisi e rum e citandarum , mens in se possideret facultatem; sic V.g: senum,quem pronuntiatio vocabuli. DEus edit, audiens , admonetur de excitanda silmmi entis idea, eamque excitat pr tinus , quia quam ejus formandae s cultatem habebat, ejus exercitium
huic sono alligari voluto; hanc igitur, non sonus sed mens ipsa, occasione seni, efformat. Q. Quaenam objecta per sensus co- g.
R. Rerum corporearum illae, quae
49쪽
in organa sensuum sussicienter agere valent, ut earum actio & sentiatur &distinguatur. , An ex sensationibus nostris,sive perceptionibus sensualibus, tuto imfertur rerum existentia 8 Rerum e- R. Quivis, modo non sit despera. xistentia. die atque invictae pertinaciae , facile
concesserit , sensationum nostrarum causas exstare, & lias, erara mentem sentientem , quaerendas ; cum jucu
dis pro libitu non assiciamur , ingratis contra, saepe inviti , laedamur a
praeterea cum sensationes, non tumultuatim , & ad instar somniorum , absque ullo nexu & ordine, nunc hoc , nunc diverso plane modo excutentur ; sed perceptiones hujus diei, inter se & cum perceptionibus totius
vitae accurate congruant, & tam accurate, ut objectorum positio, realisque existentia tali ordini nihil superaddere
posset, certe aut ipse rerum nexus tam ordinatarum & colligatarum perceptionum causa est, aut rerum ordinem
mentitur Intelligentia vivacissima, potentissima; quae, ut mihi fucum faciat, sibi perpetuum facessit negotium 3 quod supponere summe delirantis est.. in Lile
50쪽
Esse corpora deprehendi sensibus fateor , sed qualia sint, an hac via consequi possimus, adhuc dum
nonnihil haereo. R. Crassiorem quod attinet cognitionem , qua, mole conspicua corpora , a se invicem certo discernantur, ex sensibus haud dubie comparatur. Structuram prorsus admirabilem organorem attendens , non facile inducet animum; ut credat hanc fortuito naia tam , nullumque in finem creatam. Quem porro potiorem assignabis uia sum sensibus ; quam frui rebus corporeis, & essicere, ut commercium, menti intelligenti, cum corporibus,& rebus extensis intercedat. Finis a tem talis poscit omnino, ut corpora
sensuum ope, a se invicem dignos. Cantur , adeoque qui hunc finem sibi proposuit. ista quoque vi sensus
donavit, qua unum corpus ab alio discernerent: Certi ergo sumus, per hanc sensuum relationem , differre equum ab arbore , turrim ab igne snam fallacem facultatem deprehendi, tunc, cum vel maxime, munere sibi proprio , cuique fungendo nata est ,